Przedmiot FIZYKA II MEiL ZNK319 Poziom studiów: niestacjonarne II stopnia w języku polskim Prowadzący: dr inż. Cezariusz Jastrzębski, Gmach Fizyki p.136 lub p.3b Kryteria oceny: kolokwium zaliczeniowe Bibliografia: D. Halliday, R. Resnick, J. Walker, „Podstawy fizyki”, tom 4, PWN, Warszawa 2003. Materiały na stronie http://efizyka.if.pw.edu.pl/twiki/bin/view/Efizyka/PodstawyFotoniki M.Karpierz, „Podstawy fotoniki”, Lecture Notes, Centrum Studiów Zaawansowanych Politechniki Warszawskiej 2009.   PLAN WYKŁADU Fale elektromagnetyczne. Fale monochromatyczne. Równania Maxwella. Widmo fal elektromagnetycznych. Widzenie światła. Energia i pęd fali. Interferencja. Nakładanie się fal. Przykłady interferometrów. Spójność czasowa i przestrzenna. Koherentna tomografia optyczna. Interferencja w cienkich warstwach. Kryształy fotonowe. Dyfrakcja. Ugięcie fal w ujęciu Huygensa-Fresnela i Younga-Rubinowicza. Dyfrakcja Fresnela i Fraunhofera. Siatki i przesłony dyfrakcyjne. Zdolność rozdzielcza. Strefy Fresnela. Optyka fourierowska. Optyczne metody poprawiania obrazu. Holografia.

Rozchodzenia się światła w ośrodkach materialnych Rozchodzenia się światła w ośrodkach materialnych. Współczynnik załamania. Załamanie i odbicie fal na granicy ośrodków. Całkowite wewnętrzne odbicie. Zjawisko tunelowe. Dyspersja. Model Lorentza. Prędkość rozchodzenia się impulsów. Prędkości "nadświetlne". Rozpraszanie. Ujemne załamanie. Supersoczewka. Ukrywanie obiektów. Metamateriały. Oddziaływanie światła z metalami. Model Drudego. Właściwości dyspersyjne kryształów fotonowych. Dwójłomność optyczna. Polaryzacja światła. Polaryzacja światła przez odbicie. Ośrodki anizotropowe. Promienie zwyczajny i nadzwyczajne. Zjawiska elektro-, magneto-, i elastooptyczne. Budowa i właściwości ciekłych kryształów. Displeje ciekłokrystaliczne. Kryptografia kwantowa. Źródła i detektory światła. Oddziaływanie światła z materią. Absorpcja i emisja. Zasada działania i budowa laserów. Półprzewodnikowe elementy optoelektroniczne. Nieliniowość optyczna. Mechanizmy nieliniowości. Zjawiska optyki nieliniowej: generacje częstotliwości, wzmacnianie parametryczne, samoogniskowanie, solitony optyczne. Generacja superkontinuum. Światłowody. Budowa i właściwości światłowodów. Rodzaje światłowodów i metody ich wytwarzania. Elementy światłowodowe. Telekomunikacja światłowodowa. Czujniki światłowodowe. Światłowody fotoniczne.

FALE

dla dowolnej chwili t, f(x,t)=f(x-vt) Równanie falowe Zaburzenie przemieszcza się z punktu O do O' bez zmiany kształtu. dla t=0 f(x,t) = f(x) dla dowolnej chwili t, f(x,t)=f(x-vt) gdyby zaburzenie poruszało się w przeciwnym kierunku mielibyśmy f(x,t)=f(x+vt)

Fale elektromagnetyczne - początki W 1865 James Clerk Maxwell stworzył teorię matematyczną, która łączyła elektryczność i magnetyzm, Wyjaśniała istniejące eksperymenty przy pomocy elektromagnetyzmu, … i stworzyła nowe perspektywy.

Fale elektromagnetyczne Fale EM to fale, które nie wymagają materii do transportu energii. Fale EM w przeciwieństwie do dźwięku i fal wodnych, nie wymagają ośrodka. Fale EM mogą przemieszczać się w próżni. Wszystkie fale EM podróżują z prędkością 𝑘 𝐸 x 𝐵

Fale elektromagnetyczne - odkrycie Fale EM przepowiedziane przez Maxwella zostały odkryte w 1887r. przez Heinricha Hertza. Zastosował on obwód LC z alternatywnym źródłem. Jego odkrycie zostało wykorzystane przez Marconiego (Radio)

Fale elektromagnetyczne - odkrycie Podstawowy obwód LC Hertz’a Kiedy przełącznik jest zamknięty, oscylacje zachodzą w natężeniu prądu i w ładunku na kondensatorze. Kiedy kondensator jest naładowany, całkowita energia obwodu jest magazynowana w polu elektrycznym kondensatora. – W tym momencie natężenie wynosi zero i nie ma energii w cewce indukcyjnej. S C L Qmax + -

Fale elektromagnetyczne - odkrycie Gdy kondensator rozładowuje się, zmniejsza się energia zmagazynowana w polu elektrycznym. W tym samym czasie, rośnie natężenie i zwiększa się energia zmagazynowana w polu magnetycznym. Kiedy kondensator rozładuje się całkowicie, w jego polu elektrycznym nie ma energii. Natężenie osiąga wartość maksymalną i cała energia jest zmagazynowana w polu magnetycznym cewki indukcyjnej. Proces zachodzi ponownie w przeciwnym kierunku. Zachodzi ciągły transfer energii pomiędzy cewce indukcyjnej a kondensatorem.

Układ eksperymentalny Hertza Cewka indukcyjna jest połączona z dwiema dużymi kulami tworząc kondensator Oscylacje są inicjowane przez krótkie impulsy napięcia Induktor i kondensator tworzą nadajnik Wejście Nadajnik Odbiornik Cewka indukcyjna Kiedy częstotliwość rezonansu nadajnika i odbiornika są zgodne, zachodzi między nimi transfer energii

Wnioski Hertza Hertz wysnuł hipotezę, że transfer energii był w formie fal Teraz te fale są znane jako fale elektromagnetyczne Hertz potwierdził teorię Maxwella poprzez udowodnienie istnienia fal posiadających wszystkie właściwości fal świetlnych Miały inne częstotliwości i długości fal Hertz zmierzył prędkość fal wychodzących z nadajnika Użył fal by utworzyć prążki interferencyjne i obliczył długość fali, z v = f λ, obliczono v (bardzo bliskie prędkości światła) To dostarczyło dowody na poparcie teorii Maxwella

Fale EM emitowane przez antenę Kiedy naładowana cząstka ulega przyspieszeniu musi wydzielać energię Jeśli prądy w obwodach ac zmieniają się gwałtownie część energii jest tracona w formie fal EM Fale EM są generowane przez każdy obwód prowadzący prąd zmienny Prąd zmienny przyłożony do kabli anteny wymusza ładunek elektryczny w antenie w celu oscylacji

EM waves emitted by antenna Because the oscillating charges in the rod produce a current, there is also a magnetic field generated As the current changes, the magnetic field spreads out from the antenna

Fale elektromagnetyczne Linie pola elektrycznego ładunku punktowego oscylują w prostym ruchu harmonicznym (podczas jednego okresu T). Strzałka pokazuje jedno zagięcie linii pola elektrycznego w trakcie jego propagacji z ładunku punktowego. Ich pole magnetyczne (nie pokazane na rysunkach) składa się z kół, które leżą w płaszczyznach prostopadłych do tych figur, i ponadto tworzą okręgi koncentryczne z osią oscylacji.

Fale elektromagnetyczne Światło widzialne 400 - 700 nm – jedyna forma fali elektromagnetycznej widzialna dla ludzkiego oka. Ultrafiolet – powoduje ciemnienie naszej skóry(opalenizna), a w skrajnym przypadku powoduje jej uszkodzenie. Warstwa ozonowa chroni nas przed większością promieniowania UV pochodzącego ze Słońca. Promieniowanie X – te fale EM przechodzą przez większość materii. Nie przechodzą jednak przez kości, co pozwala stwierdzić czy kość jest złamana. Promieniowanie Gamma – te fale EM są bardzo przenikliwe i mogą doprowadzić do poważnego uszkodzenia komórek. Podczerwone – te fale są odpowiedzialne za odczuwane przez nas ciepło. Pociski wyposażone w sprzęt do wykrywania ciepła są w stanie wykryć źródła podczerwieni tj. czołgi czy samoloty. Mikrofale – te fale są używane domyślnie do podgrzewania jedzenia. Kiedy przechodzą one przez jedzenie, powodują wibrację cząstek co skutkuje ogrzaniem pożywienia. Mikrofale są również używane w komunikacji. Fale radiowe – te fale zawierają w sobie zarówno fale telewizyjne jak i radiowe. Transmitowane sygnały są przechwytywane przez urządzenia wyposażone w anteny.

Światło – fala elektromagnetyczna czy cząstka? cząstka (foton) - Isaac Newton (1642-1727) fala EM - Huygens (1629-1695) Fresnel (1788-1827) dualizm - dualizm korpuskularno-falowy, De Broglie (1924) Model falowy - teoria elektromagnetyzmu Model fotonowy - elektrodynamika kwantowa

Eyes – natural EM detectors The retina contains two major types of light-sensitive photoreceptor cells used for vision: the rods and the cones.

Eyes – natural EM detectors Rods cannot distinguish colours, responsible for low-light, monochrome (black&white) vision, they work well in dim light as they contain a pigment (but saturates at higher intensities). Cones function best in relatively bright light, less sensitive to light than the rod cells, allow the perception of color. Are also able to perceive finer detail and more rapid changes in images (response times to stimuli are faster than those of rods), We have three kinds of cones with different response curves and thus respond to variation in color in different ways (trichromatic vision).

Eyes – natural EM detectors Normalised intensity [a.u.] Wavelength [nm]

Ćwiczenie: dobór soczewek do wady oka Ćwiczenie: dobór soczewek do wady oka. Oko widzi wyraźnie (przy rozluźnionych mięśniach gałki ocznej) z odległości 30cm. Jakie okulary (o jakiej zdolności skupiającej) należy dobrać aby oko widziało wyraźnie z odległości 25cm.