Schyłek Średniowiecza Pomiędzy nauką a religią Maciej Barwacz

Średniowiecze - systematyka Dwa okresy: patrystyka - okres Ojców Kościoła (V-VIII w.) scholastyka (do ok. 1500 r.). Cechy filozofii średniowiecza: Racjonalizacja wiary Antyczne wpływy (platonizm oraz arystotelizm) Między objawieniem a rozumem Hierarchiczność Symbolika Autorytet gwarantem ładu

Kwestie do rozwagi Czy Średniowiecze rzeczywiście było czasem filozoficznej jednomyślności? Czym zostało zastąpione pojęcie wolności , obecne w pismach Platona i Arystolesa, przez średniowiecznych interpretatorów? Czy jednomyślność leży u podstaw istoty filozofii?

Renesans Człowiek jest miarą wszechrzeczy (Panton chrematon metron anthropos) Protagoras Prawdziwe odrodzenie czy nostalgia za antykiem? Od antropocentryzmu do jego krytyki Indywidualizm i samodoskonalenie jako synonimy kultury Ponowne ożywienie pogańskich filozofii (stoicyzm, epikureizm)

Przemiany Późnego Średniowiecza Gwałtowny rozwój miast Rozpoczęcie procesu prywatyzacji gruntów Początki kapitalizmu, Luca Pacioli (1447–1517)

Luca Pacioli (1447–1517)

Rhombicuboctahedron De divina proportione (1509)

Sześcio-ośmiościan rombowy mały

Franciszek Petrarka (1304-1374) Autor Listów humanista Prekursor w badaniach nad językiem Natura pierwszym domem człowieka Filozofia poza uniwersytetami, ars vitae

Michel de Montaigne (1533-1592) Próby ( Essais ), 1580 Sceptyk (cóż ja wiem?) Edukator, pedagog Pierwszy krytyk europocentryzmu Kultura to obszar egalitarny Kultura i natura Kultura i religia

Franciszek Bacon (1561 – 1626) Novum organum (1620) Droga indukcji: obserwacja faktów, gromadzenie jak największej ilości danych Hipoteza i eksperyment. Prawo natury. Prognoza. Zastosowanie prawa –dedukcja. Złudzenia i idole

Indukcja eliminacyjna

Filozofia polityczna – Niccolo Machiavelli, Thomas Hobbes, John Lock Astronomia – Mikołaj Kopernik, Galileusz

René Descartes(1596-1650) (dalej Kartezjusz)

René Descartes(1596-1650) Wiek XVII wiekiem racjonalizmu Dedukcyjny system wnioskowania Paradygmat : matematyka, geometria, logika Bezpośrednim przedmiotem poznania jest IDEA Punktem początkowym filozofii jest ŚWIADOMOŚĆ, w tym nasza zdolność do samodzielnego myślenia.

*przypomnienie Sylogizm (stgr. συλλογισμός) Schemat wnioskowani dedukcyjnego Wniosek + dwie przesłanki Schemat: przesłanka większa (ponieważ zawiera termin większy) przesłanka mniejsza (z terminem mniejszym) ------------------------------------------------------------------------- wniosek

Dwa typy dedukcji - Bezpośrednia (gdy związek przesłanka – wniosek ujmowany w jednym akcie poznania; np. Cogito ergo sum ). - Pośrednia (gdy intelekt ujmuje związek każdego ogniwa rozumowania z ogniwem mu najbliższym, lecz nie potrafi objąć go w całości).

Cztery wykładnie metody matematycznej wg Kartezjusza 1. Przyjmować tylko to, co jasne i wyraźne (reguła oczywistości) 2. Wyodrębnić najprostsze elementy i ustalić ich wzajemne relacje (analiza). 3. Przechodzić od elementów najprostszych do bardziej złożonych (dedukcja). 4. Wyliczać i robić przeglądy przeprowadzonych rozumowań (enumeracja).

Trzy typy idei wg Kartezjusza - Nabyte za pośrednictwem zmysłów (np. idea barwy), służą do zachowania życia. - Urobione fikcje, konstrukcje wyobraźni (np. chimera, centaur), podstawa sztuki. - Wrodzone (Bóg, prawda, myślenie) – wrodzone potencjalnie, a nie aktualnie, jako dyspozycje, związane z nauką. Tylko te idee są poznawane w sposób jasny i wyraźny.

Wątpliwość (sceptycyzm metodologiczny) 3 etapy: - argument ze złudzenia zmysłów; - argument z braku wyraźnej granicy między jawą a snem; Hipotezę złośliwego demona. Jeśli niczego nie wiemy na pewno, to pewność absolutną mamy w zakresie naszego istnienia

Dusza ≠ (życie – ciało) → dualizm Kartezjański jestem substancją , której istotą jest myślenie Wcześniej: Dusza = (życie – ciało) Dusza ≠ (życie – ciało) → dualizm Kartezjański Wniosek Kartezjusza: Myśli nie można identyfikować z procesami fizycznymi, wchodzą w inną kategorię istnienia.

Descartes dziś…

Descartes dziś… John Searle 1932-…

Listy do księżniczki Elżbiety(1643 - 49) autorstwa Kartezjusza „Jedynie codzienny bieg życia i potoczne rozmowy oraz powstrzymanie się od rozmyślań i studiów nad rzeczami, które ćwiczą wyobraźnię, uczą nas pojmowania jedności duszy i ciała”

Bibliografia E. Coreth, H. Schöndorf , Filozofia XVII i XVIII wieku, Kęty 2006 Z. Drozdowicz, Filozofia francuska w epoce Oświecenia, Poznań 2005. B. Russell, Dzieje filozofii Zachodu i jej związki z rzeczywistością polityczno-społeczną od czasów najdawniejszych do dnia dzisiejszego, Warszawa 2000.