Przemoc w rodzinie Działania organów ścigania oraz orzecznictwo sądów powszechnych w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie Konferencja w ramach projektu „Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie” Warszawa, dnia 21 marca 2016 roku Ministerstwo Sprawiedliwości

Projekt definicji przemocy w rodzinie Przemoc w rodzinie - Przemoc w rodzinie - należy przez to rozumieć jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie, wykorzystujące przewagę sił, naruszające prawa lub dobra osobiste osób wymienionych w pkt 2, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, mienia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym oraz szkody ekonomiczne. 2

Przemoc ekonomiczna – może polegać m.in. - niszczeniu rzeczy osobistych lub wspólnych (demolowanie mieszkania), - włamaniu do zamkniętego osobistego pomieszczenia, - kradzież rzeczy (w tym pieniędzy), - dysponowanie czyjąś własnością (rzeczami) bez pozwolenia, - sprzedawanie osobistych lub wspólnych rzeczy bez pozwolenia, - odbieranie zarobionych pieniędzy (zmuszanie do ich wydawania), - odbieranie i korzystanie z kart płatniczych lub kredytowych bez uzgodnienia, - wymuszanie dostępu do konta bankowego, bądź utrudnianie korzystania ze wspólnego konta, - kontrolowanie wydatków, - - niezaspakajanie materialnych potrzeb rodziny (wydzielanie pieniędzy, odmawianie dokładania się do budżetu domowego, niealimentacja), 3

Przemoc ekonomiczna – może polegać m.in. cd - - samodzielne (bez konsultacji) dysponowanie pieniędzmi z budżetu domowego, - - przeznaczanie środków z budżetu domowego na zaspokojenie wyłącznie własnych celów (np. inwestycje lub działalność gospodarcza), - - samodzielnego zaciągania pożyczek lub kredytów obciążających wspólny budżet, - - odmawianie dostępu do informacji lub udziału w podejmowaniu decyzji dotyczących sytuacji ekonomicznej rodziny, - - zmuszanie do zaciągania zobowiązań finansowych (kredyt, pożyczka, poręczenie) bądź do składania fałszywych zeznań podatkowych, - - zmuszanie do spłacania długów, - - uniemożliwianie podjęcia pracy, uczęszczanie do szkoły, - - zmuszanie do pracy. 4

Definicje: Przemoc ekonomiczna – to celowe niszczenie czyjejś własności, pozbawieniem środków lub stwarzaniem warunków, w których nie są zaspokajane niezbędne dla przeżycia potrzeby. Przemoc ekonomiczna – to celowe niszczenie czyjejś własności, pozbawieniem środków lub stwarzaniem warunków, w których nie są zaspokajane niezbędne dla przeżycia potrzeby. Przemoc ekonomiczna – to Przemoc ekonomiczna – to używanie pieniędzy albo innych wartości materialnych do zaspokojenia swojej potrzeby władzy i kontroli, podporządkowując sobie ofiarę (uzależniając ją od siebie) lub przerzucając na nią całą odpowiedzialność za utrzymanie domu. Przemoc ekonomiczna cd. 5

Przemoc ekonomiczna w prawie międzynarodowym szkody ekonomicznej W memorandum do Konwencji, przy omawianiu art. 3 wskazano, że pojęcie „szkody ekonomicznej”, można wiązać z przemocą psychologiczną. niezależności ekonomicznej art. 18 ust. 3. Strony gwarantują, że działania podejmowane zgodnie z zapisami niniejszego rozdziału: (...)- są formą dążenia do niezależności ekonomicznej i wzmocnienia pozycji kobiet będących ofiarami przemocy; Brak jest w Konwencji odpowiedzialności karnej Brak jest w Konwencji zobowiązania Państw do zwalczania przemocy ekonomicznej za pomocą prawa karnego, tj. odpowiedzialności karnej (pozostałe formy przemocy, tj. przemoc fizyczna, psychiczna, seksualna, mają podlegać odpowiedzialności karnej). 6

Projekt zmian w ustawie o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie Definicja osoby doznającej przemocy w rodzinie (nowość: dodatkowo dziecko – świadek, były partner - niezależnie od wspólnego zamieszkiwania lub gospodarowania); Definicja osoby doznającej przemocy w rodzinie (nowość: dodatkowo dziecko – świadek, były partner - niezależnie od wspólnego zamieszkiwania lub gospodarowania); Definicja osoby stosującej przemoc w rodzinie (osoba, co do której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, niezależnie od postępowania karnego); Definicja osoby stosującej przemoc w rodzinie (osoba, co do której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, niezależnie od postępowania karnego); Uwzględnienie programów psychologiczno- terapeutycznych Uwzględnienie programów psychologiczno- terapeutycznych Delegacja do wydania dwóch osobnych rozporządzeń; Delegacja do wydania dwóch osobnych rozporządzeń; Uelastycznienie procedury „Niebieskie Karty” (skład grupy roboczej – w zależności od potrzeb, zabezpieczenie środków finansowych z gminy, możliwość wszczynania procedury przez kuratorów sądowych); Uelastycznienie procedury „Niebieskie Karty” (skład grupy roboczej – w zależności od potrzeb, zabezpieczenie środków finansowych z gminy, możliwość wszczynania procedury przez kuratorów sądowych); 7

Projekt zmian w ustawie o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie cd. Zwiększenie uprawnień funkcjonariusza Policji, który w trakcie interwencji będzie uprawniony do wydania na podstawie oceny ryzyka i na okres 30 dni: Zwiększenie uprawnień funkcjonariusza Policji, który w trakcie interwencji będzie uprawniony do wydania na podstawie oceny ryzyka i na okres 30 dni: nakazu okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z osobą doznającą przemocy w rodzinie, nakazu okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z osobą doznającą przemocy w rodzinie, zakazu kontaktowania z osobą doznającą przemocy w rodzinie, zakazu kontaktowania z osobą doznającą przemocy w rodzinie, zakazu zbliżania się do osoby doznającej przemocy w rodzinie lub miejsc regularnego jej przebywania. zakazu zbliżania się do osoby doznającej przemocy w rodzinie lub miejsc regularnego jej przebywania. Informowanie kuratora sądowego o interwencji, zatrzymaniu lub podjęciu działań związanych z naruszeniem zakazów lub nakazów nałożonych przez sąd w stosunku do osób dozorowanych, informowanie kuratora rodzinnego o interwencjach w rodzinie i innych niepokojących sytuacjach. Informowanie kuratora sądowego o interwencji, zatrzymaniu lub podjęciu działań związanych z naruszeniem zakazów lub nakazów nałożonych przez sąd w stosunku do osób dozorowanych, informowanie kuratora rodzinnego o interwencjach w rodzinie i innych niepokojących sytuacjach. 8

Projekt zmian w ustawie o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie cd. Zwiększenie uprawnień sądu cywilnego w zakresie możliwości wydania: Zwiększenie uprawnień sądu cywilnego w zakresie możliwości wydania: zakazu lub ograniczenia wstępu do miejsca, w którym osoba ta pracuje lub które regularnie odwiedza lub w którym regularnie przebywa, zakazu lub ograniczenia wstępu do miejsca, w którym osoba ta pracuje lub które regularnie odwiedza lub w którym regularnie przebywa, zakazu lub uregulowania wszelkich form kontaktu, w tym za pośrednictwem telefonu, poczty elektronicznej lub zwykłej, faksu lub innych środków, zakazu lub uregulowania wszelkich form kontaktu, w tym za pośrednictwem telefonu, poczty elektronicznej lub zwykłej, faksu lub innych środków, zakazu lub ograniczenia zbliżania się na określoną odległość do osoby doznającej przemocy w rodzinie. zakazu lub ograniczenia zbliżania się na określoną odległość do osoby doznającej przemocy w rodzinie. 9

Diagnoza zjawiska przemocy w rodzinie w Polsce W 2014 roku było ok obywateli, zaś dorosłych Polaków – ( dzieci); W 2014 roku było ok obywateli, zaś dorosłych Polaków – ( dzieci); Z badań* wynika, że w 2014 roku 2,5% respondentów doświadczyło przemocy w rodzinie - ok osób ( *2,5%= ), w tym: Z badań* wynika, że w 2014 roku 2,5% respondentów doświadczyło przemocy w rodzinie - ok osób ( *2,5%= ), w tym: przemoc psychiczna – 56,3%, przemoc psychiczna – 56,3%, przemoc fizyczna – 24,3%, przemoc fizyczna – 24,3%, przemoc ekonomiczna – 18,3%, przemoc ekonomiczna – 18,3%, przemoc seksualna – 1,1 %. przemoc seksualna – 1,1 %. * - badania przeprowadzone w 2014 roku na zlecenie MPiPS – opublikowane na stronie 10

Diagnoza zjawiska przemocy w rodzinie w Polsce c.d. Sprawozdanie z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie wskazuje, że liczba osób dotkniętych przemocą w rodzinie w 2014 roku wynosiła osób, z czego osoby zostały objęte pomocą w formie poradnictwa medycznego, psychologicznego, prawnego, socjalnego, zawodowego i rodzinnego. Sprawozdanie z realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie wskazuje, że liczba osób dotkniętych przemocą w rodzinie w 2014 roku wynosiła osób, z czego osoby zostały objęte pomocą w formie poradnictwa medycznego, psychologicznego, prawnego, socjalnego, zawodowego i rodzinnego. 11

12

Wszczęcie procedury „Niebieskie Karty” 13

Wszczęcie procedury „Niebieskie Karty” c.d. 14

Postępowanie karne w sprawach dotyczących przemocy w rodzinie, wybrane elementy. 1)Informacja o popełnieniu przestępstwa; 2)Interwencja/zatrzymanie; 3)Wszczęcie postępowania; 4)Izolacja sprawcy, środki zapobiegawcze; 5)Zakończenie postępowania; 6)Akt oskarżenia; 7)Wyrok; 8)Wykonanie wyroku; 9)Dozór kuratora sądowego. 15

1) Wykazy placówek pomocowych w każdej prokuraturze/ jednostce Policji/sądzie - zmiany w KPPPwR na lata Do zadań Wojewody należy: zewidencjonowanie istniejącej infrastruktury instytucji rządowych i samorządowych, a także podmiotów oraz organizacji pozarządowych udzielających pomocy osobom dotkniętym przemocą w rodzinie zewidencjonowanie istniejącej infrastruktury instytucji rządowych i samorządowych, a także podmiotów oraz organizacji pozarządowych udzielających pomocy osobom dotkniętym przemocą w rodzinie coroczna aktualizacja na stronach internetowych baz teleadresowych podmiotów oraz organizacji pozarządowych świadczących usługi dla osób i rodzin dotkniętych przemocą w rodzinie, coroczna aktualizacja na stronach internetowych baz teleadresowych podmiotów oraz organizacji pozarządowych świadczących usługi dla osób i rodzin dotkniętych przemocą w rodzinie, przesyłanie w/w zaktualizowanych baz danych z danego województwa, prezesowi sądu apelacyjnego, prokuratorowi apelacyjnemu, komendantowi wojewódzkiemu Policji, kuratorowi oświaty oraz organom samorządu terytorialnego do dnia 15 lipca każdego kolejnego roku przesyłanie w/w zaktualizowanych baz danych z danego województwa, prezesowi sądu apelacyjnego, prokuratorowi apelacyjnemu, komendantowi wojewódzkiemu Policji, kuratorowi oświaty oraz organom samorządu terytorialnego do dnia 15 lipca każdego kolejnego roku Do zadań Prezesa sądu apelacyjnego, Prokuratora apelacyjnego, Komendanta wojewódzkiego Policji, Kuratora oświaty oraz organów samorządu terytorialnego należy: rozpowszechnienie pozyskanych w/w baz danych w podległych im pionach organizacyjnych rozpowszechnienie pozyskanych w/w baz danych w podległych im pionach organizacyjnych 16

Schemat przesyłania zaktualizowanych baz danych istniejącej infrastruktury instytucji i podmiotów udzielających pomocy osobom dotkniętym przemocą w rodzinie Wojewoda Prezes Sądu Apelacyjnego Prezes Sądu Okręgowego Prezes Sądu Rejonowego Sędzia SędziaSędzia 17 do 15 lipca kolejnego roku do 31 sierpnia kolejnego roku - ewidencja i aktualizacja baz danych -umieszczenie baz na stronie internetowej UW

2) Interwencja/zatrzymanie liczba zatrzymanyc Z danych KGP wynika, że w 2015 roku liczba zatrzymanych przez Policję sprawców przemocy w rodzinie wyniosła (2014 – , 2013 – 8.363). narzędzie szacowania ryzyka zagrożenia życia i zdrowia w związku z przemocą w rodzinie Wykorzystywane jest przy tym często narzędzie szacowania ryzyka zagrożenia życia i zdrowia w związku z przemocą w rodzinie, opracowane przez KGP i wprowadzone od 1 stycznia 2014 roku. 64,2% Z danych KGP wynika, że 64,2% sprawców przemocy w rodzinie znajdowało się pod wpływem alkoholu w chwili interwencji. znaczna liczba sprawców przemocy w rodzinie jest zatrzymywana (67%) Z badań akt sądowych w Sądach Rejonowych w Łodzi wynika, że znaczna liczba sprawców przemocy w rodzinie jest zatrzymywana (67%). Na 77 zatrzymanych, u 55 sprawców stwierdzono stan nietrzeźwości (65%). 18

19

3) Wszczęcie postępowania na skutek zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa; na skutek zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa; z urzędu (zwłaszcza w sprawach dotyczących dzieci); z urzędu (zwłaszcza w sprawach dotyczących dzieci); W 2015 roku do powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury wpłynęło spraw dotyczących przemocy w rodzinie, w tym: wszczęto postępowanie w sprawach, wszczęto postępowanie w sprawach, odmówiono wszczęcia w sprawach, odmówiono wszczęcia w sprawach, zakończono w inny sposób spraw. zakończono w inny sposób spraw. 20

Wpływ spraw dotyczących przemocy w rodzinie w 2015 roku 21

4) Izolacja sprawcy/środki zapobiegawcze środków zapobiegawczych: Rodzaje wybranych środków zapobiegawczych: Tymczasowe aresztowanie – stosuje wyłącznie sąd (art. 258 kpk) – liczba złożonych wniosków do sądu w sprawach przemocy w rodzinie (2014 – 2.285, 2013 – 1.753), liczba uwzględnionych przez sąd – (2014 – 2.174, 2013 – 1.635) ; Tymczasowe aresztowanie – stosuje wyłącznie sąd (art. 258 kpk) – liczba złożonych wniosków do sądu w sprawach przemocy w rodzinie (2014 – 2.285, 2013 – 1.753), liczba uwzględnionych przez sąd – (2014 – 2.174, 2013 – 1.635) ; Dozór Policji (art. 275 kpk); Dozór Policji (art. 275 kpk); Dozór Policji pod warunkiem opuszczenia przez oskarżonego lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym oraz określeniem miejsca swojego pobytu. (art. 275 § 3 kpk); Dozór Policji pod warunkiem opuszczenia przez oskarżonego lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym oraz określeniem miejsca swojego pobytu. (art. 275 § 3 kpk); Nakaz okresowego opuszczenia przez sprawcę lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym (art. 275a kpk). Nakaz okresowego opuszczenia przez sprawcę lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym (art. 275a kpk). 22

4) Izolacja sprawcy/środki zapobiegawcze c.d. Dozór Policji obowiązek podejrzanego zgłaszania się w określonych terminach do jednostki Policji, celem udzielenia informacji i wykonywaniu nałożonych obowiązków Obowiązki: zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu, zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu, zgłaszania się do organu dozorującego w określonych odstępach czasu, zgłaszania się do organu dozorującego w określonych odstępach czasu, zawiadamianie organu o zamierzonym wyjeździe i terminie powrotu, zawiadamianie organu o zamierzonym wyjeździe i terminie powrotu, zakaz kontaktowania się z pokrzywdzonym, zakaz kontaktowania się z pokrzywdzonym, zakazie zbliżania się do określonych osób na wskazaną odległość, zakazie zbliżania się do określonych osób na wskazaną odległość, zakaz przebywania w określonych miejscach, zakaz przebywania w określonych miejscach, inne ograniczenia swobody (np. program korekcyjno-edukacyjny). inne ograniczenia swobody (np. program korekcyjno-edukacyjny). 23

4) Izolacja sprawcy/środki zapobiegawcze c.d. Dozór Policji z zakazem kontaktowania się z pokrzywdzonymi lub innymi osobami (art. 275 § 2 kpk) z zakazem kontaktowania się z pokrzywdzonymi lub innymi osobami (art. 275 § 2 kpk)

Dozór Policji z zakazem kontaktowania się z pokrzywdzonym w latach roku 25

4) Izolacja sprawcy/środki zapobiegawcze c.d. Dozór Policji oddanie pod dozór w miejsce niezastosowanego tymczasowego aresztowania, pod warunkiem opuszczenia lokalu przez sprawcę w wyznaczonym terminie i określenia przez niego miejsca swojego pobytu (art. 275 § 3 kpk) oddanie pod dozór w miejsce niezastosowanego tymczasowego aresztowania, pod warunkiem opuszczenia lokalu przez sprawcę w wyznaczonym terminie i określenia przez niego miejsca swojego pobytu (art. 275 § 3 kpk)

Dozór Policji z obowiązkiem opuszczenia lokalu mieszkalnego (art. 275 § 3 kpk) w latach roku 27

4) Izolacja sprawcy/środki zapobiegawcze c.d. Nakaz okresowego opuszczenia lokalu Nakaz okresowego opuszczenia lokalu (275a kpk) zajmowanego przez podejrzanego wspólnie z pokrzywdzonym; przesłanka – uzasadniona obawa, że oskarżony ponownie popełni przestępstwo z użyciem przemocy, zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa groził; przesłanka – uzasadniona obawa, że oskarżony ponownie popełni przestępstwo z użyciem przemocy, zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa groził; środek ten stosuje się na okres nie dłuższy niż 3 miesięcy z możliwością przedłużenia przez sąd na dalsze okresy, nie dłuższe niż 3 miesiące (może być ich więcej niż jeden); środek ten stosuje się na okres nie dłuższy niż 3 miesięcy z możliwością przedłużenia przez sąd na dalsze okresy, nie dłuższe niż 3 miesiące (może być ich więcej niż jeden); oskarżonemu, na jego wniosek można wskazać miejsce pobytu w placówkach zapewniających miejsca noclegowe. oskarżonemu, na jego wniosek można wskazać miejsce pobytu w placówkach zapewniających miejsca noclegowe. 28

4) Izolacja sprawcy/środki zapobiegawcze c.d. Nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego przez podejrzanego wspólnie z pokrzywdzonym (art. 275a kpk) – zajmowanego przez podejrzanego wspólnie z pokrzywdzonym (art. 275a kpk) –

Liczba zastosowanych środków zapobiegawczych w postaci nakazu okresowego opuszczenia lokalu w latach

Załatwienia w postępowaniu przygotowawczym spraw dotyczących przemocy w rodzinie w 2015 roku 31

Orzecznictwo w zakresie art. 207 § 1 kk 1. W 2015 roku w Sądach Rejonowych w Polsce osądzono z art. 207 § 1 kk ogółem: (2014 – , 2013 – , 2012 – (2014 – , 2013 – , 2012 – Z tego: skazano; skazano; 361- uniewinniono; 361- uniewinniono; 1.396warunkowo umorzono postępowanie; warunkowo umorzono postępowanie; 701- umorzono postępowanie; 701- umorzono postępowanie; tymczasowo aresztowano tymczasowo aresztowano. 32

W 2015 roku w Sądach Rejonowych w Polsce skazano z art. 207 § 1 kk ogółem: osób osób. Z tego wymierzono: 45- kara mieszana 45- kara mieszana 219- kary grzywny (samoistnych); 219- kary grzywny (samoistnych); kar ograniczenia wolności; kar ograniczenia wolności; kar pozbawienia wolności; kar pozbawienia wolności; bezwzględnych; bezwzględnych; z warunkowym zawieszeniem wykonania z warunkowym zawieszeniem wykonania. 33

Stosunek procentowy rodzajów kar orzekanych w Sądach Rejonowych w Polsce z art. 207 § 1 kk 34

Skazani nieprawomocnie w sądach I instancji – za przestępstwo z art. 207 § 1 kk w latach 1999 –

Stosunek procentowy wymiaru kary pozbawienia wolności orzekanej w Sądach Rejonowych w Polsce w 2014 roku z art. 207 § 1 kk 36

Płeć sprawców oraz osób pokrzywdzonych przestępstwem z art. 207 § 1 kk Z osób skazanych było: Z osób skazanych było: 441 kobiet, 441 kobiet, mężczyzn mężczyzn. Wśród osób pokrzywdzonych przestępstwem z art. 207 § 1 kk było: Wśród osób pokrzywdzonych przestępstwem z art. 207 § 1 kk było: małoletnich (2.132 dziewczynek, chłopców), małoletnich (2.132 dziewczynek, chłopców), kobiet, kobiet, mężczyzn mężczyzn. 37

Z skazanych z art. 207 § 1 kk na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania pod dozór kuratora oddano osoby – 74,1% (2014 – 73,1%, 2013 – 72,4%, ,2%, ,7%, %, %) Z skazanych z art. 207 § 1 kk na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania pod dozór kuratora oddano osoby – 74,1% (2014 – 73,1%, 2013 – 72,4%, ,2%, ,7%, %, %) Szacunkowo w danej chwili pod dozorem kuratorów sądowych przebywa ok sprawców przemocy w rodzinie. Szacunkowo w danej chwili pod dozorem kuratorów sądowych przebywa ok sprawców przemocy w rodzinie. Od 1 lipca 2015 wprowadzono obligatoryjny dozór kuratora sądowego wobec sprawcy, który popełnił przestępstwo z użyciem przemocy na szkodę osoby wspólnie zamieszkującej (art. 73 § 2 kk) Od 1 lipca 2015 wprowadzono obligatoryjny dozór kuratora sądowego wobec sprawcy, który popełnił przestępstwo z użyciem przemocy na szkodę osoby wspólnie zamieszkującej (art. 73 § 2 kk) 38

Osoby pokrzywdzone przestępstwem z art. 207 kk – Osoby pokrzywdzone przestępstwem z art. 207 kk – osób w 2015 roku 39

Środki karne oraz obowiązki probacyjne Środki karne środki karne orzeka sąd w wyroku kończącym sprawę karną; środki karne orzeka sąd w wyroku kończącym sprawę karną; środki karne orzeka się w latach od 1 roku do 10, a czasami 15 lat; środki karne orzeka się w latach od 1 roku do 10, a czasami 15 lat; niektóre środki karne mogą być połączone z obowiązkiem zgłaszania się do Policji lub innego organu w określonych odstępach czasu; niektóre środki karne mogą być połączone z obowiązkiem zgłaszania się do Policji lub innego organu w określonych odstępach czasu; zakaz zbliżania się do określonych osób - również kontrolowany w systemie dozoru elektronicznego; zakaz zbliżania się do określonych osób - również kontrolowany w systemie dozoru elektronicznego; orzekając zakaz zbliżania się do określonych osób, sąd wskazuje odległość od osób chronionych, którą skazany obowiązany jest zachować; w razie orzeczenia nakazu okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym za przestępstwa określone w rozdziałach XXV i XXVI sąd orzeka na ten sam okres zakaz zbliżania się do pokrzywdzonego. w razie orzeczenia nakazu okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym za przestępstwa określone w rozdziałach XXV i XXVI sąd orzeka na ten sam okres zakaz zbliżania się do pokrzywdzonego. orzekając nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym, sąd określa termin jego wykonania. orzekając nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym, sąd określa termin jego wykonania.. 40

Środki karne oraz obowiązki probacyjne Obowiązki probacyjne od 1 lipca 2015 roku obowiązki probacyjne orzeka się w okresie próby od 1 roku do lat 3; od 1 lipca 2015 roku obowiązki probacyjne orzeka się w okresie próby od 1 roku do lat 3; zaś wobec młodocianych oraz sprawców, którzy popełnili przestępstwo z użyciem przemocy na szkodę osoby wspólnie zamieszkujących – od 2 do 5 lat; zaś wobec młodocianych oraz sprawców, którzy popełnili przestępstwo z użyciem przemocy na szkodę osoby wspólnie zamieszkujących – od 2 do 5 lat; przesłanka – orzeczenie w postaci warunkowego zawieszenia wykonania kary (zwykle kary pozbawienia wolności), ewentualnie warunkowego umorzenia postępowania; przesłanka – orzeczenie w postaci warunkowego zawieszenia wykonania kary (zwykle kary pozbawienia wolności), ewentualnie warunkowego umorzenia postępowania; od 1 lipca 2015 roku sąd ma obowiązek orzec przynajmniej jeden z obowiązków probacyjnych; od 1 lipca 2015 roku sąd ma obowiązek orzec przynajmniej jeden z obowiązków probacyjnych; od 1 lipca 2015 roku dodano nowy obowiązek - poddania się terapii, w szczególności psychoterapii lub psychoedukacji (nawiązuje do nowego KPPPwR – oddziaływania psychologiczno-terapeutyczne); od 1 lipca 2015 roku dodano nowy obowiązek - poddania się terapii, w szczególności psychoterapii lub psychoedukacji (nawiązuje do nowego KPPPwR – oddziaływania psychologiczno-terapeutyczne); nakładając obowiązek powstrzymania się od zbliżania się do pokrzywdzonego lub innych osób, sąd wskazuje minimalną odległość od osób chronionych, którą skazany obowiązany jest zachować; nakładając obowiązek powstrzymania się od zbliżania się do pokrzywdzonego lub innych osób, sąd wskazuje minimalną odległość od osób chronionych, którą skazany obowiązany jest zachować; nakładając obowiązek opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym, sąd określa sposób kontaktu skazanego z pokrzywdzonym. nakładając obowiązek opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym, sąd określa sposób kontaktu skazanego z pokrzywdzonym. 41

Zakaz zbliżania się do pokrzywdzonego w latach stosowany przez sąd w wyroku jako środek probacyjny bądź karny 42

Nakaz opuszczenia lokalu przez sprawcę stosowany przez sąd w wyroku jako środek probacyjny bądź karny w latach

Oddziaływania korekcyjno-edukacyjne dla osób stosujących przemoc w rodzinie 44

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 lutego 2011 r. w sprawie standardu podstawowych usług świadczonych przez specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, kwalifikacji osób zatrudnionych w tych ośrodkach, szczegółowych kierunków prowadzenia oddziaływań korekcyjno- edukacyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie oraz kwalifikacji osób prowadzących oddziaływania korekcyjno-edukacyjne Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 lutego 2011 r. w sprawie standardu podstawowych usług świadczonych przez specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, kwalifikacji osób zatrudnionych w tych ośrodkach, szczegółowych kierunków prowadzenia oddziaływań korekcyjno- edukacyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie oraz kwalifikacji osób prowadzących oddziaływania korekcyjno-edukacyjne 45

Oddziaływania korekcyjno-edukacyjne Adresaci (§ 5): osoby skazane za czyny związane ze stosowaniem przemocy w rodzinie, odbywające karę pozbawienia wolności w zakładach karnych albo wobec których sąd warunkowo zawiesił wykonanie kary, zobowiązując je do uczestnictwa w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych; osoby skazane za czyny związane ze stosowaniem przemocy w rodzinie, odbywające karę pozbawienia wolności w zakładach karnych albo wobec których sąd warunkowo zawiesił wykonanie kary, zobowiązując je do uczestnictwa w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych; osoby stosujące przemoc w rodzinie, uczestniczące w terapii leczenia uzależnienia od alkoholu lub narkotyków, lub innych środków odurzających, substancji psychotropowych albo środków zastępczych, dla których oddziaływania korekcyjno- edukacyjne mogą stanowić uzupełnienie podstawowej terapii; osoby stosujące przemoc w rodzinie, uczestniczące w terapii leczenia uzależnienia od alkoholu lub narkotyków, lub innych środków odurzających, substancji psychotropowych albo środków zastępczych, dla których oddziaływania korekcyjno- edukacyjne mogą stanowić uzupełnienie podstawowej terapii; osoby, które w wyniku innych okoliczności zgłoszą się do uczestnictwa w programie korekcyjno-edukacyjnym. osoby, które w wyniku innych okoliczności zgłoszą się do uczestnictwa w programie korekcyjno-edukacyjnym. 46

Informacje od profesjonalistów realizujących w/w programy: Wysoka skuteczność programów korekcyjno-edukacyjnych - ok. 65%, a mierzoną w braku powrotu sprawców do zachowań przemocowych. Wysoka skuteczność programów korekcyjno-edukacyjnych - ok. 65%, a mierzoną w braku powrotu sprawców do zachowań przemocowych. Konieczność działania organów ścigania oraz wymiaru sprawiedliwości w postaci nakładania na sprawców przemocy w rodzinie obowiązku uczestnictwa w programach. Konieczność działania organów ścigania oraz wymiaru sprawiedliwości w postaci nakładania na sprawców przemocy w rodzinie obowiązku uczestnictwa w programach. Nałożenie obowiązku w sposób znaczący sprzyja realizacji i ukończeniu przez sprawcę programu w całości, co z kolei ma zasadnicze przełożenie na skuteczność owego programu, poprzez zmianę postawy sprawcy. Nałożenie obowiązku w sposób znaczący sprzyja realizacji i ukończeniu przez sprawcę programu w całości, co z kolei ma zasadnicze przełożenie na skuteczność owego programu, poprzez zmianę postawy sprawcy. Największą skuteczność mają programy oddziaływań realizowane wobec sprawców pierwszy raz skazanych przez sądy. Przy sprawcach skazywanych po raz kolejny, skuteczność programu maleje. Największą skuteczność mają programy oddziaływań realizowane wobec sprawców pierwszy raz skazanych przez sądy. Przy sprawcach skazywanych po raz kolejny, skuteczność programu maleje. Podniesienie skuteczności realizacji programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych poprzez dłuższy czas trwania programu oraz nakaz uczestniczenia w tego rodzaju zajęciach. Podniesienie skuteczności realizacji programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych poprzez dłuższy czas trwania programu oraz nakaz uczestniczenia w tego rodzaju zajęciach. 47

Nowe podstawy do orzekania programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych a)art. 72 § 1 pkt 6b kk – nałożenie obowiązku uczestnictwa skazanego w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych bez jego zgody (art. 74 § 1 kk); b)art. 67 § 3 kk – nałożenie w/w obowiązku przy warunkowym umorzeniu postępowania. c)Art. 34 § 1a pkt 3 kk – sposób wykonywania kary ograniczenia wolności (kara ograniczenia wolności polega na obowiązku, o którym mowa m.in. w art. 72 § 1 pkt 6b kk) – zmiana – sąd będzie mógł orzec taki obowiązek obok kary ograniczenia wolności. 48

Liczba orzeczonych środków probacyjnych w postaci programów korekcyjno-edukacyjnych w latach

Zmiany w KPPPwR na lata : Zadania Starosty Powiatowego: corocznie aktualizowane na stronach internetowych powiatów bazy teleadresowe podmiotów oraz organizacji pozarządowych realizujących oddziaływania wobec osób stosujących przemoc w rodzinie, corocznie aktualizowane na stronach internetowych powiatów bazy teleadresowe podmiotów oraz organizacji pozarządowych realizujących oddziaływania wobec osób stosujących przemoc w rodzinie, opracowanie informatorów zawierających dane teleadresowe podmiotów oraz organizacji pozarządowych, a także zakres realizowanych przez nie oddziaływań w szczególności korekcyjno-edukacyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie, opracowanie informatorów zawierających dane teleadresowe podmiotów oraz organizacji pozarządowych, a także zakres realizowanych przez nie oddziaływań w szczególności korekcyjno-edukacyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie, przesyłanie zaktualizowanych informatorów z danego powiatu właściwym miejscowo prezesom sądów rejonowych, prokuratorom rejonowym, komendantom powiatowych/miejskich Policji oraz wchodzącym w obręb powiatu gminom do dnia 15 lipca każdego kolejnego roku. przesyłanie zaktualizowanych informatorów z danego powiatu właściwym miejscowo prezesom sądów rejonowych, prokuratorom rejonowym, komendantom powiatowych/miejskich Policji oraz wchodzącym w obręb powiatu gminom do dnia 15 lipca każdego kolejnego roku. Zadania Prezesów sądów rejonowych, Prokuratorów rejonowych, Komendantów powiatowych/miejskich Policji: rozpowszechnienie w/w informatorów, w podległych im pionach organizacyjnych, rozpowszechnienie w/w informatorów, w podległych im pionach organizacyjnych, umieszczenie informatorów na stronach internetowych w/w podmiotów do dnia 15 sierpnia każdego kolejnego roku. umieszczenie informatorów na stronach internetowych w/w podmiotów do dnia 15 sierpnia każdego kolejnego roku. 50

Schemat przesyłania zaktualizowanych informatorów zawierających dane teleadresowe podmiotów, a także zakres realizowanych przez nie oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych Starosta Powiatowy Prezes Sądu Rejonowego Sędzia Zespół kuratorskiej służby sądowej Sędzia do 15 lipca kolejnego roku do 31 sierpnia kolejnego roku 51

52

53

54

Nowe uregulowania prawne dotyczące przeciwdziałania przemocy w rodzinie obowiązujące po dniu roku Kodek karny - posumowanie a)art. 34 § 1a pkt 3 kk – sposób wykonywania kary ograniczenia wolności (kara ograniczenia wolności może polegać na obowiązku, o którym mowa m.in. w art. 72 § 1 pkt 6b kk) – zmiana – będzie można orzec obowiązek obok kary; b)art. 41a § 1 kk – możliwość orzekania środków karnych kontrolowanych w systemie dozoru elektronicznego; c)art. 72 § 1 kk – obligatoryjne nałożenie jednego z obowiązków probacyjnych. d)art. 72 § 1 pkt 6b kk – nałożenie obowiązku uczestnictwa skazanego w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych bez jego zgody (art. 74 § 1 kk) – zmiana punktu z 6a, na 6b; e)art. 72 § 1a kk – w razie orzeczenia obowiązku powstrzymania się od zbliżania do pokrzywdzonych, sąd wskazuje minimalną odległość od osób chronionych, którą skazany obowiązany jest zachować; f)art. 73 § 2 kk – obligatoryjny dozór m.in. wobec sprawcy, który popełnił przestępstwo z użyciem przemocy na szkodę osoby wspólnie zamieszkującej. 55

Nowe uregulowania prawne dotyczące przeciwdziałania przemocy w rodzinie obowiązujące po dniu roku Kodek karny wykonawczy a)art. 57 kkw – wezwanie skazanego, pouczenie go o prawach i obowiązkach oraz konsekwencjach wynikających z uchylania się od odbywania kary, a także określenie, po wysłuchaniu skazanego, miejsca i terminu rozpoczęcia oddziaływań korekcyjno- edukacyjnych, o czym niezwłocznie informuje właściwy organ gminy i podmiot, realizujący programy oddziaływań k-e (konieczny uprzedni kontakt z podmiotem); b)art. 169b § 3 pkt 6 kkw – obligatoryjne zakwalifikowanie sprawców przemocy w rodzinie, którzy pozostają z osobą pokrzywdzoną we wspólnym gospodarstwie domowym w okresie próby do grupy podwyższonego ryzyka (C); c)art. 172 § 3 kkw – przesyłanie jednostce Policji, właściwej dla miejsca stałego pobytu skazanego, informację o oddaniu skazanego za przestępstwo z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej pod dozór oraz o zakończeniu sprawowania dozoru w inny sposób niż na skutek upływu okresu próby. 56

58

64

65

Dziękuję za uwagę Prezentację opracował: Michał Lewoc – sędzia Naczelnik Wydziału ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie Departament Współpracy Międzynarodowej i Praw Człowieka Ministerstwo Sprawiedliwości Al. Ujazdowskie Warszawa telefon: (22)