UBEZPIECZENIE WYPADKOWE mgr Liwia Palus

UBEZPIECZENIE WYPADKOWE Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego przysługują osobom objętym ubezpieczeniem wypadkowym. Prawo do świadczeń pieniężnych z tytułu choroby zawodowej lub wypadku przy pracy nie jest uzależnione od podlegania ubezpieczeniu chorobowemu. Krąg osób objętych tym ubezpieczeniem określa ustawa z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

UBEZPIECZENIE WYPADKOWE Ryzyko związane z utratą zdolności do pracy w wyniku wypadku przy pracy dotyczy wszystkich osób aktywnych zawodowo. Podleganie ubezpieczeniu wypadkowemu zapewnia nam prawo do wielu świadczeń, których nie obejmuje zwykłe ubezpieczenie chorobowe. Istnieją jednak grupy osób, które ze względu na rodzaj posiadanego tytułu do ubezpieczeń, nie są obejmowane ubezpieczeniem wypadkowym właśnie z tego tytułu. Obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Brak dobrowolnego ubezpieczenia wypadkowego.

UBEZPIECZENIE NIE DOTYCZY: bezrobotnych, którzy pobierają zasiłek dla bezrobotnych lub świadczenie integracyjne, osób, które wykonują pracę nakładczą, żołnierzy niezawodowych, którzy pełnią czynną służbę, oprócz żołnierzy pełniących służbę kandydacką, osób na urlopach wychowawczych, osoby pobierające zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego, osób, które pobierają: świadczenie socjalne wypłacane w okresie urlopu, zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie osób, które są objęte dobrowolnymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi na podstawie art. 7 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, osób, które sprawują osobistą opiekę nad dzieckiem.

RODZAJE ŚWIADCZEŃ zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne, zasiłek wyrównawczy, jednorazowe odszkodowanie, renta z tytułu niezdolności do pracy, w tym renta szkoleniowa, renta rodzinna, dodatek pielęgnacyjny, dodatek do renty rodzinnej - dla sieroty zupełnej.

CZYM JEST WYPADEK PRZY PRACY Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą: 1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych; 2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia; 3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

CZYM JEST WYPADEK PRZY PRACY Na równi z wypadkiem przy pracy, w zakresie uprawnienia do świadczeń określonych w ustawie, traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ: 1) w czasie podróży służbowej, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań; 2) podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony; 3) przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.

CZYM JEST WYPADEK PRZY PRACY Za wypadek przy pracy uważa się również nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego z danego tytułu między innymi podczas: 1) uprawiania sportu w trakcie zawodów i treningów przez osobę pobierającą stypendium sportowe; 2) wykonywania odpłatnie pracy na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania; 3) pełnienia mandatu posła lub senatora, pobierającego uposażenie 4) wykonywania przez osobę duchowną czynności religijnych lub czynności związanych z powierzonymi funkcjami duszpasterskimi lub zakonnymi.

POJĘCIE CHOROBY ZAWODOWEJ Za chorobę zawodową uważa się chorobę określoną w wykazie chorób zawodowych, o którym mowa w Kodeksie pracy, jeżeli została spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy lub sposobem wykonywania pracy. Wykaz chorób zawodowych i szczegółowe zasady postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznania i stwierdzenia chorób zawodowych oraz podmioty właściwe w tych sprawach zostały określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 30.06.2009 r. w sprawie chorób zawodowych . W załączniku do rozporządzenia zostały wykazane choroby, które są uznawane za zawodowe i okres, w którym wystąpienie udokumentowanych objawów chorobowych upoważnia do rozpoznania choroby zawodowej, pomimo wcześniejszego zakończenia narażenia zawodowego.

BRAK PRAWA DO ŚWIADCZEŃ Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują gdy wyłączną przyczyną wypadków było udowodnione naruszenie przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślenie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Świadczenia nie przysługują również ubezpieczonemu, który, będąc w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych, przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku. Ubezpieczony zobowiązany jest poddać się badaniu, jeżeli istnieje podejrzenie, że był w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem wspomnianych środków odurzających lub substancji psychotropowych. Odmowa poddania się badaniu lub zachowanie uniemożliwiające  jego przeprowadzenie powoduje pozbawienie prawa do świadczeń, chyba że ubezpieczony  udowodni, że  miały miejsce przyczyny, które uniemożliwiły poddanie się temu badaniu.

BRAK PRAWA DO ŚWIADCZEŃ Regulacja ta nie dotyczy członków rodziny ubezpieczonego, którzy zachowują prawo do świadczeń określonych ustawą ( członkowie rodziny ). Zakład ma prawo odmówić przyznania świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego w przypadku: - nieprzedstawienia protokołu powypadkowego lub karty wypadku, - nieuznania w protokole powypadkowym lub karcie wypadku zdarzenia za wypadek przy pracy w rozumieniu ustawy, - gdy protokół powypadkowy lub karta wypadku zawierają stwierdzenia bezpodstawne. Jeżeli w protokole powypadkowym lub karcie wypadku są braki formalne, Zakład niezwłocznie zwraca protokół lub kartę wypadku w celu ich uzupełnienia.

Odwołanie od decyzji Jeśli ZUS uzna, że wyłączną przyczyną wypadku przy pracy było naruszenie przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, wówczas wyda decyzję odmawiającą prawa do świadczenia, np. jednorazowego odszkodowania czy renty z tytułu niezdolności do pracy. Od decyzji tej w terminie 30 dni od dnia jej otrzymania składający wniosek o przyznanie świadczenia będzie mógł wnieść odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. W zależności od rodzaju świadczenia, o przyznanie którego złożono wniosek w ZUS, będzie to wydział pracy i ubezpieczeń społecznych sądu rejonowego albo okręgowego. W przypadku zasiłku wyrównawczego, chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego lub jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy, odwołanie od odmownej decyzji ZUS rozpoznaje sąd rejonowy. Odwołanie w przypadku pozostałych świadczeń, np. renty z tytułu niezdolności do pracy, rozpatruje sąd okręgowy.

Orzecznictwo: Warto podkreślić, że winę lub rażące niedbalstwo pracownika poszkodowanego w wypadku przy pracy należy udowodnić. Nie wystarczy wykazanie nieprzestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (zob. wyrok SN z 23 listopada 2004 r., II UK 30/04, Monitor Prawa Pracy 2005/1/342). Jeśli zatem w postępowaniu sądowym organ rentowy stwierdzi, że do wypadku przy pracy doszło w okolicznościach wyłączających prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, to powinien te okoliczności wykazać. W wyroku z 23 czerwca 1999 r. Sąd Najwyższy wskazał jednak, że jeśli udowodnione zostało przez ZUS zawinione naruszenie przez pracownika przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, wówczas to na pracowniku spoczywał będzie ciężar dowodu, że wypadek nastąpił także z innej, niezależnej od niego przyczyny (II UKN 12/99,OSNP 2000/17/669).

SKUTKI W ZAKRESIE ZDOLNOŚCI DO PRACY: Skutkami w zakresie zdolności do pracy zdarzeń zakwalifikowanych jako wypadki przy pracy lub choroba zawodowa mogą być:  czasowa niezdolność do pracy,  zmniejszona sprawność do pracy,  trwała całkowita lub częściowa niezdolność do pracy,  utrata żywiciela.

ZASIŁEK CHOROBOWY Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje niezależnie od okresu podlegania ubezpieczeniu. Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje od pierwszego dnia niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.

ZASIŁEK CHOROBOWY Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługuje za okresy niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, za które ubezpieczony na podstawie odrębnych przepisów zachowuje prawo do wynagrodzenia, uposażenia, stypendium lub innego świadczenia przysługującego za czas niezdolności do pracy.

ZASIŁEK CHOROBOWY Zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia wypadkowego przysługują w wysokości 100% podstawy wymiaru. Zasiłek chorobowy w razie czasowej niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy, wypadkiem zrównanym z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową przysługuje bez potrzeby spełnienia przez ubezpieczonego warunku okresu wyczekiwania. Ustawa nie ustala dłuższego okresu zasiłkowego wtedy, gdy niezdolność do pracy jest spowodowana wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową. Zasiłek chorobowy można więc pobierać, tak jak w przypadku każdej innej niezdolności do pracy, tj. przez okres 182 dni.

ŚWIADCZENIE REHABILITACYJNE Przyznawane jest dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy. Świadczenie rehabilitacyjne wypłacane jest na zasadach i przez okres ustalony w ustawie zasiłkowej , w wysokości 100 % podstawy wymiaru. Świadczenie to, podobnie jak zasiłek chorobowy, nie przysługuje, jeżeli ubezpieczony zachowuje prawo do wynagrodzenia, uposażenia, stypendium lub innego świadczenia przysługującego za okres niezdolności do pracy.

ZASIŁEK WYRÓWNAWCZY Przysługuje ubezpieczonemu będącego pracownikiem, którego wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu; Za stały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu nierokujące poprawy. Za długotrwały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6 miesięcy, mogące ulec poprawie.

ZASIŁEK WYRÓWNAWCZY Do zasad udzielania zasiłku wyrównawczego należy stosować przepisy ustawy zasiłkowej, z których wynika, że zasiłek wyrównawczy to świadczenie uzupełniające (niższe) wynagrodzenie osiągane podczas rehabilitacji do wysokości poprzednich zarobków. Okres wypłaty tego świadczenia nie może być dłuższy niż 24 miesiące. Prawo do zasiłku wyrównawczego jest wyłączone w razie pobierania przez pracownika emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy albo do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego.

ŚWIADCZENIA ODSZKODOWAWCZE Jednorazowe odszkodowanie – dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Jednorazowe odszkodowanie – dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty: 1) małżonek, 2) dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione oraz przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej, spełniające w dniu śmierci ubezpieczonego lub rencisty warunki uzyskania renty rodzinnej; 3) rodzice, osoby przysposabiające, macocha oraz ojczym, jeżeli w dniu śmierci ubezpieczonego lub rencisty prowadzili z nim wspólne gospodarstwo domowe lub jeżeli ubezpieczony lub rencista bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania albo jeżeli ustalone zostało wyrokiem lub ugodą sądową prawo do alimentów z jego strony. Jednorazowe odszkodowanie nie przysługuje małżonkowi w przypadku orzeczonej separacji.

ŚWIADCZENIA ODSZKODOWAWCZE Jednorazowe odszkodowanie przysługuje w wysokości 20% przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Jeżeli wskutek pogorszenia się stanu zdrowia stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu będący następstwem wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, który był podstawą przyznania jednorazowego odszkodowania, ulegnie zwiększeniu co najmniej o 10 punktów procentowych, jednorazowe odszkodowanie zwiększa się o 20% przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent uszczerbku na zdrowiu przewyższający procent, według którego ustalone było to odszkodowanie.

ŚWIADCZENIA ODSZKODOWAWCZE Jednorazowe odszkodowanie ulega zwiększeniu o kwotę stanowiącą 3,5-krotność przeciętnego wynagrodzenia, jeżeli w stosunku do ubezpieczonego została orzeczona całkowita niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Tak samo jeżeli wskutek pogorszenia się stanu zdrowia w następstwie wypadku przy pracy lub choroby zawodowej w stosunku do rencisty została orzeczona całkowita niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji. Kwoty jednorazowych odszkodowań zaokrągla się do pełnych złotych.

ŚWIADCZENIA ODSZKODOWAWCZE Kwota odszkodowania należnego rodzinie jest ustalana inaczej dla małżonka i dzieci i inaczej dla pozostałych członków rodziny. Ustawa ustala podstawową kwotę odszkodowania należną, gdy do odszkodowania uprawniony jest tylko jeden członek rodziny z danej grupy oraz kwotę zwiększenia dla każdej następnej osoby uprawnionej. Jeśli uprawnionych jest więcej niż jedna osoba, ta kwota podstawowa jest powiększana o tyle kwot zwiększania, ile jest osób z danej grupy ponad jedną. Otrzymaną w ten sposób kwotę odszkodowania dzieli się w częściach równych między uprawnionych. Jeśli obok małżonka i dzieci uprawnieni do odszkodowania są także członkowie rodziny z grupy drugiej, nie wlicza się do ogólnej kwoty odszkodowania do podziału, tylko wypłaca oddzielnie.

ŚWIADCZENIA ODSZKODOWAWCZE Wysokość należnego poszkodowanemu lub uprawnionym członkom rodziny jednorazowego odszkodowania ustala się według kwoty przeciętnego wynagrodzenia obowiązującego w dacie wydania decyzji. Jest nią data decyzji przyznającej świadczenie, wydanej po uprawomocnieniu się orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie.

RENTA Z TYTUŁU NIEZDOLNOŚCI DO PRACY Renta ta ma zapewnić środki utrzymania, w sytuacji gdy skutkiem doznanego urazu jest niezdolność do pracy zarobkowej. Niezdolność ta może być całkowita lub częściowa, a w związku z tym może być przyznana renta stała lub okresowa. Renta z tytułu wypadku przy pracy ma charakter odszkodowawczy. Prawo do renty wypadkowej nabywa się po ustaleniu zajścia wypadku w czasie trwania ubezpieczenia. Niezdolność do pracy, jako skutek wypadku przy pracy, może wystąpić później. Nie jest natomiast wymagane spełnienie warunku posiadania określonej długości stażu ubezpieczeniowego.

Pojęcie niezdolności do pracy Za niezdolną do pracy uważa się osobę, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania tej zdolności po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła - w znacznym stopniu - zdolność do pracy zgodnej z posiadanym przez nią poziomem kwalifikacji. W przypadku stwierdzenia naruszenia sprawności organizmu w stopniu powodującym konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych orzeka się niezdolność do samodzielnej egzystencji.

RENTA Z TYTUŁU NIEZDOLNOŚCI DO PRACY Od 1 grudnia 2017 r. prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przysługuje tylko takiemu ubezpieczonemu, który nie ma ustalonego prawa do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych lub nie spełnia warunków do jej uzyskania. Pozostałe warunki do przyznania renty pozostają bez zmian. Za emeryturę z Funduszu Ubezpieczeń społecznych uważa się emeryturę powszechną, przyznaną na wniosek lub z urzędu, jak również emeryturę przyznaną w wieku niższym niż powszechny wiek emerytalny (np. emeryturę częściową, emeryturę górniczą, emeryturę nauczycielską przyznaną na podstawie Karty Nauczyciela, czy też emeryturę wcześniejszą dla matek opiekujących się dziećmi).

RENTA Z TYTUŁU NIEZDOLNOŚCI DO PRACY Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki: został uznany za niezdolnego do pracy, ma wymagany - stosowny do wieku, w którym powstała niezdolność do pracy - okres składkowy i nieskładkowy, niezdolność do pracy powstała w okresach składkowych (np. ubezpieczenia, zatrudnienia) lub nieskładkowych (np. w okresie pobierania zasiłku chorobowego, opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego) albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

RENTA Z TYTUŁU NIEZDOLNOŚCI DO PRACY Wymóg powstania niezdolności do pracy w określonym ustawą emerytalną czasie nie obowiązuje w stosunku do osoby, która spełnia łącznie następujące warunki: została uznana za całkowicie niezdolną do pracy, spełnia warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego   oraz  legitymuje się co najmniej 20-letnim (w przypadku kobiety) i 25-letnim (w przypadku mężczyzny)    okresem składkowym i nieskładkowym.

RENTA Z TYTUŁU NIEZDOLNOŚCI DO PRACY Okres składkowy i nieskładkowy wymagany do przyznania renty uzależniony jest od wieku osoby, w jakim powstała niezdolność do pracy. Okres ten wynosi: 1 rok - jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat, 2 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat, 3 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat, 4 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat, 5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat. Warunek posiadania wyżej wymienionego okresu składkowego i nieskładkowego nie jest wymagany od osoby, która stała się niezdolna do pracy z powodu skutków wypadku w drodze do pracy lub z pracy, zaistniałego po dniu 31 grudnia 2002 r.

RENTA Z TYTUŁU NIEZDOLNOŚCI DO PRACY Jeżeli ubezpieczony nie osiągnął wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, uzależnionego od wieku, w którym powstała niezdolność do pracy, warunek posiadania tego okresu uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony został zgłoszony do ubezpieczenia przed ukończeniem 18 lat albo w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu nauki w szkole ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej lub w szkole wyższej oraz do dnia powstania niezdolności do pracy miał bez przerwy lub z przerwami nieprzekraczającymi 6 miesięcy.

RENTA Z TYTUŁU NIEZDOLNOŚCI DO PRACY Renta dla osoby częściowo niezdolnej do pracy wynosi 75% renty dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy. Renta wypadkowa nie może być jednak niższa niż: 80% podstawy jej wymiaru – dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy, - 60% podstawy wymiaru – dla osoby częściowo niezdolnej do pracy. Wymiary te mają zastosowanie tylko wówczas, gdy podstawa wymiaru nie przekracza 250% przeciętnego wynagrodzenia.

RENTA SZKOLENIOWA Renta szkoleniowa przysługuje ubezpieczonemu, w stosunku do którego orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie, spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.  Świadczenie to przyznawane jest na 6 miesięcy, z możliwością przedłużenia o 30 miesięcy. Zarówno skrócenie, jak i wydłużenie okresu pobierania renty szkoleniowej następuje na podstawie wniosku starosty. Okres 6 miesięcy może ulec skróceniu, jeśli przed upływem tego okresu starosta zawiadomi organ rentowy o braku możliwości przekwalifikowania do innego zawodu lub o tym, że osoba zainteresowana nie poddaje się przekwalifikowaniu zawodowemu.

RENTA SZKOLENIOWA Jeżeli niezdolność do pracy jest skutkiem wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, to renta szkoleniowa wynosi 100% podstawy jej wymiaru. Dotyczy to jednak tylko sytuacji, gdy renta szkoleniowa jest wyliczona od podstawy nieprzekraczającej 250% przeciętnego wynagrodzenia. Przepisu ustalającego tę wysokość renty szkoleniowej nie stosuje się bowiem w przypadku ustalenia renty od podstawy przekraczającej ten wskaźnik. Kwota renty szkoleniowej także nie może być niższa niż 120% kwoty najniższej renty ustalanej i podwyższanej zgodnie z ustawą o emeryturach i rentach z FUS. Renta szkoleniowa nie przysługuje w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego oraz służby.

RENTA RODZINNA Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury, w tym emerytury pomostowej  lub renty z tytułu niezdolności do pracy albo spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. Przy ocenie prawa do renty przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy. Renta rodzinna przysługuje także uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci pobierała zasiłek przedemerytalny, świadczenie przedemerytalne lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne. W takim przypadku przyjmuje się, że osoba zmarła spełniała warunki do uzyskania renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

RENTA RODZINNA – UPRAWNIENI Dzieci – do renty rodzinnej mają prawo: dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci  przysposobione - do ukończenia 16 lat, a po osiągnięciu tego wieku, pod warunkiem nauki w szkole, do ukończenia 25 lat oraz bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy do ukończenia 16 lat  lub w czasie nauki w szkole do ukończenia 25 lat. Jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty przedłuża się do zakończenia tego roku studiów. Pod pojęciem "nauki w szkole" należy rozumieć naukę pobieraną w systemie dziennym, wieczorowym, zaocznym oraz eksternistycznym.

RENTA RODZINNA – UPRAWNIENI Wnuki i rodzeństwo - prawo do renty rodzinnej mają także wnuki, rodzeństwo i inne dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności, z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka, jeżeli spełniają takie warunki jak dzieci własne i zostały przyjęte na wychowanie co najmniej na rok przed śmiercią ubezpieczonego (emeryta lub rencisty), chyba że śmierć była następstwem wypadku, a ponadto nie mają prawa do renty po zmarłych rodzicach, a gdy rodzice żyją - jeżeli nie mogą zapewnić im utrzymania albo ubezpieczony (emeryt lub rencista) lub jego małżonek był ich opiekunem ustanowionym przez sąd.

RENTA RODZINNA – UPRAWNIENI Wdowa/wdowiec – prawo do renty rodzinnej przysługuje wdowie, jeśli w chwili śmierci męża ukończyła 50 lat lub była niezdolna do pracy, albo wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie ukończyły 16 lat, a jeżeli uczą się - 18 lat życia lub są całkowicie niezdolne do pracy. Uprawnienie do renty rodzinnej przysługuje również wdowie, jeśli spełni warunek dotyczący wieku lub niezdolności do pracy w okresie nie dłuższym niż 5 lat od śmierci męża lub od zaprzestania wychowywania ww. dzieci. Wdowa, która nie spełnia żadnego z wymienionych warunków i nie posiada niezbędnych źródeł utrzymania ma prawo do okresowej renty rodzinnej przez okres jednego roku od dnia śmierci małżonka albo przez okres uczestniczenia w zorganizowanym szkoleniu mającym na celu uzyskanie kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej, nie dłużej jednak niż przez 2 lata.

RENTA RODZINNA – UPRAWNIENI Rozwiedziona małżonka -prawo do renty rodzinnej przysługuje także rozwiedzionej małżonce lub małżonce pozostającej w separacji,  jeżeli spełnia warunki wymagane od wdowy, a ponadto wykaże, że w dniu śmierci zmarłego małżonka miała prawo do alimentów z jego strony ustalonych wyrokiem lub ugodą sądową. W przypadku ich braku małżonka rozwiedziona lub pozostająca w separacji, dla nabycia prawa do renty rodzinnej musi wykazać, że w dniu śmierci zmarłego pomiędzy małżonkami rozwiedzionymi lub separowanymi istniał obowiązek alimentacyjny z mocy prawa oraz, że obowiązek ten był skonkretyzowany w drodze umowy lub był faktycznie realizowany. Rodzice - rodzice mają prawo do renty rodzinnej, jeżeli ubezpieczony (emeryt lub rencista) bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania a ponadto spełniają warunki takie jak dla wdowy/wdowca (dotyczące wieku, niezdolności do pracy lub wychowywania dzieci).

RENTA RODZINNA Renta rodzinna wynosi: dla jednej osoby uprawnionej - 85% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu dla dwóch osób uprawnionych - 90% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu dla trzech i więcej osób uprawnionych - 95% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu. Organ rentowy, w oparciu o posiadaną dokumentację dotyczącą ubezpieczonego (emeryta/rencisty) lub przedłożoną do wniosku o rentę rodzinną, jest zobowiązany badać uprawnienia do wszystkich świadczeń emerytalno-rentowych, jakie przysługiwałyby zmarłemu w dacie śmierci, oraz ich wysokości i ustalić rentę rodzinną po świadczeniu przysługującym w najkorzystniejszej wysokości. Wszystkim uprawnionym członkom rodziny przysługuje jedna łączna renta rodzinna, która w razie konieczności dzielona jest w równych częściach między uprawnionych.

DODATKI DO RENT WYPADKOWYCH W katalogu świadczeń wypłacanych z funduszu wypadkowego znajdują się dwa dodatki: dodatek pielęgnacyjny i dodatek dla sieroty zupełnej. Dodatki przysługują na zasadach i w wysokości wynikających z ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Dodatek pielęgnacyjny wypłaca się z funduszu wypadkowego osobie mającej prawo do tego dodatku, pobierającej: - wypadkową rentę z tytułu niezdolności do pracy albo rentę wypadkową rodzinną, - rentę wypadkową w zbiegu z emeryturą z ustawy o emeryturach i rentach z FUS lub uposażeniem w stanie spoczynku przyznanym ze względu na wiek sędziemu lub prokuratorowi niezależnie od tego, które z tych świadczeń jest pobierane w pełnej wysokości.

Dodatek pielęgnacyjny Dodatek pielęgnacyjny jest świadczeniem comiesięcznym, wypłacanym łącznie z emeryturą lub rentą. Jest to pomoc ze strony państwa w przynajmniej częściowym pokryciu kosztów, które wynikają z niezdolności bądź ograniczonej niezdolności do samodzielnego funkcjonowania beneficjenta świadczenia. O dodatek pielęgnacyjny mogą ubiegać się osoby uprawnione do emerytury lub renty własnej, które przez lekarza orzecznika z ZUS-u zostały uznane za całkowicie niezdolne do pracy i samodzielnej egzystencji. Osobom, które ukończyły 75 lat, jest on przyznawany z urzędu, co oznacza, że nie muszą składać z tego tytułu żadnych dodatkowych dokumentów ani udowadniać całkowitej niezdolności do samodzielnej egzystencji. Dodatek pielęgnacyjny nie przysługuje osobom umieszczonym w instytucjach zapewniających całodobowe nieodpłatne utrzymanie. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy uprawniony do świadczeń przebywa poza tymi placówkami przez okres dłuższy niż dwa tygodnie w miesiącu.

Dodatek dla sieroty zupełnej Osoba uprawniona do renty rodzinnej nieposiadającej obojga rodziców (lub gdy ojciec był nieznany) bez względu na jej wiek. Niezbędne dla uzyskania prawa do dodatku dla sieroty zupełnej jest posiadanie prawa do renty rodzinnej. Posiadanie statusu sieroty zupełnej, bez posiadania uprawnienia do renty rodzinnej jest niewystarczające do uzyskania dodatku. Dodatek dla sieroty zupełnej ma na celu złagodzenie ciężkiej sytuacji życiowej, jaką jest śmierć obojga rodziców. Wysokość dodatku jest ogłaszana w formie komunikatów Prezesa ZUS. Dodatek dla sieroty zupełnej jest corocznie waloryzowany. Co oznacza że co roku jest podwyższany o wskaźnik waloryzacji emerytur i rent.