Na co zwracać uwagę kupując komputer? Rodzaje komputerów Budowa komputera Na co zwracać uwagę kupując komputer?

Komputer - elektroniczna maszyna cyfrowa, urządzenie elektroniczne przeznaczone do przetwarzania informacji (danych) przedstawionych w postaci cyfrowej, sterowane programem zapisanym w pamięci definicja z Encyklopedii PWN

Rodzaje komputerów Komputer stacjonarny Laptop (notebook) Netbook Tablet Smartfon

Komputer stacjonarny ZALETY WADY Ergonomia Przelicznik: wydajność/cena Możliwość zmiany konfiguracji Rozmiar Brak mobilności Duże „koszty utrzymania” – prąd

Laptop ZALETY WADY Mobilność Wydajność porównywalna do komputera stacjonarnego – dotyczy sprzętu z tzw. „średniej półki” Krótki czas pracy na bateriach – silne procesory i karty graficzne zużywają dużo prądu Wydajne podzespoły są relatywnie drogie – opłacalne cenowo są „średniaki” Bardzo ograniczona możliwość zmiany konfiguracji – w zasadzie tylko RAM

netbook ZALETY WADY Mobilność Niska waga Długi czas pracy na bateriach Niska cena Słaba wydajność – słaby procesor, mała pamięć RAM, karta graficzna najczęściej jest zintegrowana Słaba ergonomia – brak bloku numerycznego na klawiaturze Brak możliwości odczytania CD/DVD

tablet ZALETY WADY Mobilność Niska waga Długi czas pracy na bateriach Bardzo duży ekran w stosunku do wielkości urządzenia Słaba wydajność – podobnie jak w netbooku Niska ergonomia pracy – w zasadzie na tablecie można jedynie przeglądać dokumenty Brak możliwości odczytu CD/DVD Odmianą tabletu jest czytnik e-booków. Jego cechą jest monochromatyczny wyświetlacz symulujący papier (czytanie nie męczy wzroku) i bardzo długi czas pracy na bateriach

smartfon ZALETY WADY Możliwość komunikacji głosowej – w końcu to jest telefon  Mobilność Niska wydajność Niestabilność systemów operacyjnych Mała kompatybilność ze sprzętem PC

PC czy mac? ZALETY MACa WADY Większa wydajność przy takich samych parametrach jak PC Stabilność systemu Cena – za cenę MACa spokojnie kupimy PC o wyższej wydajności „Niezniszczalność” i „odporność na czas” to niestety mit. Obecnie MAC i PC budowane są z podzespołów tych samych producentów.

Budowa komputera Najważniejsze podzespoły Parametry i cechy podzespołów Złącza (gniazda)

KARTA TV/KARTA SIECIOWA/itd… Układ podzespołów ZASILACZ Obudowa Płyta główna Procesor Pamięć RAM Karta graficzna Dysk twardy Napęd optyczny Dodatkowe karty PCI Zasilacz PŁYTA GŁÓWNA RAM RAM PROCESOR CD/DVD/BLURAY KARTA GRAFICZNA DYSK TWARDY KARTA TV/KARTA SIECIOWA/itd… Przedni panel

KARTA TV/KARTA SIECIOWA/itd… Co wpływa na wydajność? ZASILACZ Procesor PŁYTA GŁÓWNA Pamięć RAM Karta graficzna RAM RAM Dysk twardy PROCESOR CD/DVD/BLURAY Programy użytkowe KARTA GRAFICZNA DYSK TWARDY KARTA TV/KARTA SIECIOWA/itd… Gry

Obudowa OPIS PARAMETRY Teoretycznie ta cześć ma najmniejsze znaczenie dla pracy komputera więc dobiera się ją tak, żeby pasowała do mebli, ale… Obudowy budowane są obecnie w trzech standardach: ATX (najpopularniejszy), micro ATX i mini ITX Istnieją obudowy typu convertible, które mogą być ustawiane pionowo i poziomo Format obudowy (ATX, micro ATX i mini ITX) – decyduje o rodzaju płyty głównej Wybierając obudowę należy zwrócić uwagę na: Wielkość – im większa tym lepsza dla podzespołów: jest lepsze odprowadzanie ciepła (poza tym w małych obudowach nie mieszczą się większe [czytaj: wydajniejsze] karty graficzne) Zastosowane chłodzenie i ułożenie zasilacza (czy nie przykrywa procesora) Funkcjonalność przedniego panelu (czy ma złącza USB i wyjście/wejście audio)

Płyta główna OPIS PARAMETRY Główny element komputera, do którego podłączane są wszystkie podzespoły. Na płycie znajduje się gniazdo procesora, gniazda PCI (dodatkowych urządzeń – np. karty graficznej), gniazda pamięci RAM, kontrolery dysku twardego i napędów optycznych. BIOS to „sterownik” do płyty głównej – zestaw poleceń i procedur łączących oprogramowanie ze sprzętem – znajduje się pamięci stałej płyty głównej Rzadko podaje się dokładny opis tej części, chociaż to od jej jakości zależy wydajność pracy całego komputera (tutaj sprzedawcy najczęściej wytaniają oferowany „okazyjnie” sprzęt).Tańsze komputery często mają płytę główną na starych chipsetach lub ze zintegrowaną kartą graficzną. Jest to tanie i bardzo słabo wydajne rozwiązanie. Gniazdo procesora – od tego zależy jakie rodziny procesorów mogą z płytą współpracować Ilość i rodzaj obsługiwanej pamięci RAM Urządzenia zintegrowane: karta dźwiękowa i karta sieciowa Ilość i rodzaj złączy (USB, kontrolery dysków twardych)

procesor OPIS PARAMETRY „Mózg” komputera – pobiera informacje z pamięci operacyjnej i je przetwarza. O wydajności procesora decyduje przede wszystkim liczba rdzeni - najnowsze procesory mają od 2 do 6, szybkość taktowania, czyli to ile operacji w ciągu sekundy może wykonać procesor – (obecną „normą” jest 2,5~3GHz) oraz rodzaj i ilość posiadanej pamięci wewnętrznej procesora(tzw. cache). Stwierdzenie, że to szybkość taktowania określa wydajność procesora jest wyłącznie chwytem marketingowym! Najczęściej wraz z procesorem otrzymujemy w zestawie wiatrak i radiator służące do chłodzenie procesora. Główni producenci procesorów to: Intel i AMD. Procesory Intela są zdecydowanie lepsze, co niestety znajduje swoje odzwierciedlenie w ich cenie… Rodzina procesora – np. i7, i5, i3 (wszystkie te modele mają już II generacje) Ilość rdzeni (np. i7 extreme – 6; i5 2500 – 4; i5 680 – 2 rdzenie) Szybkość taktowania liczona w GHz (gigahercach) Obsługa technologii 64-bitowej (dzisiaj jest to już standardem) Overclocking to „zabawa” polegająca na zwiększaniu napięcia prądu dostarczanego do procesora, co podnosi szybkość taktowania (tak w dużym skrócie). Z jednej strony poprawia to wydajność, ale z drugiej naraża procesor na trwałe uszkodzenie – wraz ze wzrostem napięcia podnosi się temperatura pracy, do której nie jest przystosowane fabrycznie dołączane chłodzenie.

Pamięć operacyjna (RAM) OPIS PARAMETRY Pamięć operacyjna (tzw. RAM) – służy do „chwilowego” przechowywania danych – po wyłączeniu komputera jest kasowana. Ilość „potrzebnej” pamięci zależy w dużej mierze od systemu operacyjnego – dla Windows XP wystarczający był 1 GB, Vista dla swobodnego funkcjonowania potrzebowała 2 GB, natomiast Windows 7 potrzebuje co najmniej 4 GB. Oczywiście jeżeli korzystamy z zaawansowanych aplikacji i pracujemy na dużych plikach potrzebujemy więcej RAM. Współczesne komputery (płyty główne) korzystają z technologii dual channel – w praktyce polega to na tym, że montując dwie identyczne kości pamięci RAM (np. po 2 GB) uzyskujemy szybszy transfer danych niż mając 1 kość 4 GB) Wielkość pamięci – czyli to ile GB danych mieści się na kości Szybkość taktowania – dokładnie szybkość taktowania szyny pamięci – najszybsze pamięci DDR3 taktowane są z szybkością 2 GHz Czas dostępu – czyli opóźnienie między wysłaniem żądania, a wysłaniem danych Podobnie jak w przypadku procesorów możliwy jest overclocking pamięci RAM. Niektórzy producenci sprzedają kości pamięci ze specjalnymi radiatorami ułatwiającymi chłodzenie.

Karta graficzna OPIS PARAMETRY Układ odpowiedzialny za przetwarzanie obrazu (przekształcenie danych na sygnał odczytywany przez urządzenie wyświetlające). Współczesne karty graficzne można określić jako komputer w komputerze – posiadają własny procesor, pamięć operacyjną (nierzadko szybszą od pamięci RAM) i wydajny system chłodzenia. Karta graficzna jest najważniejszym elementem określającym wydajność komputera w grach. Postęp technologiczny w budowie kart jest tak szybki, że praktycznie co 2 tygodnie pojawia się na rynku jakiś nowy model. Karty graficzne są najdroższym podzespołem komputera i co ciekawe – najszybciej tracącym na wartości. Dlatego kupowanie najnowszych kart graficznych jest bezcelowe – do czasu kiedy pojawiają się gry wykorzystujące ich pełne możliwości, stracą 50-75% swojej wartości. Wielkość (512 MB, 1024 MB, 2048 MB) i rodzaj pamięci (DDR3, DDR5) Szerokość szyny transferu danych – 64, 128, 256, 320, 384, 768 bitów Szybkość taktowania procesora Zgodność programowa z DirectX i OpenGL Do wyświetlania obrazów w dużych rozdzielnościach (np. FULL HD 1920x1080) potrzeba więcej pamięci – tutaj 1024 jest lepsze niż 512. Ale jeśli nie pracujemy/gramy w takich rozdzielnościach to karta 512 MB 384-bit będzie wydajniejsza niż np. 1024 MB 128-bit. Poza tym każda karta ma inną liczbę jednostek vertex i pixel shadder, których wydajność znacząco określa możliwości karty.

Dysk twardy OPIS PARAMETRY Służy do przechowywania danych (w odróżnieniu od RAM dane nie „giną” po wyłączeniu komputera. W standardowych dyskach twardych (HDD) dane zapisywane są na magnetycznych talerzach (może być ich wiele – zależy od pojemności dysku). Czujnik odczytuje dane z wirujących dysków i przesyła je do pamięci operacyjnej i procesora. Nowością są dyski twarde oparte na pamięciach flash (takich jak w pendrive’ach). Transfer danych jest nieporównywalnie lepszy od tradycyjnych dysków, jednak póki co technologia jest bardzo droga (dyski FDD są ponad 10 razy droższe). Oprócz dysków wewnętrznych w powszechnym użyciu są dyski zewnętrzne komunikujące się z komputerem przez złącze USB. Wielkość pamięci – od kilkudziesięciu GB do 2 TB Szybkość obrotowa – 5400, 7200, 10 000 RPM (obrotów na minutę) Dyski twarde przechowują informacje tak jak książka ze spisem treści. Ten spis to tzw. tablica alokacji – informuje komputer, w której części dysku znajduje się plik. Usuwając (w naszym mniemaniu) pliki, tak naprawdę usuwamy tylko wpis w tablicy alokacyjnej, a plik cały czas jest na dysku. Całkowite usunięcie danych gwarantuje tylko tzw. low-level format. Defragmentowanie dysku polega na odpowiednim przeniesieniu plików – te najczęściej używane przesuwane są bliżej krawędzi, gdzie dysk wiruje z większą szybkością. To przekłada się na szybszy odczyt tych danych.

Napęd optyczny OPIS PARAMETRY Urządzenie służące przechowywaniu danych na płytach CD, DVD i BluRay. Każdy z wymienionych nośników ma inną pojemność – płyta CD 700 MB, DVD – 4,7 GB, BluRay – 30 GB Wprawdzie płyty są tanim nośnikiem danych, z czego chętnie korzystają wydawcy muzyki, filmów i programów, jednak powszechna dostępność szybkich łączy internetowych stawia pod znakiem zapytania dalszy rozwój tych technologii. Wygodniejszą i wydajniejszą formą przechowywania i przenoszenia plików są pamięci flashowe. Wielkość pamięci – od kilkudziesięciu GB do 2 TB Szybkość obrotowa – 5400, 7200, 10 000 RPM (obrotów na minutę) Dyski twarde przechowują informacje tak jak książka ze spisem treści. Ten spis to tzw. tablica alokacji – informuje komputer, w której części dysku znajduje się plik. Usuwając (w naszym mniemaniu) pliki, tak naprawdę usuwamy tylko wpis w tablicy alokacyjnej, a plik cały czas jest na dysku. Całkowite usunięcie danych gwarantuje tylko tzw. low-level format. Defragmentowanie dysku polega na odpowiednim przeniesieniu plików – te najczęściej używane przesuwane są bliżej krawędzi, gdzie dysk wiruje z większą szybkością. To przekłada się na szybszy odczyt tych danych.

zasilacz OPIS PARAMETRY Dostarcza prąd do płyty głównej i podzespołów. Jego zadanie polega także na „wyrównaniu” natężenie, co przekłada się na bezpieczeństwo podzespołów komputera. Zasilacz jest też zabezpieczeniem naszego komputera – w przypadku gwałtownej zmiany napięcia prądu powinien się przepalić – ratując droższe i delikatniejsze podzespoły. Jest to kolejny (po obudowie) niedoceniany element – bez odpowiedniego zasilacza nie można bezpośrednio „podkręcać” procesora i pamięci (overclocking). Poza tym planując wydajny sprzęt (pod kątem np. gier) warto się zaopatrzyć w zasilacz mocniejszy od standardowo dostarczanego do obudowy. Moc zasilacza – dla komputerów z silnymi kartami graficznymi, dwoma dyskami twardymi – powinno to być minimum 600 W W Internecie są dostępne darmowe kalkulatory poboru mocy, gdzie można sprawdzić pobór mocy swojego komputera i odpowiednio dobrać zasilacz. Generalnie warto kupić zasilacz z „zapasem” mocy – nie podniesie to poboru prądu, a praca na komputerze będzie bezpieczniejsza.

Karty pci OPIS Dodatkowe karty montowane do gniazd PCI na płycie głównej. Mogą to być: karty dźwiękowe, karty sieciowe, tunery TV itp. Często te urządzenia występują jako układy zintegrowane z płytą główną, ale ich wydajność jest niska – np. zintegrowana karta dźwiękowa jest wystarczająca do obsługi dźwięku w grach czy filmach, ale jeśli myślimy o profesjonalnym wykorzystaniu komputera do muzyki (nagrywanie, komponowanie, współpraca z instrumentami) to należy zaopatrzyć się w osobą kartę (problemem zintegrowanych kart jest duża latencja)

Złącza OPIS Gniazda, do których podłącza się zewnętrzne urządzenia USB – uniwersalne złącze szeregowe – od jednego gniazda USB można podłączyć replikator portów, a do każdego portu inne urządzenie. Wchodzący standard to USB 3.0, które zapewnia szybszy (ponad dwukrotnie) transfer danych – ma to znaczenie przy przerzucaniu dużych plików (np. obrazy dyskowe DVD). DO gniazda USB 3.0 bez problemu podłączymy urządzenie w standardzie 2.0 (wtyczka jest taka sama). W zasadzie przez USB możemy podłączyć wszystkie urządzenia zewnętrzne (poza monitorem). PS/2 – starsze gniazdo do podłączenia klawiatury i myszy LPT i COM – nie używane złącza (równoległe i szeregowe) DVI-I – cyfrowe wyjście grafiki D-Sub – analogowe wyście grafiki

Jak kupować komputer? Do czego będzie nam służył – nie za rok, czy dwa lata – tylko teraz!!! Gdzie będziemy z niego korzystać? (nie ma sensu kupować do domu laptopa!) Jeżeli będzie to komputer „pod konkretny program” trzeba sprawdzić na forum optymalne wymagania sprzętowe pod określony system operacyjny (wymagania minimalne podawane przez producentów to jedna wielka ściema - nie znam nikogo, kto by był zadowolony z działania programu na sprzęcie z minimalnymi wymaganiami!!!) Informacji o tym co w danym momencie jest polecane należy szukać w takich serwisach jak Chip, PCLab – w żadnym wypadku na „luźnych” forach – jest tam za dużo maniaków konkretnych marek. Na tym etapie powinniśmy wiedzieć jaki rodzaj komputera potrzebujemy i jakie podzespoły są dla nas istotne Komputery „złożone” najtaniej można kupić w sklepach internetowych – gwarancja jest realizowana przez producenta więc nie ma sensu kupować ich w droższym, „stacjonarnym” sklepie (w sprawie zepsutego laptopa ASUS i tak musimy się skontaktować z przedstawicielem ASUSa) Komputery składane na zamówienie lub własnoręcznie składane trzeba kupować w sklepie/giełdzie komputerowej – może się okazać, że dana część nie chce współpracować z resztą (np. kość RAM z daną płytą główną) – w sklepie zawsze można dobrać odpowiedni element. Komputer z tzw. „średniej półki” od 15 lat kosztuje 2000-2500 PLN. Koszt komputera to nie wszystko – dobrze jest zaopatrzyć się w wygodną klawiaturę i mysz oraz wydajny monitor, ale o peryferiach, to już w następnym odcinku… 

Mariusz Tokarski © Warszawa 2011