Celem naszych badań było porównanie zawartości kwasów fenolowych i flawonoidów w dwudziestu gatunkach szałwii (Salvia L.): S. amplexicaulis, S. atropatana, S. azurea, S. cadmica, S. canariensis, S. deserta, S.forskaohlei, S. glutinosa, S. hians, S. jurisicii, S. lavandulifolia, S. nemorosa, S. officinalis, S. pratensis ssp.Hematodes, S. sclarea, S. staminea, S. stepposa, S. tesquicola, S.triloba i S. verticillata. Ekstrakcja Do eksperymentu użyto ekstraktów z suszonych liści dwudziestu gatunków szałwii, zebranych w 2008 r.. Materiał roślinny pochodził z Ogrodu Roślin Leczniczych Katedry Farmakognozji Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. Rośliny suszono w suszarce z wymuszonym obiegiem powietrza w temperaturze 35-40°C przez 40h. Otrzymany susz, jak również świeże zioła, do czasu analizy przechowywano w stanie zamrożenia. Ekstrakcję przeprowadzono w aparacie ASE 200 (Dionex, Sunnyvale, CA, USA). Dokładną procedurę wykonania ekstraktów przedstawiono w poniższej tabeli. Ekstrakty heksanowe odrzucono, ekstrakcja ta miała na celu jedynie eliminację chlorofilu i mniej polarnych substancji. Otrzymane metanolowe ekstrakty odparowano do sucha, a następnie rozpuszczono suchą pozostałość w 5mL metanolu. Całość umieszczono na 15 min w łaźni ultradźwiękowej (model RK 255H Sonorex Super; Bandelin, Berlin, Niemcy), po czym próbki zatężono do objętości 1mL. Następnie każdy ekstrakt filtrowano przez filtr strzykawkowy (Anotop – średnica 25 mm, średnia grubość ziarna: 0,02 μm, membrana: tlenek glinu, cat. #11320, Merck). Tak przygotowane ekstrakty poddano analizie chromatograficznej. Tab.1. Warunki przeprowadzonej ekstrakcji ciśnieniowej (ASE). HPLC/DAD Do analizy ekstraktów szałwii użyto chromatografu cieczowego firmy GYNKOTEK z detektorem DAD. Dane uzyskane w trakcie analizy rejestrowano i opracowywano przy pomocy programu Chromeleon Dionex v zintegrowanego ze środowiskiem MS Windows. Do rozdziału substancji użyto kolumny RP-18 (5µm, 250 x 4,6 mm). Fazę ruchomą stanowiła mieszanina rozpuszczalników acetonitryl – woda, 55:45 (v/v) z 1% dodatkiem lodowatego kwasu octowego. Prędkość przepływu fazy ruchomej wynosiła 0,6 mL/min. LC/ELSD Do analizy ekstraktów szałwii użyto również chromatografu cieczowego firmy Varian z detektorem ELSD. Dane uzyskane w trakcie analizy rejestrowano i opracowywano przy pomocy programu Galaxie, zintegrowanego ze środowiskiem MS Windows. Do rozdziału substancji użyto kolumny C18 (5µm, 250 x 4,6 mm). Fazę ruchomą stanowiła mieszanina rozpuszczalników acetonitryl – woda, 55:45 (v/v) z 1% dodatkiem lodowatego kwasu octowego. Prędkość przepływu wynosiła 0,6 mL/min. Wnioski Analiza ilościowa wykazała znaczne różnice w zawartości kwasów fenolowych i flawonoidów między poszczególnymi gatunkami szałwii. Niniejsza praca stanowi wstęp do kompleksowej analizy i porównania efektywności rozdziału kwasów fenolowych i flawonoidów przy pomocy chromatografii cieczowej z różną detekcją (DAD i ELSD). Literatura [1] G. Grygierczyk, M. Sajewicz, D. Staszek, Ł. Wojtal, M. Waksmundzka-Hajnos, T. Kowalska, TLC-Based Start-to-End Method of Analysis of Selected Biologically Active Compounds Contained in Common Sage (Salvia officinalis L.), J. Liq. Chrom. Relat. Tech., 32, 1223–1240, 2009 *Praca jednego z autorów (Łukasz Wojtal) jest od 2008 roku częściowo wspomagana przez stypendium projektu „Uniwersytet Partnerem Gospodarki Opartej na Wiedzy”, współfinansowane przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Tab.2. Zawartość kwasów fenolowych i flawonoidów siedemnastu gatunków szałwii (Salvia species L.) techniką HPLC/DAD. * gatunek zebrany w naturalnym środowisku Analiza ekstraktów roślinnych różnych gatunków szałwii (Salvia L.) techniką chromatografii cieczowej HPLC/DAD oraz LC/ELSD M. Sajewicz 1, D. Staszek 1, Ł. Wojtal 1*, Ł. Cieśla 2, M. Waksmundzka-Hajnos 2, and T. Kowalska 1 1 Instytut Chemii, Zakład Chemii Ogólnej i Chromatografii, Uniwersytet Śląski, ul. Szkolna 9, Katowice 2 Katedra Chemii, Zakład Chemii Nieorganicznej, Uniwersytet Medyczny, ul. Staszica 6, Lublin Rozpuszczalnik Temperatura [°C] Ciśnienie [atm] Czas wstępnego ogrzewania próbki [min] Czas ogrzewania próbki po dodaniu rozpuszczalnika [min] Czas ekstrakcji statycznej [min] Objętość użytego rozpuszczalnika [mL] Ilość cykli n-Heksan Metanol Wzorzec Kwas trans- cynamonowy Kwas ferulowy Kwas galusowy Kwas kawowy Kwas o- kumarowy Kwas trans p-kumarowy Kwas rozmarynowy KemferolScopoletinKumaryna Nr Czas retencji [min] 6,094,353,533,974,584,233,984,824,666,86 GatunekZawartość [mg/mL] S. azurea0, ,00620,02220,21530,06240,04320,01890,0047 S. deserta0, ,23730,2321-0,04470,01930,0035 S. farskaohlei0,0097-0,2324-0, ,03920,0300- S. glutinosa-0,02530,00010,00620,02230,0214-0,1850-0,0062 S. glutinosa*--0,00010,00620,02250,05760,0392-0,02180,0051 S. hians0,00760,0254-0,00620,0224-0, ,0084 S. jurisicii0, , ,0186 S. lavandulifolia---0,0062-0,02100,0319-0,02000,0094 S. nemorosa0,00800,0255-0,00620,05080,0987-0,04060,05150,0180 S. pratensis0,00760,02560,0508-0,04420,0223-0,0541-0,0011 S. pratensis spp. Hematodes 0,0126-0,0013-0, ,1608-0,035 S. sclarea-0,02550,00020,0068-0,02120,03190,0288-0,0178 S. staminea0, ,03160,02760,01920,0106 S. stepposa0,0079-0,0001-0, ,1443-0,0123 S. tesquicola0,0125-0,00020,0062-0,0698-0,0552-0,0008 S. triloba ,03200,0359-0,0025 S. verticillata0,00900,02580,00010,0065-0,13490, ,0134 Rys.4. Krzywa wzorcowa kwasu rozmarynowego przy długości fali λ = 325nm Rys.5. Krzywa wzorcowa kumaryny przy długości fali λ = 275nm Czas retencji [min] mAV Czas retencji [min] Rys.6. Chromarogram LC/ELSD metanolowego ekstraktu szałwii - Salvia lavandulifolia Rys.7. Chromarogram LC/ELSD metanolowego ekstraktu szałwii - Salvia sclarea Rys.8. Chromarogram LC/ELSD metanolowego ekstraktu szałwii - Salvia jurisicii mAV Rys.1. Chromarogram HPLC/DAD metanolowego ekstraktu szałwii - Salvia lavandulifolia Rys.2. Chromarogram HPLC/DAD metanolowego ekstraktu szałwii - Salvia sclarea Rys.3. Chromarogram HPLC/DAD metanolowego ekstraktu szałwii - Salvia jurisicii mAV Czas retencji [min] Czas retencji [min] Czas retencji [min] mAV Wybrane krzywe wzorcowe (przykłady) Wybrane chromatogramy HPLC/DAD Wybrane chromatogramy LC/ELSD