Sakrament małżeństwa w Prawie Kanonicznym

Przymioty sakramentu małżeństwa Zgoda małżeńska Przeszkody zrywające Forma zawarcia sakramentu małżeństwa Skutki małżeństwa

Istotnymi przymiotami małżeństwa są jedność i nierozerwalność. Małżeńskie przymierze, przez które mężczyzna i kobieta tworzą ze sobą wspólnotę całego życia, skierowaną ze swej natury do dobra małżonków oraz do zrodzenia i wychowania potomstwa, zostało między ochrzczonymi podniesione przez Chrystusa Pana do godności sakramentu. Kan. 1055 § 1 Istotnymi przymiotami małżeństwa są jedność i nierozerwalność. Kan. 1056

Zgoda małżeńska

Małżeństwo stwarza zgoda stron między osobami prawnie do tego zdolnymi, wyrażona zgodnie z prawem, której nie może uzupełnić żadna ludzka władza. Zgoda małżeńska jest aktem woli, którym mężczyzna i kobieta w nieodwołalnym przymierzu wzajemnie się sobie oddają i przyjmują w celu stworzenia małżeństwa. Kan. 1057 § 1-2

Niezdolni do zawarcia małżeństwa są ci, którzy: są pozbawieni wystarczającego używania rozumu; mają poważny brak rozeznania oceniającego co do istotnych praw i obowiązków małżeńskich wzajemnie przekazywanych i przyjmowanych; z przyczyn natury psychicznej nie są zdolni podjąć istotnych obowiązków małżeńskich. Kan. 1095 Do zaistnienia zgody małżeńskiej konieczne jest, aby strony wiedziały przynajmniej, że małżeństwo jest trwałym związkiem między mężczyzną i kobietą, skierowanym do zrodzenia potomstwa przez jakieś seksualne współdziałanie. Po osiągnięciu dojrzałości nie domniemywa się takiej ignorancji. Kan. 1096

Kto zawiera małżeństwo, zwiedziony podstępem, dokonanym dla uzyskania zgody małżeńskiej, a dotyczącym jakiegoś przymiotu drugiej strony, który ze swej natury może poważnie zakłócić wspólnotę życia małżeńskiego, zawiera je nieważnie. Kan. 1098 Nieważne jest małżeństwo zawarte pod przymusem lub pod wpływem ciężkiej bojaźni z zewnątrz, choćby nieumyślnie wywołanej, od której, ażeby się uwolnić, zmuszony jest ktoś wybrać małżeństwo. Kan. 1103

Przeszkody zrywające

Przeszkoda zrywająca czyni osobę niezdolną do ważnego zawarcia małżeństwa. Kan. 1073 Ordynariusz miejsca może swoich podwładnych gdziekolwiek przebywających oraz wszystkich aktualnie przebywających na własnym jego terytorium, dyspensować od wszystkich przeszkód z prawa kościelnego, z wyłączeniem tych, od których dyspensa jest zarezerwowana Stolicy Apostolskiej. Stolicy Apostolskiej jest zarezerwowana dyspensa: od przeszkody wynikającej ze święceń lub z wieczystego ślubu publicznego czystości, złożonego w instytucie zakonnym na prawie papieskim; od przeszkody występku. Nie udziela się nigdy dyspensy od przeszkody pokrewieństwa w linii prostej oraz w drugim stopniu linii bocznej. Kan. 1078

Przeszkoda wieku Nie może zawrzeć ważnego małżeństwa mężczyzna przed ukończeniem szesnastego roku życia i kobieta przed ukończeniem czternastego roku. Konferencja Episkopatu ma prawo ustalić wyższy wiek do godziwego zawarcia małżeństwa. Kan. 1083 W Polsce mężczyzna powinien mieć ukończone 21 lat… …a kobieta 18

II. Przeszkoda niezdolności płciowej Niezdolność dokonania stosunku małżeńskiego uprzednia i trwała, czy to ze strony mężczyzny czy kobiety, czy to absolutna czy względna, czyni małżeństwo nieważnym z samej jego natury. Jeśli przeszkoda niezdolności jest wątpliwa, nie należy zabraniać zawarcia małżeństwa ani też, dopóki trwa wątpliwość, orzekać jego nieważności. Niepłodność ani nie wzbrania zawarcia małżeństwa, ani nie powoduje jego nieważności. Kan. 1084

III. Przeszkoda węzła małżeńskiego Nieważnie usiłuje zawrzeć małżeństwo, kto jest związany węzłem poprzedniego małżeństwa, nawet niedopełnionego. Nawet jeśli pierwsze małżeństwo było zawarte nieważnie, lub z jakiejkolwiek przyczyny zostało rozwiązane, nie wolno zawrzeć ponownego małżeństwa, dopóki nie stwierdzi się, zgodnie z prawem i w sposób pewny, nieważności lub rozwiązania pierwszego. Kan. 1085

IV. Przeszkoda różności religii Nieważne jest małżeństwo między dwiema osobami, z których jedna została ochrzczona w Kościele katolickim lub była do niego przyjęta i nie odłączyła się od niego formalnym aktem, a druga jest nieochrzczona. Kan. 1086 Od tej przeszkody można dyspensować tylko po wypełnieniu następujących warunków: strona katolicka winna oświadczyć, że jest gotowa odsunąć od siebie niebezpieczeństwo utraty wiary, jak również złożyć szczere przyrzeczenie, że uczyni wszystko, co w jej mocy, aby wszystkie dzieci zostały ochrzczone i wychowane w Kościele katolickim; druga strona winna być powiadomiona w odpowiednim czasie o składanych przyrzeczeniach strony katolickiej, tak aby rzeczywiście była świadoma treści przyrzeczenia i obowiązku strony katolickiej; obydwie strony powinny być pouczone o celach oraz istotnych przymiotach małżeństwa, których nie może wykluczać żadna ze stron.

VI. Przeszkoda ślubów zakonnych V. Przeszkoda święceń Nieważnie usiłują zawrzeć małżeństwo ci, którzy otrzymali sakrament święceń. Kan. 1087 Źródłem przeszkody są święcenia kapłańskie, począwszy od diakonatu. VI. Przeszkoda ślubów zakonnych Nieważnie usiłują zawrzeć małżeństwo ci, którzy są związani wieczystym ślubem publicznym czystości w instytucie zakonnym. Kan. 1088

VII. Przeszkoda uprowadzenia Nie może być ważnie zawarte małżeństwo pomiędzy mężczyzną i kobietą uprowadzoną, lub choćby przetrzymywaną z zamiarem zawarcia z nią małżeństwa, chyba, że później kobieta, uwolniona od porywacza oraz znajdując się w miejscu bezpiecznym i wolnym, sama swobodnie wybierze to małżeństwo. Kan. 1089

VIII. Przeszkoda występku Źródłem tej przeszkody jest przestępstwo. Kto ze względu na zawarcie małżeństwa z określoną osobą, zadaje śmierć jej współmałżonkowi lub własnemu, nieważnie usiłuje zawrzeć to małżeństwo. Nieważnie również usiłują zawrzeć małżeństwo ci, którzy poprzez fizyczny lub moralny współudział spowodowali śmierć współmałżonka. Kan. 1090

IX. Przeszkoda pokrewieństwa W linii prostej pokrewieństwa nieważne jest małżeństwo między wszystkimi krewnymi wstępnymi i zstępnymi, zarówno prawego pochodzenia, jak i naturalnymi. W linii bocznej pokrewieństwa nieważne jest małżeństwo aż do czwartego stopnia włącznie. Nigdy nie zezwala się na małżeństwo, jeśli istnieje wątpliwość, czy strony są spokrewnione w jakimś stopniu linii prostej lub w drugim stopniu linii bocznej. Kan. 1091

Dla wyjaśnienia stopni pokrewieństwa…

X. Przeszkoda powinowactwa Powinowactwo w linii prostej powoduje nieważność małżeństwa we wszystkich stopniach. Kan. 1092 Źródłem przeszkody jest ważnie zawarty związek małżeński. Powoduje nieważność małżeństwa pomiędzy mężczyzną i krewnymi żony, oraz między kobietą i krewnymi męża. Powinowactwo w linii prostej dotyczy następujących osób: teść (ojciec żony lub męża), teściowa (matka żony lub męża), zięć (mąż córki), synowa (żona syna), ojczym (mąż matki), macocha (żona ojca), pasierb, pasierbica (dzieci męża lub żony z poprzedniego małżeństwa).

XI. Przeszkoda przyzwoitości publicznej Przeszkoda przyzwoitości publicznej powstaje z nieważnego małżeństwa po rozpoczęciu życia wspólnego, albo z notorycznego lub publicznego konkubinatu. Powoduje nieważność małżeństwa w pierwszym stopniu linii prostej między mężczyzną i krewnymi kobiety, i odwrotnie. Kan. 1093

XII. Przeszkoda pokrewieństwa prawnego Nie mogą ważnie zawrzeć małżeństwa ze sobą ci, którzy są związani pokrewieństwem prawnym powstałym z adopcji, w linii prostej lub w drugim stopniu linii bocznej. Kan. 1094

sakramentu małżeństwa Forma zawarcia sakramentu małżeństwa

Tylko te małżeństwa są ważne, które zostają zawarte wobec asystującego miejscowego ordynariusza albo proboszcza, albo wobec kapłana lub diakona delegowanego przez jednego z nich; a także wobec dwóch świadków. Za asystującego przy zawieraniu małżeństwa uważa się tylko tego, kto jest obecny i pyta nowożeńców, czy wyrażają zgodę i przyjmuje ją w imieniu Kościoła. Kan. 1108

Małżeństwa winny być zawierane w parafii, gdzie przynajmniej jedno z nupturientów posiada stałe albo tymczasowe zamieszkanie lub miesięczny pobyt; gdy zaś chodzi o tułaczy, w parafii, gdzie aktualnie przebywają. Za zezwoleniem własnego ordynariusza albo własnego proboszcza wolno małżeństwo zawrzeć gdzie indziej. Kan. 1115

Skutki małżeństwa

Z ważnego małżeństwa powstaje między małżonkami węzeł, z natury swej wieczysty i wyłączny. W małżeństwie chrześcijańskim małżonkowie zostają ponadto przez specjalny sakrament wzmocnieni i jakby konsekrowani do obowiązków swego stanu i godności. Kan. 1134 Każdemu z małżonków przysługują jednakowe obowiązki i prawa w tym, co dotyczy wspólnoty życia małżeńskiego. Kan. 1135

Rodzice mają najcięższy obowiązek i najpierwsze prawo troszczenia się zgodnie, według swoich możliwości, o wychowanie potomstwa zarówno fizyczne, społeczne i kulturalne, jak i moralne oraz religijne. Kan. 1136