Podstawowe pojęcia prawa i prawoznawstwa wykład 1

Prawoznawstwo w zn. wąskim – nauki prawne w zn. szerokim – wszelkie „znawstwo prawa”, obejmujące obok prawoznawstwa w zn. wąskim także praktyczne umiejętności prawnicze, związane z argumentacją i negocjowaniem rozstrzygnięć, a więc tzw. metodykę wykonywania zawodu prawniczego

Problematyka badawcza prawoznawstwa Centralnym polem badawczym jest problematyka dogmatycznoprawna. Duże znaczenie ma też problematyka socjotechniczna. Wymienia się jeszcze problematykę teoretyczną. Specjalne miejsce zajmuje problematyka metodologiczna.

Dogmatyka prawa Specyficznie prawnicze rzemiosło, czysto techniczna umiejętność posługiwania się tekstami prawnymi czy też sztuka opracowywania prawa obowiązującego za pomocą tzw. metody dogmatycznoprawnej; 2) Nauka prawa obowiązującego zajmująca się interpretacją tekstu, konstrukcją pojęć umożliwiających tę interpretację oraz systematyzacją tekstów prawnych. 3) Centralnym pytaniem jest kwestia: „co jest prawem w danym miejscu i czasie”.

Socjotechnika Swoisty zespół zaleceń czy przestróg dotyczących racjonalnej przemiany życia społecznego. Współcześnie przez pojęcie socjotechniki rozumie się też oddziaływania z zakresu reklamy i marketingu.

Problematyka teoretyczna W jej obrębie można umieścić rozważania na temat formalnego i realnego aspektu prawa (analityczna teoria prawa i empiryczna teoria prawa). W pierwszym przypadku rozpatrujemy problematykę pojęć prawnych i prawniczych, struktury wypowiedzi (norm), redagowania tekstu prawnego oraz jego wykładni. W drugim – interesują nas kwestie związane z działaniem prawa, opisem praktyki prawniczej, analizą skuteczności strategii argumentacyjnych itp. Centralnym pytaniem jest kwestia: „czym jest prawo”.

Problematyka metodologiczna Jest nadbudowana nad pozostałymi dziedzinami zainteresowań prawoznawstwa. Metodologia badań prawniczych to naukowa refleksja nad metodami poznawczymi używanymi w nauce prawa, strategiami uzasadniania twierdzeń należących do danej dziedziny prawniczej oraz nad aparaturą pojęciową nauki prawa.

Role semiotyczne wypowiedzi Semiotyka– ogólna teoria znaków językowych. Dzieli się na trzy subdyscypliny: Semantykę – zajmującą się stosunkiem znaków językowych do tego, co one oznaczają; Syntaktykę – zajmującą się sposobami wiązania znaków prostszych w sensowne wypowiedzi złożone; Pragmatykę – zajmującą się stosunkami, jakie zachodzą między znakami a ludźmi, którzy te znaki wytwarzają lub odbierają ze zrozumieniem.

Funkcja opisowa wypowiedzi Pełnią ją zdania w sensie logicznym, tzn. wypowiedzi oznajmujące, które mają wartość logiczną prawdy lub fałszu.

Funkcja ekspresyjna wypowiedzi Polega na wyrażaniu naszych przeżyć, przeświadczeń za pomocą wypowiedzi językowych. Funkcję tę spełniają wypowiedzi, które wyrażają stany emocjonalne, życzenia, akty woli. Najbardziej funkcja ta widoczna jest w przypadku ocen, tzn. wypowiedzi, które wyrażają przeżycia polegające na emocjonalnym ustosunkowaniu się do jakichś faktycznie występujących lub wyobrażanych stanów rzeczy, czyli wypowiedzi wyrażających ich aprobatę lub dezaprobatę.

Oceny Zasadnicze (samoistne) „x ma wartość w” 2) Zrelatywizowane: Systemowo „x ma wartość w w systemie wartości s” b) Instrumentalnie „x ma wartość w jako środek do celu c” c) Kontekstowo „x ma wartość w w zależności od sytuacji s”

Funkcja sugestywna wypowiedzi Polega na wpływaniu na zachowanie jakiegoś podmiotu. Spełniają ją wypowiedzi dyrektywalne, tzn. takie, które wskazują komuś określony sposób postępowania w określonych okolicznościach. Wyrażają wolicjonalny stosunek do rzeczywistości, tzn. wolę wypowiadającego dyrektywę, aby zachował się w wyznaczony sposób w określonych okolicznościach. Podstawowym typem wypowiedzi dyrektywalnych są normy postępowania.

Funkcja performatywna wypowiedzi To inaczej funkcja dokonawcza, w której języka używamy wówczas, gdy mówienie jest czynieniem, tzn. przez sformułowanie wypowiedzi językowej kreujemy nową rzeczywistość. Wiąże się z pojęciem czynności konwencjonalnych. Czynność konwencjonalna polega na tym, że na podstawie wyraźnie ustanowionych lub zwyczajowo ukształtowanych reguł pewnym czynnościom psychofizycznym werbalnym (aktom mowy) lub niewerbalnym (gestom) nadaje się nowy społeczny sens kulturowy. Funkcja performatywna polega na tym, że przez wygłoszenie czy też napisanie pewnej wypowiedzi dokonuje się określonej czynności konwencjonalnej (kulturowej), tzn. takiej, która będąc zachowaniem werbalnym, uzyskuje nowy społeczny sens kulturowy na mocy swoistych reguł przyjmowanych w danym środowisku.

Norma jako dyrektywa stanowcza Normy odpowiadają na pytanie: jak być powinno?, a nie jak jest? Wyraża skierowane do określone osoby (osób) żądanie zachowania się w pewien sposób w pewnych okolicznościach lub też zawsze i wszędzie. Inaczej norma jest to wypowiedź formułująca odniesiony do konkretnych osób nakaz lub zakaz określonego zachowania w danych okolicznościach. Normę postępowania można sprowadzić do formuły: „Podmioty typu P w okolicznościach typu O powinny zachować się w sposób Z”.