Wykład- postępowanie karne skarbowe adw. dr Piotr Misztal Katedra Postępowania Karnego i Kryminalistyki Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich

Kary za przestępstwa skarbowe Art. 22. § 1. Karami za przestępstwa skarbowe są: 1) kara grzywny w stawkach dziennych; 2) kara ograniczenia wolności; kara pozbawienia wolności.

Grzywna Art. 23. [Grzywna w stawkach dziennych] §  1.  Wymierzając karę grzywny, sąd określa liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki dziennej; jeżeli kodeks nie stanowi inaczej, najniższa liczba stawek wynosi 10, najwyższa - 720. §  2.  Wyrokiem nakazowym można wymierzyć karę grzywny w granicach nieprzekraczających wysokości 200 stawek dziennych, chyba że kodeks przewiduje karę łagodniejszą. §  3.  Ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe; stawka dzienna nie może być niższa od jednej trzydziestej części minimalnego wynagrodzenia ani też przekraczać jej czterystukrotności.

Grzywna Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 września 2017 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2018 r. Od dnia 1 stycznia 2018 r. ustala się minimalne wynagrodzenie za pracę w wysokości 2100 zł. (najniższa grzywna 700 zł, najwyższa 20 160 000 zł).

Grzywna za przestępstwa pospolite W kodeksie karnym: Grzywnę wymierza się w stawkach dziennych, określając liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki; jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, najniższa liczba stawek wynosi 10, zaś najwyższa 540. Ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe; stawka dzienna nie może być niższa od 10 złotych, ani też przekraczać 2000 złotych. (art. 33 § 1 i 3 k.k.)

Grzywna za wykroczenia skarbowe Art. 48. § 1. Kara grzywny może być wymierzona w granicach od jednej dziesiątej do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, chyba że kodeks stanowi inaczej. § 2. Mandatem karnym możn(1/10 min. wyn. do 20X min wyn.)a nałożyć karę grzywny w granicach nieprzekraczających podwójnej wysokości minimalnego wynagrodzenia. § 3. Wyrokiem nakazowym można wymierzyć karę grzywny w granicach nieprzekraczających dziesięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia. (MAKS. 10x min. Wyn.) § 4. Wymierzając karę grzywny lub nakładając ją mandatem karnym, uwzględnia się także stosunki majątkowe i rodzinne sprawcy oraz jego dochody i możliwości zarobkowe.

Kara ograniczenia wolności Uregulowana w art. 26 § 4 k.k.s. w zw. z art. 34 i 35 k.k. Substytucja kary pozbawienia wolności Alternatywa dla kary grzywny oraz kary pozbawienia wolności Samoistna kara ograniczenia wolności w k.k.s. występuje jedynie w art. 110 k.k.s. Art. 110. Kto, nie będąc do tego uprawnionym, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej trudni się sprzedażą losów lub innych dowodów udziału w grze losowej, zakładzie wzajemnym lub grze na automacie, podlega karze grzywny do 360 stawek dziennych albo karze ograniczenia wolności, albo obu tym karom łącznie.

Możliwość orzeczenia kary ograniczenia wolności zamiast kary pozbawienia wolności Art. 26. § 1. Jeżeli przestępstwo skarbowe jest zagrożone karą pozbawienia wolności, sąd może orzec zamiast niej karę ograniczenia wolności, w szczególności jeżeli orzeka równocześnie środek karny wymieniony w art. 22 § 2 pkt 2-6, co nie stoi na przeszkodzie wymierzeniu także kary grzywny grożącej za to przestępstwo obok kary pozbawienia wolności. § 2. Wymierzając karę ograniczenia wolności za przestępstwo skarbowe, w związku z którym nastąpiło uszczuplenie należności publicznoprawnej i tej wymagalnej należności nie uiszczono, sąd określa także obowiązek uiszczenia jej w całości w wyznaczonym terminie. Orzeczenie ma charakter fakultatywny i należy do tzw. dyskrecjonalnej władzy sądu orzekającego.

Orzeczenie kary ograniczenia wolności nie może mieć miejsca w warunkach określonych w art. 37 § 1 k.k.s lub w art. 38 § 2 k.k.s. czyli w sytuacjach, w których aktualizuje się instytucja nadzwyczajnego obostrzenia kary. ale… orzeczenie kary ograniczenia wolności staje się dopuszczalne (art. 37 § 2 i 3 oraz art. 38 § 3 k.k.s) tj. gdy: w związku z przestępstwem skarbowym nastąpiło uszczuplenie należności publicznoprawnej, a wymagalna należność została w całości uiszczona przed zamknięciem przewodu sądowego w pierwszej instancji. jeżeli sprawca odstąpił od udziału w zorganizowanej grupie lub związku i ujawniając przed organem ścigania istotne okoliczności zamierzonego przestępstwa skarbowego, zapobiegł jego popełnieniu

Wymiar kary ograniczenia wolności  Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, kara ograniczenia wolności trwa najkrócej miesiąc, najdłużej 2 lata; wymierza się ją w miesiącach i latach. (art. 26 § 4 k.k.s. w zw. z art. 34 § 1 k.k.) Ustawodawca nie zwiększa górnej granicy wymiaru kary ograniczenia wolności przy nadzwyczajnym obostrzeniu kary (art. 38 k.k.s.) Karze łącznej (art. 39 § 1 k.k.s) Art. 39. § 1. Sąd wymierza karę łączną w granicach od najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa skarbowe do ich sumy, nie przekraczając jednak 1080 stawek dziennych grzywny, 2 lat ograniczenia wolności albo 15 lat pozbawienia wolności; karę ograniczenia wolności wymierza się w miesiącach i latach. ale… Art. 40 § 3. Kara łączna ograniczenia wolności (przy ciągu przestępstw) nie może przekraczać 18 miesięcy, a kara łączna grzywny nie może przekraczać 1080 stawek dziennych.

Obowiązki skazanego: Kara ograniczenia wolności polega na : obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne; potrąceniu od 10% do 25% wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na cel społeczny wskazany przez sąd. Obowiązki i potrącenie orzeka się łącznie lub osobno. (art. 26 § 4 k.k.s. w zw. z art. 34 § 1b k.k.). Decyzja uznaniowa sądu meriti.

Obowiązki skazanego „Określenie w wyroku tylko rozmiaru orzeczonej kary ograniczenia wolności, bez wskazania sposobu, w jaki winna być ona wykonywana, stanowi rażące naruszenie art. 34 § 2 pkt 2 k.k. i art. 35 § 1 k.k., które ma istotny wpływ na treść wyroku, ponieważ czyni go w praktyce niewykonalnym. Uchybienie to nie może być zarazem konwalidowane w postępowaniu wykonawczym” (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2011 r., II KK 18/11, LEX nr 960520). „Orzeczenie o obowiązku wykonania pracy wskazanej przez sąd winno być wydane niezależnie od tego, czy kara ograniczenia wolności ma być efektywnie wykonana, czy też została ona orzeczona z warunkowym zawieszeniem jej wykonania” (Wyrok Sądu Najwyższegoz dnia 12 października 2006 r., WK 22/06, OSNwSK 2006/1/1962). Ponadto w czasie odbywania kary ograniczenia wolności skazany (art. 26 § 4 k.k.s. w zw. z art. 34 § 2 pkt 1 i 3 k.k.): nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu; ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary.

Nieodpłatna kontrolowana praca na cele społeczne Art. 35. § 1. Nieodpłatna, kontrolowana praca na cele społeczne jest wykonywana w wymiarze od 20 do 40 godzin w stosunku miesięcznym. Świadczenie pracy nie wiąże się z otrzymaniem wynagrodzenia. Cel społeczny to cel wskazany przez Sąd meriti. Wymiar minimalny: 40 godzin Wymiar maksymalny: 40 X 24 miesiące= 960 godzin.

Potrącenie wynagrodzenia  Potrącenie wynagrodzenia za pracę może być orzeczone tylko i wyłącznie wobec osoby zatrudnionej. Zatrudnienie należy rozumieć szeroko (sensu largo) nie tylko jako pozostawanie w stosunku pracy. W okresie, na jaki zostało orzeczone potrącenie, skazany nie może rozwiązać bez zgody sądu stosunku pracy. Czy pracodawca może rozwiązać stosunek pracy ?

Kara pozbawienia wolności Art. 27. § 1. Jeżeli kodeks nie stanowi inaczej, kara pozbawienia wolności trwa najkrócej 5 dni, najdłużej - 5 lat; wymierza się ją w dniach, miesiącach i latach. § 2. Kara aresztu wojskowego trwa najkrócej 5 dni, najdłużej - 2 lata; wymierza się ją w dniach, miesiącach i latach. Art. 37 k.k. Kara pozbawienia wolności wymieniona w art. 32 pkt 3 trwa najkrócej miesiąc, najdłużej 15 lat; wymierza się ją w miesiącach i latach. Karę w k.k.s. wymierza się w dniach, miesiącach, latach. Brak definicji legalnej dnia, miesiąca, roku. Wobec tego stosujemy daty kalendarzowe. Co z zasadą równości wobec prawa ?

Środki karne- przepadek Art. 29. Przepadek przedmiotów obejmuje: 1) przedmiot pochodzący bezpośrednio z przestępstwa skarbowego; 2) narzędzie lub inny przedmiot stanowiący mienie ruchome, które służyło lub było przeznaczone do popełnienia przestępstwa skarbowego; 3) opakowanie oraz przedmiot połączony z przedmiotem przestępstwa skarbowego w taki sposób, że nie można dokonać ich rozłączenia bez uszkodzenia któregokolwiek z tych przedmiotów; 4) przedmiot, którego wytwarzanie, posiadanie, obrót, przechowywanie, przewóz, przenoszenie lub przesyłanie jest zabronione. Jest to lista numerus clausus. „Przedmiotem przepadku na podstawie art. 29 pkt 2 k.k.s. może być, w zależności od okoliczności konkretnej sprawy, zarówno sam ciągnik siodłowy, naczepa, jak i ciągnik siodłowy z naczepą”(Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 września 2010 r., I KZP 17/10, OSNKW 2010/10/88).

Fakultatywność/ obligatoryjność orzeczenia przepadku Art. 30. § 1. Sąd może orzec przepadek przedmiotów tylko w wypadkach przewidzianych w kodeksie (fakultatywnie), a orzeka, jeżeli kodeks tak stanowi (obligatoryjnie).

Przepadek przy wybranych przestępstwach przeciwko obowiązkom podatkowym. Art. 30 § 2. W wypadkach określonych w art. 54 § 1 i 2, art. 55 § 1 i 2, art. 56 § 1 i 2, art. 63 § 1-6, art. 64 § 1-6, art. 65 § 1 i 3, art. 66 § 1, art. 67 § 1 i 2, art. 68 § 1 i 2, art. 69 § 1-3, art. 69a § 1, art. 69b § 1, art. 69c § 1, art. 70 § 1, 2 i 4, art. 72, art. 73 § 1 oraz art. 73a § 1 i 2 można orzec przepadek przedmiotów określonych w art. 29 pkt 1-3. Obligatoryjne orzeczenie przepadku: przedmioty, których wytwarzanie, posiadanie, obrót, przechowywanie, przewóz, przenoszenie lub przesyłanie jest zabronione. W tych wypadkach można orzec przepadek: przedmiotów pochodzących bezpośrednio z przestępstwa skarbowego oraz narzędzi lub innych przedmiotów stanowiących mienie ruchome, które służyło lub było przeznaczone do popełnienia przestępstwa skarbowego, opakowań, przedmiotów połączonych z przedmiotem/ami przestępstwa skarbowego w taki sposób, że nie można dokonać ich rozłączenia bez uszkodzenia któregokolwiek z tych przedmiotów.

Przepadek przy wybranych przestępstwach „celnych”. Art. 30 § 3. W wypadkach określonych w art. 86 § 1-3, art. 87 § 1-3, art. 88 § 1 i 2, art. 89 § 1 i 2, art. 90 § 1 oraz art. 91 § 1 i 3 orzeka się przepadek przedmiotów wymienionych w art. 29 pkt 1 lub 2, a także można orzec przepadek przedmiotów wymienionych w art. 29 pkt 3. Obligatoryjnie orzeka się przepadek: przedmiotów pochodzących bezpośrednio z przestępstwa skarbowego oraz narzędzi lub innych przedmiotów stanowiących mienie ruchome, które służyło lub było przeznaczone do popełnienia przestępstwa skarbowego przedmioty, których wytwarzanie, posiadanie, obrót, przechowywanie, przewóz, przenoszenie lub przesyłanie jest zabronione. Fakultatywnie orzeka się przepadek: opakowań oraz przedmiotów połączonych z przedmiotem/ami przestępstwa skarbowego w taki sposób, że nie można dokonać ich rozłączenia bez uszkodzenia któregokolwiek z tych przedmiotów;

Przepadek przy przestępstwie dewizowym Art. 30 § 4 k.k.s. W wypadku określonym w art. 106d § 1 orzeka się przepadek wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych, a także można orzec przepadek innych przedmiotów, określonych w art. 29 pkt 1-3. Obligatoryjnie: wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych przedmioty, których wytwarzanie, posiadanie, obrót, przechowywanie, przewóz, przenoszenie lub przesyłanie jest zabronione. Fakultatywnie: przedmiotów pochodzących bezpośrednio z przestępstwa skarbowego oraz narzędzi lub innych przedmiotów stanowiących mienie ruchome, które służyło lub było przeznaczone do popełnienia przestępstwa skarbowego, opakowań, przedmiotów połączonych z przedmiotem/ami przestępstwa skarbowego w taki sposób, że nie można dokonać ich rozłączenia bez uszkodzenia któregokolwiek z tych przedmiotów.

Urządzanie lub prowadzenie gier hazardowych bez koncesji (w tym w celu osiągnięcia korzyści majątkowej), uczestniczenie w zagranicznej grze hazardowej itd. Art. 30 § 5. W wypadkach określonych w art. 107 § 1-3 orzeka się przepadek dokumentu lub urządzenia do gry losowej, gry na automacie lub zakładu wzajemnego, a także znajdujących się w nich środków pieniężnych oraz wygranych, które na podstawie tego dokumentu przypadają grającemu, a także środków uzyskanych ze sprzedaży udziału w grze lub wpłaconych stawek. Przepis stosuje się odpowiednio także w wypadkach określonych w art. 107a § 1, art. 108 § 1, art. 109 i art. 110. Obligatoryjny przepadek: dokumentu lub urządzenia do gry losowej, gry na automacie lub zakładu wzajemnego, a także znajdujących się w nich środków pieniężnych oraz wygranych, które na podstawie tego dokumentu przypadają grającemu, a także środków uzyskanych ze sprzedaży udziału w grze lub wpłaconych stawek

Wobec kogo można orzec przepadek ? Art. 31 § 1. Sąd może orzec albo orzeka przepadek przedmiotów określonych w art. 29 pkt 1, 3 i 4 w wypadkach przewidzianych w kodeksie, także wówczas, gdy przedmioty te nie są własnością sprawcy. W stosunku do oskarżonego (sprawcy) W stosunku do osoby trzeciej

Przepadek w stosunku do osoby trzeciej Sąd może orzec albo orzeka przepadek: przedmiotów pochodzących bezpośrednio z przestępstwa skarbowego opakowań, przedmiotów połączonych z przedmiotem/ami przestępstwa skarbowego w taki sposób, że nie można dokonać ich rozłączenia bez uszkodzenia któregokolwiek z tych przedmiotów przedmiotów objętych tzw. prohibicją

Sąd może orzec przepadek przedmiotów (instrumenta sceleris), niebędących własnością sprawcy, jeżeli ich właściciel lub inna osoba uprawniona przewidywała, że mogą one służyć lub być przeznaczone do popełnienia przestępstwa skarbowego albo mogła to przewidzieć przy zachowaniu ostrożności wymaganej w danych okolicznościach. tzw. kryterium reasonable man

Negatywne przesłanki orzeczenia przepadku Przepadku nie orzeka się jeżeli: są własnością osoby trzeciej, a sprawca uzyskał je w drodze czynu zabronionego jako przestępstwo lub wykroczenie (art. 31 § 2 k.k.s.) orzeczenie jego byłoby niewspółmierne do wagi popełnionego przestępstwa skarbowego uiszczono należność publicznoprawną dotyczącą przedmiotów zagrożonych przepadkiem, chyba że należność ta jest niewspółmiernie niska do kwoty równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów albo przepadek dotyczy przedmiotów objętych prohibicją lub które zostały specjalnie przysposobione do popełnienia czynu zabronionego.

Skarb Państwa jako beneficjent Przedmioty objęte przepadkiem przechodzą na własność Skarbu Państwa z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia (art. 39 § 4 k.k.s.).

Przepadek napojów alkoholowych, kosmetyków, medykamentów oraz wyrobów tytoniowych Art. 31 § 5. Sąd, orzekając przepadek przedmiotów, w szczególności napojów alkoholowych, kosmetyków lub produktów leczniczych, może zarządzić ich zniszczenie w całości albo w części, jeżeli sprzedaż tych przedmiotów jest niemożliwa, znacznie utrudniona lub nieuzasadniona lub gdy przedmioty te nie odpowiadają warunkom dopuszczenia do obrotu w kraju określonym w odrębnych przepisach. § 6. Wykonanie orzeczenia sądu o przepadku wyrobów tytoniowych następuje poprzez ich zniszczenie.

Ściągnięcie równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów Ściągnięcie równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów ma charakter akcesoryjny. Art. 32 § 1. W razie niemożności orzeczenia w całości albo w części przepadku, o którym mowa w art. 29, gdy przedmiot został zniszczony, zgubiony, ukryty lub z innych przyczyn faktycznych lub prawnych nie może być objęty w posiadanie, sąd orzeka środek karny ściągnięcia równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów, chyba że przepadek dotyczy przedmiotów określonych w art. 29 pkt 4.

Ściągnięcie równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów Równowartość przedmiotu przepadku przechodzi na własność Skarbu Państwa z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia. Jeżeli równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów nie można określić dokładnie, oznacza się ją w przybliżeniu (tzw. obowiązek oszacowania wartości przedmiotu przepadku). Jeżeli w popełnieniu przestępstwa skarbowego brało udział kilka osób, odpowiadają one solidarnie za uiszczenie równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów (tzw. odpowiedzialność solidarna)

Przepadek korzyści majątkowych Jeżeli sprawca osiągnął z popełnienia przestępstwa skarbowego, chociażby pośrednio, korzyść majątkową niepodlegającą przepadkowi przedmiotów producta sceleris lub objętych prohibicją sąd orzeka środek karny przepadku tej korzyści (art. 33 § 1 k.k.s.). W razie niemożności orzeczenia środka karnego przepadku korzyści majątkowej orzeka się środek karny ściągnięcia jej równowartości pieniężnej. W razie współwłasności orzeka się przepadek udziału należącego do sprawcy lub równowartości pieniężnej tego udziału. Środka karnego przepadku korzyści majątkowej lub ściągnięcia jej równowartości pieniężnej nie orzeka się, jeżeli korzyść majątkowa podlega zwrotowi innemu uprawnionemu podmiotowi.

Domniemanie I Jeżeli oskarżony zostanie skazany za przestępstwo: z którego popełnienia osiągnął, chociażby pośrednio, korzyść majątkową dużej wartości (Duża wartość jest to wartość, która w czasie popełnienia czynu zabronionego przekracza pięćsetkrotną wysokość minimalnego wynagrodzenia. (art. 53 § 15 k.k.s).) albo z którego sprawca osiągnął lub mógł osiągnąć, chociażby pośrednio, korzyść majątkową, zagrożone karą pozbawienia wolności, której górna granica jest wyższa niż 3 lata lub popełnione w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnienie przestępstwa skarbowego Za korzyść uzyskaną z popełnienia przestępstwa uważa się mienie, które sprawca objął we władanie lub do którego uzyskał jakikolwiek tytuł w okresie 5 lat przed popełnieniem przestępstwa skarbowego do chwili wydania chociażby nieprawomocnego wyroku. Domniemanie prawne o charakterze wzruszalnym: Sprawca bądź inna osoba może przedstawić dowód przeciwny.

Domniemanie II Jeżeli mienie stanowiące korzyść uzyskaną z popełnienia w/w przestępstw następnie zostało przeniesione na osobę fizyczną, prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej, faktycznie lub pod jakimkolwiek tytułem prawnym, uważa się, że rzeczy będące w samoistnym posiadaniu tej osoby lub jednostki oraz przysługujące jej prawa majątkowe należą do sprawcy, chyba że na podstawie okoliczności towarzyszących ich nabyciu nie można było przypuszczać, że mienie to, chociażby pośrednio, pochodziło z czynu zabronionego.