TEKST GŁÓWNY PODZIAŁ Berenika Brzeska

OZNACZANIE PODZIAŁU Podstawowe zróżnicowanie tekstu to podział na: tomy, części, rozdziały i podrozdziały. W książkach naukowych, popularnonaukowych i podręcznikach partie te opatruje się tytułami i numerami.

ISTNIEJĄ 3 MOŻLIWOŚCI ODSTĘPSTWA OD TEJ ZASADY: o Poszczególne tomy dzieła wielotomowego nie muszą mieć indywidualnych tytułów, wystarczą tylko numery, np. tom 1, tom 2 itd. o W dziele o strukturze prostej, w którym tekst składa się tylko z części i/lub rodziałów, można nie numerować żadnych partii tekstu. o W dziele o strukturze złożonej, w którym podział tekstu jest wielorzędowy (także na podrozdziały kilku rzędów), można zrezygnować z numeracji partii tekstu najniższego rzędu.

WSTĘP o Jeśli wstęp jest obszerny (zajmuje co najmniej kilkanaście stron), uznajemy go za pierwszy rozdział dzieła i jego tytuł opatrujemy numerem 1. o Jeśli wstęp jest krótki, pozostawiamy go bez numeru.

NUMERACJA o ISTNIEJĄ DWA OBOWIĄZUJĄCE SPOSOBY OZNACZANIA POSZCZEGÓLNYCH CZĘŚCI TEKSTU GŁÓWNEGO: NUMERACJA CYFROWA WIELORZĘDOWA – używa się tylko cyfr arabskich, powtarzając w oznaczeniach partii tekstu niższego rzędu oznaczenia partii wyższego rzędu NUMERACJA CYFROWO-LITEROWA (MIESZANA) – stosuje się oznaczenia w ustalonej kolejności: o cyfry rzymskie o litery wielkie o cyfry arabskie o litery małe

o W publikacjach z dziedziny nauk matematyczno- przyrodniczych i techniki zaleca się stosowanie numeracji cyfrowej wielorzędowej. o W książce popularnonaukowej najczęściej wystarcza podział na rozdziały. o Książki zawodowe i monografie naukowe mogą wymagać podziału na części, rozdziały i podrozdziały dwu lub trzech (ale nie więcej) rzędów. o Nie rozdrabniamy przesadnie tekstu i nie wprowadzamy zbytnio szczegółowego podziału. o Obejmujemy numeracją partie tekstu wyższego rzędu, pozostawiając tytuły najniższego rzędu bez numeracji.

Przykładowa numeracja cyfrowa wielorzędowa w książce o skomplikowanej strukturze (podrozdziały trzeciego rzędu będą nienumerowane): Wstęp Częś ć pierwsza … (tytuł części) 1.… (tytuł rozdziału) 1.1. … (tytuł podrozdziału pierwszego rzędu) 1.2. … …… … … (tytuł podrozdziału drugiego rzędu) … 1.7. … …….. 2. … …… Częś ć druga 7. … 7.1. … … 8. … 8.1. …

TEKSTY WISZĄCE o Przy numeracji cyfrowej wielorzędowej po tytule rodziału 1 powinien od razu następować tytuł podrozdziału 1.1. a tuż po tytule podrozdziału 1.6. powinien być tytuł podrozdziału itd. Między nimi nie powinno być żadnych tekstów (zwanych wiszącymi) o Teksty te to z reguły ogólne wprowadzenia do rozdziałów, omówienia czy streszczenia. o Jeżeli tekst wiszący jest cennym i niezbędnym wprowadzeniem do tematu – powinien mieć numer i tytuł. o Jeśli tekst ten zawiera same ogólniki lub omówienie dalszej części rozdziału – powinien zostać usunięty przez autora.

AKAPITY o Tekst dzielimy zgodnie z zasadą: nowa myśl – nowy akapit. o Zbyt krótkie akapity nadmiernie rozdrabniają tekst. o Akapity nie mogą być też zbyt długie – gęsto zbite obszerne teksty utrudniają czytanie.

KRÓTKIE FRAGMENTY TEKSTU o Części tekstu, takie jak: definicje, twierdzenia, dowody, zadania, przykłady, ćwiczenia, pytania, uwagi, wskazówki itp. – wyodrębniamy jednolicie w całym dziele nadając im nagłówki, np. Zadanie, Ćwiczenie, Przykład 6, Twierdzenie 2.9. o Czasem ćwiczenia, zadania, uwagi itp. podaje się w książkach pismem mniejszego stopnia (koniec jest wyraźnie widoczny). Można też zaznaczyć zakończenie przykładów itp. znakiem graficznym, np. kwadracikiem

WYLICZENIA SĄ DWA SPOSOBY WYLICZANIA : o W CIĄGU Z TEKSTEM, JEDEN ELEMENT ZA DRUGIM : Przemysłowe procesy syntezy amoniaku dzieli się na trzy grupy: 1) wysokociśnieniowe, 2) średniociśnieniowe i 3) niskociśnieniowe. o W TZW. SŁUPKU, JEDEN ELEMENT POD DRUGIM : Z lekkich produktów koksowania wydziela się (a) smołę pogazową; (b) smołę węglową; (c) benzol; (d) gaz koksowniczy.

o Wyliczenia można rozpoczynać od różnych symboli, lecz muszą one być stosowane KONSEKWENTNIE I JEDNOLICIE w całym tekście. o Zróżnicowane oznaczenia wprowadza się wyłącznie po to, aby wskazać hierarchię lub podkreślić odmienny charakter niektórych wyliczeń. o Autor powinien wybrać najwyżej dwa rodzaje oznaczeń i operować nimi konskekwentnie w całym dziele. o Zwykle wyliczenia oznaczamy cyframi arabskimi, dalszy podział natomiast oznacza się małymi literami lub myślnikami (gdy w tekście nie ma powołań na elementy wyliczenia)

Przykłady skróconych redakcyjnie wyliczeń autora: Zamiast: „Do ich spełnienia są potrzebne: -Znajomość podsrawowych elementów programowo-fukncjonalnych poszczególnych rodzajów przemysłu i ich cech charakterystycznych z punktu widzenia wymagań lokalizacji; - Znajomość uwarunkowań tworzenia zespołów przemysłowych; - Opanowanie metod planowania struktur miejskich z udziałem obszarów przemysłowych” Lepiej napisać: „Do ich spełnienia jest potrzebna znajomość: - Podstawowych elementów… - uwarunkowań… - metod planowania…”

Zamiast: „Założenia teorii, w której korzysta się z modelu maszyny uogólnionej, są następujące: 1. Zakłada się, że model reprezentujący maszynę rzeczywistą jest modelem liniowym. 2. Zakłada się, że rozkład pola magnetycznego w szczelinie jest sinusoidalny.” Lepiej napisać: „Założenia teorii, w której korzysta się z modelu maszyny uogólnionej, są następujące: 1.Model reprezentujący maszynę rzeczywistą jest modelem liniowym. 2.Rozkład pola magnetycznego w szczelinie jest sinusoidalny.”

ANALIZA UKŁADU TEKSTU AUTOR / REDAKTOR MUSZĄ ODPOWIEDZIEC NA PYTANIA CZY : o tytuł dzieła/tytuły rozdziałów odpowiadają jego/ich treści o układ tekstu głównego/podział na partie jest logiczny o w tekście głównym nie występuje nadmiar powtórzeń (czy nie opisujemy we wprowadzeniu do rozdziału tego, co będzie dalej i czy nie powtarzamy w podsumowaniu tego, o czym już pisaliśmy) o w tekście głównym nie znalazły się materiały uzupełniające, np. przypisy zgrupowane na końcu rozdziałów

POWOŁANIA NAJCZĘŚCIEJ STOSOWANE SPOSOBY POWOŁAŃ : o NA CZĘŚCI : skrót cz. i oznaczanie kolejności części, np. cz.III o NA ROZDZIAŁY : skrót rozdz. i numer rozdziału, np. rozdz. 9. o NA PODROZDZIAŁY WSZYSTKICH RZĘDÓW : skrót p. i numer podrozdziału, np. p (nie: rozdz. 3 p. 7.2 i nie: rozdz. 3. p. 7 § 2). o NA STRONY KSIĄŻKI : skrót s. (nie: str.) i numer strony, np. s.136. o NA WZORY MATEMATYCZNE, CHEMICZNE,PROGRAMY ITP.: numer wzoru lub program ujęty w nawiasy, najczęściej okrągłe, poprzedzony odpowiednim słownym określeniem, np. równanie (12.1), wzór (1.4), program (3).

POWOŁANIA W KSIĄŻCE NA ZAMIESZCZONE W NIEJ MATERIAŁY UZUPEŁNIAJĄCE I INFORMACYJNO-POMOCNICZE: o NA POZYCJE WYKAZU LITERATURY: numer pozycji ujęty w nawiasy okrągłe lu kwadratowe, np. (17), [22], (4, s ) poprzedzony lub nie odpowiednim określeniem, np. artykuł (11) o NA ILUSTRACJE: skrót rys., fot., il. (zależnie od przyjętego w książce rodzaju oznaczeń) uzupełniony numerem ilustracji, np. rys. 7, il. 12.2, fot o NA TABLICE LUB TABELE: odpowiednio skrót tabl. lub tab., np. tabl. 2, tab. 2-1.

WYRÓŻNIENIA KURSYWA : o ważne terminy polskie, całe definicje, twierdzenia i prawa o cytowane tytuły książek o wtrącone wyrażenia obcojęzyczne (poza tymi ogólnie przyjętymi, np. a priori, vice versa, in vitro, ex aequo itd.) o cytaty o literowe i liczbowe oznaczenia szczegółów na ilustracjach o wtrącone do tekstu wyrażenia uzupełniające, np. przyp. tłum., ang., ros., op.cit. o dłuższe, merytorycznie ważne fragmenty tekstu

SPACJOWANIE (pismo rozstrzelone) o w odniesieniu do nazwisk osób, gdy mówi się o nich po raz pierwszy o przy wyrazach, zwrotach lub zdaniach, na które chce się zwrócić szczególną uwagę o nie wyróżniamy w ten sposób fragmentów dłuższych niż jeden wiersz o liczb nie spacjujemy

PISMO PÓŁGRUBE o wyraz lub kilka wyrazów, np. mających charakter wtrąconych do tekstu tytulików o nie jest to zalecane

KAPITALIKI o nazwiska występujące w tekście, zwłaszcza nazwiska cytowanych autorów o króciutkie tytuły

CUDZYSŁÓW o wyodrębnianie przytoczeń o w odniesieniu do wyrazów objaśnianych i tłumaczonych (tylko kiedy są składane antykwą) o czasem: terminy obcojęzyczne o w tekście: tytuły książek, czasopism, rozdziałów, artykułów (jeśli nie chce się zastosować kursywy)