Cje Stadia postępowania karnego Tryby ścigania przestępstw Postępowanie karne WSP – 2017/2018 Cje Stadia postępowania karnego Tryby ścigania przestępstw dr Karolina Kremens, LL.M. Katedra Postępowania Karnego Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytet Wrocławski

STADIA POSTĘPOWANIA KARNEGO STADIA PROCESU postępowanie przygotowawcze postępowanie główne (przed sądem I instancji) postępowanie odwoławcze postępowanie wykonawcze (k.k.w.) główne + odwoławcze = jurysdykcyjne (sądowe) nadzwyczajna kontrola orzeczeń: kasacja wznowienie postępowania

STADIA POSTĘPOWANIA KARNEGO POSTĘPOWANIE PRZYGOTOWAWCZE przygotowanie sprawy zmierzające do ustalenia, czy powinna zostać rozpoznana przed sądem oraz przygotowanie materiału dowodowego dla potrzeb postępowania sądowego prowadzone przez prokuratora oraz Policję (inne organy ścigania) dwie formy: śledztwo i dochodzenie strony: podejrzany i pokrzywdzony udział sądu w postępowaniu przygotowawczym – strażnik praw i wolności jednostki zasady: działania z urzędu inkwizycyjności tajności

STADIA POSTĘPOWANIA KARNEGO POSTĘPOWANIE PRZYGOTOWAWCZE prokurator (Policja) SĄD pokrzywdzony podejrzany

STADIA POSTĘPOWANIA KARNEGO POSTĘPOWANIE GŁÓWNE (przed sądem I instancji) prowadzone w celu rozstrzygnięcia głównego przedmiotu procesu – odpowiedzialności karnej oskarżonego za zarzucony mu czyn prowadzone przez sąd strony: oskarżony i oskarżyciel postępowanie międzyinstancyjne! wiele wariantów, np.: postępowanie w przedmiocie wniosku o skazanie bez przeprowadzania rozprawy postępowanie nakazowe, postępowanie w przedmiocie orzeczenia warunkowego umorzenia postępowanie, zasady: kontradyktoryjności, jawności, skargowości

STADIA POSTĘPOWANIA KARNEGO POSTĘPOWANIE GŁÓWNE (przed sądem I instancji) sąd oskarżyciel oskarżony

STADIA POSTĘPOWANIA KARNEGO POSTĘPOWANIE ODWOŁAWCZE art. 176 ust. 1 Konstytucji – dwuinstancyjność postępowania sądowego rozpatrywanie zaskarżonych rozstrzygnięć, które zapadły w I instancji apelacje i zażalenia oraz sprzeciwy nieograniczona możliwość zaskarżania orzeczeń zapadających w I instancji co do winy i kary (art. 444 k.p.k.) ograniczona możliwość zaskarżania innych rozstrzygnięć (zob. art. 459 k.p.k.) nadzwyczajne środki zaskarżenia

STADIA POSTĘPOWANIA KARNEGO INNE RODZAJE POSTĘPOWAŃ zasadnicze – rozstrzygające w przedmiocie odpowiedzialności karnej incydentalne – rozstrzygające kwestie pojawiające się w toku postępowania zasadniczego, np. tymczasowe aresztowanie uzupełniające – gdy wyrok nie zawiera rozstrzygnięcia np. w przedmiocie zaliczenia tymczasowego aresztowania lub dowodów rzeczowych pomocnicze – mające na celu usunięcie przeszkód pojawiających się podczas postępowania karnego, np. pomoc prawna krajowa i zagraniczna następcze – rozstrzygające kwestie po zapadnięciu prawomocnego wyroku, np. wyrok łączny

TRYBY ŚCIGANIA PRZESTĘPSTW TRYBY ŚCIGANIA PRZESTĘPSTW (znaczenie pierwsze): postępowanie zwyczajne – typowe postępowanie dla danego systemu, które zmierza do rozstrzygnięcia kwestii odpowiedzialności karnej postępowanie szczególne – modyfikacja postępowania zwyczajnego (np. odformalizowanie) postępowanie z oskarżenia prywatnego postępowanie nakazowe postępowanie przyspieszone

TRYBY ŚCIGANIA PRZESTĘPSTW TRYBY ŚCIGANIA PRZESTĘPSTW (znaczenie drugie): PRZESTĘPSTWA ŚCIGANE Z OSKARŻENIA PUBLICZNEGO PRZESTĘPSTWA ŚCIGANE Z URZĘDU PRZESTĘPSTWA ŚCIGANE NA WNIOSEK PRZESTĘPSTWA BEZWZGLĘDNIE WNIOSKOWE PRZESTĘPSTWA WZGLĘDNIE WNIOSKOWE PRZESTĘPSTWA ŚCIGANE Z OSKARŻENIA PRYWATNEGO

TRYBY ŚCIGANIA PRZESTĘPSTW ZASADA DZIAŁANIA Z URZĘDU I NA WNIOSEK Art. 9 k.p.k. § 1. Organy procesowe prowadzą postępowanie i dokonują czynności z urzędu, chyba że ustawa uzależnia je od wniosku określonej osoby, instytucji lub organu albo od zezwolenia władzy. § 2. Strony i inne osoby bezpośrednio zainteresowane mogą składać wnioski o dokonanie również tych czynności, które organ może lub ma obowiązek podejmować z urzędu.

TRYBY ŚCIGANIA PRZESTĘPSTW PRZESTĘPSTWA ŚCIGANE Z OSKARŻENIA PRYWATNEGO nieliczna grupa przestępstw art. 157 § 2 i 3 k.k. – uszkodzenie ciała poniżej 7 dni art. 212 k.k. – zniesławienie, art. 216 k.k. – zniewaga, art. 217 k.k. – naruszenie nietykalności cielesnej co do zasady występuje wyłącznie interes prywatny ściganie uzależnione wyłącznie od inicjatywy pokrzywdzonego postępowanie (art. 485-499 k.p.k.) – odrębna procedura uwaga! możliwość objęcia ścigania przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego przez prokuratora (art. 60 § 1 k.p.k.) – jeżeli występuje interes publiczny (wówczas postępowanie toczy się z urzędu)

TRYBY ŚCIGANIA PRZESTĘPSTW PRZESTĘPSTWA ŚCIGANE Z OSKARŻENIA PUBLICZNEGO zdecydowana większość przestępstw polskiego porządku prawnego występuje interes społeczny w ich ściganiu dwa rodzaje: PRZESTĘPSTWA ŚCIGANE Z URZĘDU - ścigane niezależnie od woli pokrzywdzonego PRZESTĘPSTWA ŚCIGANE NA WNIOSEK - ścigane wyłącznie na skutek wniosku złożonego przez pokrzywdzonego (pokrzywdzony świadomie wyraża zgodę aby sprawca był ścigany)

TRYBY ŚCIGANIA PRZESTĘPSTW PRZESTĘPSTWA ŚCIGANE Z OSKARŻENIA PUBLICZNEGO PRZESTĘPSTWA BEZWZGLĘDNIE WNIOSKOWE - ścigane dopiero po złożeniu wniosku niezależnie od relacji podejrzanego z pokrzywdzonym (art. 190 § 2 k.k. – groźba karalna) PRZESTĘPSTWA WZGLĘDNIE WNIOSKOWE – ścigane dopiero po złożeniu wniosku, jeżeli pomiędzy sprawcą a pokrzywdzonym występuje szczególna więź (np. art. 278 § 4 k.k. – kradzież na szkodę osoby najbliższej)

TRYBY ŚCIGANIA PRZESTĘPSTW FORMA ZŁOŻENIA WNIOSKU O ŚCIGANIE wniosek o ściganie składa pokrzywdzony obowiązek pouczenia (art. 12 § 1 k.p.k. – zob. art. 16 k.p.k.) ustnie do protokołu przesłuchania pokrzywdzonego w charakterze świadka, także w chwili przyjęcia od niego zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa (art. 304a k.p.k. – jeden protokół) lub pisemnie istotne jest aby z informacji ustnej lub pisemnej w sposób wyraźny wynikało żądanie pokrzywdzonego ścigania sprawcy (zob. post. SN z16.03.2011 r., IV KK 26/10)

TRYBY ŚCIGANIA PRZESTĘPSTW ZASADA NIEPODZIELNOŚCI WNIOSKU O ŚCIGANIE złożenie wniosku o ściganie nie może dotyczyć jedynie osoby wskazanej we wniosku, ale obejmuje wszystkie osoby, których czyny pozostają w ścisłym związku z czynem osoby wskazanej we wniosku, tj. współsprawców, ale także pomocników czy podżegaczy (art. 12 § 2 k.p.k.) przepisu tego nie stosuje się do najbliższych osoby składającej wniosek o niepodzielności wniosku należy pouczyć składającego wniosek

TRYBY ŚCIGANIA PRZESTĘPSTW KONSEKWENCJE NIEZŁOŻENIA WNIOSKU O ŚCIGANIE możliwość podejmowania tylko czynności niecierpiących zwłoki w celu zabezpieczenia śladów i dowodów oraz czynności zmierzających do wyjaśnienia czy wniosek zostanie złożony (art. 17 § 2 k.p.k.) do momentu uzyskania wniosku o ściganie od osoby uprawnionej, postępowanie nie może zostać wszczęte (odmowa wszczęcia) a jeżeli zostało wszczęte należy je umorzyć (zob. art. 17 § 1 pkt 10 k.p.k.)

TRYBY ŚCIGANIA PRZESTĘPSTW COFNIĘCIE WNIOSKU O ŚCIGANIE pokrzywdzony może w toku postępowania przygotowawczego cofnąć wniosek o ściganie (art. 12 § 3 k.p.k.) na cofnięcie wniosku musi wyrazić zgodę prokurator (np. gdy doszło do pojednania się pokrzywdzonego ze sprawcą lub gdy sprawca naprawił szkodę) (post. sądowe – sąd; termin do rozpoczęcia przewodu sądowego!) ponowne złożenie wniosku jest niedopuszczalne o czym także należy pouczyć pokrzywdzonego. wyrażenie zgody na cofnięcie wniosku oznacza, że postępowanie należy umorzyć (art. 17 § 1 pkt 10 k.p.k.) przestępstwo zgwałcenia (art. 197 k.k.)