Zakład Prawa Cywilnego i Prawa Międzynarodowego Prywatnego Zawieranie umów: tryb ofertowy, negocjacje, przetarg, aukcja. Dodatkowe zastrzeżenia umowne: zadatek, umowne prawo odstąpienia od umowy, odstępne, kara umowna. mgr Maciej Bieszczad Zakład Prawa Cywilnego i Prawa Międzynarodowego Prywatnego Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego

Ofertowy tryb zawarcia umowy Art. 66 k.c. § 1. Oświadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy stanowi ofertę, jeżeli określa istotne postanowienia tej umowy. § 2. Jeżeli oferent nie oznaczył w ofercie terminu, w ciągu którego oczekiwać będzie odpowiedzi, oferta złożona w obecności drugiej strony albo za pomocą środka bezpośredniego porozumiewania się na odległość przestaje wiązać, gdy nie zostanie przyjęta niezwłocznie; złożona w inny sposób przestaje wiązać z upływem czasu, w którym składający ofertę mógł w zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź wysłaną bez nieuzasadnionego opóźnienia.

Ofertowy tryb zawarcia umowy Definicja oferty: - oświadczenie woli wyrażające stanowczą decyzję zawarcia umowy i określające co najmniej istotne postanowienia tej umowy, Następstwa złożenia oferty: - powstanie stanu związania oferenta ofertą, - zawarcie umowy uzależnione od decyzji adresata oferty, - zagadnienie dopuszczalności odwołania oferty – vide art. 662 k.c.,

Ofertowy tryb zawarcia umowy Przyjęcie oferty: - złożenie oferentowi przez oblata oświadczenia woli, które wyraża stanowczą decyzję zawarcia umowy o treści określonej w ofercie, - forma przyjęcia – co do zady dowolna, chyba że ustawowy lub umowny wymóg zachowania formy szczególnej, Przesłanki zawarcia umowy poprzez przyjęcie oferty: - zgodność treści oświadczenia woli oblata z treścią oświadczenia woli oferenta, - złożenie oświadczenia adresata oferty nastąpiło w sposób wyznaczony przez oferenta w ofercie, - złożenie oświadczenia woli przez oblata w czasie związania ofertą

Ofertowy tryb zawarcia umowy Art. 661 k.c. § 1. Oferta złożona w postaci elektronicznej wiąże składającego, jeżeli druga strona niezwłocznie potwierdzi jej otrzymanie. § 2. Przedsiębiorca składający ofertę w postaci elektronicznej jest obowiązany przed zawarciem umowy poinformować drugą stronę w sposób jednoznaczny i zrozumiały o: 1) czynnościach technicznych składających się na procedurę zawarcia umowy; 2) skutkach prawnych potwierdzenia przez drugą stronę otrzymania oferty; 3) zasadach i sposobach utrwalania, zabezpieczania i udostępniania przez przedsiębiorcę drugiej stronie treści zawieranej umowy; 4) metodach i środkach technicznych służących wykrywaniu i korygowaniu błędów we wprowadzanych danych, które jest obowiązany udostępnić drugiej stronie; 5) językach, w których umowa może być zawarta; 6) kodeksach etycznych, które stosuje, oraz o ich dostępności w postaci elektronicznej. § 3. Przepis § 2 stosuje się odpowiednio, jeżeli przedsiębiorca zaprasza drugą stronę do rozpoczęcia negocjacji, składania ofert albo do zawarcia umowy w inny sposób. § 4. Przepisy § 1-3 nie mają zastosowania do zawierania umów za pomocą poczty elektronicznej albo podobnych środków indywidualnego porozumiewania się na odległość. Nie stosuje się ich także w stosunkach między przedsiębiorcami, jeżeli strony tak postanowiły.

Ofertowy tryb zawarcia umowy Reguły dotyczące zawierania umów w trybie ofertowym przy użyciu środków komunikacji elektronicznej: - konieczność niezwłocznego potwierdzenia otrzymania oferty w celu wywołania stanu związania ofertą, - (przedsiębiorcy) – konieczność poinformowania drugiej strony w sposób jednoznaczny i zrozumiały o elementach wymienionych w przepisie art. 661 § 2 pkt 1-6 k.c.

Odwołanie oferty Art. 662 k.c. § 1. W stosunkach między przedsiębiorcami oferta może być odwołana przed zawarciem umowy, jeżeli oświadczenie o odwołaniu zostało złożone drugiej stronie przed wysłaniem przez nią oświadczenia o przyjęciu oferty. § 2. Jednakże oferty nie można odwołać, jeżeli wynika to z jej treści lub określono w niej termin przyjęcia.

Odwołanie oferty - zasada nieodwołalności oferty - co do zasady nie jest dopuszczalne odwołanie oferty, tj. zakończenie przez oferenta stanu związania ofertą, który został wywołany złożeniem przez niego oferty - wyjątek od zasady nieodwołalności oferty: - oferent i adresat oferty są przedsiębiorcami, - treść oferty nie zawiera zastrzeżenia o jej nieodwołalności, - oferta nie określa „terminu przyjęcia”

Opóźnienie oferty Art. 67 k.c. Jeżeli oświadczenie o przyjęciu oferty nadeszło z opóźnieniem, lecz z jego treści lub z okoliczności wynika, że zostało wysłane w czasie właściwym, umowa dochodzi do skutku, chyba że składający ofertę zawiadomi niezwłocznie drugą stronę, iż wskutek opóźnienia odpowiedzi poczytuje umowę za niezawartą.

Opóźnienie oferty - dotyczy złożenia oferty między nieobecnymi, - przesłanki zawarcia umowy na podstawie opóźnionego oświadczeni o przyjęciu oferty: - z treści lub okoliczności oświadczenia o przyjęciu oferty wynika, że zostało wysłane w czasie właściwym, - brak niezwłocznego zawiadomienia drugiej strony, że wskutek opóźnienia odpowiedzi poczytuje umowę za niezawartą

Przyjęcie oferty z zastrzeżeniami Art. 68 k.c. Przyjęcie oferty dokonane z zastrzeżeniem zmiany lub uzupełnienia jej treści poczytuje się za nową ofertę. Art. 681 k.c. § 1. W stosunkach między przedsiębiorcami odpowiedź na ofertę z zastrzeżeniem zmian lub uzupełnień niezmieniających istotnie treści oferty poczytuje się za jej przyjęcie. W takim wypadku strony wiąże umowa o treści określonej w ofercie, z uwzględnieniem zastrzeżeń zawartych w odpowiedzi na nią. § 2. Przepisu paragrafu poprzedzającego nie stosuje się, jeżeli w treści oferty wskazano, że może ona być przyjęta jedynie bez zastrzeżeń, albo gdy oferent niezwłocznie sprzeciwił się włączeniu zastrzeżeń do umowy, albo gdy druga strona w odpowiedzi na ofertę uzależniła jej przyjęcie od zgody oferenta na włączenie zastrzeżeń do umowy, a zgody tej niezwłocznie nie otrzymała.

Przyjęcie oferty z zastrzeżeniami Stosunki nieprofesjonalne Stosunki profesjonalne Przyjęcie oferty z zastrzeżeniem zmian lub uzupełnień stanowią nową ofertę Przyjęcie oferty z zastrzeżeniem zmian lub uzupełnień niezmieniających istotnie treści oferty nie stanowi nowej oferty – umowa zostaje zawarta na podstawie oferty uzupełnionej o zmiany proponowane przez oblata, chyba że spełnione zostaną przesłanki z art. 681 § 2 k.c. Dla skutecznego zawarcia umowy oblat musi przyjąć ofertę złożoną przez oferenta, w której mowa wyżej. Wyjątki od reguły przewidzianej w art. 681 § 1 k.c.: - w treści oferty wskazano, że może ona być przyjęta jedynie bez zastrzeżeń, - oferent niezwłocznie sprzeciwił się włączeniu zastrzeżeń do umowy, - druga strona uzależniła przyjęcie oferty od zgody oferenta, której niezwłocznie nie uzyskała

Dorozumiane przyjęcie oferty Art. 682 k.c. Jeżeli przedsiębiorca otrzymał od osoby, z którą pozostaje w stałych stosunkach gospodarczych, ofertę zawarcia umowy w ramach swej działalności, brak niezwłocznej odpowiedzi poczytuje się za przyjęcie oferty. Przesłanki milczącego przyjęcia oferty: - adresat oferty jest przedsiębiorcą, - oferent pozostaje z oblatem w stałych stosunkach gospodarczych, - oferta złożona oblatowi stanowi propozycję zawarcia umowy mieszczącej się w ramach działalności gospodarczej prowadzonej przez przedsiębiorcę

Przyjęcie oferty przez przystąpienie do wykonywania umowy Art. 69 k.c. Jeżeli według ustalonego w danych stosunkach zwyczaju lub według treści oferty dojście do składającego ofertę oświadczenia drugiej strony o jej przyjęciu nie jest wymagane, w szczególności jeżeli składający ofertę żąda niezwłocznego wykonania umowy, umowa dochodzi do skutku, skoro druga strona w czasie właściwym przystąpi do jej wykonania; w przeciwnym razie oferta przestaje wiązać.

Przyjęcie oferty przez przystąpienie do wykonywania umowy Przesłanki zastosowania: - zgodnie ze zwyczajem lub według treści oferty dojście do oferenta oświadczenia o przyjęciu oferty nie jest wymagane, - przystąpienie przez drugą stronę do wykonywania umowy we właściwym czasie (wystarczy podjęcie niektórych czynności wykonawczych)

Czas i miejsce zawawarica umowy Art. 70 k.c. § 1. W razie wątpliwości umowę poczytuje się za zawartą w chwili otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu, a jeżeli dojście do składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu nie jest wymagane - w chwili przystąpienia przez drugą stronę do wykonania umowy. § 2. W razie wątpliwości umowę poczytuje się za zawartą w miejscu otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu, a jeżeli dojście do składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu nie jest wymagane albo oferta jest składana w postaci elektronicznej - w miejscu zamieszkania albo w siedzibie składającego ofertę w chwili zawarcia umowy.

Zawarcie umowy w drodze aukcji lub przetargu Przetarg – rodzaj postępowania przetargowego, w którym uzgodnieniu podlegać może więcej niż jeden element treści umowy. Wszystkie elementy podlegające uzgodnieniu są brane pod uwagę przy porównywaniu ofert. Każdy z uczestników składa jedną ofertę, w sposób inny niż w drodze bezpośredniego porozumienia z organizatorem. Oferta powinna być złożona ww terminie określonym w ogłoszeniu. Wszyscy jednocześnie są swoimi ofertami związani

Zawarcie umowy w drodze aukcji lub przetargu Aukcja – rodzaj postępowania przetargowego, w którym uzgodnieniu podlega jeden element treści umowy (cena) i tylko on uwzględniany jest przy porównywaniu ofert. Oferty składane są przez licytantów kolejno, jawnie każda kolejna oferta powinna być dla organizatora korzystniejsza. Każdy licytant może złożyć dowolną ilość ofert.

Zawarcie umowy w drodze aukcji lub przetargu Treść ogłoszenia aukcji lub przetargu: - czas, miejsce, przedmiot, warunki aukcji lub przetargu, sposób udostępnienia warunków aukcji lub przetargu, - dopuszczalność zmiany lub odwołania ogłoszenia lub warunków aukcji lub przetargu wyłącznie w przypadku, gdy zastrzeżono to w ich treści, - chwila związania organizatora i oferentów warunkami aukcji lub przetargu: - organizator od chwili udostępnienia warunków, oferent od chwili złożenia oferty zgodnie z ogłoszeniem aukcji lub przetargu, - obowiązek ten można kwalifikować, jako obowiązek świadczenia, a stosunek prawny między administratorem a oferentem jako zobowiązanie

Oferta złożona w toku aukcji a oferta złożona w toku przetargu Aukcja Przetarg Moment zaprzestania związania Z chwilą, gdy inny licytant złożył ofertę korzystniejszą, chyba że w warunkach aukcji zastrzeżono inaczej Z chwilą, gdy została wybrana inna oferta albo gdy przetarg został zamknięty bez wybrania którejkolwiek z ofert Moment zawarcia umowy Z chwilą udzielenia przybicia Z chwilą zawiadomienia zwycięzcy przetargu o wyborze jego oferty

Zawarcie umowy w drodze negocjacji Negocjacje – polegają na takim oddziaływaniu stron na siebie, które mają na celu wzajemne uzgodnienie skutków prawnych, jakie mają być wywołane przez zawarcie umowy. Art. 72 k.c. § 1. Jeżeli strony prowadzą negocjacje w celu zawarcia oznaczonej umowy, umowa zostaje zawarta, gdy strony dojdą do porozumienia co do wszystkich jej postanowień, które były przedmiotem negocjacji. § 2. Strona, która rozpoczęła lub prowadziła negocjacje z naruszeniem dobrych obyczajów, w szczególności bez zamiaru zawarcia umowy, jest obowiązana do naprawienia szkody, jaką druga strona poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy.

Zawarcie umowy w drodze negocjacji Art. 721 k.c. § 1. Jeżeli w toku negocjacji strona udostępniła informacje z zastrzeżeniem poufności, druga strona jest obowiązana do nieujawniania i nieprzekazywania ich innym osobom oraz do niewykorzystywania tych informacji dla własnych celów, chyba że strony uzgodniły inaczej. § 2. W razie niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków, o których mowa w § 1, uprawniony może żądać od drugiej strony naprawienia szkody albo wydania uzyskanych przez nią korzyści.

Zadatek Art. 394 k.c. § 1. W braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej. § 2. W razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała; jeżeli zaliczenie nie jest możliwe, zadatek ulega zwrotowi. § 3. W razie rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony.

Zadatek - dodatkowe postanowienie umowne, mocą którego odpowiedzialność odszkodowawcza dłużnika za niewykonanie zobowiązania z powodu obciążających go okoliczności przybiera postać zryczałtowaną, - norma dyspozytywna, - wręczenie rzeczy lub pieniędzy przy zawarciu umowy (ale strony mogą umówić się o zadatek po zawarciu umowy zasadniczej), - czynność prawna o charakterze realnym, - skutki zastrzeżenia zadatku: - bezskuteczny upływ terminu wymagalności powoduje uprawnienie do odstąpienia od umowy bez konieczności wyznaczania dodatkowego terminu, - wyłączenie ogólnych reguł odpowiedzialności odszkodowawczej i zastąpienie ich świadczeniem o funkcji zryczałtowanego odszkodowania

Umowne prawo odstąpienia od umowy Art. 395 k.c. § 1. W braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej. § 2. W razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała; jeżeli zaliczenie nie jest możliwe, zadatek ulega zwrotowi. § 3. W razie rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony.

Umowne prawo odstąpienia od umowy - przepis o charakterze dyspozytywnym, - dodatkowe zastrzeżenie umowne, - przesłanka skuteczności prawa odstąpienia – ograniczenie uprawnienia terminem końcowym, - zastrzeżenie prawa odstąpienia od umowy jest nieważne i nie wywołuje skutków prawnych, - uprawnienie o charakterze prawokształtującym, - termin wykonania uprawnienia do odstąpienia od umowy – umowny termin zawity, - wywołuje skutek ex tunc

Odstępne Art. 396 k.c. Jeżeli zostało zastrzeżone, że jednej lub obu stronom wolno od umowy odstąpić za zapłatą oznaczonej sumy (odstępne), oświadczenie o odstąpieniu jest skuteczne tylko wtedy, gdy zostało złożone jednocześnie z zapłatą odstępnego. - dodatkowe zastrzeżenie umowne umożliwiające wykonanie uprawnienia prawokształtującego do odstąpienia od umowy od wykonania łącznie tylko z zapłatą oznaczonej sumy

Kara umowna Art. 483 k.c. § 1. Można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). § 2. Dłużnik nie może bez zgody wierzyciela zwolnić się z zobowiązania przez zapłatę kary umownej. Art. 484 k.c. § 1. W razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody. Żądanie odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżonej kary nie jest dopuszczalne, chyba że strony inaczej postanowiły. § 2. Jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej; to samo dotyczy wypadku, gdy kara umowna jest rażąco wygórowana.

Źródła: - ustawa Kodeks cywilny z dnia 23 kwietnia 1964 r. (tj. z dnia 9 lutego 2017 r., Dz. U. Z 2017 r., poz. 459), - P. Machnikowski, Komentarz do art. 66-721 k.c. [w:] E. Gniewek (red.), P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2017, - P. Mikłaszewicz, Komentarz do art. 66-721 k.c. [w:] K. Osajda (red.) Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2018