Teatr starożytny Jakub Brzozowski

Teatr starożytny Powstał z uroczystości religijnych ku czci Dionizosa. W VI w. p.n.e. chór uczestniczący w obrzędach wyłonił z siebie koryfeusza, przewodnika chóru. Następnie pojawili się aktorzy (pierwszego aktora wprowadził Tespis).W tym czasie ukształtowała się forma literacka zwana dramatem i powstały budowle zwane teatrem. Widowiska traciły stopniowo charakter kultowy, zachowały jednak cechy uroczystości powszechnych. W ciągu wieków teatr ulegał przeobrażeniom od teatru objazdowego (VI w. p.n.e.), przez klasyczny teatr z V w. p.n.e., teatr hellenistyczny (od IV w. p.n.e. na obszarach zhellenizowanych) po teatr grecki.

Budowa teatru starożytnego Amfiteatr Miejsce, w którym odbywało się przedstawienie, nazywano amfiteatrem. Wyróżniano tam następujące elementy: * teatron – miejsce dla publiczności, * orchestra – miejsce dla chóru (okrągła powierzchnia amfiteat proskenion – nieszerokie prostokątne podwyższenie, na nim pokazywali się artyści (było to miejsce niezwykle krótkich spotkań chóru z aktorem), skene (gr. skene – 'buda') – budynek z pięknymi kolumnami, przypominał wyglądem świątynię lub pałac. Miał zwykle front z trzema parami drzwi, przez które wchodzili i wychodzili aktorzy.

Teatr Na środku teatru znajdował się okrągły plac (gr. orchestra). Na nim występował chór. Z trzech stron, dokoła placu umieszczona była kamienna widownia (gr. theatron). Im dalej znajdowały się miejsca dla publiczności, tym wyżej były one położone (dlatego właśnie teatry budowano na stokach wzgórz). Z czwartej strony placu znajdował się budynek sceniczny (gr. skene). Pełnił on funkcję szatni dla aktorów. W nim także przebywali ci artyści, którzy akurat w danej chwili nie grali. Budynek sceniczny odgrywał również istotną rolę dla akcji wystawianej sztuki. Często w nim odbywały się wydarzenia, które nie były pokazywane na scenie i o których postacie tylko mówiły. Na jego ścianie zamieszczano dekoracje. Na krańcach ograniczony był bocznymi skrzydłamiPrzed nim znajdowało się podwyższenie (gr. proskenion). Na podwyższeniu tym występowali aktorzy. Z budynku scenicznego na podwyższenie prowadziło troje drzwi.

Aktorzy w teatrze starożytnym Zawód aktorski był wyłącznym przywilejem mężczyzn. Aktor antyczny występował w chitonie, czyli długiej, luźnej szacie z rękawami o jaskrawych barwach, często zdobionych wzorami geometrycznymi lub figuralnymi, przepasanej wysoko pod piersiami. Na chiton narzucał chlamidę (krótki płaszcz spinany na prawym ramieniu) lub himation (długie okrycie zarzucane na prawe ramię), zależnie od roli. Bohaterów tragedii (bogów, herosów, królów, posłów, niewolników i innych) wyróżniano za pomocą szczegółów stroju i atrybutów. Elementem znaczącym, symbolicznym były kolory. Purpurę przeznaczono dla władcy, kolor pomarańczowy – dla kurtyzany, a szarość i czerń oznaczały żałobę (tak jak i ścięte włosy). Kolory peruk wskazywały na wiek i przynależność społeczną granej postaci: rude nosili niewolnicy albo barbarzyńcy, czarne – mężczyźni w “kwiecie wieku”, czarne z siwizną – starsi mężczyźni, jasne – młodzieńcy i młode dziewczyny, a siwe – starcy. Uzupełnieniem kostiumu aktora – zarówno w tragedii, jak i w komedii – była maska i wysokie buty na koturnach. Aktorzy w teatrze starożytnym

Ajschylos Był właściwym twórcą tragedii greckiej. Ajschylos w ciągu blisko 50-letniej działalności na scenie ateńskiej wystawił 70 tragedii i 20 dramatów satyrowych. Wprowadził na scenę drugiego aktora, dekoracje oraz ulepszone stroje. Początkowo tworzył tragedie wypełnione głównie pieśniami chóru (Persowie, Błagalnice do Orestei), później ograniczył rolę chóru, bardziej rozwinął akcję postaci jego bohaterów miały bardziej wyraziste charaktery (tragedie „Prometeusz skowany”, „Siedmiu przeciw Tebom”). Zachowała się także jedna z jego trylogii tragicznych „Oresteja”, na którą składają się: „Agamemnon”, „Ofiarnice” (Choefory), „Enumidy”).

Eurypides tragedię bogów i herosów uczynił bardziej realistyczną. Napisał 17 tragedii oraz jeden dramat satyryczny. Sofokles powiedział ponoć o Eurypidesie: „Ja przedstawiam ludzi takimi, jakimi być powinni, a Eurypides takimi, jakimi są.” Eurypides odszedł od religijnych korzeni tragedii. W jego dziełach nie ma już tak obfitych boskich interwencji, wpływania bogów na ludzkie losy. Z tego powodu oskarżano go o bezbożność. Eurypidesa można określić mianem agnostyka. Nie wierzy w bogów i bóstwa, widzi realny świat i takim go przedstawia – z jego złem i okrucieństwem. Do najbardziej znanych tragedii Eurypidesa należą: Elektra, Andromacha, Trojanki, Medea, Hippolit, Helena, Orestes

Sofokles Sofokles urodził się ok. 496 p.n.e. w Kolonos, a zmarł w 406 p.n.e. w Atenach) – największy obok Ajschylosa i Eurypidesa tragik starożytnej Grecji. Sofokles był także politykiem, dowódcą wojskowym i kapłanem. Jego działalność polityczna i praca twórcza przypadają na okres pomiędzy twórczością Ajschylosa a życiem Eurypidesa. Zarówno za życia jak i po śmierci był czczony przez współobywateli jak bohater. Sofokles zerwał z klasyczną konwencją trylogii tragediowej mieszczącej się w ramach tetralogii, której zwieńczeniem był dramat satyrowy. Wprowadził do tragedii trzeciego aktora (choć zdaniem niektórych badaczy (Freeman) jest to innowacja wprowadzona przez Ajschylosa u schyłku jego życia, natomiast Sofokles jako pierwszy zastosował ją na taką skalę), zwiększył liczebność chóru z 12 do 15 osób; położył ogromne zasługi na polu scenografii znacznie ją rozbudowując . Najsłynniejsze utwory to: „Antygona”, „Edyp królem”.

Ruiny najsłynniejszych teatrów starożytnych - Syrakuzy

Ruiny najsłynniejszych teatrów starożytnych - Delfy

Ruiny najsłynniejszych teatrów starożytnych – wyspa Delos

Ruiny najsłynniejszych teatrów starożytnych – Priene