Raport o sytuacji i perspektywach mikro i małych firm w województwie małopolskim Dariusz Chrastina Departament Klienta Biznesowego Kraków, 12 kwietnia 2013

Już po raz trzeci na początku roku Bank Pekao przedstawia raport o sytuacji mikro i małych firm Dostarczenie unikalnej wiedzy o mikro i małych firmach, które odgrywają znaczącą rolę w gospodarce (1,7 mln firm, 4,5 mln zatrudnionych, 37% PKB), Reprezentatywne wyniki na poziomie krajowym i lokalnym na bazie 7 tysięcy wywiadów z właścicielami firm, Lepsze rozumienie potrzeb mikro i małych firm oraz poznanie problemów i barier związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, Temat specjalny – e-gospodarka, czyli wykorzystanie technologii informacyjnych w mikro i małych firmach, Jak co roku - 16 konferencji regionalnych (w każdym województwie w marcu-kwietniu 2013 roku), Raport w wersji polskiej i angielskiej udostępniony na stronie www.pekao.com.pl/mis Mikro firmy – przedsiębiorstwa zatrudniające do 9 pracowników, Małe firmy – przedsiębiorstwa zatrudniające do 49 pracowników,

8 obszarów wchodzących w skład Ogólnego Wskaźnika Koniunktury Obniżenie Ogólnego Wskaźnika Koniunktury Mikro i Małych Firm spowodowane głównie przez znaczący spadek oceny sytuacji gospodarczej i sytuacji branży Poprzednie 12 miesięcy Następne 12 miesięcy 8 obszarów wchodzących w skład Ogólnego Wskaźnika Koniunktury +~4 R/R -7,6 -4,5 -1,4 -0,9 -0,8 -0,2 2010 2011 2012 -1,0 Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm syntetyczna miara nastrojów właścicieli firm -0,7 Wskaźniki w ramach badania mogą przyjmować wartości od 50 do 150, przy czym 50 oznacza „dużo gorzej”, 75 – „gorzej”, 100 – „ani lepiej, ani gorzej”, 125 – „lepiej”, 150 – „dużo lepiej”

Firmy dużo lepiej oceniają obszary, na które mają wpływ Firmy dużo lepiej oceniają obszary, na które mają wpływ. W porównaniu z ostatnim badaniem, gorsze perspektywy na kolejny rok. Zdecydowanie najniższa ocena - oba czynniki poza zasięgiem wpływu firmy Dużo lepsza ocena. Ostatnie 12 miesięcy ocenione wyżej niż rok temu Najwyższa ocena i najmniejsze zmiany w stosunku do ubiegłorocznych badań Odniesienie do ubiegłorocznego badania

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm Najbardziej stabilna sytuacja firm produkcyjnych, widoczne pogorszenie koniunktury w budownictwie Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm Produkcja - stabilnie, dostosowywanie się do sytuacji rynkowej, innowacyjność, rozwój eksportu, Usługi – najwyższy poziom wskaźnika, chociaż spowolnienie ma wpływ na nastroje przedsiębiorców, Handel – najniższy poziom wskaźnika, często firmy lokalne – wyzwaniem konkurencja dużych firm, Budownictwo – zmniejszanie się portfela zamówień, wzrost opóźnień w terminowym ściąganiu należności

Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm Obszar działania firmy Najbardziej obniżył się wskaźnik dla firm lokalnych o długim stażu, najwyższy poziom optymizmu mają „młode firmy” Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm -1.0 -1.9 -2.0 -2.6 -1.6 -2.8 -3.4 Obszar działania firmy Czas istnienia Lokalizacja siedziby firmy Ocena zwiększa się wraz z rozwojem i poszerzaniem obszaru działania firmy Najwyższy i najbardziej stabilny poziom wskaźnika wśród młodych firm działających do 3 lat. Po raz pierwszy mierzono poziom wskaźnika w zależności od lokalizacji w mieście lub na obszarach wiejskich i nie odnotowano istotnej różnicy w poziomie wskaźnika -2.8 Zmiana wskaźnika YoY

Województwo małopolskie– trochę oficjalnej statystyki Liczba mikro i małych firm Aktywne mikro firmy 151 358 (9,1%) Aktywne małe firmy 4 852 (9,2%) Aktywne mikro i małe firmy na 1000 mieszkańców 47,2 (Polska 44,7) Zatrudnienie Mikro firmy 316 789 (9,3%) Małe firmy 103 753 (9,1%) Inwestycje Średnie nakłady (tys. PLN) mikro firmy 16,5 (Polska 15,0) Średnie nakłady inwestycyjne (tys. PLN) małe firmy 252,4 (Polska 320,9) Przychody Średnie przychody (tys. PLN) mikro firmy 447 (Polska 435) Średnie przychody (mln PLN) małe firmy 7,6 (Polska 8,5) Źródło: Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w roku 2010, Główny Urząd Statystyczny

Małopolskie: Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm Nieznacznie słabsza niż w kraju ocena minionych 12 miesięcy jak i perspektyw Bardziej zarysowany trend spadkowy wskaźnika w minionych 3 latach Podregiony Najwyższe oceny w podregionie nowosądeckim Największy spadek wskaźnika koniunktury w podregionie tarnowskim, tam też słabe perspektywy Stabilny wskaźnik koniunktury w podregionie nowosądeckim

Małopolskie słabiej oceniło sytuację w poprzednich 12 miesiącach , relatywnie lepiej oceniano w nowosądeckim ( 6x), najsłabiej w krakowskim( 6x) , Kraków – najniżej ocenił oczekiwanie na zapłatę Małopolskie vs Polska -1,2 -1,1 -0,7 -1,1 -1,1 -1,0 -0,8 -1,2 -2,7

Małopolskie – również słabsza prognoza na 12 miesiecy, największy optymizm w nowosądeckim (4x), Krakowie (3x) mniejszy w tarnowskim ( 5x) Małopolskie vs Polska -1,3 -3,0 -0,6 - 0,8 -0,6 -1,7 -1,0 -1,1 -1,5

Finansowanie działalności bieżącej Finansowanie inwestycji* Polska: rosnący udział zewnętrznego finansowania działalności bieżącej i inwestycji Finansowanie działalności bieżącej Finansowanie inwestycji* +2 p.p. +2 p.p. Stopniowo zwiększa się wykorzystanie zewnętrznego finansowania działalności bieżącej i inwestycji Skłonność do korzystania ze źródeł zewnętrznych rośnie wraz z wielkością firmy (co piąta firma mikro oraz co druga firma mała korzysta z finansowania zewnętrznego) *Możliwa była więcej niż jedna odpowiedź

Polska: przyczyny niekorzystania z finansowania zewnętrznego wynikają przede wszystkim z polityki firm 2010 2011 2012 Dostępność do finansowania zewnętrznego nie jest problemem – poziom korzystania z kredytu wynika z polityki samych firm, Potencjał do dalszego wzmocnienia rozwoju polskich przedsiębiorstw poprzez większe wykorzystanie finansowania zewnętrznego, Planowane zmiany w sposobie dystrybucji środków unijnych dla firm (zwrotne instrumenty finansowe), powinny zwiększyć zainteresowanie finansowaniem zewnętrznym.

Małopolskie: selektywne podejście do korzystania z zewnętrznego finansowania bieżącej działalności W woj. Małopolskim w 2012 z finansowania zewnętrznego korzystało więcej firm, relatywnie najwięcej w podregionie oświęcimskim ( 29%), najmniej w krakowskim ( 22%) Duże zróżnicowanie w ocenie przyszłości - w krakowskim zapowiedź tylko 13% , z kolei w tarnowskim aż 1/3 firm oczekuje finansowania zewnętrznego, wyraźne spadki w nowosądeckim i oświęcimskim ( o10%)

Małopolskie: Inwestycje mikro i małych przedsiębiorstw wykazują tendencję spadkową Malejący odsetek firm deklarujących inwestycje ( z 41% do 31% na 2013) Stabilna sytuacja w podregionie krakowskim, Zapowiedź znaczącego ograniczenia inwestycji w tarnowskim (-20%), nowosądeckim (-15%), oświęcimskim ( -10%) Jest szansa, że poziomy nie będą tak niskie (w ub.r. deklaracje pesymistyczne się nie sprawdziły w tak dużym stopniu)

Małopolskie: Większa dywersyfikacja źródeł finansowania inwestycji w roku 2013 roku Zapowiedź większego wykorzystania kredytów ( z 17% do 24%), leasingu ( z 6 do 20%), dotacji unijnych ( z 2 do 8%) Wysoki poziom deklaracji wykorzystania kredytów w tarnowskim ( 43%) i m. Krakowie ( 25%) wysoki wskaźnik leasingu w oświęcimskim ( 33%), m.Krakowie (31%)

Polska: Rosnące znaczenie eksportu mikro i małych firm Odsetek mikro i małych eksporterów Wyniki badania dla firm eksportujących +3 p.p. Stopniowy wzrost działalności eksportowej mikro i małych firm (wzrost o + 3 p.p. w okresie 2 lat) Już blisko 200 tysięcy firm deklaruje eksport (12% spośród wszystkich mikro i małych firm), Wyraźnie lepsza ocena sytuacji firmy i przychodów wśród firm eksportowych w porównaniu z pozostałymi przedsiębiorstwami, Przychody z eksportu to jedyny w całym badaniu wskaźnik, którego wartość w roku 2012 przekroczyła poziom z roku 2010.

Małopolskie: Eksport mikro i małych firm W województwie małopolskim liczba eksporterów powyżej średniej krajowej Największy udział eksporterów w podregionie oświęcimskim ( 20%) i m.Krakowie ( 15%), najmniejsza w podregionie krakowskim (7%) Determinacja pro-eksportowa w krakowskim, inne doprecyzowują plany

Małopolskie: Ocena jakości usług świadczonych przedsiębiorcom przez lokalną administrację…. Wysoka ocena podobnie jak średnio w Polsce Podregiony Kraków i podregion krakowski powyżej średniej krajowej Najsłabsza ocena administracji w podregionie oświęcimskim

Małopolskie: Innowacyjność mikro i małych firm Odsetek firm deklarujących innowacje nieco wyższy niż średnio w kraju Innowacje produktowe Najsłabiej oceniono się w m.Krakowie ( 25%) ale też deklarowany największy przyrost w następnych miesiącach ( +6%) Innowacje procesowe Wyraźnie lideruje podregion nowosądecki ( 27%) Deklarowany istotny wzrost w oświęcimskim ( +7%), tarnowskim( +5%) Innowacja produktowa Innowacja procesowa

Bariery rozwoju według mikro i małych firm Po raz pierwszy w ankiecie pytanie o bariery rozwojowe, Największe bariery dla mikro i małych firm są związane z zewnętrznymi uwarunkowaniami prowadzenia działalności gospodarczej, Małopolskie – bariery wymieniane częściej niż średnio w Polsce: Wysokość podatków Obciążenia biurokratyczne Konkurencja innych firm Przepisy prawne Popyt na produkty/usługi firmy Niska rentowność działalności Czynniki makroekonomiczne. Rzadziej Sądownictwo gospodarcze Dostęp do finansowania zewnętrznego Dostęp do programów pomocowych Zatory płatnicze Właściciele firm byli proszeni o skwantyfikowanie każdej z barier w skali od 1 (brak bariery) do 5 (bardzo ważna bariera)

E-gospodarka tematem specjalnym raportu – jak mikro i małe firmy korzystają z technologii informacyjnych? 87% firm wykorzystuje komputery w działalności biznesowej, Chociaż prawie każda mikro i mała firma ma dostęp do Internetu, nie jest on w pełni wykorzystywany w działalności biznesowej.

Wykorzystanie Internetu przez firmy z Małopolskiego Posiadanie strony internetowej Województwo Małopolskie lepiej wypada w badanych aspektach względem reszty kraju M.Kraków zdecydowanym liderem w zakresie posiadania strony internetowej i reklamy na www. Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu Wykorzystanie internetu do kontaktu z administracją

Praktyczne kwestie wykorzystania technologii informacyjnych w mikro i małych firmach – 6 analiz w Raporcie Nowe technologie informacyjne w zarządzaniu mikro i małymi firmami (Polska Izba Gospodarcza Zaawansowanych Technologii) Rynek IT w Polsce i perspektywy jego rozwoju (Bank Pekao SA) Aspekty prawne prowadzenia sprzedaży i promocji w Internecie (dLK Korus Okoń Radcowie Prawni sp.p.) Tworzenie i zarządzanie stroną internetową (home.pl) Promocja mikro i małej firmy w Internecie (Google Polska) Bankowość elektroniczna dla firm (Bank Pekao SA)

Małopolskie: podsumowanie Ocena sytuacji firm nieco niższa niż w Polsce Wskaźnik koniunktury w nowosądeckim powyżej średniej krajowej Największy spadek wskaźnika w podregionie tarnowskim ( -10 pkt) Ujawnił się problem z terminowym otrzymywaniem płatności w ubr. Mniejszy optymizm w podregionie tarnowskim , skorelowany ze zwiększonym zapotrzebowaniem na finasowanie bieżące Malejący odsetek firm deklarujących inwestycje, najsłabsze prognozy w podregionie oświęcimskim Zapowiedź większego wykorzystania kredytów, leasingu, dotacji unijnych w finansowaniu inwestycji, gł.w m.Krakowie Eksport wykorzystywaną szansą rozwoju z perspektywą wzrostu Innowacyjność firm na nieco wyższym poziomie niż w kraju Lepsze wykorzystanie Internetu, Kraków liderem obecności w Internecie i wykorzystania go do celów rekalmowych

Raport w polskiej i angielskiej wersji językowej jest dostępny na stronie internetowej Banku Pekao SA pod adresem: www.pekao.com.pl/mis Dziękuję za uwagę!