Sztuka romańska i gotycka

Styl gotycki: Styl gotycki – powstał i rozwinął się w połowie XII wieku we Francji. Powstanie gotyku związane jest z rozwijającą się pod koniec średniowiecza kulturą dworską, rycerską i mieszczańską. Swoim zasięgiem objął zachodniochrześcijańską Europę. Gotyk - nazwa ta pochodzi od barbarzyńskiego, germańskiego plemienia Gotów, które napadło i zniszczyło Rzym w V wieku. Nazwę tę, jako lekceważącą zatwierdzili włoscy architekci renesansu. W architekturze sakralnej gotyk kontynuuje osiągnięcia romanizmu, jednak z wyraźnym ich udoskonaleniem.

Architektura gotycka Umacnianie się władzy świeckiej, królewskiej i książęcej, a także rozkwit administracji i handlu, a w ślad za tym powstanie większych miast - to wszystko sprawiło, że w architekturze gotyku kościół stracił swoje bezwzględne panowanie. Był on nadal budowlą największą, najbardziej imponującą i najtrudniejszą do zrealizowania, ale obok niego powstawały w obrębie miasta także ratusze, szpitale, hale targowe, warowne bramy, kamienice mieszkalne i fortyfikacje. W gotyku budowle odznaczały się owiele większą liczą okien, wypełnianych zazwyczaj witrażami, strzeliste wieże, bogato zdobione  portale. Cechami charakterystycznymi dla architektury gotyckiej jest stosowanie łuku ostrego, sklepienia krzyżowo-sklepieniowego i systemu łuków przyporowych, odciążających ściany budowli. Wnętrza kościołów zdobiły często freski, przedstawiające sceny biblijne. Cechy architektury gotyckiej · budowle to głównie : kościoły, zamki obronne, ratusze, szpitale, hale targowe · skłonność do wysokich, strzelistych budowli · wykorzystanie sklepienia krzyżowo-żebrowego · wykończenie drzwi i okien w kształcie ostrołuku · zamiłowanie do wąskich, wysokich okien, najczęściej pokrytych witrażami

Zabytki architektury gotyckiej Katedra Notre Dame w Paryżu Kościół Mariacki w Krakowie, Gdańsku.

Rzeźba gotycka Cechy rzeźby gotyckiej Rzeźba gotycka odsłania na nowo formy naturalistyczne. Rzeźbiarze gotyku nie dopuszczają romańskich kanonów* zdobniczych, aby zastąpić je formami ornamentalnymi**, mających swoje źródło w świecie roślin. W ich artystycznym wyobrażeniu wraz z plastycznie ukazanym kształtem, postać ludzka odzyskuje właściwe proporcje, naturalność postawy i swobodę gestu. Cechy rzeźby gotyckiej · ścisły związek z kościołem – tematyka religijna · ukazanie się postaw osób świeckich · duża popularność rzeźby kamiennej oraz znaczny rozwój rzeźby drewnianej, · · większa swoboda artysty w przedstawianiu postaci w celu uniknięcia deformacji · dążenie do realistycznego przedstawienia przedmiotu lub postaci ( postacie swobodne w gestach, postawie i mimice twarzy) *Kanon - zespół wzorców wytwarzania obowiązujących w danym okresie w odniesieniu do przedstawiania ludzkiej postaci. **Ornament  – motyw zdobniczy stosowany w architekturze lub sztukach plastycznych.

Malarstwo gotyckie Główną kwestią gotyckich obrazów były sceny z Nowego Testamentu. Swój początek znalazły także obrazy o tematyce świeckiej. To, co przede wszystkim wyróżnia malarstwo gotyckie od innych, jest uporczliwe pokazania człowieka takim, jakim jest naprawdę - zarówno w wyglądzie, odczuciach, a także w otoczeniu. Cechy malarstwa gotyckiego wykorzystanie scen z Nowego Testamentu pojawianie się obrazów o tematyce świeckiej ukazywanie postaci taką, jaka jest naprawdę - realistyczne ukazywanie człowieka z uwzględnieniem jego wyglądu, uczuć, otoczenia, rysów twarzy, proporcji ciała, stroju itp. stosowanie światłocienia i perspektywy na miarę ówczesnych umiejętności, duże znaczenie malarstwa witrażowego.

Styl romański Średniowiecze kojarzy się większości ludzi ze strachem, całkowitą wiarą w Boga, ciemnością i niewiedzą – styl romański bardzo dobrze oddaje te wyobrażenia. Zalążek jego istnienia datuje się na przełom XI – XII wieku. Narodził się on w południowej Francji i północnych Włoszech, gdzie krzyżowały się wpływy bizantyjskie z rzymskimi. To tam władcy miast-państw konkurowali ze sobą między innymi w dziedzinie wznoszenia piękniejszych, większych i wspanialszych świątyń. Z czasem styl romański rozprzestrzenił się na resztę Francji i Włoch, Hiszpanię, Niemcy, Anglię i kraje Słowiańskie skąd wypierał poprzednie – bezstylowe porządki architektoniczne. Miał charakter głównie sakralny, a jego dokonania wiązały się przede wszystkim z działalnością zakonów.

Architektura romańska Architektura romańska to głównie budowle o grubych murach, najczęściej z półokrągłymi łukami oraz małymi oknami. Typowym materiałem budulcowym był kamień. Kościoły wznoszone w stylu romańskim najczęściej miały kształt krzyża. Budowla od wewnątrz była przyozdabiana bardzo skromnie, a w krajach słowiańskich nie była prawie wcale przyozdabiana. Perłą polskiej romańskiej architektury jest kolegiata w Tumie pod Łęczycą . Jest to najlepiej zachowana budowla tego typu w naszym kraju. Wnętrza kościołów były raczej ciemne, z powodu małych okien i skromnie przyozdobione. Nowością są sklepienia krzyżowo-żebrowe, które się wtedy pojawiły. Powstały one w skutek połączenia pod kątem prostym dwóch, przecinających się łuków. Oczywiście architektura romańska to nie tylko kościoły, ale również zamki obronne np.: zamkek w Łęczycy. Można bardzo łatwo dostrze tu tu formy romańskie - przede wszystkim małe, zakończone półkolistym łukiem okna. Wieże najczęściej czworokątne, ale zdażały się też okrągłe i sześciokątne.   

Architektura romańska Kolegia w Tumie: Zamek w Łęczycy:

Rzeźba romanńska: Rzeźba romańska wykonywana najczęściej w kamieniu. Wypełniała przeznaczone dla niej miejsca na portalach, zagłębieniach muru, na kapitelach i trzonach kolumn. Tematyka kamiennych rzeźb związana była z Pismem Świętym, głównie Starym Testamentem, a także żywotami świętych. Częste były również motywy zwierzęce i roślinne głównie symbolizujące, m.in. walkę dobra ze złem. Rzeźba była tak zwana "Biblia dla ubogich", ponieważ przybliżała osobom nie umiejącym czytać prawdy wiary zapisane w Bibli. Rzeźbiono nie tylko w kamieniu, ale także w drewnie i brązie. Cechy rzeźby romańskiej - przewaga płaskorzeźb - bliskie związki rzeźby z architekturą - wykonanie rzeźb w kamieniu, rzadziej w drewnie - upodobanie rzeźbiarzy do scen ilustrujących Pismo Święte - stosowanie motywów roślinnych i zwierzęcych - anonimowość artystów - brak dbałości o wierne oddanie prawdziwego wyglądu człowieka (ukazywano go odzianego w długie szaty, bez cech charakterystycznych w rysach twarzy; gestem czy wyrazem twarzy nie zdradzającego żadnych uczuć)

Rzeźba romańska Drzwi Gnieźnieńskie to najwybitniejszy pomnik polskiej, nawet europejskiej rzeźby romańskiej, przedstawiają one opowieść o życiu św. Wojciecha wyrażoną w postaci 18 obrazów, dzielących jego historię na dwie części.

Malarstwo romańskie W malarstwie romańskim dominuje malarstwo ścienne, książkowe, (miniaturowe), tablicowe oraz witrażownictwo. Malarze najczęściej przedstawiali świat niewidzialny np.: piekło, niebo, raj lub anioły. Malowidła zdobiły ściany średniowiecznych klasztorów i kościołów.. Cechy malarstwa romańskiego • malowanie obrazów na wewnętrznych ścianach kościołów - fresków, mozaik • duża popularność malarstwa miniaturowego - ręcznie pisane i ilustrowane księgi • charakterystyczny wygląd postaci (głowy przechylone o surowym wyrazie twarzy, palce rąk wykrzywione, nogi rozstawione - to znaki ruchu),  • właściwe dla tamtych czasów stroje: suknie, płaszcze, długie szaty,  • duże zainteresowanie witrażownictwem • głównie tematyka biblijnjna • malowanie elementów roślinnych i zwierzęcych

podsumowanie Styl romański to wiek XI – XII. Jest to styl surowy, ciemny, o grubych murach, małe okna, mało ornamentów, typowy materiał to kamień. Katedra Św. Wacława Styl gotycki to wiek XIII – XV. Jest to styl strzelisty, świetlisty, dużo ornamentów, typowy materiał to cegła. Katedra Narodzin św. Marii w Mediolanie

Pracę przygotowała: Martyna Bihun Klasa 1f 