Międzynarodowe Trybunały Karne ad hoc Michał Małaszkiewicz Katedra Prawa Międzynarodowego i Europejskiego UWr.

Trybunał ad hoc na tle międzynarodowego sądownictwa karnego kwalifikacja: sądy międzynarodowe/ wyspecjalizowane/ad hoc cel: reakcja społeczności międzynarodowej na masowe naruszenia MPH status: organy pomocnicze ONZ- niezależność w sprawowaniu funkcji orzeczniczych- zadanie= stosowanie istniejącego prawa humanitarnego pozycja wobec prawa krajowego: zbieżność jurysdykcji + pierwszeństwo przed sądami krajowymi (art. 8ust. 2 Statutu MTKR i 9 ust. 2 Statutu MTKJ – doprecyzowanie przesłanek Reguły Procesowe i Dowodowe) kontrowersje wokół legalności powołania- problem kompetencji RB ONZ, zakres powierzonych kompetencji, zasada kompetencji powierzonych/ dorozumianych/ działanie ultra vires a zasada efektywności („rule breaking is law making”)

MTKJ i MTKR – sposób powołania MTKJ (Haga)kolejne rezolucje RB ONZ (uznanie konfliktu za zagrożenie dla międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa/ obowiązek przestrzegania MPH/ potępienie naruszeń i zapowiedź odpowiedzialności sprawców/ powołanie Komisji Ekspertów/ = rezolucja RB ONZ 827 z1993 r. (wygaszanie działalności- decyzja RB po przywróceniu pokoju i bezpieczeństwa) MTKR (Arusha w Tanzanii) = powołanie rezolucją 955 z 1994 r./ Komisja Ekspertów - projekty rozszerzenia kompetencji MTKJ (zakończenie działalności: 31.12.2015)

Trybunał ad hoc - umocowanie w KNZ Art. 29 Rada Bezpieczeństwa może tworzyć organa pomocnicze, jakie uzna za niezbędne do pełnienia swych funkcji. Art. 40 Aby zapobiec zaostrzeniu się sytuacji, Rada Bezpieczeństwa może, (…)wezwać strony zainteresowane, aby zastosowały się do zarządzeń tymczasowych, jakie Rada uzna za konieczne lub pożądane.(…) Art. 41 Rada Bezpieczeństwa może zadecydować, jakie środki nie wymagające użycia siły zbrojnej należy zastosować dla skutecznego przeprowadzenia jej decyzji oraz może wezwać członków Organizacji Narodów Zjednoczonych do zastosowania takich środków(…) Art. 42 Jeżeli Rada Bezpieczeństwa uzna, że środki przewidziane w artykule 41 mogłyby okazać się niewystarczającymi albo już okazały się niewystarczającymi, jest ona władna podjąć taką akcję (….)jaka mogłaby okazać się konieczną do utrzymania albo przywrócenia międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa.

Struktura trybunałów ad hoc trójelementowa struktura trybunałów (pion sądowy/ oskarżycielski/ administracyjny) MTKJ/ MTKR: 3 Izby Procesowe (3 s) +wspólna Izba Apelacyjna (5s MTKJ+ 2s MTKR) = 16 s + sędziowie ad litem wybór sędziów ZO ONZ z listy przygotowanej przez RB- (kadencja 4 lata) kandydaci zgłaszani przez państwa – sędziowie wybierają spośród siebie Prezesa status równy sędziom MTS Prokurator powoływany przez RB ONZ na wniosek SG ONZ (kadencja 4 lata)- policja państw Sekretarz wybierany przez SG (kadencja 4 lata)

Podstawy działania trybunałów ad hoc Statuty nadanie i kształtowanie poprzez rezolucje RB ONZ- art. 103 KNZ MTKJ Statut MTKJ/ Reguły Procesowe i Dowodowe/ raporty roczne/ raporty dot. kończenia pracy MTKJ/ inne dokumenty MTKR Statut MTKR/Reguły Procesowe i Dowodowe/ Praktyczne Wskazówki

Jurysdykcja MTKJ i MTKR Zakres przedmiotowy jurysdykcji wyłącznie osoby fizyczne MTKJ poważne naruszenia konwencji genewskich/ naruszenia praw i zwyczajów wojennych/ zbrodnia ludobójstwa/ zbrodnie przeciwko ludzkości (tylko jeżeli w ramach konfliktu zbrojnego art. 5 Statutu MTKJ) MTKR poważne naruszenia art. 3 wspólnego KG, zbrodnie przeciwko ludzkości (tylko popełnione z powodów narodowościowych/ etnicznych/rasowych lub religijnych

Jurysdykcja MTKJ i MTKR Zakres temporalny jurysdykcji: MTKJ od początku 1991 do zakończenia pracy Trybunału MTKR 1.01- 31.12. 1994 Zakres terytorialny: MTKJ była SFRJ MTKR Rwanda i państwa sąsiednie

Procedura przed MTKJ i MTKR wysoki standard poszanowania praw oskarżonego/ dwuinstancyjność/ kary: pozbawienie wolności/ przepadek mieniabrak kary śmierci wykonywanie kar: MTKJ-więzienia innych państw/ MTKR- tylko więzienia rwandyjskie możliwość darowania lub złagodzenia orzeczonej kary- prezes Trybunału

Znaczenie trybunałów ad hoc i międzynarodowego sądownictwa karnego rozwój międzynarodowego prawa humanitarnego w szczególności w niemiędzynarodowych konfliktach zbrojnych- stwierdzanie istnienia norm zwyczajowych penalizacja przestępstw międzynarodowych (L. Gardocki: agresja, ludobójstwo, zbrodnie przeciwko ludzkości, zbrodnie wojenne, najemnictwo, niewolnictwo, apartheid)= podwójna karalność penalizacja w prawie krajowym (rozdział XVI, art. 118-126 k.k., zasada swobodnego ustalania zakresu stosowania ustawy karne= suwerenna kompetencja państwa (Lotus)= częste zbiegi jurysdykcji (polski k.k.- zasada terytorialności, narodowości podmiotowej, narodowości przedmiotowej, zasada uniwersalna)