Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej – wnioski oraz przewidywane zmiany (materiał w oparciu o wstępne dane statystyczne) Opole, 30 czerwca 2014

Wspieranie rodziny – zatrudnienie asystentów - Polska Na koniec 2013 r. na terenie Polski zatrudnionych było 3 012 asystentów rodziny (wzrost o ponad 30% w stosunku do 2012 r.), którzy objęli wsparciem łącznie 31 506 rodziny. Z budżetu państwa sfinansowanych zostało zatrudnienie ponad 60% ogółu asystentów. Źródło: sprawozdania rzeczowo-finansowe z wykonywania przez gminę zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej – stan na 31.12.2013 r.

Placówki wsparcia dziennego (gmina i powiat) W 2013 r. na obszarze całej Polski działało ogółem 1 528 placówek wsparcia dziennego, w tym 759 publicznych placówek prowadzonych przez gminy oraz 769 placówek niepublicznych prowadzonych przez inne podmioty. Uczęszczało do nich ok. 38 192 dzieci. Ponadto w 2013 r. działało 74 placówki wsparcia dziennego o charakterze ponadgminnym, w tym 43 z nich prowadzonych było przez podmiot inny niż samorząd powiatowy. Źródło: Sprawozdanie rzeczowo- finansowe z wykonywania zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej (stan na dzień 31 grudnia 2012 r.)

Źródło: sprawozdania rzeczowo-finansowe z wykonywania przez powiat zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej – stan na 31.12.2013 r.

Liczba dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej według stanu na koniec 2013 r. wynosiła łącznie 78 519 dzieci, w tym dzieci umieszczone w rodzinnych formach pieczy stanowiły 75% ogółu dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej. Źródło: sprawozdania rzeczowo-finansowe z wykonywania przez powiat zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej – stan na 31.12.2013 r.

Struktura pieczy zastępczej ze względu na liczbę dzieci 74,59% dzieci w rodzinnej pieczy zastępczej (58 570 dzieci) 25,41 % dzieci w instytucjonalnej pieczy zastępczej (19 949 dzieci) 42,42 % dzieci w spokrewnionych rodzinach zastępczych (33 306 dzieci) 32,18% dzieci w rodzinnych formach pieczy zastępczej, innych niż spokrewnione (25 264 dzieci) 25,41 % dzieci w instytucjonalnej pieczy zastępczej (19 949 dzieci) Czerwona strzałka oznacza właściwą relację pomiędzy liczbą dzieci w pieczy rodzinnej i w pieczy instytucjonalnej. Znaczna bowiem liczba dzieci, spośród 58 570 umieszczonych w rodzinnej pieczy zastępczej, jest umieszczona w rodzinach zastępczych spokrewnionych, a te w każdej sytuacji winny być traktowane szczególnie ze względu na więzi rodzinne.

Liczba rodzinnych form pieczy zastępczej Wspieranie rodziny i piecza zastępcza Liczba rodzin zastępczych i rodzinnych domów dziecka i liczba dzieci 2012-2013 Wyszczególnienie Liczba rodzinnych form pieczy zastępczej Liczba dzieci 2012 2013 ogółem 40 069 40 260 58 082 58 570 rodziny zastępcze spokrewnione 25 836 25 842 33 769 33 306 rodziny zastępcze niezawodowe 12 162 12 182 16 383 16 431 rodziny zastępcze zawodowe 1 843 1 906 6 454 6 727 rodzinne domy dziecka 228 330 1 476 2 106 Źródło: sprawozdanie rzeczowo-finansowe z wykonywania przez powiat zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej – stan na 31.12.2013 r.

Organizatorzy rodzinnej pieczy zastępczej W 2013 r. funkcjonowało łącznie 389 instytucji organizatora rodzinnej pieczy zastępczej. W przypadku 349 instytucji rolę te pełnią powiatowe centra pomocy rodzinie. Źródło: sprawozdania rzeczowo-finansowe z wykonywania przez powiat zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej – stan na 31.12.2013 r.

Wspieranie rodzinnej pieczy zastępczej - Koordynatorzy rodzinnej pieczy zastępczej - Polska W 2013 r. pod opieką 954 koordynatorów (wzrost o 16,3% w stosunku do 2012r.) znalazło się 26 205 rodzin zastępczych i rodzinnych domów dziecka, co stanowi ponad 65% ogółu podmiotów rodzinnej pieczy zastępczej. Źródło: sprawozdania rzeczowo-finansowe z wykonywania przez powiat zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej – stan na 31.12.2013 r.

Liczba placówek opiekuńczo-wychowawczych i liczba dzieci 2013-2014 Wyszczególnienie Liczba placówek opiekuńczo-wychowawczych Liczba dzieci 2012 2013 Ogółem 814 918 20 525 19 949 Placówki opiekuńczo- wychowawcze typu interwencyjnego 123 149 2 217 1 927 Placówki opiekuńczo- wychowawcze typu rodzinnego 267 242 2 232 2 030 Placówki opiekuńczo- wychowawcze typu socjalizacyjnego 515 625 15 967 15 626 Placówki specjalistyczno-terapeutyczne 13 30 109 366 Źródło: sprawozdania rzeczowo-finansowe z wykonywania przez powiat zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej – stan na 31.12.2013 r.

Liczba placówek opiekuńczo – wychowawczych Na dzień 31 grudnia 2013 r. funkcjonowało 918 placówek opiekuńczo-wychowawczych, co oznacza zwiększenie liczby placówek w stosunku do 2012 r. o 104. Źródło: sprawozdania rzeczowo-finansowe z wykonywania przez powiat zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej – stan na 31.12.2013 r.

Dofinansowanie realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej w roku 2013 7,8 mln zł – wsparcie finansowe rodzinnej pieczy zastępczej, w tym szkolenia, wynagrodzenia rodzin zastępczych oraz świadczenia fakultatywne 28,5 mln zł – adopcja Ponad 37 mln zł. - wsparcie rodziny- asystent rodziny 8,5 mln zł – standardy placówek wsparcia dziennego Ponad 7 mln zł - koordynator rodzinnej pieczy zastępczej W roku 2014 na dofinansowanie zadań wynikających z ustawy przeznaczono już ok. 70 mln złotych. Planuje się w roku bieżącym przeznaczyć na cele związane z rodzinną pieczą zastępczą kolejne ponad 7 mln. złotych.

Liczba przysposobionych dzieci w tym w przysposobieniu międzynarodowym Liczba dzieci przysposobionych w latach 2009-2013 Lata Liczba przysposobionych dzieci Przysposobienia, na które rodzice wcześniej wyrazili zgodę (tzw. zgoda blankietowa) ogółem w tym w przysposobieniu międzynarodowym 2009 3316 354 826 2010 3285 312 777 2011 3315 296 751 2012 3486 274 790 2013 3537 766 Źródło: Na podstawie sprawozdawczości Ministerstwa Sprawiedliwości Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej

Wnioski wynikające z realizacji ustawy w 2013 r. Zmalała średnia liczba dzieci przebywających w zawodowych formach rodzinnej pieczy zastępczej. W 2013 r. średnio w rodzinach zastępczych zawodowych wychowywało się około czworo dzieci (w 2012 r. średnio w rodzinach zastępczych wychowywało się ponad 4 dzieci). W rodzinnych domach dziecka średnio liczba dzieci przekraczała 6. Średni miesięczny koszt utrzymania dziecka w rodzinnej pieczy zastępczej wynosił w 2013 r. ok. 1 058 zł, w rodzinie zastępczej zawodowej i rodzinnym domu dziecka – 1 870 zł. (w 2012 r. średni miesięczny koszt utrzymania dziecka w rodzinnej pieczy zastępczej wynosił 1 052 zł, natomiast w rodzinie zastępczej zawodowej i rodzinnym domu dziecka- 1 809 zł). Średni miesięczny koszt utrzymania dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej wynosił w 2013 r. ok. 3 923 zł, co oznacza wzrost o 163 zł w stosunku do roku 2012. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej

Wnioski wynikające z realizacji ustawy w 2013 r. W roku sprawozdawczym 2013 przeszkolono do pełnienia funkcji rodziny zastępczej, prowadzącego rodzinny dom dziecka lub do prowadzenia placówki opiekuńczo-wychowawczej typu rodzinnego łącznie 12 981 osób (w 2012 r. - 12 413 osób), co oznacza 4,5 procentowy wzrost w stosunku do roku 2012. W 2013 r. o 104 zwiększyła się liczba placówek opiekuńczo-wychowawczych w stosunku do 2012 r. , w tym o 17 liczba placówek opiekuńczo-wychowawczych typu specjalistyczno-terapeutycznego ( 2012 – 13 placówek, 2013- 33 placówki). W 2013 r. przybyły dwie nowe regionalne placówki opiekuńczo-terapeutyczne i 1 interwencyjny ośrodek preadopcyjny. Nastąpił wzrost liczby przysposobionych dzieci (w 2012 r. przysposobiono 3486 dzieci, w 2013 r.- 3537). Nadal najmniejszą liczbą dzieci przysposabianych są dzieci w wieku powyżej 10 lat (9%). Natomiast spadła liczba dzieci przysposobionych w przedziale wiekowym od 0 do 4 lat (w 2012 r. było 1 847 dzieci, a w 2013 r. 1 785), co przy wzroście ogólnej liczby przysposobionych dzieci może oznaczać, że zwiększa się w Polsce zainteresowanie adopcją dzieci starszych. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej

Zmiany- nowelizacja- projekt poselski Planuje się rezygnację z udziału sądu w wyborze formy pieczy zastępczej, w której dziecko zostanie umieszczone. O miejscu umieszczenia dziecka będzie decydował starosta. Zmniejsza się liczbę rodzin, z którymi asystent rodziny może w tym samym czasie prowadzić pracę z 20 do 15. Wprowadza się jednakowe wymagania lokalowe i sanitarne w stosunku do wszystkich placówek wsparcia dziennego. Wymagania lokalowe i sanitarne zostaną określone w rozporządzeniu ministra właściwego do spraw rodziny wydanego w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia. Zmiana kwalifikacji kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej oraz prowadzenia rodzinnego domu dziecka - oprócz zaświadczenia lekarskiego o stanie zdrowia, wystawionego przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej wymagane będzie także zaświadczenia wystawione przez psychologa, uaktualniane co 2 lata. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej

Zmiany- nowelizacja- projekt poselski Proponuje się umożliwienie umieszczania małego dziecka, którego rodzicem jest małoletni przebywający w placówce opiekuńczo-wychowawczej w tej samej placówce. Uniemożliwia się tym samym rozdzielanie nieletniej matki od dziecka. Proponuje się mechanizmy zapewniające nadzór wojewody nad realizacją ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej również w odniesieniu do innych, niż prowadzenie placówek opiekuńczo-wychowawczych zadań własnych powiatu. Planuje się wprowadzenie szeregu zmian w zakresie procedur przysposobienia dziecka. Zmianie ulegnie nie tylko sam proces kwalifikacji dziecka do przysposobienia, ale także procedura poszukiwania kandydatów do przysposobienia dziecka. Uregulowane zostaną również kwestie rozdzielania rodzeństwa oraz wzmocniony zostanie jakościowo i czasowo okres poszukiwania rodziny adopcyjnej dla dziecka na terenie kraju. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej

Zmiany – nowelizacja - projekt poselski Projektowane zmiany zmierzają do rozwiązania problemu tzw. blokowania miejsc w placówkach opiekuńczo-wychowawczych przez dzieci umieszczone w tych placówkach, ale przybywające w różnych instytucjach zapewniających całodobową opiekę, np. w MOW-ach. Zmiany w opłatach za pobyt dzieci w zakładach opiekuńczo-leczniczych ( ZOL) - zostanie wyraźnie wskazane w rozwiązaniach prawnych, że dziecko pozbawione opieki i wychowania rodziców będzie mogło być umieszczone tylko w pieczy zastępczej (kodeks rodzinny i opiekuńczy). Odpłatność za wyżywienie i zakwaterowanie ponosić będzie co do zasady powiat właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem go po raz pierwszy w tych instytucjach. Proponuje się wprowadzenie rejestru wolnych miejsc w rodzinnych formach pieczy zastępczej (analogicznie do rejestru wolnych miejsc w placówkach opiekuńczo-wychowawczych). Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej

Zmiany – nowelizacja - projekt poselski Zakłada się możliwość wynagradzania współmałżonka jako osoby zatrudnionej do pomocy przy sprawowaniu opieki nad dziećmi i przy pracach gospodarskich. Dziś ustawa zapewnia wynagradzanie jednego z małżonków (wskazanego w umowie) pełniących funkcję rodziny zastępczej lub prowadzących rodzinny dom dziecka. Natomiast możliwe jest zatrudnienie osoby obcej do pomocy przy sprawowaniu opieki nad dziećmi. Nowelizacja ustawy ma na celu umożliwienie zatrudnienia małżonka, który nie pobiera wynagrodzenia z tytułu umowy o pełnienie funkcji rodziny zastępczej i prowadzenia rodzinnego domu dziecka jako osoby do pomocy. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej Wyzwania – co dalej? Deinstytucjonalizacja pieczy zastępczej wsparta rozwojem rodzinnych form pieczy oraz wzmocnieniem działań na rzecz rodzin wychowujących dzieci (asystent rodziny). Resort pracy i polityki społecznej czynił starania, aby w poszczególnych regionach środki finansowe pochodzące z funduszy Unii Europejskiej skierowane były w latach 2014 – 2020 na te właśnie działania. Ważnym zadaniem w tym kontekście jest sprawa pozyskiwania kandydatów na rodziny zastępcze niezawodowe i zawodowe oraz osoby prowadzące rodzinne domy dziecka, bowiem w świetle danych statystycznych w roku 2013 nieznacznie zmalała liczba szkolonych kandydatów na rodziny zastępcze zawodowe oraz osoby prowadzące rodzinne domy dziecka. W ramach polityki rodzinnej resort pracy prowadzi prace nad Kartą Dużych Rodzin, której beneficjentami są również osoby prowadzące rodziny zastępcze i rodzinne domy dziecka, a nade wszystko umieszczone tam dzieci. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej

Dziękuję za uwagę