Przedmiot: Prawo cywilne – prawo zobowiązań Umowa przechowania, depozyt nieprawidłowy i odpowiedzialność utrzymujących hotele Zakład Prawa Cywilnego i Prawa Międzynarodowego Prywatnego mgr Wojciech Lamik Przedmiot: Prawo cywilne – prawo zobowiązań Studia wieczorowe

I. Umowa przechowania Przechowawca zobowiązuje się zachować w stanie niepogorszonym rzecz ruchomą oddaną mu przez składającego na przechowanie (835 KC). Przedmiotem umowy są tylko co do tożsamości rzeczy ruchome. Przechowawca nie może w zasadzie przedmiotu przechowania używać; czuwanie nad przedmiotem oddanym na przechowanie.

Jest to czynność realna. Do essentialia negotii nie należy odpłatność albo nieodpłatność; co do zasady przechowanie jest odpłatne, chyba że z umowy albo z okoliczności sprawy wynika, że przechowawca zobowiązał się udzielić przechowania bez wynagrodzenia (836 KC). Umowa dwustronnie zobowiązująca, na składającym ciążą obowiązki - np. zwrot wydatków; ale odpłatne przechowanie nie jest umową wzajemną.

Zawarcie umowy Nie jest wymagana szczególna forma; do umowy dochodzi dopiero po oddaniu rzeczy przechowawcy. Zwykle stosuje się wydanie znaków legitymacyjnych, które służą jako dowód upoważnienia do odbioru rzeczy. Przechowawca staje się dzierżycielem (338 KC), składający pozostaje posiadaczem samoistnym, zależnym albo dzierżycielem. Umowa przechowania jest zawierana obok innej umowy o świadczenie usług; trzeba zwracać uwagę na kontekst sytuacyjny (art. 60 KC); np. powieszenie ubrania w kawiarni.

Obowiązki przechowawcy Piecza nad rzeczą stosownie do postanowień umowy, ew. w sposób wynikający z właściwości rzeczy i okoliczności (837 KC). Przechowawca odpowiada za rzecz na zasadach ogólnych - za niedołożenie należytej staranności (471 i n. KC); nie ponosi odpowiedzialności za przypadkową utratę należycie strzeżonego przedmiotu. Przechowawca powinien zmienić określone miejsce przechowania rzeczy, jeżeli okazało się to konieczne dla jego ochrony przed utratą lub uszkodzeniem (838 KC).

Przechowawca może używać przechowywanej rzeczy tylko wtedy, gdy uzyska na to zgodę składającego lub gdy jest to konieczne dla zachowania rzeczy w stanie niepogorszonym (839 KC). Przechowawca może oddać rzecz na przechowanie osobie trzeciej, gdy jest do tego zmuszony przez okoliczności. Musi o tym zawiadomić składającego - wtedy będzie odpowiadał tylko za winę w wyborze - 840 § 1 KC; odpowiedzialność zastępcy i przechowawcy jest solidarna (840 § 2 KC). Naruszenie obowiązków może prowadzić do zaostrzonej odpowiedzialności przechowawcy, a mianowicie za przypadkową utratę lub uszkodzenie rzeczy, jeżeli nastąpiło to w sytuacji bezzasadnego używania, zmiany miejsca lub sposobu przechowywania albo oddania na przechowanie innej osobie (841 KC).

Obowiązki składającego Jest zobowiązany zwrócić przechowawcy wszelkie wydatki poniesione przez niego w celu należytego przechowania rzeczy, jak i zwolnić go z zaciągniętych przez niego zobowiązań (842 KC). W razie poczynionych nakładów, przechowującemu może służyć prawo zatrzymania (461 KC). Jeżeli umowa była odpłatna - uiszczenie wynagrodzenia. Kiedy jest kilku przechowawców lub składających, ich odpowiedzialność jest solidarna (843 KC).

Zakończenie stosunku prawnego Składający może w każdym czasie żądać zwrotu rzeczy - dochodzi przez to do zakończenia stosunku prawnego (844 § 1 KC); zarówno na czas oznaczony, jak i nieoznaczony. Przechowawcę wiąże zastrzeżony termin, ale tylko wtedy, gdy przechowanie było odpłatne; wtedy przechowawca może żądać odebrania rzeczy jedynie w razie pojawienia się nieprzewidzianych okoliczności zagrażających jego interesom lub rzeczy.

Jak nieodpłatnie albo na czas nieoznaczony, to można żądać odebrania rzeczy w każdym czasie, byleby tylko jej zwrot nie nastąpił w chwili nieodpowiedniej dla składającego (844 § 2 KC). Zwrot rzeczy powinien nastąpić w miejscu, gdzie miała ona być przechowywana (844 § 3 KC + 454 KC). Mamy tutaj do czynienia z ogólnymi terminami przedawnienia (118 KC).

II. Depozyt nieprawidłowy Znacząco różni się od przechowania. W odróżnieniu od przechowania (a blisko do pożyczki), przedmiotem depozytu są tylko pieniądze lub inne rzeczy oznaczone co do tożsamości (845 KC).

Rzeczy te przechowawca nabywa na własność, z obowiązkiem zwrotu takiej samej sumy pieniędzy lub rzeczy tego samego gatunku lub tej samej jakości (845 w zw. z art. 720 KC); prawo do rozporządzania przedmiotem depozytu - wynika to przepisów szczególnych, umowy albo z okoliczności. Czynność prawna realna - dochodzi do skutku dopiero po wręczeniu przechowawcy znaków pieniężnych lub innych rzeczy oznaczonych co do gatunku. Depozyt może być odpłatny (na ogół w postaci odsetek) lub nieodpłatny; zwykle to przechowawca płaci składającemu.

Treść stosunku prawnego Odesłanie z art. 845 KC - odpowiednie stosowanie przepisów o umowie pożyczki. Odpowiednie stosowanie - art. 724 - odpowiedzialność za wady rzeczy. Nie stosujemy 721 i 722 KC - cechy konsensualnej umowy. Czas i miejsce zwrotu depozytu określają przepisy o przechowaniu (845 zd. 2 KC). Składający może w każdej chwili żądać zwrotu depozytu (844 § 1 i 2 KC).

III. Odpowiedzialność utrzymujących hotele Odpowiedzialność ponosi utrzymujący zarobkowo hotel lub podobne zakłady (846 § 1 KC), wszystkie podmioty zawodowo lub odpłatnie świadczące usługi typu hotelowego, czyli polegające na czasowym wynajmowaniu pokoi mieszkalnych lub miejsc w tych pokojach oraz świadczeniu usług z tym związanych. Hotele i inne, czyli motele, pensjonaty, kempingi, domy wycieczkowe, schroniska młodzieżowe, schroniska, pola biwakowe. Z odpowiedzialności na podstawie tych przepisów wyłączone są szpitale.

Powstanie odpowiedzialności Odpowiedzialność wiąże się z wniesieniem rzeczy przez osobę korzystającą z usług zakładu (gościem); powstaje ex lege, w wyniku zdarzenia niebędącego czynnością prawną - nie jest konieczne zawarcie jakiejkolwiek umowy.

Rzecz wniesiona 846 §2-4 KC Istotne są czas, miejsce i sposób znalezienia się rzeczy pod pieczą zakładu hotelarskiego. czas - wyznaczony jest okresem korzystania przez gościa z usług hotelu z rozszerzeniem na krótki, zwyczajowo przyjęty okres poprzedzający, jak również następujący po korzystaniu z tych usług (846 § 2 i 3 KC); miejsce - hotel (podobny zakład) lub miejsce poza nim, ale rzecz musi się znaleźć pod pieczą prowadzącego zakład; sposób - powierzenie rzeczy utrzymującemu hotel lub osobie u niego zatrudnionej albo umieszczenie rzeczy w miejscu przez nich wskazanych lub na ten cel przeznaczony.

Wyłączenia - 846 § 4 KC - pojazdy mechaniczne i rzeczy w nich pozostawione oraz żywe zwierzęta - tutaj odpowiedzialność utrzymującego hotel będzie opierać się na przepisach o umowie przechowania (oczywiście, jeżeli taka zostanie zawarta między stronami).

Zasady odpowiedzialności 846 § 1 KC - odpowiedzialność na zasadzie ryzyka, a więc niezależnie od winy prowadzącego zakład lub personelu. Zwolnienie z odpowiedzialności - gdy szkoda wynikła: z właściwości rzeczy wniesionej, wskutek siły wyższej, wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby, która mu towarzyszyła, była u niego zatrudniona albo go odwiedzała.

W szczególności przypadku utraty lub uszkodzenia rzeczy spowodowane działaniami nie tylko personelu, ale i osób trzecich, np. innych gości hotelowych i osób z zewnątrz. Gość hotelowy musi jedynie udowodnić, że rzecz wniesioną utracił lub uległa ona uszkodzeniu; prowadzący zakład musi wykazać jedną z okoliczności egzoneracyjnych. 847 KC - poszkodowany powinien niezwłocznie zawiadomić prowadzącego zakład o poniesionej szkodzie; inaczej gaśnie roszczenie o naprawienie szkody (termin zawity). Wyjątek: 847 zd. 2 - gdy szkodę wyrządził utrzymujący zakład hotelowy albo rzecz została przyjęta przez zakład na przechowanie. Odpowiedzialność z 846 nie może być wyłączona ani ograniczona.

Ograniczenie zakresu odpowiedzialności szkody: odszkodowanie obejmuje tylko szkodę rzeczywistą, a nie utracone korzyści (846 § 1 KC); obowiązek naprawienia szkody ograniczony do określonej sumy, co dotyczy wszelkich rzeczy wniesionych (849 § 1 KC): jego górną granicą, względem jednego gościa, jest wysokość stokrotnej należności za dostarczone mu mieszkanie, liczonej za jedną dobę, a jednocześnie odszkodowanie za każdą rzecz nie może przekraczać pięćdziesięciokrotnej wysokości tej należności.

Ale ograniczenie kwotowe nie dotyczy: rzeczy przyjętych na przechowanie utrzymującego hotel; rzeczy nieprzyjętych na przechowanie z powodu jego odmowy, mimo ciążącego na nim w tym względzie obowiązku; obowiązek zawarcia umowy na przechowanie (849 § 3 KC); sytuacji, gdy szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa utrzymującego hotel lub osoby u niego zatrudnionej.

852 KC - rozszerzenie odpowiedzialności na zakłady kąpielowe; tylko do przedmiotów, które zazwyczaj bywają wnoszone przez osoby korzystające z usług wspomnianych zakładów; niedozwolone są klauzule umowne wyłączające tę odpowiedzialność. Odpowiedzialność za inne przedmioty: jeżeli zostały przyjęte na przechowanie, gdy szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa prowadzącego zakład lub jego personelu.

Przedawnienie Szkoda wynikła z utraty lub uszkodzenia rzeczy wniesionej - 6 miesięcy od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie, a w każdym razie z upływem roku od dnia, w którym poszkodowany przestał korzystać z usług hotelowych (848, 852 KC). Roszczenia w zakresie działalności przedsiębiorstw hotelowych - wydatki na rzecz gości itd. w ciągu 2 lat.

Dziękuję za uwagę

Literatura Zbigniew Radwański, Adam Olejniczak, Zobowiązania – część ogólna, Witold Czachórski, Adam Brzozowski, Marek Safjan, Elżbieta Skowrońska-Bocian, Zobowiązania. Zarys wykładu.