POJĘCIA FIZYCZNE POJĘCIA FIZYCZNE Klus Karolina Kl. II gim.

A

AMPLITUDA Maksymalne wychylenie z położenia równowagi w ruchu drgającym i w ruchu falowym, np.: wahadło lub sinusoida Jednostka: [A]= 1 m Amplituda metr

ATOM Podstawowy składnik materii, jego jądro zbudowane jest z protonów ( p+) i neutronów (n°) i otoczony jest powłokami elektronowymi, po których krążą elektrony (e-).

B

BUDOWA CZĄSTECZKOWA CIAŁ STAŁYCH CIECZY GAZÓW • Mają budowę krystaliczną. Cząsteczki tworzą sieć krystaliczną i dlatego też nie mogą się swobodnie poruszać. Drgają. • Odległości między cząsteczkami są małe, skąd siły międzycząsteczkowe są większe. • Są ściśliwe, cząsteczki poruszają się chaotycznie w dużych odległościach od siebie i prawie się nie przyciągają.

BEZWŁADNOŚĆ CIAŁ Zachowanie prędkości ciała, kiedy nie działają na nie żadne siły lub działające siły równoważą się, np.: kiedy autobus rusza z miejsca i nabiera prędkości stopy pasażera zostają na miejscu natomiast reszta ciała przechyla się w stronę przeciwną do jazdy autobusu.

BILANS CIEPLNY STRATA CIEPŁA = ZYSK CIEPŁA Jeżeli zetkniemy ze sobą ciała o różniej temperaturze, to występuje między nimi wymiana ciepła. Ciało o wyższej temperaturze oddaje (traci) ciepło, a ciało o niższej temperaturze pobiera (zyskuje) ciepło. Wymiana kończy się, gdy ilość ciepła oddanego przez ciało o wyższej temperaturze jest równa ilości ciepła pobranego przez ciało o niższej temperaturze. STRATA CIEPŁA = ZYSK CIEPŁA Q oddane = Q pobrane ciepł0 właściwe masa zmiana temperatury ciała

C

CIĘŻAR CIAŁA Siła z jaką Ziemia przyciąga dane ciało. F= m · g siła masa przyspieszenie ziemskie Jednostka: 1N średnio wartość przyspieszenie ziemskiego wynosi ok. g = 9,81 m/s2, w przybliżeniu 10 m/s2 .

CIŚNIENIE Wielkość fizyczna określająca stosunek siły działającej na daną powierzchnię do pola tej powierzchni. Jednostka: 1Pa Paskal

CIŚNIENIE HYDROSTATYCZNE (ciecze) ATMOSFERYCZNE (gaz) • Ciśnienie w cieczy wynikające z siły ciężkości. Wzrasta wraz z głębokością. • Ciśnienie wywierane przez powietrze wynikające z jego ciężaru.

CIEPLNY PRZEPŁYW ENERGII PRZEWODZENIE KONWEKCJA PROMIENIOWANIE  • Proces wymiany ciepła między ciałami o różnej temperaturze pozostającymi ze sobą w bezpośrednim kontakcie. Polega on na przekazywaniu energii kinetycznej bezładnego ruchu cząsteczek w wyniku ich zderzeń. Proces prowadzi do wyrównania temperatury między ciałami. • Samorzutne mieszanie się warstw cieczy lub gazu o różnych temperaturach.

CIEPŁO Część energii wewnętrznej przekazywana od ciała o wyższej temperaturze do ciała o niższej temperaturze. Symbol: Q Jednostka: [Q] = J dżul

CIEPŁO WŁAŚCIWE TOPNIENIA PAROWANIA (w temp. wrzenia) • Energia jaką trzeba przekazać ciału albo ogrzać 1 kg tego ciała o 1 ° Kelwina ΔQ – dostarczone ciepło; m – masa ciała; ΔT – przyrost temperatury. Jednostka: • Wielkość , która określa ile energii należy dostarczyć, alby ogrzać 1 kg danej substancji, która znajduje się już w swojej temperaturze topnienia. Q – ilość dostarczonego ciepła, m – masa ciała, q – ciepło topnienia. • Wielkość, która określa ile energii należy dostarczyć, aby 1 kg cieczy zamienić w parę (gaz), ciecz znajduję się w swojej temperaturze wrzenia. dżul kilogram kelwin

CZĘSTOTLIWOŚĆ DRGAŃ Liczba drgań w czasie 1s, przedstawiona w hercach (Hz). Hz f – częstotliwość, n – liczba drgań, t – czas, w którym te drgania zostały wykonane Jednostka:

D

DYFUZJA Samorzutne mieszanie się różnych substancji, np.: rozpylone perfumy Schematyczna reprezentacja procesu mieszania dwóch substancji na drodze dyfuzji

DROGA W fizyce to długość odcinka toru (krzywej albo prostej), jaką pokonuje wybrany punkt ciała lub punkt materialny podczas swojego ruchu.  Symbol: s Jednostka: [s]= m metr

DROGA W RUCHU JEDNOSTAJNYM W RUCHU JEDNOSTAJNYM PRZYSPIESZONYM • Ruch, w którym w takich samych przedziałach czasowych ciało pokonuje takie same odcinki drogi. W ruchu jednostajnym droga co sekundę przyrasta o tę samą ilość metrów. S = v ∙ t •  Ruch, w którym prędkość ciała zwiększa się o jednakową wartość w jednakowych odstępach czasu. Ciało takie ma przyspieszenie o stałej wartości, a jego kierunek i zwrot są równe kierunkowi i zwrotowi prędkości tego ciała. przebyta droga  [s]=m czas ruchu [t]= s prędkość ruchu [v]= m/s

DŁUGOŚĆ FALI • Najmniejsza odległość pomiędzy dwoma punktami o tej samej fazie drgań (czyli pomiędzy dwoma powtarzającymi się fragmentami fali – zob. rysunek). Symbol:  λ

DRGANIA Ruchem drgającym nazywamy taki ruch, w którym układ po upływie pewnego czasu, nazywanego okresem drgania, wraca do stanu wyjściowego. Drganie obciążnika na sprężynie

np..: popychanie huśtawki DRGANIE GASNĄCE (tłumiące) WYMUSZONE (podtrzymane) Drganie po pewnym czasie znika. Amplituda zmniejsza się ze względu na straty energii, np.: huśtawka Zachodzi pod wpływem zewnętrznej siły, która jest źródłem energii podtrzymującej drgania, np..: popychanie huśtawki

DŹWIĘK Rozchodzące się w ośrodku sprężystym fale akustyczne powodują wrażenie słuchowe, np.: rozmowa

E

ENERGIA Wielkość fizyczna, informująca o zdolności ciała (układu) do wykonania pracy. Symbol: E Jednostka: [E]= 1J dżul

ENERGIA MECHANICZNA POTENCJALNA (ciężkości) KINETYCZNA SPRĘŻYSTOŚCI Każde ciało, które jest nad powierzchnią ziemi ma energię. Ciało samo się nie podniosło, musiała zadziałać siła zewnętrzna i wykonać pracę. Ep = m · g · h Każde ciało, które porusza się ma energię kinetyczną , ciało samo się w ruch nie wprawi, musi zadziałać siła i wykonać nad nim pracę. Energia nagromadzona w materiale w wyniku jego odkształcenia. k- współczynnik sprężystości x- odkształcenie Wysokość na którą ciało zostało podniesione Masa ciała Przyspieszenie ziemskie m- masa ciała V- prędkość z jaką porusza się ciało

ECHO Powstaje w wyniku odbicia fal dźwiękowych od twardej powierzchni. Dźwięk powraca do naszego ucha i słyszymy echo własnego głosu, np.: od ściany, wzgórza.

ELEKTRON trwała cząstka elementarna będąca jednym z elementów atomu. Symbol: e Ładunek: −e

ELEKTRYZOWANIE Zjawisko fizyczne, proces polegający na wytworzeniu w ciele, początkowo elektrycznie obojętnym, nadmiaru ładunków elektrycznych jednego znaku- dodatniego lub ujemnego.

ELEKTRYZOWANIE CIAŁ PRZEZ TARCIE Elektryzowanie przez tarcie polega na przepływie elektronów z jednego ciała do drugiego podczas pocierania ich jedno o drugie. W ten sposób jedno ciało posiada ładunek dodatni, a drugie ujemny. 

Przykład elektryzowania ciał przez tarcie Pocieramy laskę szklaną o jedwab, a laskę ebonitową o wełnę. Laska szklana zostanie naładowana ładunkiem dodatnim, a laska ebonitowa ujemnym. Poznamy to po ich wzajemnym oddziaływaniu. Dwie naelektryzowane laski szklane lub ebonitowe odpychają się (ładunki jednoimienne odpychają się), laska szklana z ebonitowa przyciągają się (ładunki różnoimienne przyciągają się). 3) Na lasce ebonitowej znajduję się więcej ładunku ujemnego, czyli została ona naelektryzowana ujemnie. Na wełnie znajduję się więcej ładunku dodatnio, czyli została naelektryzowana dodatnio. 1) 2) 4) Na lasce szklanej znajduję się więcej ładunku dodatniego, czyli została naelektryzowana dodatnio. Na jedwabiu znajduję się więcej ładunku ujemnego, czyli została naelektryzowana ujemnie.

ELEKTRYZOWANIE CIAŁ PRZEZ DOTYK Zetknięcie ciała naładowanego z ciałem nienaładowanym polega na przejściu nadmiaru elektronów z jednego ciała na drugie.

Przykład elektryzowania ciał przez dotyk Naelektryzowaną ujemnie laskę ebonitową, na której jest nadmiar elektronów, zbliżamy do obojętnej metalowej kuli. Po zetknięciu się dwóch ciał elektrony z laski ebonitowej przepłyną na metalową kulę. Laska ebonitowa nadal będzie naładowana ujemnie, ale już ładunek ten będzie mniejszy. Natomiast obojętna dotychczas kula zostanie naelektryzowana ujemnie. 2) 3) 1)

ELEKTRYZOWANIE CIAŁ PRZEZ INDUKCJĘ Indukcja elektrostatyczna jest to zjawisko przemieszczania się ładunku elektrycznego w obrębie ciała pod wpływem ciała naelektryzowanego. 

Przykład elektryzowania ciał przez indukcję Każde ciało naelektryzowane przyciąga ciało elektrycznie obojętne. Dzieje się tak, dlatego, że w każdym ciele elektrony mają większą lub mniejszą zdolność przemieszczania się. Zbliżając ciało naelektryzowane do ciała obojętnego siły elektryczne mogą powodować przesunięcie się elektronów w obrębie tego ciała. 1) 2) 3) Liczba ładunków dodatnich z jednej strony ciała obojętnego jest równa liczbie ładunków ujemnych po przeciwnej stronie ciała, więc jego ładunek jest dalej równy zero.

F

szybkość rozchodzenia się fali FALA Rozchodzące się zaburzenie ośrodka, Ośrodkiem może być: sznur, woda , powietrze, metal CECHY FALI : Częstotliwość fali- to liczba wykonanych drgań w ciągu 1 sekundy. Częstotliwość wyraża się w hercach (Hz) [f]= 1Hz Symbol: f Długość fali- droga jaką przebywa fala w czasie jednego okresu Długość fali wyraża się w metrach Szybkość fali- zależna jest od rodzaju ośrodka Amplituda fali- maksymalne wychylenie z położenia równowagi Jednostka: [A]= 1m długość fali szybkość fali Okres drgań- czas wykonywania jednego pełnego drgania długość fali okres drgań okres drgań szybkość rozchodzenia się fali okres drgań

FALA INFRADŹWIĘK ULTRADŹWIĘK Ich częstotliwość drgań to od 0,1 do 20 Hz i są niesłyszalne dla człowieka. Fale dźwiękowe o częstotliwościach większych od 20000 Hz.

np.: fala na wodzie powstała po wrzuceniu kamienia do wody. PODŁUŻNA POPRZECZNA Fala, w której kierunek drgań cząsteczek jest zgodny z kierunkiem rozchodzenia się fali, np.: dźwięk. Fala, w której kierunek drgań cząstek jest prostopadły do kierunku rozchodzenia się fali, np.: fala na wodzie powstała po wrzuceniu kamienia do wody.

G

GĘSTOŚĆ Stosunek masy do pewnej ilości substancji do zajmowanej przez nią objętości. Jednostka: 1 kg/m3 , 1 g/cm3 Symbol: ϱ kg m3

GRAWITACJA Zjawisko naturalne polegające na tym, że wszystkie obiekty posiadające masę oddziałują na siebie wzajemnie przyciągając się.

I

IZOLATOR ELEKTRYCZNY CIEPŁA Materiał, który nie przewodzi prądu elektrycznego, np.: szkło, papier, drewno. Substancja, materiał albo produkt o małej przewodności cieplnej, np.: styropian, wełna celulozowa.

Budowa izolatora W izolatorach nie ma elektronów swobodnych, wszystkie krążą wokół jądra atomowego tworząc obojętne atomy.

J

Nadmiar lub niedobór elektronów. JON Nadmiar lub niedobór elektronów. Jon dodatni Cząstka, która ma więcej protonów niż elektronów ( elektrony oderwały się od ostatniej powłoki-walencyjnej. ) Jon ujemny Cząstka, która ma więcej elektronów niż protonów (elektrony dołączyły do ostatniej powłoki).

K

KONWEKCJA Samorzutne mieszanie się warstw cieczy lub gazu o różnych temperaturach. Unoszenie się w górę ogrzanej masy gazu lub cieczy.

Ł

ŁADUNKI ELEKTRYCZNE Pomiędzy ładunkiem dodatnim i ujemnym działa siła przyciągająca. Dwa ładunki jednego znaku odpychają się.

M

MASA Ilość materii, z której zbudowane jest dane ciało. Po przewiezieniu na księżyc nie ulega zmianie. Symbol: m Jednostka: 1kg

MENISK Menisk wklęsły Menisk wypukły Rodzaj menisku zależy od relacji pomiędzy siłami spójności i przylegania. Menisk wklęsły Menisk wypukły Jeżeli siły przylegania są większe od sił spójności to tworzy się menisk wklęsły, a ciecz nazywamy cieczą zwilżającą. Ciecz zwilża ścianki naczynia (np. woda w naczyniu szklanym). Jeżeli siły przylegania są mniejsze od sił spójności to tworzy się menisk wypukły, a ciecz nazywamy cieczą nawilżającą (np. rtęć w naczyniu szklanym). Siła przylegania- siła działająca między cząsteczkami różnych ciał. Siła spójności- siły oddziaływania między cząsteczkami cieczy.

MOC Wielkość liczbowa określająca stosunek praca do czasu w jakim ta praca została wykonana. Moc danego urządzenia informuje nas o tym jaką pracę wykonuje ono w czasie 1 sekundy, Jednostka mocy jest wat (1W). Moc jednego wata posiada urządzenie, które w czasie 1 sekundy wykonuję pracę 1 dżula. praca moc czas dżul sekunda wat

N

NAPIĘCIE POWIERZCHNIOWE Stykanie się powierzchni cieczy z ciałem stałym, gazowym lub inna cieczą.

NIUTON Siła z jaką ziemia przyciąga ok. 102g. Jednostka: a)siły, b)ciężaru, c) parcia Symbol: N 1 N to siła, z jaką trzeba działać na ciało o masie 1 kg, aby nadać mu przyspieszenie równe 1 m/s²

NIEPEWNOŚĆ POMIAROWA Różne odczyny na przyrządzie.

O

OKRES DRGAŃ Czas jednego pełnego drgania. Symbol : T Jednostka: [T]= 1s

ODDZIAŁYWANIE BEZPOŚREDNIE Wymaga bezpośredniego kontaktu ciał (mechaniczne). np.: ktoś kopie piłkę

ODDZIAŁYWANIE NA ODLEGŁOŚĆ MAGNETYCZNE GRAWITACYJNE ELEKTROSTATYCZNE Zachodzi na odległość jest przyciąganie oraz odpychanie magnetyczne, np.: magnes przyciąga spinacz biurowy. Każde dwie masy przyciągają się zachodzi na odległość, nie występuje odpychanie grawitacyjne, np.: puszczona swobodnie piłka spada na ziemię. Zachodzi na odległość, przyciąganie oraz odpychanie, np.: dwa naelektryzowane balony oddziałują –odpychają się.

P

PRĘDKOŚĆ Wyraża zmianę położenie ciała w jednostce czasu. Wzór: Jednostka: 1 m/s droga prędkość czas metr sekunda

PRĘDKOŚĆ ŚREDNIA Iloraz drogi i czasu, w którym droga ta zastała pokonana. Wzór: s - droga pokonana przez ciało w czasie t.

PRZYSPIESZENIE Wyraża zmianę prędkości w czasie. Jednostka: metr na sekundę kwadrat

PRAWO PASCALA Ciśnienie w gazach i małych objętościach cieczy rozchodzi się równomiernie i wszędzie jest jednakowe. Przykłady: Pompowanie koła Działania urządzeń hydraulicznych

PRAWO ARCHIMEDESA Na każde ciało zanurzone w cieczy działa siła wyporu skierowana pionowo do góry i równa jest ciężarowi cieczy wypartej przez to ciało. Wzór na sił ę wyporu Siłę wyporu da się zapisać wzorem: F = ρ ·g ·v objętość tej części ciała, która jest zanurzona w płynie- Siła wyporu m3 przyspieszenie ziemskie- Gęstość płynu - m/s2 kg/m3

PRAWO COULOMBA Siła wzajemnego oddziaływania naelektryzowanych ciał jest wprost proporcjonalna do iloczynu ładunku(jeżeli iloczyn ładunku wzrasta to siła wzrasta o tyle samo) i odwrotnie proporcjonalna do kwadratu odległości miedzy nimi. np.: odległość się zmniejsza dwa razy więc siła wzrasta dwa razy do kwadratu.

PRACA Praca jako wielkość fizyczna zależna jest od siły i przesunięcia. Dlatego też, im większa jest wartość działającej siły oraz im większa jest wartość przesunięcia (droga) w wyniku jej działania, tym większa jest praca. praca = siła · przesunięcie W = F · s gdzie: F – siła [N], s – przesunięcie [m], W – praca [J]. Jednostka: Wzór: [J] = 1 N · 1m gdzie: J- dżul N- niuton m- metr

PRACA MECHANICZNA Praca wykonana, kiedy działamy na ciało, któro ulega przesunięciu, Wzór: W = F · s gdzie: F – siła [N], s – przesunięcie [m], W – praca [J]. [J] = 1 N · 1m Jednostka: gdzie: J- dżul N- niuton m- metr

POGŁOS Pogłos jest to zjawisko stopniowego zanikania energii dźwięku po ucichnięciu źródła, występujące wskutek odbić fal dźwiękowych (echo) od powierzchni pomieszczenia. Zjawisko to można spotkać w życiu codziennym na klatkach schodowych, korytarzach, w pustych pomieszczeniach. Pogłosem nazywamy wynik nakładania się na siebie kilku ech.

PROCESY CIEPLNE Przejście substancji ze stanu stałego w stan ciekły. CHŁODZENIE KRZEPNIĘCIE TOPNIENIE Odprowadzenie ciepła z układu w celu zapobieżenia wzrostu lub obniżenia temperatury (np.: w silnikach elektrycznych). Przechodzenie ciała ze stanu ciekłego w stan stały. Krzepniecie wielu substancji zachodzi w określonej temperaturze zwanej temperaturą krzepnięcia( dla wody 0 °C). Przejście substancji ze stanu stałego w stan ciekły.

PROCESY CIEPLNE OGRZEWANIE WRZENIE PAROWANIE Proces dostarczanie energii cieplnej do ciała, pomieszczenie w celu podniesienia lub utrzymania jego temperatury. Przemiana cieczy w gaz (parę), podczas, którego powstają i rosną pęcherzyki pary nasyconej w objętości. Zachodzi na CAŁEJ objętości. Temperatura wrzenia zależy od rodzaju cieczy. Przechodzenie z fazy ciekłej danej substancji w fazę gazową (parę) zachodzi z reguły na POWIERZCHNI cieczy.

PRZEWODNIKI CIEPLNE Ciała, które dobrze cieplnie przewodzą energię nazywamy przewodnikami cieplnymi. Do najlepszych przewodników cieplnych należą metale, np. srebro, miedź, czy aluminium. Dobrym przewodnikiem ciepła jest także diament. Nie wszystkie ciała dobrze przekazują energię przez cieplny przepływ energii. Zastosowanie przewodników ciepła: -do produkcji garnków, żelazek i kaloryferów, ponieważ metal dobrze przewodzi ciepło, -do produkcji rur przeprowadzających ciepłą wodę  -do produkcji chłodnic samochodowych  

Budowa przewodnika W przewodnikach elektrony z ostatnich powłok oderwały się i krążą swobodnie po całej ilości przewodnika. Pozostałe po nich jony dodatnie tworzą regularną sieć cząstek ze sobą oddziałujących ( nie mogą poruszać się po całej orbicie, drgają).

POLE ELEKTROSTATYCZNE POLE JEDNORODNE POLE CENTRALNE Źródłem są dwie różnoimiennie (- i +) naelektryzowane płyty ( między nimi istnieje pole elektrostatyczne). Na dany ładunek działa zawsze taka sama siła. Źródłem jest naelektryzowana kula (dodatnio lub ujemnie). Pole centralne nie jest jednorodne im dalej od źródła tym działa mniejsza siła na ładunek.

Pole elektrostatyczne Pole elektrostatyczne na rysunku przedstawiamy za pomocą linii sił pola ( są to linie, wzdłuż których poruszałby się ładunek próbnym dodatni umieszczony w dowolnym punkcie pola). Zwrot linii jest zawsze zgodny ze zwrotem siły działającej na ładunek dodatni.

POLE UKŁADU DWÓCH ŁADUNKÓW

R

RUCH JEDNOSTAJNY PROSTOLINIOWY Ruch, którego torem jest prosta i w czasie, którego ciało w dowolnych, ale jednakowych odstępach czasu przebywa jednakową drogę- porusza się ze stałą prędkością. Długość pokonanej drogi czas

RUCH JEDNOSTAJNIE PRZYSPIESZONY Ciało porusza się po linii prostej, przyrosty prędkości w jednakowych odstępach czasu są równe. prędkość czas

RESUBLIMACJA Przechodzenie substancji z fazy gazowej(pary)w fazę stałą z pominięciem stanu ciekłego.

ROZSZERZALNOŚĆ TEMPERATUROWA Zmiana objętości ciała wraz ze zmianami temperatury, np.: zjawisko rozszerzalności cieplnej gazów można także wykorzystywać naprawiając w prosty sposób piłeczkę pingpongowa. Powietrze wewnątrz ogrzanej piłeczki rozszerza się i nadaje jej poprzedni kształt.

RUCH DRGAJĄCY Ciało porusza się ruchem drgającym, gdy wytrącone z położenia równowagi a następnie puszczone swobodnie wraca do tego położenia, mija je, wychyla się w drugą stronę na taką sama odległość i wraca do położenia równowagi.

S

SIŁA Wielkość wektorowa będąca miarą oddziaływań fizycznych miedzy ciałami. Symbol: F Jednostka: 1N (niuton) 1 N to siła, z jaką trzeba działać na ciało o masie 1 kg, aby nadać mu przyspieszenie równe 1 m/s²

SIŁA WYPADKOWA Siła działająca na ciało, powodująca taki sam skutek jak kilka przyłożonych do tego ciała sił. Wypadkowa: Kierunek: poziomy Zwrot: w lewo Wartość: 2N

SIŁA SPÓJNOŚCI Siły oddziaływania miedzy cząsteczkami cieczy.

SIŁA PRZYLEGANIA Siła działająca miedzy cząsteczkami różnych ciał. ( Siła oddziaływania między cząsteczkami cieczy i cząsteczkami naczynia). Menisk wypukły Menisk wklęsły

SIŁA GRAWITACJI Fg= m•g Siła z jaką Ziemia przyciąga dane ciało (które posiada masę). Fg= m•g  przyspieszenie grawitacyjne, zazwyczaj przyjmuje się przyspieszenie ziemskie (10m/s2) Masa- wyrażona w kg Kierunek: pionowy, zwrot: w dół, Wartość: m•g, Punkt przyłożenia: środek ciała

SIŁA SPRĘŻYSTOŚCI Siła, która powoduje powrót odkształconego ciała do pierwotnego kształtu lub objętości. np.: piłka, gdy ja odbijamy napręża się a później wraca do poprzedniego kształtu.

SIŁA OPORU Fop Siła występuje podczas ruchu ciała. Zależy od: a) szybkości ciała, b) Kształtu ciała, c) Wielkości powierzchni. Fop Siła działa przeciwnie do kierunku ruchu ciała

SIŁA TARCIA Jedno ciało porusza się względem drugiego. STATYCZNA- ciało znajduję się na podłożu (spoczywa). KINETYCZNA- ciało porusza się po podłożu. Zależy od: a) Wartości siły nacisku, b) Rodzaju powierzchni

SIŁA PARCIA Działa, gdy gaz lub ciecz wywiera na ciało ciśnienie. Zależy od: a) ciśnienia płynu, b) pola powierzchni Fparcia – siła parcia (w niutonach N) p – ciśnienie płynu (w paskalach Pa) S  – pole powierzchni (w m2) np.: strzykawka z wodą

SIŁA WYPORU Wartość siły wyporu jest równa wartości ciężaru wody wypartej przez zanurzone w niej ciało. Zależy od: a) gęstości cieczy, gdzie: ρ – gęstość cieczy lub gazu, w którym znajduje się ciało. g – przyspieszenie grawitacyjne, zazwyczaj przyjmuje się przyspieszenie ziemskie (10m/s2) V – objętość wypieranego płynu równa objętości części ciała zanurzonego w płynie. b) Objętości ciała zanurzonego w cieczy Wynurza się- ρciała > ρcieczy Pływa- ρciała = ρcieczy Tonie- ρciała < ρcieczy

SIŁY RÓWNOWAŻĄCE SIĘ Mają ten sam kierunek i ta samą wartość, ale przeciwne zwroty. Siły równoważą się, gdy ich siła wypadkowa wynosi 0.

STAN RÓWNOWAGI Stan równowagi posiada ciało, na które działają siły równoważące się.

SKŁADANIE SIŁ Dodawanie sił działających na ciało. F1 Fw = F2 F1+F2=Fw

SUBLIMACJA Przejście ze stanu stałego w stan gazowy.

T

np.: miedzy oponą a nawierzchnią drogi. TARCIE TOCZNE Opór ruchu występujący przy toczeniu jednego ciała po drugim, np.: miedzy oponą a nawierzchnią drogi.

TARCIE ŚLIZGOWE Występuje na styku dwóch ciał stałych, gdy ciała przesuwają się względem siebie.

W

WZGLĘDNOŚĆ RUCHU Ciało względem jednego ciała jest w ruchu, a względem innego w spoczynku, np.: Człowiek jadący samochodem jest w ruchu względem drzewa, a w spoczynku względem samochodu, sieczenia w nim czy kierownicy.

WEKTOR Odcinek z wyróżnionym początkiem i końcem.

WIELKOŚĆ WEKTOROWA Ma zwrot, kierunek, punkt przyłożenia i wartość. (podawana w niutonach)

np.: ciężar[F]= 1N, kierunek-pionowy, zwrot- w prawo WIELKOŚCI FIZYCZNE SKALARNE WEKTOROWE • Do określenia ich należy podać : wartość, jednostkę np.: m=1kg, s= 1m • Do określenia ich trzeba podąć: jednostkę, kierunek, zwrot, punkt przyłożenia np.: ciężar[F]= 1N, kierunek-pionowy, zwrot- w prawo

Wielkości skalarne - ENERGIA MASA CZAS GĘSTOŚĆ PRACA MOC SYMBOL E m t ŁADUNEK ELEKTRYCZNY GĘSTOŚĆ PRACA MOC SYMBOL E m t q ϱ W P JEDNOSTKA 1J (dżul) 1J=1N•1m 1N-niuton 1m- metr 1kg 1s 1h= 3600s 1C (kulomb) 1 kg/m3 , 1 g/cm3 1W (wat) 1J- dżul 1s- sekunda WZÓR Fcięż. = m · g m-masa(kg) g-przys. Ziemskie (10m/s2) - q=n·e n- liczba naturalna e- ładunek elementarny V-objętość (m3) W=F•s F- siła s- droga przebyta przez ciało W- praca t- czas

Wielkości wektorowe POŁOŻENIE PRĘDKOŚĆ PRZYSPIESZENIE SIŁA SYMBOL v a F JEDNOSTKA 1 m/s 1m- metr 1s- sekunda metr na sekundę kwadrat 1N (niuton) 1 N to siła, z jaką trzeba działać na ciało o masie 1 kg, aby nadać mu przyspieszenie równe 1 m/s² WZÓR s-droga (m) t- czas(s) m - masa (kg), a - przyspieszenie (metr na sekundę kwadrat)

WZAJEMNOŚĆ ODDZIAŁYWAŃ Jeżeli jedno ciało oddziałuje na drugie, to drugie ciało oddziałuje na pierwsze. Oddziaływania są zawsze wzajemne, a skutki oddziaływań mogą być : STATYCZNE DYNAMICZNE Odkształcenie ciała, np.: zgniecenie plasteliny Zmiana prędkości; jej wartości, kierunku lub zwrotu, np.: ruch piłki tenisowej na korcie

WAHADŁO MATEMATYCZNE Punkt materialny zawieszony na nierozciągliwej nici. Poniżej zestawiono animacje pokazujące wahadło matematyczne w zależności od jego energii. Animacje pokazują, że okres drgań zależy od amplitudy. Kąt 135° Kąt 180° Kąt początkowy 0°, równowaga trwała. Kąt 45° Kąt 90° Wahadło posiada energię potencjalną ( Ep=m•g•h) oraz kinetyczną

Z

ZERO BEZWZGLĘDNE Najmniejsza możliwa temperatura równa: −273,15 °C = 0 K Zero bezwzględne odpowiada stanowi materii o najmniejszej możliwej energii.

ZASADA ZACHOWANIA ENERGII MECHANICZNEJ

ZASADY DYNAMIKI NEWTONA:

I ZASADA DYNAMIKI

( przyspieszonym lub opóźnionym). II ZASADA DYNAMIKI Jeżeli na ciało działają siły, które nie równoważą się to ciało porusza się ruchem jednostajnie zmiennym ( przyspieszonym lub opóźnionym). wypadkowa np.:

III ZASADA DYNAMIKI Wartość: 1N kierunek: poziomy Zwrot: F1- w prawo F2- w lewo

ZAKRES POJĘĆ Z I i II KLASY GIMNAZJUM. Klus Karolina Kl. II gim.