Posiadanie i prawa rzeczowe wykład I posiadanie

triada form władania rzeczą: posiadanie – własność – prawa na rzeczy cudzej

usus stanowi prius własności usucapio pro herede usucapio possessio – właściwie od III wieku przed Chr., gdy pojawiają się interdykty posesoryjne

RES – pojedynczy, ograniczony, samodzielny przedmiot materialny (także niewolnik), dający się użytkować przez człowieka – patrimonium, bona: majątek, dobra

res corporales – res incorporales rzeczami niematerialnymi: użytkowanie (ususfructus), zobowiązanie (obligatio), spadek (hereditas).

res mancipi – res nec mancipi

przeniesienie własności mancipatio in iure cessio traditio iusta causa traditionis

Czym jest posiadanie? Stan faktyczny, stosunek faktyczny, który może mieć prawne znaczenie (funkcje posiadania): nabycie własności ochrona posesoryjna dogodniejsza sytuacja procesowa

Dwa elementy: corpus - obiektywny lub zewnętrzny animus - subiektywny lub wewnętrzny

possessio: corpus et animus possessio civlis – w oparciu o podstawę uznaną przez prawo cywilne possessio possessio naturalis/detentio

suo nomine/alieno nomine Określenia – odpowiednio: animus rem sibi habendi animus rem alteri habendi pochodzą dopiero z prawa powszechnego

possessio: corpus et animus possessio ad interdicta possessio vitiosa - ale też solo animo: pastwiska zimowe i letnie, zbiegły niewolnik - posiadanie spadku, potem posiadanie służebności  quasi possessio, skąd prawo powszechne - possessio iuris

Nabycie i utrata posiadania corpore et animo pierwotnie przeniesienie D. 41.2.3.19. Paulus libro quinquagensimo quarto ad edictum. Ilud quoque a veteribus praeceptum est neminem sibi ipsum causam possessionis mutare posse. solo animo, zwane od czasów Bolonii: traditio brevi manu (vide 351 KC) constitutum possessorium (vide 349 KC)

Ochrona posiadania - wyrugowanie samowoli i samopomocy - przygotowanie przyszłego procesu petytoryjnego

Interdykty posesoryjne tzw. possessio ad interdicta Interdicta: adipiscendae possessionis quorum bonorum interdictum Salvianum recuperandae possessionis - restytutoryjne retinendae possessionis - prohibitoryjne

nie było chronione possesio vitiosa – aut vi, aut clam, aut precario ab adversario adquisita

Possessio ad interdicta: właściciel posiadający posiadacz w dobrej wierze posiadacz w złej wierze niektórzy detentorzy: depozytariusz sekwestrowy zastawnik, czyli wierzyciel zastawny prekarzysta emfiteuta superficjariusz

1. recuperandae possessionis 2. retinendae possessionis Interdicta

1. Interdicta recuperandae possessionis a) unde vi „Z czego w tym roku ty jego siłą wyrzuciłeś lub twoja familia wyrzuciła, a czego od ciebie nie posiadał siłą, potajemnie, ani na podstawie precarium (aut vi aut clam aut precario), do tego, co miał, masz go przywrócić!” - nieruchomości -rok - niedziedziczny

b) de vi armata „Z czego ty go siłą wraz z uzbrojonymi ludźmi wyrzuciłeś albo twoja familia wyrzuciła, do tego, co miał masz go przywrócić!” c) de precario „Co z uproszenia od niego masz albo podstępnie (dolo malo) uczyniłeś, że przestałeś mieć, o co toczy się spór, zwróć mu to!”

2. Interdicta retinendae possessionis a) uti possidetis [do nieruchomości] „Tak, jak teraz tę nieruchomość, o którą toczy się spór, ani siłą, ani potajemnie, ani na podstawie precarium jeden od drugiego posiadacie, byście tak nie posiadali; zakazuje użycia siły!” b) utrubi [do ruchomości] „U którego z was obydwu ten człowiek, o którego toczy się spór, był ani siłą, ani potajemnie, ani na podstawie precarium od drugiego, niech ten, u kogo przez większą część tego roku był krócej, wyda tamtemu; zabraniam użycia siły!”

Interdicta: retinendae possessionis - duplicia recuperandae possessionis - simplicia

kazus 1 W 17 roku przed Chr. Marek zażądał zwrotu oddanego niegdyś Gaiusowi w precarium gruntu. Prekarzysta odmówił twierdząc, że zasiedział go przez ostatnie dwa lata. Dla odzyskania posiadania Marek zebrał dużą grupę własnych niewolników, którzy wzięli ze sobą kije i kamienie. Po krótkim starciu Gaius wycofał się ze swymi niewolnikami, dzięki czemu Marek wszedł w faktyczne władanie gruntem. Czy Gaius może liczyć na jakąkolwiek ochronę prawną?

kazus 2 Rankiem w idy marcowe 16 roku przed Chr. Tycjusz posłał niewolnika z wiadomością do Kaeso, że palą się jego zabudowania położone po drugiej stronie wzgórza. Gdy wszyscy rzucili się na pomoc, Tycjusz zajął jego wiejski dom. Rozzłoszczony takim postępowaniem Kaeso wyruszył natychmiast na czele uzbrojonych we włócznie i tarcze niewolników przeciwko Tycjuszowi. Nie udało mu się jednak zająć ani domu, ani posiadłości, gdyż wprowadzeni tam niewolnicy Tycjusza, chociaż nieuzbrojeni, czterokrotnie przewyższali swą liczbą zbrojnych Kaeso. Czy wobec takiego obrotu spraw Kaeso uda się odzyskać wiejski dom?

kazus 3 W 15 roku przed Chr. Aulus otrzymał niewolnika i posiadał go przez dziesięć miesięcy. Bardzo się nad nim znęcał, dlatego niewolnik zbiegł przy pierwszej nadarzającej się okazji. Wkrótce jednak został schwytany przez Kwintusa, który ukrywał go u siebie przed Aulusem przez dwa miesiące, wykorzystując do prac polowych w odległym majątku. Następnie na trzy miesiące użyczył go sąsiadowi, zaś po ich upływie sprzedał Decimusowi. Po dwóch miesiącach od tej transakcji do Decimusa przyjechał w odwiedziny Aulus. Rozpoznał wówczas swego niewolnika i zapragnął go odzyskać. Z jakim interdyktem może wystąpić? Kto wygra?