Karą kryminalną jest przewidziana w ustawie, stosowana przez sądy, ujemna reakcja na popełnione przestępstwo, polegająca na zadaniu sprawcy osobistej dolegliwości mającej na celu zadośćuczynienie społecznemu poczuciu sprawiedliwości oraz wypełniającej cele prewencyjne.

 grzywna,  ograniczenie wolności,  pozbawienie wolności,  25 lat pozbawienia wolności,  dożywotnie pozbawienie wolności

 pierwszy etap – określenie liczby stawek dziennych, od 10 do 540 (charakter popełnionego przestępstwa, stopień jego społecznej szkodliwości, cele z zakresu prewencji ogólnej, stopień winy, względy indywidualnoprewencyjne, recydywizm, naprawienie szkody),  drugi etap – ustalenie wysokości jednej stawki dziennej, od 10 zł do zł (dochody, możliwości zarobkowe, warunki osobiste np. kwalifikacje, wiek wykształcenie, stosunki rodzinne).

Kodeks karny modyfikuje górną granicę liczby stawek dziennych, która wynosi: 1) do 3000 stawek – w razie skazania za przestępstwo z art. 296 § 3, art. 297 § 1 lub art. 299 k.k. (art. 309 k.k.); grzywna występuje wówczas obok kary pozbawienia wolności, 2) 810 stawek – w wypadku nadzwyczajnego obostrzenia kary oraz wymierzenia kary łącznej (art. 38 § 2 oraz art. 86 § 1 k.k.), 3) w części szczególnej występują dwa wypadki obniżenia górnej granicy stawek dziennych, która wynosi do 180 (art. 221 k.k. – niezawiadomienie o wypadku i 255 § 3 k.k. – nawoływanie do przestępstwa)

 grzywna samoistna  grzywna kumulatywna

- gdy jest ona przewidziana w ramach ustawowego zagrożenia za dane przestępstwo - gdy ustawa przewiduje zagrożenie karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 8 lat, sąd może zamiast tej kary orzec grzywnę (art. 37a k.k.) - gdy sąd stosuje nadzwyczajne złagodzenie na podstawie art. 60 § 6 pkt 3 i 4 k.k.

- może być orzekana obok kary pozbawienia wolności, gdy sprawca dopuścił się czynu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub gdy ją osiągnął (art. 33 § 2 k.k.) - jeżeli sąd warunkowo zawiesił wykonywanie kary pozbawienia wolności lub ograniczenia wolności (art. 71 § 1 k.k.), przy czym orzeczenie grzywny na podstawie art. 71 § 1 k.k. jest możliwe tylko wówczas, gdy nie istniały podstawy do jej wymierzenia określone w art. 33 § 2 k.k.

1) jako kara zamienna za karę pozbawienia wolności przy zarządzeniu wykonania kary pozbawienia wolności (art. 75a § 1 k.k., art. 16 ust. 1 pkt 1 u.n.) – nie może przekroczyć 810 stawek dziennych, 2) jako kara zastępcza w przypadku zmiany sposobu wykonywania kary ograniczenia wolności wykonywanej w systemie dozoru elektronicznego – art. 43zc k.k.w., 3) jako kara zamienna w wypadku, gdy ustawa nowa nie przewiduje kary pozbawienia wolności, na którą to karę skazano sprawcę (art. 4 § 3 k.k.) przed jej wejściem w życie.

Dwie kary grzywny – jedna na pd. art. 33 § 2 k.k., której górna granica wynosi 540 stawek dziennych, druga orzeczona na pd. art. 75a § 1 k.k. (bądź art. 16 ust. 1 pkt 1 u.n.), której górna granica wynosi 810 stawek dziennych.

Zgodnie z art. 29 pkt 1 u.n. w dniu r. wszedł w życie przepis art. 107 § 4a k.k., który skraca okres zatarcia skazania grzywny do 1 roku od wydania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania. Przy współistnieniu dwóch grzywien za ten sam czyn (w sytuacji zamiany kary pozbawienia wolności na grzywnę w oparciu o art. 75a § 1 k.k. lub art. 16 ust. 1 u.n.), zatarcie skazania następuje z upływem roku od wykonania drugiej z nich.

Zgodnie z art. 21 u.n., jeżeli okres zatarcia skazania w oparciu o nowe przepisy upłynąłby przed dniem wejścia w życie ustawy (1 lipca 2015 r.), to zatarcie skazania nastąpiło właśnie z tym dniem.

Zgodnie z art. 12a k.k.w. w zw. z art. 2 ust. 2 pkt 4 ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych (Dz.u. 2014, poz ze zm) sąd w postępowaniu wykonawczym staje się wierzycielem w rozumieniu tej ostatniej ustawy i jego obowiązkiem jest niezwłoczne przekazanie informacji gospodarczej do wszystkich biur informacji gospodarczej działających na podstawie ustawy o powstaniu zaległości z tytułu grzywny.

Skazany na karę grzywny wzywany jest do jej uiszczenia w terminie 30 dni, w razie zaś bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu grzywnę ściąga się w drodze egzekucji (art. 44 k.k.w.). Jeżeli egzekucja grzywny okaże się bezskuteczna lub z okoliczności sprawy wynika, że byłaby ona bezskuteczna, sąd może zamienić grzywnę nieprzekraczającą 120 stawek dziennych na pracę społecznie użyteczną (art. 45 k.k.w.).

Jeżeli egzekucja grzywny okaże się bezskuteczna lub z okoliczności sprawy wynika, że byłaby ona bezskuteczna, sąd zarządza wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności (art. 46 k.k.w.): 1. gdy skazany oświadczy, że nie wyraża zgody na podjęcie pracy społecznie użytecznej albo uchyla się od jej wykonania lub 2. zamiana grzywny na pracę społecznie użyteczną jest niemożliwa lub niecelowa.

Kara zastępcza nie może przekroczyć 12 miesięcy pozbawienia wolności, jak również górnej granicy kary pozbawienia wolności za dane przestępstwo, a jeśli ustawa nie przewiduje za dane przestępstwo kary pozbawienia wolności, górna granica kary pozbawienia wolności nie może przekroczyć 6 miesięcy.

Jeżeli natychmiastowe wykonanie grzywny pociągnęłoby dla skazanego lub jego rodziny zbyt ciężkie skutki sąd może rozłożyć grzywnę na raty na czas nieprzekraczający 1 roku (art. 49 k.k.w.) Jeżeli skazany, z przyczyn od niego niezależnych, nie uiścił grzywny, sąd może, w szczególnie uzasadnionych wypadkach, grzywnę umorzyć w części, zaś wyjątkowo, również w całości; nie zarządza się egzekucji, jeżeli z okoliczności sprawy wynika, że byłaby ona bezskuteczna (art. 51 k.k.w.)

W obowiązującym kodeksie karnym kara ograniczenia wolności orzekana jest w wymiarze od 1 miesiąca do 2 lat (art. 34 § 1 k.k.). Zastosowany w ramach niej dozór elektroniczny – tylko w wymiarze do 12 miesięcy.

 wykonywaniu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne, w wymiarze od 20 do 40 godzin w stosunku miesięcznym (art. 35 § 1 k.k.);  potrącenie od 10 do 25% wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na cel społeczny wskazany przez sąd; w okresie odbywania kary skazany nie może rozwiązać bez zgody sądu stosunku pracy (art. 35 § 2 k.k.).

 obowiązek pozostawania w miejscu stałego pobytu lub w innym wyznaczonym miejscu, z zastosowaniem systemu dozoru elektronicznego;  obowiązki, o których mowa w art. 72 § 1 pkt 4-7a k.k.

4) wykonywanie pracy zarobkowej, nauki lub przygotowanie się do zawodu; 5) powstrzymanie się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających; 6) poddanie się terapii uzależnień; 6a) poddanie się terapii, w szczególności psychoterapii lub psychoedukacji; 6b) uczestnictwo w oddziaływaniach korekcyjno- edukacyjnych; 7) powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach; 7a) powstrzymywania się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innym osobami w określony sposób lub zbliżania się do pokrzywdzonego lub innych osób.

 nie może bez zgody sądu zmienić miejsca stałego pobytu,  ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary.

Sąd może orzec świadczenie pieniężne lub obowiązki, o których mowa w art. 72 § 1 pkt 2 i 3 k.k. (przeproszenie pokrzywdzonego, wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby)

Zgodnie z art. 37a k.k.: „Jeżeli ustaw przewiduje zagrożenie karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 8 lat, można zamiast tej kary orzec grzywnę albo karę ograniczenia wolności, o której mowa w art. 34 par. 1a pkt 1,2 lub 4”.

Zgodnie z art. 37b k.k.: „W sprawie o występek zagrożony karą pozbawienia wolności, niezależnie od dolnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego w ustawie za dany czyn, sąd może orzec jednocześnie karę pozbawienia wolności w wymiarze nieprzekraczającym 3 miesięcy, a jeżeli górna granica ustawowego zagrożenia wynosi przynajmniej 10 lat – 6 miesięcy, oraz karę ograniczenia wolności do lat 2. W pierwszej kolejności wykonuje się wówczas karę pozbawienia wolności, chyba że ustawa stanowi inaczej”.

Zgodnie z art. 75a k.k.: „§ 1. Wobec skazanego na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, który w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności gdy popełnił inne przestępstwo niż określone w art. 75 § 1, albo jeżeli uchyla się od uiszczenia grzywny, od dozoru, wykonania nałożonych obowiązków lub orzeczonych środków karnych, środków kompensacyjnych lub przepadku, sąd może, jeżeli cele kary zostaną w ten sposób spełnione, mając na względzie wagę i rodzaj czynu zabronionego przypisanego skazanemu, zamiast zarządzenia wykonania kary pozbawienia wolności zamienić ją na karę ograniczenia wolności w formie obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne, przyjmując, że jeden dzień kary pozbawienia wolności równa się dwóm dniom kary ograniczenia wolności, albo na grzywnę, przyjmując, że jeden dzień kary pozbawienia wolności równa się dwóm stawkom dziennym grzywny. Kara ograniczenia wolności nie może trwać dłużej niż 2 lata, a grzywna nie może przekroczyć 810 stawek dziennych”.

Artykuł 65 § 1 k.k.w. stanowi, że skutkiem uchylania się skazanego od odbywania kary ograniczenia wolności jest zamiana tej kary na zastępczą karę pozbawienia wolności. Sąd określa zastępczą karę pozbawienia wolności, przyjmując, że jeden dzień zastępczej kary pozbawienia wolności jest równoważny dwóm dniom ograniczenia wolności.