Prawo autorskie Copyright oznaczane © Jest to ogół praw przysługujący autorowi utworu.

W Polsce Ustawa z 4 lutego 1994 normuje prawo autorskie i prawa pokrewne. Prawo autorskie obejmuje nie tylko utwory mające znamiona dzieł sztuki, ale również różnorodne formy twórczości, które rozwinęły się XXI wieku w dziedzinie TIK. Prawo autorskie obejmuje utwory mające charakter indywidualnej działalności człowieka np. teksty, witryny internetowe, grafika, kompozycja kolorystyczna, unikatowy zbiór odsyłaczy.

Prawo autorskie dzielimy na: osobiste i majątkowe. Osobiste niezbywalne, nie są dziedziczne i tworzą bezterminową więź pomiędzy autorem a utworem. Majątkowe są zbywalne, podlegają dziedziczeniu i wygasają po 70 latach od śmierci autora.

Trzy typy utworów w polskim prawie autorskim. Pierwotne. Opracowania – modyfikacja utworu pierwotnego. Inspirowane – inspirowane utworem pierwotnym. Utwór niezależnie od wartości chroniony jest od samego początku i nawet jeśli nie zostanie on ukończony. Natomiast ochronie nie podlegają akty normatywne i urzędowe, symbole niezastrzeżone na towarach, proste instrukcje lub informacje prasowe.

Licencje dotyczące programów komputerowych. Licencja to dokument prawny lub umowa określająca sposób korzystania z utworu jakim jest program komputerowy. Na rynku mamy dostępne licencje: Freeware – bezpłatny najczęściej do użytku domowego z zachowaniem praw autora. Domena publiczna – przekazanie utworu jako dobro publiczne bez korzyści majątkowych autora. Wyróżniamy Adware (reklamy) i Cardware (kartka do autora).

Licencje cd. GNU – powszechna licencja publiczna dla programu z kodem źródłowym podlegającemu modyfikacji. Shareware – program do testowania o określonym czasie użytkowania. Demo – wersja demonstracyjna jako reklamówka programu. Tarial – wersja próbna programu do użytku od 7 do 90 dni. OEM- oprogramowanie sprzedawane wraz z urządzeniem komputerowym.

Licencje cd. Donationware – oprogramowanie płatne za symboliczną kwotę z możliwością jego modyfikacji oraz dystrybucji. Abandoware – licencja oprogramowania nierozwijalnego. Firmware – licencja oprogramowania sterującego komputerem umieszczona na stałe.

Licencje jednostanowiskowe lub grupowe – zezwala na instalacje programu na jednym lub kilku stanowiskach komputerowych. Licencje Creative Commons – rozwinięcie idei Copyleft kompromis pomiędzy pełną ochroną praw autorskich, a wolnym korzystaniem. Zasada: pewne prawa zastrzeżone. Cztery typy licencji CC: Uznanie autorstwa, Użycie niekomercyjne, Bez utworów zależnych, Na tych samych warunkach.

Copyleft – stosowane od 1984 nie tylko do oprogramowania komputerowego, licencja pozwala modyfikować i dystrybuować utwór na tych samych zasadach. Zasada poszerzenia wolności w stosowaniu utworów i promowania autorów utworów. Domena publiczna – ochrona utworów z różnych względów nie objętych prawem autorskim np. upłynęło 70 lat prawa majątkowego.

Ochrona prawna multimediów – utwór za zgodą autora zostaje rozpowszechniony z możliwością kopiowania na użytek własny. Np. film zakupiony lub album muzyczny. Zabezpieczone nośniki – prawo zabrania usuwania zabezpieczeń tego typu, jeśli jednak nie będzie on podlegał sprzedaży to można wykonać kopie zapasową.

Odpowiedzialność karna zgodna z art. 79 polskiego prawa autorskiego zakłada: Zwrócenia korzyści czerpanych z naruszenia prawa autorskiego; Zapłaty podwojonej ceny programu; W szczególnych przypadkach potrójnej ceny i naprawy wyrządzonych szkód; Usunięcia nielegalnie pozyskanych treści; Skonfiskowanie sprzętu, który posłużył do przestępstwa;

Włamanie do komputera – tzw. Hacking jest traktowany jako złamanie tajemnicy korespondencji z karą do 2 lat więzienia. Porzucenie wirusa powodującego zniszczenie danych u osób nieświadomych zagrożenia podlega karze do 3 lat więzienia. Kradzież impulsów telefonicznych tzw. Phreaking, aby koszt ponosiła osoba inna grozi karze do 3 lat pozbawienia wolności.

Piractwo komputerowe to nielegalne wykorzystywanie programów, kopiowanie i rozpowszechnianie. Za czerpanie korzyści materialnych z tego faktu grozi kara do 5 lat pozbawienia wolności. „Dozwolony użytek” dla utworów opublikowanych w sieci do darmowego korzystania, ale nie rozpowszechniania np. obejrzenie filmu, ale bez dalszej jego publikacji. W skrócie wolno ściągnąć ale nie wolno udostępniać innym. Torrenty – pobieranie filmów z bittorrentów jest nielegalne nie ważne w jakim formacie i z jakiego serwisu (chomikuj czy youtube). Serwisy publicznych fotografii są legalnymi formami pobierania zdjęć np.

Przykłady stosowania i łamania Prawa autorskiego

Interaktywne multimedia – gry strategiczne, gdzie łatwo naruszyć prawo autorskie. Dwie grupy produktów: multimedia zapisane na materialnym nośniku np. płyta CD oraz utwory umieszczone w sieci i dostępne w postaci przekazu strumieniowego (brak prawa autorskiego). Ochronna stron WWW nawet nielegalne są chronione prawem autorskim i nie trzeba umieszczać znaku©. Natomiast należy przestrzegać umieszczanych treści na swojej stronie np. kopiować teksty za zgodą autora lub oparte na licencji GLP, wstawiać utwory należące do domeny publicznej.

Plagiat Kopiowanie części lub całego utworu autora, pomimo zaawansowanej przeróbki. Na stronach internetowych najczęściej spotykane to umieszczanie cudzych tekstów lub opracowań bez zgody autora. Istnieje licencja prasowa, której wykupienie umożliwia cytowanie fragmentów tekstu bez zgody autora. Nieuczciwych webmasterów można zgłosić administratorowi serwera.

Wyjątki od prawa autorskiego Idee i pomysły, które nie mają formy oryginalnej przedstawienia, Pomysły i tematy badawcze, Teorie, hipotezy i opublikowane fakty naukowe, Znane powszechnie kierunki artystyczne, Pojedyncze elementy nie mające indywidualnego charakteru jak tabele, schematy, Utwory w publicznych zbiorach, Znaki firmowe do celów informacyjnych,

Dozwolony użytek Utwory nabyte i rozpowszechniane w użytku własnym lub rodzinnym oprócz programów komputerowych. Szczególne zasady dozwolonego użytku to: Działalność bibliotek, archiwa i szkoły ze względu na ich zadania statutowe, Publiczne wykonywanie utworów, bez pobierania opłat, Utwory w stałym publicznym rozpowszechnieniu, Nieodpłatne korzystanie z fragmentów utworów w celach dydaktycznych. Rozpowszechnianie ogólnodostępnych stacji radiowych lub telewizyjnych do 50 gospodarstw.

Radio internetowe Radio bez koncesji, ale emitowane utwory podlegają prawu autorskiemu. Utwory muzyczne ZAiKS, STOART, ZPAV, z którymi należy podpisać odrębną umowę. Pomimo, że nie mamy korzyści materialnych z odtwarzania utworów to obowiązuje nas licencja prawa autorskiego na ich publikacje.

Przedruki Są legalne jeżeli są zgodne z oryginałem i nie zawierają dodatkowych treści. Należy podać autora. Publikacja przedruku w mediach może być podana bez zgody autora – prawo przedruku jako dozwolony użytek.

Cytaty W pracy własnej możemy użyć fragmentów utworu dla podkreślenia wniosków lub tez bez zmiany ich oryginalności. Cytat nie koniecznie tekst ale również utwór plastyczny, muzyczny, filmowy np. reprodukcja okładki recenzowanej ksiązki.

Spam Reklamy pojawiające się na drodze elektronicznej przekazu informacji bez zgody odbiorcy są zabronione ust. z 18 lipca 2002r. Nieuczciwa konkurencja to nie stosowanie się do ustawy z wyjątkiem, gdy nadawca ma podane nasze dane teleadrsowe. Do nieuczciwej konkurencji zaliczamy: Reklama naruszająca naszą prywatność, uciążliwe nagabywanie, przesyłki na koszt adresata, handel bazami danych teleadresowych bez świadomej zgody adresta.