Ćwiczenia z przedmiotu „Kryminologia” nr 5 Przestępczość rzeczywista, ujawniona, nieujawniona, „ciemna liczba” przestępstw… Ćwiczenia z przedmiotu „Kryminologia” nr 5 Leszek Baran Na podstawie m.in.: M. Kuć, Leksykon kryminologii. 100 podstawowych pojęć J. Błachut, A. Gaberle, K. Krajewski, Kryminologia

Przestępstwo stwierdzone, wykryte Przestępstwo stwierdzone - zdarzenie, którego charakter przestępczy (posiadanie znamion czynu zabronionego) został – wg oceny organu prowadzącego postępowanie – potwierdzony wynikami tegoż postępowania Przestępstwo wykryte – to przestępstwo stwierdzone, którego popełnienie zarzucono co najmniej jednej osobie i przyjęto w zakończonym postępowaniu przygotowawczym, że popełniła ona przestępstwo

Przestępstwo stwierdzone Przestępstwo stwierdzone to przestępstwo będące zbrodnią lub występkiem ściganym z oskarżenia publicznego, także przestępstwem skarbowym, objęte postępowaniem przygotowawczym zakończonym: a) skierowaniem wniosku o zatwierdzenie lub sporządzeniem: aktu oskarżenia, w tym o zatwierdzenie wniosku o rozpoznanie sprawy w postępowaniu przyspieszonym, warunkowego umorzenia postępowania, umorzenia postępowania z powodu okoliczności, że podejrzany nie popełnił zarzucanego mu przestępstwa, umorzenia postępowania przeciwko osobie z powodu cofnięcia przez osobę uprawnioną wniosku o ściganie sprawcy czynu zabronionego, umorzenia postępowania z powodu niecelowości orzekania, umorzenia postępowania z powodu niewykrycia sprawcy, umorzenia postępowania z powodu śmierci podejrzanego lub nieletniego; b) wydaniem przez Policję postanowienia o umorzeniu dochodzenia i wpisaniu sprawy do rejestru przestępstw.

Przestępstwo stwierdzone Przestępstwem stwierdzonym jest również czyn karalny, co do którego sędzia rodzinny wszczął i zakończył postępowanie. Do przestępstw stwierdzonych i wykrytych nie wlicza się przestępstwa popełnionego przez osoby niepoczytalne art. 31 § 1 kk. i nieletnie do lat 13, przestępstw dotyczących zbrodni wojennych i przeciwko narodowi polskiemu. Również do przestępstw stwierdzonych i wykrytych nie wlicza się przestępstw objętych postępowaniem umorzonym na zasadzie art. 17 § 1 pkt 3, 6, 7, 8 i 11 k.p.k.

Przestępczość rzeczywista i ujawniona Przestępczość rzeczywista – to zbiór wszystkich zdarzeń określanych jako przestępstwa - w określonym czasie, na danym terenie lub we wskazanej zbiorowości Przestępczość ujawniona – część przestępczości rzeczywistej; ogół czynów, o których informacje dotarły do organów ścigania, które zostały uznane przez te organa za przestępstwa, tak zostały zarejestrowane, i wobec których - na tej podstawie - organa te wszczęły postępowanie przygotowawcze

Przestępczość ujawniona Do kategorii przestępczości ujawnionej wlicza się także czyny zakwalifikowane jako przestępstwa (wszczęto wobec nich postępowanie przygotowawcze), chociaż przestępstwami de iure nie są (bo w chwili wykrycia sprawcy okaże się, że nie miał nawet 13 lat, nie mówiąc już o 15 latach, bądź był niepełnosprawny umysłowo) Dlatego przestępczość ujawnioną nazywa się niekiedy „przestępczością pozorną”, niemniej jako taka pozwala ona formułować ocenę stopnia zakłócenia porządku prawnego i stanowi podstawę działań zapobiegających przestępczości (w planowaniu optymalnych działań przeszkadza jednak przestępczość nieujawniona)

Przestępczość nieujawniona Przestępczość nieujawniona – część przestępczości rzeczywistej; zbiór zdarzeń określanych jako przestępstwa, o których informacje nie dotarły do organów ścigania, lub dotarły, ale nie zostały przez te organa zarejestrowane W oficjalnych statystykach kryminalnych nie ma jakichkolwiek informacji na ich temat

Rozmiary i struktura przestępczości nieujawnionej Rozmiary i struktura przestępczości nieujawnionej zależą od: rozmiarów i struktury przestępczości rzeczywistej organizacji i funkcjonowania organów ścigania polityki ścigania przestępstw praktyki przyjmowania zgłoszeń o popełnieniu przestępstwa postawy obywateli wobec przestępczości, w tym ich gotowości do zawiadamiania Policji o popełnieniu przestępstwa

Przestępczość nieujawniona a postawy obywateli Niechęć obywateli do zgłaszania Policji popełnionych przestępstw może wynikać z: uznania przez pokrzywdzonych, że są ofiarą czynów błahych obawy przed sprawcami (kwestia zemsty) obawy przed negatywną oceną społeczną (nie ujawnię gwałtu, bo „co ludzie powiedzą”; tym bardziej nie ujawnię „pomocników” w uprawianiu prostytucji, bo tak zarabiam) braku zaufania do wymiaru sprawiedliwości przekonania o nieskuteczności tego wymiaru zastosowania lub chęci zastosowania samosądu UWAGA! Ujawnianie przestępczości jest utrudnione w takich jej kategoriach, jak gospodarcza czy zorganizowana

Ciemna liczba przestępstw - pojęcie i metody jej „odkrywania” To rozmiary przestępczości nieujawnionej, o której informacje nie dotarły do organów ścigania i nie zostały przez nie zarejestrowane Najczęściej wyraża się ją jako relację (przestępstw ujawnionych do nieujawnionych) lub w postaci odsetka. Generalnie określenie rozmiarów tej przestępczości wymaga znajomości przestępczości ujawnionej i rzeczywistej Przestępczość ujawniona jest znana, rzeczywistą szacuje się m.in. z wykorzystaniem badań typu victim surveys bądź self reports. Pierwsze polegają na dotarciu za pomocą ankiet, wywiadów do ofiar, drugie – na dotarciu w podobny sposób do sprawców. Rzadziej wykorzystuje się eksperyment oraz obserwację

Ciemna liczba przestępstw i jej obszary Obszar przestępstw, o których informacja w ogóle nie dotarła do organów ścigania Obszar przestępstw ujawnionych, których sprawcy nie zostali wykryci Obszar przestępstw, których sprawcy zostali wykryci, ale z uwagi na negatywne przesłanki procesowe nie dochodzi do wniesienia aktu oskarżenia bądź wyrok skazujący nie zapada Obszar przestępstw, za które sprawcy zostali skazani prawomocnym wyrokiem, ale nie wszystkie ich czyny zostały aktem oskarżenia objęte

Znaczenie community policing w ujawnianiu przestępstw Community Policing to strategia odwołująca się do potrzeby ścisłej współpracy Policji ze społecznością lokalną w związku z potrzebą zapobiegania przestępczości i innym patologiom społecznym Ciąg dalszy w kolejnym pliku do ćwiczeń nr 5