CHOROBY WEKTOROWE Charakterystyka chorób Występowanie Rozpoznanie Leczenie Profilaktyka

CHOROBY WEKTOROWE Wektory to organizmy, które są przenosicielami patogenów lub pasożytów. Poprzez wędrówkę i kontakt z otoczeniem przenoszą groźne drobnoustroje na inne organizmy, często na ludzi. W ten sposób mogą wywołać choroby, które zagrażają życiu lub zdrowiu człowieka. Przykładem wciąż groźnej choroby pasożytniczej jest malaria, która w 2010 roku pochłonęła 660 000 ofiar, natomiast w ostatnim czasie znacznie wzrosło rozpowszechnienie gorączki denga, której wzrost na przełomie 50 lat jest 30-krotny. Do innych chorób przenoszonych przez wektory zaliczamy miedzy innymi Gorączkę Zachodniego Nilu, Chikungunyę, Kleszczowe Zapalenie Mózgu, czy Boreliozę.

„WEKTOR” W epidemiologii, termin „wektor” jest używany względem organizmów, które same nie powodują konkretnej choroby, lecz przenoszą ją z żywiciela na żywiciela. Jeden wektor może być jednocześnie nosicielem wielu różnych patogenów. Wektor, jako pośredni żywiciel czynnika chorobotwórczego, nie jest dotknięty chorobą, a pojawia się ona jedynie u ostatecznego żywiciela. Zmiana klimatu i środowiska (globalizacja oraz wzmożone podróże i wymiana handlowa, jaka się z tym wiąże) przyspieszają tempo, w jakim choroby wektorowe mogą się rozprzestrzeniać na nowe obszary .

CHOROBY WEKTOROWE: Gorączka Denga Gorączka Zachodniego Nilu – „żółta gorączka” Gorączka Chikungunya Gorączka krwotoczna z zespołem nerkowym Malaria Leiszmanioza Japońskie zapalenie mózgu Borelioza Wirusowe zapalenie mózgu przenoszone przez kleszcze (KZM) Dostają się one do organizmu człowieka – żywiciela za pośrednictwem komarów, moskitów, kleszczy i gryzoni.

GORĄCZKA DENGA To wirusowa choroba zakaźna, przenoszona przez komary, która może przebiegać z objawami łagodnej gorączki lub z ciężkimi objawami skazy krwotocznej. Człowiek zakaża się przez ukłucie komara, z którego wirus przedostaje się do krwi, powodując uogólnione zakażenie. Choroba nie jest przekazywana od człowieka do człowieka, niezbędny jest przenosiciel wirusa, którym jest komar (wektor). Okres od zakażenia do wystąpienia objawów choroby wynosi najczęściej 5-8dni.

OBRAZ KLINICZNY Występują trzy wersje Dengi: Klasyczna - gorączka, złe samopoczucie, bóle głowy, mięśni i stawów (jak przy grypie), problemy żołądkowe i wysypka. Trwa ona zwykle 4-7 dni i kończy się wyzdrowieniem. Forma łagodna - objawy jak powyżej, ale trwa krócej do 3 dni. Gorączka krwotoczna - pierwszy etap choroby to objawy identyczne jak w postaci klasycznej jednak po kilku dniach, nawet gdy objawy zupełnie ustępują choroba kontraktuje. Spada ciśnienie krwi, serce zaczyna bić coraz szybciej, pojawia się zimny pot. Kończy się utratą świadomości, co bez hospitalizacji lub z dala od cywilizacji kończy się śmiercią w przeciągu około 6 godzin.

WYSTĘPOWANIE Gorączka Denga występuje od lat w większości krajów tropikalnych Azji, na wyspach Pacyfiku i na Karaibach, w Afryce zachodniej, a od kilku lat wystąpiły nawroty zachorowań w niektórych krajach Ameryki Południowej i Środkowej. Epidemie spowodowane zawleczeniem wirusa zdarzyły się w Japonii, Grecji, Australii oraz południowych stanach USA. Polska nie leży w geograficznej strefie bytowania wektora - Gorączki Denga, mogą jednak wystąpić przypadki importowane, czego przykładem jest zachorowanie zawleczone z Indii do Polski.

ROZPOZNANIE I ZAPOBIEGANIE Rozpoznanie na podstawie wywiadu (pobyt w rejonach endemicznych choroby) Zapobieganie i zwalczanie polega na stosowaniu środków owadobójczych w domostwach ludzkich oraz w miejscach bytowania i wylęgu komarów. Szczególne znaczenie ma stosowanie osobistych środków zapobiegających, takich jak: repelenty, moskitiery, ubrania ochronne.

ŻÓŁTA GORĄCZKA (żółta febra) To ciężka choroba zakaźna, wywoływana przez wirus należący do rodziny Flavivirdae . Przenosi się na człowieka poprzez ukłucia, zakażonego wirusem komara, żyjącego w strefie tropikalnej. Wyróżnia się dwie postacie choroby: miejską - źródłem zakażenia jest człowiek chory leśną - źródłem zakażenia przeważnie jest zakażone zwierzę Zachorowania na żółtą gorączką występują w strefie tropikalnej lub subtropikalnej, w Ameryce Południowej oraz w środkowej i zachodniej Afryce. W Polsce, nie stwierdzono zachorowań na żółtą gorączką.

OBRAZ KLINICZNY Okres wylęgania wynosi 3-14 dni (średnio 3-5 dni) W 80% -na terenach endemicznych występowanie choroby przebiega skąpo-lub bezobjawowo. W 20% zakażenie charakteryzuje się trwającą 2-6 dni gorączką o łagodnym podobnym do Dengi torze. Typowe objawy: bóle głowy, bóle mięśniowe, osłabienie, wysypka skórna na tułowiu i kończynach górnych bez świądu, powiększenie węzłów chłonnych, rzadziej nudności i wymioty. Powikłania są rzadkie i dotyczą przede wszystkim osób starszych i z upośledzoną odpornością (zapalenie mózgu skaza krwotoczna) 1% zakażonych przechodzi chorobę bardzo ciężko, z zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych i/lub zapaleniem mózgu (występują silne bóle głowy, wysoka gorączka, sztywność karku, nadwrażliwość na światło.

ROZPOZNANIE na podstawie wywiadu (pobyt w rejonach endemicznych choroby), na podstawie obrazu klinicznego (w badaniach laboratoryjnych wykrycie przeciwciał IgM i/lub IgG specyficznych dla Gorączki ’’Zachodniego Nilu”, W surowicy lub w płynie mózgowo rdzeniowym w okresie do 8 dni od wystąpienia objawów choroby (test MAC-ELISA) W badaniu płynu mózgowo-rdzeniowego stwierdza się pleocytozę z dominacją limfocytów.

OBRAZ KLINICZNY cd. zaburzenia orientacji, śpiączka, drżenia mięśniowe, drgawki, osłabienie siły mięśniowej, niedowłady. W przypadkach zapalenia mózgu 10-20% zachorowań o ciężkim przebiegu kończy się zgonem.

LECZENIE I ZAPOBIEGANIE leczenie objawowe Celowana farmakoterapia w przypadku wtórnych zakażeń w ciężkim przebiegu choroby. Zapobieganie: Bardzo skutecznie zapobiega Żółtej Gorączce szczepienie . Dlatego przed wyjazdem w podróż międzynarodową należy skorzystać z informacji w biurze podróży lub w najbliższej wojewódzkiej/powiatowej stacji sanitarno- epidemiologicznej, czy kraj (państwo) do którego wyjeżdżamy wymaga posiadania świadectwa szczepienia przeciw Żółtej Febrze. Należy to zrobić na kilka tygodni przed wyjazdem, bo może potrzebne będą dodatkowe szczepienia.

LECZENIE I ZAPOBIEGANIE.cd Szczepienia przeciw Żółtej Gorączce wykonywane są tyko w portowych stacjach sanitarno-epidemiologicznych oraz w wojewódzkich stacjach sanitarno-epidemiologicznych w Warszawie i Katowicach. Fakt zaszczepienia jest wpisywany do międzynarodowego certyfikatu szczepień i tylko taki certyfikat jest honorowany przy wjeździe na teren państw w których istnieje możliwość zakażenia Żółtą Gorączką. SZCZEPIONKA przeciw Żółtej Febrze jest bardzo skuteczna. Szczepi się raz na 10 lat jednak po pierwszym szczepieniu zabezpiecza przed zakażeniem dopiero po 10 dniach.

CHIKUNGUNYA Symptomy choroby: Okres inkubacji choroby – od dwóch do czterech dni. Objawy: gorączka (dwa dni kończy się gwałtownie), wybroczyny, wysypka tułowia i czasami kończyn, ból głowy, bezsenność i nieznaczny światłowstręt (mogą trwać około 5 do 7 dni) skrajny stopień choroby to krańcowe wyczerpanie. Diagnoza: Wspólne badania laboratoryjne dla chikungunya obejmują: RT-PCR, izolację wirusa testy serologiczne

PROFILAKTYKA Najbardziej skutecznym środkiem zapobiegania są ochrona przed kontaktem z przenoszących choroby owadami przez wykorzystanie repelentów z użyciem substancji takich jak DIETYLOMETATOLUAMID. Noszenie odpornego na ukąszenie ubrania z długimi rękawami i spodni stanowi również ochronę, dodatkowo należy odzież traktować środkami owadobójczymi (piretroidy). Ekrany zabezpieczające okna i drzwi w domu przyczynić się mogą do niedopuszczenia owadów do wnętrza niestety jest to ograniczona skuteczność, ponieważ większość kontaktów między wektorami a hostem odbywa się poza domem.

GORĄCZKA KRWOTOCZNA Z ZESPOŁEM NERKOWYM GORĄCZKA KRWOTOCZNA Z ZESPOŁEM NERKOWYM to choroba zakaźna wywołana przez wirusy Hanta. Patogen jest przenoszony przez gryzonie – wydalany jest z moczem, kałem i śliną. Zakażenie następuje drogą wziewną. Patogeneza nie jest do końca jasna. Sugerowany jest bezpośredni, uszkadzający wpływ wirusów na nerki, oraz zmiany w przebiegu zespołu rozsianego wykrzepienia wewnątrznaczyniowego. Okres wylęgania wynosi około 2 tygodni. Choroba występuje w Azji, Europie, Afryce, Ameryce Południowej i Północnej.

OBJAWY GORACZKI KRWOTOCZNEJ gorączka białkomocz złe samopoczucie zaczerwienie gardła i spojówek rumień na twarzy Obrzęki wybroczyny na skórze Krwinkomocz później krwiomocz początkowo leukopenia, a następnie leukocytoza Po około 6 dniach może dojść do gwałtownego pogorszenia stanu chorego, ze spadkiem temperatury ciała, może wystąpić wstrząs, obrzęk płuc ,występuje skłonność do krwotoków, narastają objawy uszkodzenia nerek.

DIAGNOSTYKA I LECZENIE W przypadku zachorowań endemicznych rozpoznanie stawia się na podstawie charakterystycznego obrazu klinicznego. W przypadku wątpliwości badaniem potwierdzającym zakażenie jest dodatni Wynik testu ELISA w kierunku swoistych przeciwciał IgM. Stosuje się leczenie objawowe.

MALARIA Malaria (zimnica) jest śmiertelną chorobą pasożytniczą. Wywołana przez pierwotniaka z rodzaju plazmodium, który może być przeniesiony na człowieka przez ukłucie zainfekowanego komara. Do zakażenia może dojść także w wyniku przetaczania zakażonej krwi. W zależności od gatunku zarodźca wywołującego malarię u ludzi różni się nieco przebieg choroby, sposób jej leczenia i możliwe powikłania. Najgroźniejszy jest gatunek P. falciparum, po zarażeniu którym możliwymi powikłaniami są: niedokrwistość, niewydolność nerek i malaria mózgowa. Choroba charakteryzuje się m.in. : nawracającymi napadami gorączki, najczęściej powtarzającymi się co 2 lub 3 dni (zależnie od rodzaju plazmodium). Nie ma żadnych pewnych objawów klinicznych potwierdzających malarię ani takich, które zdecydowanie ją wykluczają. Dlatego leczenie zawsze powinno się odbywać pod nadzorem lekarza. Okres wylęgania wynosi średnio 12-14 dni, ale w niektórych przypadkach objawy mogą wystąpić po 8-10 miesiącach od zarażenia.

SKALA ZAGROŻENIA Malaria to jedna z trzech najpoważniejszych (oprócz AIDS i gruźlicy) chorób zakaźnych na świecie (wg WHO ITH) Połowa ludności świata czyli 3,3 miliarda osób żyje na terenach zagrożonych malarią. Malaria występuje w ponad 100 krajach świata, odwiedzanych co roku przez turystów. Każdego roku odnotowuje się ok. 250 milionów nowych przypadków zachorowań i ponad milion ofiar śmiertelnych. Kraje o największej liczbie zachorowań i zgonów na malarię to m.in.: Etiopia, Tanzania, Kenia, Uganda, Indie, Birma. W Polsce występuje większy współczynnik śmiertelności malarii niż w krajach Europy Zachodniej i USA z powodu zbyt późnej diagnostyki i co się z tym łączy – opóźnienie rozpoczęcia odpowiedniego leczenia i profilaktyki.

PROFILAKTYKA Niestety nie ma szczepionki przeciwko malarii, ale można stosować leki zapobiegające zachorowaniu (chemioprofilaktyka) oraz niefarmakologiczne środki przeciw ukłuciom owadów: moskitiery, środki odstraszające owady (repelenty, urządzenie odstraszające) odpowiednią odzież.

Zachorowaniu na malarię można zapobiegać! Pamiętając o następujących zasadach: Unikaj ukąszeń komarów. Zawsze stosuj środki odstraszające komary (tzw. repelenty) – zarówno na odkryte części ciała, jak i na ubrania. Najwyższa aktywność komarów ma miejsce po zachodzie słońca, staraj się wtedy przebywać w pomieszczeniach zamkniętych. Stosuj właściwe leki malaryczne (chemioprofilaktyka). Przestrzegaj zasad przyjmowania leków zapobiegających malarii. Początkowe objawy mogą przypominać przeziębienie, jeżeli wystąpi jeden z wymienionych objawów, zgłoś się natychmiast do lekarza: dreszcze, gorączka, poty, bóle mięśniowe, bóle głowy, bóle gałek ocznych, nudności i wymioty. Odpowiednią profilaktykę malarii zaproponuje Ci lekarz w Poradni Medycyny Podróży.

LEISZMANIOZA To choroba pasożytnicza przenoszona przez muchówki Występuje na obszarze od Ameryki Południowej do Azji zachodniej oprócz Australii i Oceanii Objawy: (dwie postaci choroby) postać skórna: owrzodzenia skóry (biały trąd), zniekształcenia twarzy (uszkodzenie kości i chrząstek nosa) postać trzewna: gorączka (powyżej 2 tygodni), obfite pocenie się, nudności, obrzęki, uczucie rozbicia, szary odcień skóry, powiększona śledziona W Polsce ofiary Leiszmaniozy stwierdzono u kierowców ciężarówek powracających z Bliskiego Wschodu i turystów wracających z nad morza Śródziemnego.

ROZPOZNANIE I OBJAWY W celu potwierdzenia rozpoznania etiologicznego choroby pobiera się bioptaty ze szpiku kostnego, wątroby oraz rozmazy krwi w celu uwidocznienia pierwotniaków. leiszmanioza trzewna – gorączka (z okresami nasilenia), obfite pocenie się, nudności, obrzęki, uczucie rozbicia, obecność płynu w jamie otrzewnej, spadek masy ciała, anemia i szary odcień skóry. Charakterystyczne jest też duże zwiększenie objętości śledziony. Skóra przybiera szare zabarwienie (stąd nazwa czarna febra). O przypadku leiszmaniozy trzewnej świadczy w szczególności gorączka trwająca dłużej niż dwa tygodnie i brak poprawy po zastosowaniu leków przeciwmalarycznych. leiszmanioza skórna – owrzodzenia skóry, martwica tkanek pozostawiająca blizny po dłuższym czasie, trudno gojące się rany. Zmiany chorobowe obejmują najczęściej twarz, szyję, kończyny (generalnie odkryte części ciała). leiszmanioza skórno-śluzówkowa – zniekształcenia twarzy, uszkodzenia tkanek miękkich, chrząstek i kości nosa. Leiszmanioza nierzadko występuje równocześnie z AIDS. Ocenia się, że 1,5% pacjentów z AIDS na południu Francji choruje na leiszmaniozę trzewną.

ZAPOBIEGANIE: stosowanie repelentów z zawartością DEET (N,N-diethyl-meta-toluamide) na skórę odkrytą, noszenie koszul z długimi rękawami i spodni z długimi nogawkami, unikanie miejsc powszechnego występowania wektorów zarażenia, zwłaszcza w okresie ich największej aktywności (od zmierzchu do świtu), zaopatrzenie okien pomieszczeń zamkniętych w siatki zabezpieczające przed owadami, stosowanie moskitier nad miejscem do spania. Nieleczona leiszmanioza powoduje śmierć. Stosuje się kurację antybiotykową i leczenie związkami antymonu, takimi jak antymonoglukonian sodowy (związki antymonu ze względu na toksyczność są coraz rzadziej stosowane). W przypadku leiszmaniozy skórnej podaje się jeszcze ketokonazol. Stosuje się również nowo opracowany lek cytostatyczny o nazwie miltefozyna. Na leiszmaniozę nie ma szczepionki, dlatego jedynym sposobem jej zapobiegania jest unikanie przebywania w rejonach siedlisk muchówek.

JAPOŃSKIE ZAPALENIE MÓZGU: Choroba zakaźna wywoływana przez wirusa – przenoszona przez komary, rezerwuarem wirusa są ptaki i trzoda chlewna. występuje na Dalekim Wschodzie, w Azji południowo – wschodniej, w Indiach, na Sri Lance, w Pakistanie, w Neapolu, Papui Nowej Gwinei. Objawy: Okres wylęgania 6-16 dni, 99% przypadków choroby przebiega bezobjawowo lub łagodnie z grypopochodnymi objawami, 1% przypadków ciężka postać choroby z objawami ze strony ośrodkowego układu nerwowego (zapalenie mózgu, objawy oponowe, zaburzenia świadomości, niedowłady).

ROZPOZNANIE, LECZENIE, ZAPOBIEGANIE Rozpoznanie na podstawie obrazu klinicznego oraz diagnostyki serologicznej (poszukiwanie swoistych przeciwciał w klasie IgM i IgG metodą ELISA). Leczenie objawowe. Zapobieganie – stosowanie szczepień ochronnych (trzy dawki szczepionki: 0,7,30 dzień; co najmniej 10 dni przed planowanym wyjazdem; co 3 lata należy podawać dawkę przypominającą szczepionki), repelentów, moskitier, siatek w oknach pomieszczeń, noszenie odpowiednich ubrań (długie rękawy koszul i nogawek spodni).

KZM To choroba ośrodkowego układu nerwowego , która może prowadzić do poważnych powikłań neurologicznych i psychicznych. Niebezpieczeństwo tej choroby polega na tym, że objęty jest nią mózg, czyli niemal najważniejszy organ ludzkiego ciała. Choroba w początkowym okresie może nie zostać rozpoznana ponieważ objawy są mało charakterystyczne. Wirus KZM Kleszcze są głównymi nosicielami (wektorami) i rezerwuarem wirusa KZM w środowisku naturalnym. Brak enzymów trawiennych w jelitach kleszczy sprzyja przeżyciu pochłoniętych mikroorganizmów i może wyjaśnić, dlaczego kleszcze przenoszą większą liczbę patogenów niż inne stawonogi. Zdolność kleszczy do pasożytowania na wielu żywicielach zwierzęcych oraz przystosowanie się do pasożytowania na gatunkach zwierząt domowych jak i długi cykl życia czynią z nich idealne wektory dla wielu różnych patogenów (ritetsje, krętki, inne bakterie, grzyby, pierwotniaki, nicienie, wirusy), wśród których znajduje się wirus KZM.

KZM Wirus KZM może być przenoszony na człowieka lub innego żywiciela przez larwę, nimfę bądź też dorosłe kleszcze. Zakażenie może nastąpić w domu, kiedy zakażone kleszcze są przypadkowo wprowadzane w bukietach dzikich kwiatów, choinkach, na ubraniach czy przez psy. Zakażone kleszcze często znajdowane są na obrzeżach lasów, przylegających użytkach zielonych, polanach, nadrzecznych łąkach i bagnach. Lasy złożone z dębów i grabów, jak również lasy bukowe i jodłowe z bogatym podszyciem składającym się z chwastów, paproci, bzu czarnego, leszczyny oraz krzewów jeżyny stanowi idealne środowisko do bytowania kleszczy. Od przytwierdzeniu się do skóry żywiciela do rozpoczęcia wysysania krwi może upłynąć 12 godzin. W przypadku ludzi kleszcze preferują wczepianie się w: skórę owłosioną głowy, okolicę zauszną, łokcie, doły podkolanowe, ręce i stopy. Zakażenie drogą pokarmową może być spowodowane spożywaniem surowego mleka.

KZM – objawy, przebieg choroby Dwufazowy przebieg choroby: Niespecyficzne objawy grypopochodne, po których następuje okres bezobjawowy choroby Cztery manifestacje kliniczne o zmiennej ciężkości: Zapalenie opon mózgowo – rdzeniowych Zapalenie opon mózgowo – rdzeniowych i mózgu Zapalenie opon mózgowo- rdzeniowych, mózgu i rdzenia kręgowego zapalenie opon mózgowo- rdzeniowych z objawami zapalenia korzeni nerwowych. Pacjenci mogą mieć tylko jedną z opisanych faz choroby. Czas trwania hospitalizacji od kilku dni do kilku miesięcy. Ok. 46% pacjentów opuszcza szpital z trwałymi następstwami wymagającymi wieloletniego leczenia oraz rehabilitacji.

Przeciwko KZM nie istnieje żadna skuteczna metoda leczenia „W związku z brakiem specyficznego leczenia oraz możliwością wystąpienia ciężkiego przebiegu i poważnych następstw kleszczowego zapalenia mózgu, konieczne staje się stosowanie szczepień profilaktycznych, szczególnie u mieszkańców terenów endemicznych oraz u udających się tam osób. Stosowanie niezwykle skutecznej szczepionki, w skład której wchodzi zabity wirus KZM jest efektywne i bezpieczne” – dr hab. n. med. Joanna Zajkowska. „Szczepienie chroni przed chorobą, leczenie tylko ją łagodzi” – lek. med. Katarzyna Bukol – Krawczyk.

KZM -profilaktyka Należy przyjąć 2 dawki szczepionki w odstępie od 1 miesiąca do 3. Dawkę przypominającą podajemy po 9-12 miesiącach. Takie zabezpieczenie utrzymuje się 3 lata, potem należy podać 1 dawkę przypominającą. Należy także pamiętać o stosowaniu środków odstraszających kleszcze, odpowiednim ubraniu, oglądaniu całego ciała po powrocie ze spaceru i usunięciu kleszcza, jeśli gdzieś się wczepił.

Co zrobić po ugryzieniu kleszcza? KZM - profilaktyka Co zrobić po ugryzieniu kleszcza? Ukąszenia kleszcza są bezbolesne, ponieważ ślina kleszcza zawiera wiele substancji biochemicznych w tym środki miejscowo znieczulające. Dlatego należy dokładnie obejrzeć całe ciało zwracając uwagę na małe punkciki ponieważ larwa kleszcza przenosząca zakażenie KZM mierzy zaledwie 0,6 mm do 1mm. Jeżeli dostrzeżesz wczepionego kleszcza, usuń go jak najszybciej np: za pomocą pęsety z cienkimi końcami. Chwyć mocno kleszcza, tak blisko skóry, jak tylko możliwe. Pewnym ruchem oderwij go od skóry (nie obracaj!). Jeśli pozostaną części kleszcza wbite w skórę, należy je usunąć tak szybko, jak tylko możliwe.

Sytuacje zwiększające ryzyko zakażenia wirusem KZM: Aktywne spędzanie czasu na świeżym powietrzu Uprawianie turystyki pieszej lub rowerowej Zbieranie grzybów, jagód Polowanie, wędkowanie, żeglarstwo, turystyka kajakowa Spędzanie weekendów lub wakacji na leśnej działce lub na wsi Kolonie, obozy letnie Praca lub hobby wymagające częstych pobytów w lesie lub na terenach zielonych Spacery lub pikniki w lesie lub na łące Spożywanie produktów mlecznych wytworzonych z niepasteryzowanego mleka

BORELIOZA – krętkowica kleszczowa lub choroba z Lyme Jest to przewlekła choroba bakteryjna, przenoszona przez kleszcze, która przebiega z różnymi objawami narządowymi w kolejnych okresach choroby. Objawem charakterystycznym choroby są zmiany skórne pod postacią rumienia wędrującego. Do zakażenia dochodzi poprzez ssanie krwi człowieka przez zakażonego krętkami kleszcza. Większość zachorowań występuje od maja do listopada, aż 80% wyłącznie w czerwcu i lipcu.

OBJAWY BORELIOZY Charakterystycznym objawem I okresu są zmiany skórne, które występują w ciągu miesiąca w miejscu ukłucia przez zakażonego kleszcza i objawiają się rumieniem wędrującym. Objawy narządowe występują w II okresie choroby, dochodzi do nich w kilka tygodni lub miesięcy, wskutek rozprzestrzeniania się krętków drogą krwionośną. Objawy ogólne: złe samopoczucie osłabienie-szczególnie dotyczy mięśni, zaburzenia psychiczne zagubienie, depresja, zdezorientowanie, problemy z wymową zaburzenia wzroku

OBJAWY BORELIOZY-cd. zmiany słuchowe- chwilowy zanik słuchu, odczucia skórne-ostre i nagłe bóle, uczucie zimna lub gorąca bez wyraźnych przyczyn, jednostronny bądź obustronny paraliż twarzy - wyjątkowo niebezpieczny, porażenia nerwów rdzeniowych, porażenia nerwów czaszkowych(często nerwu twarzowego) objawy oponowo- mózgowe, zaburzenia rytmu serca

POWIKŁANIA BORELIOZY Choroba jest szczególnie niebezpieczna w przypadku, kiedy nie zostanie rozpoznana na etapie skórnym. Niekiedy choroba rozwija się przez miesiące i lata w sposób niezauważalny. Powikłania: mózgowe: ( zapalenie opon mózgowych, atakuje nerwy czaszkowe, obwodowe, neuroboleriozy), otępienie, depresja Sercowe: (zaburzenia rytmu serca, kardiomiopatia u 5% chorych) Stawowe: (zapalenia stawów – zwł. kolan i bioder)

ROZPOZNANIE BORELIOZY Sprawdzonym, rozpoznaniem boreliozy jest rumień wędrujący. Rumień wędrujący, na początku będzie on miał kształt koła, wyjątkowo regularnego, jak na zmianę skórną, niestety może znajdować się w różnych miejscach. Pojawia się niekiedy w zupełnie innym miejscu niż ukąszenie, u 33% chorych rumień w ogóle nie występuje. Zachowanie rumienia musi zostać zauważone, często rozrasta się do znaczących rozmiarów, by po pewnym czasie zwyczajnie zacząć zanikać od środka, aż do krawędzi koła.

DIAGNOSTYKA BORELIOZY U pacjenta wykonujemy badania serologiczne Objawy kliniczne typowe dla boreliozy to rumień wędrujący, gdy występuje nie wymaga potwierdzenia badaniem serologicznym, którego wynik w tej chorobie często jest negatywny.

LECZENIE BORELIOZY Boreliozę - leczy się przede wszystkim antybiotykami wybór leku zależy od postaci (etapu) choroby Czas trwania leczenia średnio 21 – 28 dni Nawrót choroby wymaga powtórnej antybiotykoterapii Właściwa antybiotykoterapia zapewnia wyleczenie w > 90% przypadków. Mimo intensywnych prac , prowadzonych w wielu krajach, nie uzyskano szczepionki

PROFILAKTYKA Należy pamiętać o stosowaniu: środków odstraszających kleszcze: repelentów, moskitier, siatek w oknach pomieszczeń, odpowiedniego ubrania (długie rękawy koszul i nogawek spodni). i oglądaniu całego ciała po powrocie ze spaceru i usunięciu kleszcza, jeśli gdzieś się wczepił.

Punkty Konsultacyjne dla podróżujących Powiatowa Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna w Radomiu ul. Aleksandrowicza 5 Poradnia Medycyny Podróży Punkt Szczepień (48) 345 15 89 wew.55   Uniwersyteckie Centrum Medycyny Morskiej i Tropikalnej w Gdyni ul. Powstania Styczniowego 9B 81-519 Gdynia-Redłowo Poradnia Chorób Tropikalnych i Pasożytniczych: Informacja i rejestracja: (58) 699-85-90 www.szczepieniadlapodrozujacych.pl (lokalizator placówek na terenie Polski) www.ptmmit.pl (Polskie Towarzystwo Medycyny Morskiej i Tropikalnej) www.gis.gov.pl ( szczegółowe informacje na temat chorób tropikalnych)

Dziękuję za uwagę.