Zarzuty naruszenia prawa materialnego (poprzez) 1) błędne zastosowanie/niezastosowanie danej normy prawnej albo 2) błędną wykładnię jedynie normy prawa materialnego o charakterze obligatoryjnym (gdy sąd musi, a nie jedynie może) tylko gdy nie kwestionujemy ustaleń faktycznych w tym zakresie – wadliwa subsumcja do prawidłowo ustalonego stanu faktycznego Obraza prawa materialnego polega na wadliwym jego zastosowaniu (lub niezastosowaniu) w orzeczeniu opartym na trafnych i niekwestionowanych ustaleniach faktycznych. Nie można, zatem stawiać zarzutu naruszenia prawa materialnego w sytuacji, gdy wadliwość orzeczenia ma polegać na błędnych ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia lub na naruszeniu przepisów procesowych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 2007 r., II KK 172/07) utrwalona linia orzecznicza – sąd musi wskazać, że ją zna i uzasadnić dlaczego od niej odstępuje – inaczej zarzut błędnej wykładni’ 53 k.k., 56 k.k., 115 § 2 k.k. – co do zasadny nie można ich naruszyć (tylko, gdy całkowicie pominięte)

Zarzuty naruszenia prawa procesowego poprzez) niezasadne zastosowanie/niezastosowanie normy prawnej wpływ na treść orzeczenia – czy gdyby nie było podnoszonego uchybienia, orzeczenia miałoby taką sama treść np. niezgodne z przepisami procesowymi działanie sądu wbrew określonym normom (zakazom/nakazom), zaniechanie dokonania określonych czynności, naruszenie przepisów dotyczących wyrokowania, konstruowania orzeczenia zasady procesowe (np. art. 2, 4 6 k.p.k.) nie mogą stanowić samodzielnej podstawy zarzutu, ale: art. 5 § 1 i 2 k.p.k. oraz art. 7 k.p.k. można, jednakże nie łączymy art. 7 k.p.k. z art. 5 §2 k.p.k. najczęściej powołuje się na naruszenie: art. 5 § 1 i § 2 k.p.k., art. 7 k.p.k., art. 410 k.p.k. (rozprawa) + 366 § 1 k.p.k. / 92 k.p.k. (posiedzenie) – oparcie rozstrzygnięcia na materiale nieujawnionym, ocena na podstawie jedynie części materiału – pominięcie określonych dowodów, nierozważenie przez sąd całokształtu materiału dowodowego, + art. 424 § 1 i § 2 k.p.k. (nieprawidłowa konstrukcja uzasadnienia, dowód dopuszczenia się ww. uchybień)

Zarzuty naruszenia prawa procesowego uchybienia procesowe w postępowaniu przygotowawczym – tylko, gdy przeniknęły do postępowania sądowego i nie zostały konwalidowane, a w konsekwencji miały wpływ na treść wyroku Przekonanie sądu o wiarygodności jednych dowodów i niewiarygodności innych pozostaje pod ochroną reguły z art. 7 k.p.k., jeżeli jest poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy, stanowi wyraz rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego oraz jest zgodne ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego, a nadto zostało wyczerpująco i logicznie uargumentowane w uzasadnieniu wyroku. (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2012 r., III KK 298/12) Zgodnie z linią orzeczniczą Sądu Najwyższego ustalenia faktyczne sądu wyrokującego w pierwszej instancji pozostają pod ochroną zasady "swobodnej oceny dowodów" tylko wtedy, gdy sąd ten rozważył, we wzajemnym ze sobą powiązaniu, wynikające z każdego z zebranych w sprawie dowodów, okoliczności, które mogą mieć znaczenie dla rozstrzygnięcia o winie oskarżonego. Inaczej mówiąc, gdy są one wynikiem wszechstronnej oceny dowodów pochodzących zarówno ze źródeł osobowych, jak i rzeczowych, przy czym żaden z nich nie może być traktowany jako ważniejszy tylko dlatego, że pochodzi z określonego (np. osobowego) źródła. (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2007 r., II KK 267/06)

Zarzuty naruszenia prawa procesowego Zarzut naruszenia art. 7 k.p.k. nie może ograniczać się do wskazania wadliwości sędziowskiego przekonania o wiarygodności jednych, a niewiarygodności innych źródeł czy środków dowodowych lecz powinien wykazywać konkretne błędy w samym sposobie dochodzenia do określonych ocen, przemawiające w zasadniczy sposób przeciwko dokonanemu rozstrzygnięciu. W grę może wchodzić np. pominięcie istotnych środków dowodowych, niedostrzeżenie ważnych rozbieżności, uchylenie się od oceny wewnętrznych czy wzajemnych sprzeczności. (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 lipca 2007 r., IV KK 175/07) Wątpliwości, o których mowa w przepisie art. 5 § 2 k.p.k. to wątpliwości pozostające już po dokonaniu prawidłowej oceny wiarygodności dowodów, które pomimo jej dokonania nie dają się usunąć. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 kwietnia 2013 r., II KK 207/12) Zarzut obrazy art. 5 § 2 k.p.k. dotyczy wtórnej do ustaleń faktycznych płaszczyzny procedowania sądu, a zatem nie może być podnoszony jednocześnie z zarzutem obrazy art. 7 k.p.k. (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 2013 r., V KK 270/12) Nie można zasadnie stawiać zarzutu obrazy art. 5 § 2 k.p.k. na tej podstawie, że strony zgłaszają wątpliwości co do ustaleń faktycznych. Dla oceny czy został naruszony zakaz in dubio pro reo nie są miarodajne wątpliwości strony procesowej, ale jedynie to, czy sąd orzekający wątpliwości takie powziął i rozstrzygnął je na niekorzyść oskarżonego, albo to, czy w świetle realiów konkretnej sprawy wątpliwości takie powinien był powziąć. W wypadku bowiem, gdy ustalenia faktyczne zależne są od dania wiary tej lub innej grupie dowodów, nie można mówić o naruszeniu reguły in dubio pro reo, albowiem jedną z podstawowych prerogatyw sądu orzekającego jest swobodna ocena dowodów (art. 7 k.p.k.). (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 2004 r., V KK 207/03)

Błąd w ustaleniach faktycznych błąd braku (oparcie wyroku na niepełnym materiale dowodowym) błąd dowolności (przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów) gdy ma charakter pierwotny! poprzez przyjęcie, że …., podczas gdy z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika, że … fakty, które mają znaczenie dla rozstrzygnięcia

Niewspółmierność kary itp. gdy nie kwestionujemy ustaleń faktycznych kara zbyt surowa, bez warunkowego zawieszenia gdy „rzuca się w oczy”, jest oczywista (min. 6 m-cy przy niskim zagrożeniu), w przeciwnym razie – kwestionowanie ustaleń faktycznych, tj. pominięcie pewnych okoliczności łagodzących, niezasadne uwzględnienie okoliczności obciążających orzeczenie kary powyżej/poniżej ustawowego zagrożenia lub nieorzeczenie obligatoryjnego środka to obraza prawa materialnego!

Model zarzutu Na podstawie art. 427 § 1 i 2 k.p.k. i art. 438 pkt 2 k.p.k. zaskarżonemu orzeczeniu zarzucam, naruszenie przepisu postępowania, który miał wpływ na treść rozstrzygnięcia a to art. XYZ k.p.k. poprzez (tutaj opisujemy wadliwe zachowanie Sądu), podczas gdy (tutaj wskazujemy jak organ procesowy powinien się zachować, gdyby działał zgodnie z normą prawną).

Przykładowo: Zarzut: Na podstawie art. 427 § 1 i 2 k.p.k. i art. 438 pkt 2 k.p.k. zaskarżonemu orzeczeniu zarzucam, naruszenie przepisu postępowania, który miał wpływ na treść rozstrzygnięcia a to art. 411 k.p.k. poprzez ogłoszenie wyroku po upływie 16 dni tj. po przekroczeniu terminu wskazanego we wskazanym przepisie. Wniosek: Wniosek: Na podstawie art. 437 § 1 i 2 k.p.k. wnoszę o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi meriti.

Przykładowo: Zarzut: Na podstawie art. 427 § 1 i 2 k.p.k. i art. 438 pkt 1 k.p.k. zaskarżonemu orzeczeniu zarzucam, naruszenie prawa materialnego a to art. 280 § 2 k.p.k. poprzez jego błędną/niewłaściwą wykładnię i uznanie, że rozbita przez oskarżonego butelka w czasie inkryminowanego zdarzenia nie była tzw. innym podobnie niebezpiecznym przedmiotem w rozumieniu tego przepisu, podczas gdy jej ostre krawędzie mają te same właściwości co nóż/ w orzecznictwie sądów powszechnych oraz Sądu Najwyższego wskazuje się, ze z uwagi na jej właściwości jest przedmiotem zbliżonym do noża. Wniosek: Na podstawie art. 437 § 1 i 2 k.p.k. wnoszę o zmianę zaskarżonego wyroku i przyjęcie, że oskarżony dopuścił się czynu kwalifikowanego z art. 280 § 2 k.k. a nie czynu z art. 280 § 1 k.k.

Rozwiązania kazusów

Kazus 1 Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucam, na zasadzie art. 427 § 2 k.p.k. i art. 438 pkt 2 k.p.k., obrazę przepisów postępowania, która to miała wpływ na treść rozstrzygnięcia, a to art. 410 k.p.k. poprzez nierozważenie przez Sąd całokształtu zgromadzonego w sprawie materiały dowodowego i całkowite pominięcie dowodu z zeznań Anastazji Uroczej, z których wynikało, że oskarżony nie mógł się dopuścić zarzucanego mu czynu. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucam, na zasadzie art. 427 § 2 k.p.k. i art. 438 pkt 2 k.p.k., obrazę przepisów postępowania, która to miała wpływ na treść rozstrzygnięcia, a to art. 7 k.p.k. poprzez dowolną ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i bezpodstawne odmówienie wiary wyjaśnieniom oskarżonego Romana Gołąb, w sytuacji gdy wyjaśnienia te były logiczne i konsekwentne, a nadto korelowały z zeznaniami świadka Anastazji Uroczej.

Kazus 2 Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucam, na zasadzie art. 427 § 2 k.p.k. i art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k., obrazę przepisów postępowania stanowiącą jednocześnie bezwzględną przyczynę odwoławczą, a to art. 17 § 1 pkt 10 k.p.k., poprzez prowadzenie postępowania i wydanie orzeczenia mimo istnienia ujemnej przesłanki procesowej w postaci braku wymaganego wniosku o ściganie.

Kazus 3 Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucam, na zasadzie art. 427 § 2 k.p.k. i art. 438 pkt 1 k.p.k., obrazę prawa materialnego, a to art. 279 § 1 k.k., poprzez błędną wykładnię znamienia „z włamaniem” i przyjęcie, że oskarżony poprzez otworzenie drzwi dopuścił się włamania do mieszkania Romana Gołębia, nie zaś przestępstwa kradzieży opisanego w art. 278 § 1 k.k.

Kazus 4 Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucam, na zasadzie art. 427 § 2 k.p.k. i art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k., obrazę przepisów postępowania stanowiącą jednocześnie bezwzględną przyczynę odwoławczą, a to art. 17 § 1 pkt 9 k.p.k., poprzez prowadzenie postępowania i wydanie orzeczenia mimo istnienia ujemnej przesłanki procesowej w postaci braku skargi uprawnionego oskarżyciela.

Kazus 5 Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucam naruszenie przepisu postępowania, które miało istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia, a to art. 79 § 1 pkt. 3 i 4 k.p.k. w zw. z art. 6 k.p.k. poprzez jego niezastosowanie i niewyznaczenie oskarżonemu obrońcy obligatoryjnego, podczas gdy okoliczności popełnienia czynu, a także wyjaśnienia złożone przez oskarżonego wskazywały na uzasadnione wątpliwości co do zdolności rozpoznania przez niego znaczenia swojego czynu, pokierowania swoim postępowaniem oraz możności przedsiębrania samodzielnej i rozsądnej obrony, co stanowi bezwzględną przyczynę odwoławczą, o której mowa w art. 439 § 1 pkt. 10 k.p.k.

Kazus 6 Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucam, na podstawie art. 427 § 1 i 2 k.p.k. oraz 439 § 1 pkt 10 k.p.k., naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia, a to art. 17 § 1 pkt 10 k.p.k. w zw. z art. 7b ust. 2 i 3 u.mp.a. w zw. z art. 7c ust. 6 u.m.p.s. poprzez ich nie zastosowanie i nie uzyskanie od Sejmu RP zezwolenia na ściganie, co stanowiło bezwzględną przyczynę odwoławczą o której mowa w art. 439 § 1 pkt. 9 k.p.k.

Kazus 7 Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucam, na podstawie art. 427 § 1 i 2 k.p.k. oraz 439 § 1 pkt 10 k.p.k., naruszenie przepisów postępowania, a to art. 80 k.p.k. w zw. z art. 82 k.p.k. w zw. z art. 6 k.p.k. poprzez ich nie zastosowanie i procedowanie z udziałem radcy prawnego nieuprawnionego do wykonywania funkcji obrońcy w rozumieniu art. 82 k.p.k., podczas, gdy oskarżonemu zarzuca się popełnienie zbrodni, co stanowi bezwzględną przyczynę odwoławczą o której mowa w art. 439 § 1 pkt. 10 k.p.k.

Kazus 8 Niewątpliwie Sąd Okręgowy rozpoznał sprawę należącą do właściwości Sądu Rejonowego. Nie stanowi to bezwzględnej przyczyny odwoławczej, o której mowa w art. 439 § 1 pkt. 4 k.p.k. Owe uchybienie można traktować jako zwykłe naruszenie przepisów postępowania. Jednakże zarzut taki jest również chybiony, gdyż nie sposób w zgodzie z zasadami logiki, wiedzą prawniczą wykazać negatywny wpływ procedowania przez sąd wyższej instancji na treść rozstrzygnięcia.