Poradnik Dobrego Wychowania Dobre maniery i wychowanie na co dzień.

Kodeks dobrego wychowania - Savoir Vivre podstawy Savoir vivre wg Dale Carneg’a: Interesuj się szczerze ludźmi. Uśmiechaj się. Pamiętaj, że dla każdego nazwisko jest najsłodszym i najważniejszym z dźwięków. Bądź dobrym słuchaczem, zachęcaj innych, by opowiadali o sobie. Rozmawiaj z każdym o tym tylko, co jest mu znane i co go interesuje. Usiłuj wzmagać w każdym poczucie jego wartości i czyń to szczerze. 

Kodeks dobrego wychowania Kodeks Dobrego Wychowania to formy dobrego wychowania oparte na: szacunku, uznaniu, przyjaznym odnoszeniu się do siebie. Nie powinniśmy traktować ich jako zbioru sztucznych zasad, które mają za zadanie utrudnić nam życie, ale właśnie jako wskazówki jak żyć przyjaźnie, zwracając uwagę na innych ludzi.

Czym jest takt? Takt jest umiejętnością wczucia się w położenie drugiego człowieka i zrozumienia, jakie słowo czy gest mogą go urazić i powstrzymywania się od tego właśnie gestu czy słowa. Zatem człowiek taktowny traktuje innych tak, jak sam chciałby być traktowany.

Czym jest kultura osobista? Kultura osobista jest cechą, którą nabywa się w wyniku ciągłej pracy nad sobą przez całe życie. Jest ona: pewną trwałą właściwością, określa zachowanie człowieka niezależnie od czasu, miejsca i okoliczności.

Na pojęcie kultury osobistej składa się wiele elementów: ogłada towarzyska, czyli umiejętność prowadzenia rozmowy, pozdrawiania, zachowania się przy stole, wygląd zewnętrzny- czyste ubranie, starannie uczesane włosy niezwykle dużo mówią o człowieku, który swoim schludnym wyglądem wyraża szacunek wobec drugiej osoby i wobec samego siebie, stosunek do drugiego człowieka- życzliwość wobec innych, poszanowanie godności zarówno własnej, jak i osób ze swojego otoczenia, odpowiedzialne podejście do pracy czy dążenie do stworzenia dobrej atmosfery w domu i wśród znajomych, wiedza z różnorodnych dziedzin, takich jak literatura, historia, sztuka, technika - człowiek kulturalny powinien zwiedzać wystawy, czytać wartościowe książki, słuchać muzyki, aby móc przyswoić sobie dorobek minionych pokoleń i tak zdobytą wiedzę móc wykorzystać w życiu codziennym.

Magiczne słowa. Nigdy nie zapominaj o magicznych słowach! To słowa klucze, które otwierają wszystkie drzwi. Od nich wszystko się zaczyna Oto one:

PROSZĘ

DZIĘKUJĘ

PRZEPRASZAM

Powitanie i pozdrowienie. Skinienie głową czy ukłon są najprostszą formą uprzejmości. Pozdrawiać można także uśmiechem albo krótkimi zwrotami - „Cześć" wśród młodzieży, „Dzień dobry", „Dobry wieczór” wśród osób starszych. Pozdrawia się ludzi bardzo bliskich, ale i znanych tylko z widzenia. Są jednak takie miejsca, w których pozdrawia się ludzi całkiem sobie obcych, np. w górach, w lesie czy w przedziale kolejowym.

Kto pozdrawia? W sytuacjach oficjalnych przyjmuje się zasady: pierwsza pozdrawia osoba stojąca niżej w hierarchii społecznej - więc pierwszy kłania się pracownik swojemu przełożonemu, uczeń nauczycielowi. młodszy pozdrawia starszego, mężczyzna kobietę, idący stojącego, wchodzący do już obecnego, jadący samochodem pieszego. Nie powinno się jednak sztucznie wyczekiwać na pozdrowienie, przeprowadzając śmieszną kalkulację „kto ważniejszy". Osoba kulturalna na widok znanej sobie osoby po prostu kłania się. Pamiętaj! Nigdy z rękami w kieszeniach!

Ukłon. Kłaniamy się spotykając na ulicy domowników i najbliższą rodzinę, szczególnie w sytuacji, gdy jesteśmy w towarzystwie. Osobom, które spotkaliśmy już kilkakrotnie w ciągu dnia, kłaniamy się tylko przy pierwszym spotkaniu, przy następnych należy się jedynie uśmiechnąć lub wykonać jakiś przyjazny gest. Zawsze przyłączamy się do ukłonu osoby, z którą idziemy, nawet jeśli nie znamy spotkanego przechodnia.

Co z nakryciem głowy? Uchylenie nakrycia głowy jest nadal obowiązującym gestem wśród kulturalnych ludzi. Dotyczy to tylko kapelusza i czapki z daszkiem, nie zaś beretu, czapki mundurowej czy ciepłej wełnianej czapki. Mijając znajomego mężczyzna zdejmuje kapelusz prawą ręką, a gdy wyprzedza osobę spotkaną - lewą. Pozdrowić można przez krótkie dotknięcie ronda w wypadku, gdy mijają się panowie, którym towarzyszą panie. Wchodząc do pomieszczenia zamkniętego mężczyzna powinien zdjąć nakrycie głowy.

Siedzieć czy wstać? Kobieta przy powitaniu i pożegnaniu powinna wstać tylko wówczas, gdy wita się z kobietą starszą od siebie lub z kimś bardzo dostojnym. Mężczyzna natomiast zarówno przy powitaniu jak i przy pożegnaniu powinien zawsze wstać. Młodzież do lat osiemnastu przy powitaniu z osobami starszymi także powinna wstać.

Całowanie w rękę. Całowanie w rękę nie jest obowiązkiem. Dziewczyna nigdy nie powinna wyrywać ręki, nawet, jeśli jest przeciwna pocałunkowi. Ważne jest prawidłowe wykonanie tego gestu - mężczyzna schyla się do damskiej dłoni, a nie podnosi ją do góry. Nie powinno się całować w rękę przez stół. Nie całuje się pań w rękę pod gołym niebem, w sytuacjach oficjalnych, np. w urzędach. Obecnie przyjmuje się stanowisko, i że w rękę całuje się jedynie najdroższe panie w życiu - matkę, żonę, składając życzenia, gratulacje, dziękując za życzliwość.

Uścisk dłoni. Obowiązuje zasada, że: osoba starsza pierwsza podaje rękę osobie młodszej, kobieta - mężczyźnie, przełożony - podwładnemu. Należy spokojnie poczekać, jeżeli osoba starsza czy kobieta nie podaje ręki i poprzestać tylko na ukłonie. Młodzi ludzie zazwyczaj popełniają tę klasyczną gafę i pierwsi wyciągają rękę np. do mamy koleżanki. Jednak za bardzo niegrzeczne uważałoby się dzisiaj niezauważenie ręki podanej przez osobę młodszą w geście przyjaźni.

Uścisk dłoni cd. Podczas witania gości w prywatnym mieszkaniu gospodarz najpierw pomaga gościom zdjąć okrycie wierzchnie, a dopiero wówczas następuje przywitanie. Gospodarz pierwszy wyciąga rękę do swoich gości. Widząc na ulicy osobę znajomą, podaje się jej rękę tylko wtedy, gdy zamierzamy przystanąć i zamienić z nią kilka słów. Obecnie zdjęcie rękawiczki nie jest konieczne, chyba że osoba starsza wiekiem uczyniła to pierwsza. Nie należy podawać dłoni przez stół. Jeśli nasi znajomi znajdują się po drugiej stronie stołu, wystarczy na powitanie skinąć głową lub obejść stół w celu uściśnięcia ręki znajomego. W sali restauracyjnej nie witamy się przez podanie dłoni, gdy osoba znajoma spożywa właśnie danie. Wtedy powitanie powinno nastąpić przez skinienie głowy.

Przedstawianie się. Z reguły zawieranie znajomości odbywa się za pośrednictwem osoby  trzeciej. W dzisiejszych czasach istnieją jednak sytuacje, np. wielkie przyjęcia, podczas których gospodarze nie są w stanie przedstawić sobie wszystkich gości. Wtedy też możemy przedstawić się sami. Zarówno kobiety jak i mężczyźni mogą przedstawić się sami.

Jak należy się przedstawiać? Na przyjęciu możemy więc podejść do osoby, którą pragniemy poznać i powiedzieć: „Pozwoli pani, że się przedstawię..." lub „Czy mogę się przedstawić?" Wymieniamy następnie imiona i nazwiska lub tylko nazwiska i podajemy sobie ręce. Podczas przedstawiania się można wymienić jedynie nazwisko bez żadnego wprowadzenia, np. „Kowalski". W wypadku, gdy przedstawia się małżeństwo, prezentacji dokonuje tylko jedno z małżonków. Najpierw przedstawia siebie, po czym dodaje „To jest mój mąż/żona".

Zachowanie przy Stole Zachowanie dobrych manier sprawia, że spożywanie posiłku staje się niejako rytuałem i daje o wiele więcej przyjemności niż zjedzony w pośpiechu hamburger.

Czego nie robimy przy stole? ♦ nie mówimy z pełnymi ustami, ♦ nie wycieramy talerza chlebem, ♦ nie korzystamy z telefonu komórkowego, ♦ nie plotkujemy z sąsiadem, ♦ nie mówimy szeptem, ♦  nie zapełniamy całej jamy ustnej jedzeniem, ♦  nie rozpieramy się łokciami, ani nie unosimy ich wysoko ponad stołem, ♦  nie rozpoczynamy jedzenia, dopóki wszystkim biesiadnikom nie podano jeszcze dania (chyba, że do tego zachęcają), ♦  nie pochylamy się nad talerzem, ♦  nie opieramy sztućców o brzeg talerza, ani nie odkładamy ich z powrotem na stół,

Czego nie robimy przy stole? cd ♦    nie doprawiamy jedzenia przed spróbowaniem go, ♦    nie wkładamy do popielniczki resztek jedzenia (np. kości); to nie kosz na śmieci, ♦    nie siorbiemy, ♦    nie mlaskamy, ♦    nie cmokamy, ♦    nie bekamy, ♦    nie żujemy gumy, ♦    nie czyścimy paznokci, ♦    nie wydmuchujemy głośno nosa, ♦    nie dłubiemy w zębach, ♦    nie „puszczamy wiatrów„, ♦    nie poprawiamy makijażu, ♦    kobiety nie powinny wycierać szminki w serwetę z materiału, ♦    nie palimy papierosów.

Postawa podczas jedzenia. Pamiętajmy przede wszystkim, by siedzieć prosto. Nogi powinny być ustawione na podłodze równoległe do siebie. Nie krzyżujemy ich, nie zakładamy jednej na drugą, ani nie zaplatamy wokół nóg krzesła. W żadnym wypadku nie wolno ściągać butów pod stołem. Nie opieramy łokci na stole, a także nie podpieramy się. Nie pochylamy się nad talerzem, tylko przenosimy potrawy do ust (nawet, jeśli grozi to poplamieniem). Nie należy kręcić się na krześle. Ręce trzymamy na stole, nie pod nim. Jeśli akurat nie jemy lewą ręka, to kładziemy ją na krawędzi stołu na wysokości nadgarstka. Nie należy bawić się sztućcami, ani bębnić palcami w blat stołu. W krześle należy rozsiąść się dość wygodnie i wykorzystać to, że mamy oparcie dla pleców.

Sztućce, czyli nie taki diabeł straszny. Podczas jedzenia nóż trzymamy w prawej dłoni, a widelec w lewej (odwrotnie jest w wypadku osób leworęcznych). Palec wskazujący nie powinien dotykać ani ostrza noża, ani wybrzuszenia widelca. Raz użytych sztućców nie wolno położyć z powrotem na obrusie. Nie należy także opierać ich o brzeg talerza. Łyżki nie wkładamy całej do ust, tylko jej zwężony koniec. Tak samo postępujemy z widelcem. Noża nigdy nie wkładamy do ust. Podobnie jak łyżeczki do kawy. Jeżeli kelner lub pani domu nie podali noża czy łyżki wraz z potrawą, to należy wziąć ze stołu sztućce leżące po zewnętrznej stronie nakrycia. Wraz z kolejnym daniami bierzemy też kolejne sztućce, posuwając się ku talerzowi.

Jedzenie palcami. Jedzenie palcami jest praktykowane w niektórych częściach Azji. Choć Europejczycy uważają taki sposób jedzenia za niestosowny, to jednak można spożywać posiłki bez pomocy sztućców w sposób elegancki. Je się tylko prawą ręką. Lewa spoczywa wówczas pod stołem. Używamy trzech palców - kciuka, wskazującego i środkowego. Przy ich pomocy lepimy z ryżu kuleczkę, do której dołączamy kawałki warzyw lub mięsa. Następnie tak spreparowaną porcję podnosimy do ust. Absolutnie nie wolno wyjmować z ust palcami kostek ani pestek. Nie wolno też ich wypluwać. Stosujemy do tego widelec lub łyżkę. Jedynie ości ryb można usunąć z ust palcami. Niejadalne resztki odkładamy na brzeg talerza.

UŁOŻENIE SZTUCCÓW NA STOLE. W dobrych restauracjach z dania głównego podanego na półmisku na talerz trafia około połowy jego zawartości. W momencie, gdy goście zjedzą pierwsza porcję, kelner ponownie nakłada potrawy, niejednokrotnie używając czystych nakryć. W tym wypadku możemy ułożeniem sztućców sygnalizować obsłudze nasze życzenia w następujący sposób:

Jeszcze nie skończyłem jedzenia

Jestem jeszcze głodny i proszę o ponowne nałożenie

Skończyłem jedzenie. Proszę sprzątnąć nakrycie.

Przyjęcie w domu. Podobnie zachowujemy się w czasie przyjęć w domu. Takim samym ułożeniem sztućców sygnalizujemy gospodarzom nasze życzenia.

Nakrycie podstawowe do obiadu składającego się z trzech dań.

Na nakrycie składa się: łyżka do zupy, nóż, widelec do dania głównego, widelczyk deserowy, łyżeczka deserowa, kieliszek do wina, kielich do wody, serweta.

Szczegółowy opis ułożenia sztućców. Nóż kładziemy po prawej stronie z ostrzem skierowanym w lewo. Widelec ułożony brzuszkiem do dołu po lewej stronie. Oba sztućce układamy w ten sposób by leżąc równolegle do siebie pozostawiały miejsce na talerz z dniem głównym. Łyżkę do zupy po prawej stronie noża. Musimy zwrócić uwagę na to, by odległość pomiędzy sztućcami a krawędzią stołu była jednakowa. Deser najczęściej spożywany jest przy pomocy widelczyka deserowego i łyżeczki deserowej, czasami zamiast łyżeczki stosuje sie nożyk deserowy. Parę sztućców umieszczamy bezpośrednio nad talerzem pamiętając, by trzonek widelczyka znajdował sie po lewej stronie, a trzonek łyżeczki po prawej.

Kieliszek do wina, podobnie jak pozostałe szkło ustawiamy po prawej stronie powyżej noża na wysokości nakrycia deserowego. Serwety (zarówno te z materiału jak i papierowe) kładziemy w centrum, z lewej strony lub powyżej nakrycia.

W TEATRZE Wyjście do teatru łączy się ze spotkaniem z innymi, najczęściej nieznajomymi ludźmi. Dlatego w miejscach publicznych, takich jak teatr, należy przestrzegać zasad dobrego wychowania, aby nie przeszkadzać innym w przeżywaniu i podziwianiu sztuki.

Strój do teatru. Dawniej wyjście do teatru było wielkim świętem, więc i strój był bardzo uroczysty. Dzisiaj ta zasada nie jest przestrzegana bardzo rygorystycznie. Mimo wszystko jednak ubranie do teatru nie powinno być naszym codziennym strojem, ponieważ nadal wyjście do teatru nie jest wydarzeniem codziennym.

Zachowanie podczas wystawianej sztuki. Podczas sztuki powinniśmy pamiętać, że nie jesteśmy jedynymi osobami, które przyszły do teatru. Szeleszczenie papierkami czy głośne jedzenie nie jest odpowiednim zachowaniem w teatrze, ponieważ zakłóca przeżywanie sztuki innym widzom. Nie powinno się także zbyt głośno szeptać ani tym bardziej rozmawiać podczas wystawianej sztuki, bo wyraźnie przeszkadzamy wszystkim osobom przybyłym do teatru.

Spóźnialscy. Podczas większych przedstawień spóźnialskich wpuszcza się do sali dopiero po przerwie, czasem uchyla się drzwi tak, aby spóźniona osoba mogła wejść do sali. Musi ona jednak pozostać z boku przez wzgląd na widzów, którym przeszkadzałoby krzątanie. Jeżeli jednak spóźnieni zostalibyśmy wpuszczeni do sali, to muszą pamiętać, że w takiej sytuacji naprawdę nie wypada szukać swojego miejsca przepychając się do środka rzędu, ale, o ile jest to możliwe, zająć miejsce z brzegu.

Oklaski W teatrze nie klaszczemy podczas przedstawienia. Czekamy albo na przerwę albo na zakończenie sztuki, ponieważ możemy naszymi oklaskami przeszkadzać innym widzom. W wypadku aplauzu musimy pamiętać o tym, że nie powinna być to reakcja wyłącznie jednej osoby, która zawzięcie trwa w swym oczarowaniu. Są takie przedstawienia, podczas których się nie klaszcze, np. podczas przedstawień Męki Pańskiej czy koncertów żałobnych. Jeśli dane przedstawienie wyraźnie nam się nie podobało, to nie okazujemy tego gwiżdżąc, ponieważ możemy zakłócić przeżywanie sztuki innym osobom znajdującym się w teatrze.

Dziękuję za uwagę. Opracowała Małgorzata Szyda