Blok II: Mechanizacja prac w produkcji roślinnej Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Lekcja 7: Maszyny do zbioru ziemniaków i buraków (1 godz.) 1.Sposoby zbioru ziemniaków 2.Rozdrabniacze łętów 3.Kopaczki przenośnikowe 4.Kombajny ziemniaczane 5.Sposoby zbioru buraków 6.Maszyny do jednoetapowego zbioru buraków 7.Maszyny do wieloetapowego zbioru buraków

Sposoby zbioru ziemniaków

1. Sposoby zbioru ziemniaków W zależności od liczby przejazdów nad redliną zbiór dzieli na wieloetapowy lub jednoetapowy (bezpośredni). W trosce o jakość zbioru i trwałość przechowalniczą na coraz większą skalę stosuje się zbiór dwuetapowy, zarówno przy produkcji ziemniaków jadalnych, jak i sadzeniaków. W pierwszej kolejności stosuje się kopaczki układające wykopane ziemniaki za sobą na wały podłużne o szerokości 0,8-1,0 m, razem z resztkami domieszek, lub kopaczki wyposażone w uproszczone urządzenia do wydzielania porostu. Najczęściej są to kopaczki jedno- i dwurzędowe. Do zbioru ziemniaków na małych polach wykorzystuje się też inne kopaczki: przenośnikowe wibracyjne, rzędujące i gwiazdowe (rzadko stosowane). Kopaczki mogą być zawieszane lub półzawieszane.

1. Sposoby zbioru ziemniaków W następnej kolejności, po 3-4 godzinach, gdy ziemniaki obeschną i ogrzeją się na powierzchni gleby, do podbierania materiału ułożonego w wały stosuje się kombajny wyposażone w podbieracze łopatkowe lub szczotkowe. Kombajny te mogą mieć skrócone zespoły odsiewające, gdyż ilość podbieranej ziemi jest niewielka. Dlatego też przy zbiorze dwuetapowym zwiększa się prawie dwukrotnie wydajność maszyn oraz przeciętnie o połowę zmniejsza ilość bulw uszkodzonych, dzięki czemu uzyskuje się ich lepszą trwałość przechowalniczą.

1. Sposoby zbioru ziemniaków Do zbioru jednoetapowego (bezpośredniego) są stosowane kombajny ciągnikowe lub samojezdne. Kombajny ciągnikowe można podzielić na kombajny z uproszczonymi zespołami separującymi, ładujące na przyczepy zebrane ziemniaki z resztkami domieszek w postaci brył, kamieni i niewielkiej ilości zanieczyszczeń słomiastych, lub wyposażone w automatyczne separatory. Kombajny takie nazywane są kopaczkami ładującymi lub kombajnami bezobsługowymi. Drugą grupę stanowią kombajny obsługiwane przez pracowników wybierających domieszki lub bulwy ze strumienia ziemniaków i zanieczyszczeń transportowanych do zbiornika lub bezpośrednio na jadącą obok przyczepę. Kombajny ze zbiornikiem wychylnym (o ładowności do 2t) lub ze zbiornikiem wyposażonym w przenośnik podłogowy (o ładowności do 6t) bądź kombajny z przenośnikiem wyładowczym są szerzej stosowane w gospodarstwa o różnej skali koncentracji produkcji ziemniaków.

1. Sposoby zbioru ziemniaków Kombajny samojezdne są budowane ze zbiornikiem o pojemności do 20 t i różnią się liczbą podkopywanych redlin, ale najczęściej są to maszyny czterorzedowe. Kombajny samojezdne w przedniej części są wyposażone w rozdrabniacz łętów i mogą być zastosowane na dużych plantacjach bez wstępnego przygotowania. Przy uproszczonych konstrukcjach separujących maszyn zbierających wskazane jest zastosowanie rozdrabniaczy łętów. Prócz mechanicznej metody niszczenia łętów są stosowane metody chemiczna lub chemiczno-mechaniczna (najbardziej skuteczna). W metodzie chemicznej stosuje się opryskiwacze, a w chemiczno-mechanicznej - opryskiwacze i rozdrabniacze łętów.

1. Sposoby zbioru ziemniaków

Rozdrabniacze łętów

2. Rozdrabniacze łętów Rozdrabniacz łętów może być maszyną 2-, 4- i 6-rzędową, przystosowaną do szerokości międzyrzędzi 62,5, 67,5 i 75 cm. Elementami roboczymi tej maszyny są dostosowane do profilu redlin pracujące pionowo płaskie, zaostrzone bijaki o różnej długości. Wysokość ich ustawienia i prędkość jazdy agregatu decyduje o jakości zniszczenia porostu. Budowa rozdrabniaczy bijakowych o poziomej osi obrotu jest zbliżona do glebogryzarek. Do rozdrabniania łętów mogą być zastosowane maszyny z wirnikami o osi pionowej, z nożami zamocowanymi przegubowo, podobnie jak w kosiarkach rotacyjnych. Tego typu maszyny są również stosowane w sadach do rozdrabniania gałęzi. Są to maszyny uniwersalne i jakość rozdrabniania łętów jest gorsza, gdyż łęty płożące w redlinach nie są zniszczone. Rozdrabniacze łętów są wykonywane jako maszyny zawieszane lub - częściej - jako półzawieszane, gdyż lepiej kopiują ukształtowanie pola.

Rozdrabniacz bijakowy: b - schemat, c –układ napędowy; 1 - wał, 2 - bijak, 3 - korba, 4 - rama, 5 - koło podporowe, 6 - łańcuch, 14 – wał przegubowy, 15 - przekładnia stożkowa, 16 - przekładnia pasowa, 17- napinacz 2. Rozdrabniacze łętów

Łańcuchowy rozdrabniacz łętów z osią pionową 2. Rozdrabniacze łętów

Kopaczki przenośnikowe

3. Kopaczki przenośnikowe Kopaczki przenośnikowe służą do wydobywania ziemniaków z ziemi, odsiewania gleby od wydobytego plonu i pozostawienie go na polu w wąskim rzędzie, umożliwiającym stosunkowo łatwe ręczne zebranie wydobytych ziemniaków i zwiezienie ich z pola. Kopaczki mogą być wyposażone w poprzeczny przenośnik, który wykopane bulwy usypuje w bruzdę między dwie sąsiednie redliny. Tego typu maszyny nazywają się kopaczkami rzędującymi. Najbardziej popularną maszyną jest kopaczka przenośnikowa półzawieszana, która wykopuje ziemniaki z dwóch rzędów. Rama maszyny l spoczywa na dwóch tylnych kołach jezdnych i jednym kole podporowym z przodu. Z ramą kopaczki jest połączona przegubowo rama zawieszenia, za pomocą której łączy się maszynę z trzypunktowym układem zawieszenia ciągnika. W wyniku takiego połączenia podnośnik hydrauliczny ciągnika może być wykorzystany do podnoszenia zespołów roboczych kopaczki z położenia roboczego w transportowe. W przedniej części ramy są przykręcone lemiesze. Do tylnych krawędzi trzonów lemieszy są zamocowane wahliwe klawisze stalowe, których zadaniem jest zabezpieczenie prętów przenośnika przed uszkodzeniem w razie dostania się między lemiesz a przenośnik kamienia lub innego twardego przedmiotu.

3. Kopaczki przenośnikowe Przenośnik prętowy składa się z dwóch łańcuchów o rozłącznych ogniwach i stalowych prętów połączonych z łańcuchami. Pod górną częścią przenośnika znajdują się wstrząsacze, wykonane w postaci eliptycznych kół zębatych nie napędzanych. Ich obrót powodują przesuwające się przenośniki, w wyniku czego eliptyczne koła zębate ustawiają się w położeniu równoległym lub prostopadłym do przenośnika, powodując w ten sposób intensywne ruchy wstrząsające w kierunku prostopadłym do jego przesuwu. Lemiesze podkopują redliny, a ponieważ są nachylone pod pewnym kątem, więc podnosząc ziemię i ściskając rozluźniają ją, a bryły wstępnie kruszą. Schodzący z lemieszy materiał dostaje się na przenośnik łańcuchowo-prętowy, gdzie ziemia jest dalej kruszona oraz odsiewana i w rozdrobnionej formie przesypuje się przez prześwity między prętami. Dalsza separacja zanieczyszczeń i ziemi zachodzi na przenośniku prętowym tylnym.

3. Kopaczki przenośnikowe Kopaczka przenośnikowa półzawieszana: 1 - lemiesz, 3 - przenośnik przedni, 9 -wał przegubowo-teleskopowy, 10 - rama, 11 - koło jezdne, 12 - koło podporowe, 13 - rama zawieszenia

Kopaczka dwurzędowa do ziemniaków WEGA 1600 Z 3. Kopaczki przenośnikowe

Kopaczka do ziemniaków i warzyw WEGA 1600 PLUS 3. Kopaczki przenośnikowe

Kombajny ziemniaczane

4. Kombajny ziemniaczane Kombajny umożliwiają kopanie ziemniaków, oddzielanie bulw od ziemi, łęcin, kamieni i innych zanieczyszczeń oraz ładowanie na środki transportowe. Są produkowane najczęściej jako maszyny jedno- lub dwurzędowe przyczepiane do ciągników. Zastosowanie kombajnu do zbioru ziemniaków eliminuje pracę ręczną związaną ze zbieraniem i ładowaniem ziemniaków. Do obsługi agregatu z kombajnem ziemniaczanym potrzeba kilku ludzi stanowiących obsługę kombajnu. Przedstawiony na schemacie kombajn ziemniaczany jest maszyną jednorzędową, przyczepianą, napędzaną od wałka odbioru mocy ciągnika. Zasadniczymi zespołami kombajnu są: rama, zespół wyorujący, odsiewacz przenośnikowy (zespół odsiewający glebę), oddzielacz porostu (zespół oddzielający łęciny i chwasty), koło podnoszące (przenośnik bębnowy), górka palcowa, stół przebierczy, układ napędowy, układ hydrauliczny i instalacja elektryczna.

4. Kombajny ziemniaczane Kombajn jednorzędowy: a - widok, b - schemat; 1 - rama, 2 - koło jezdne, 3 - dyszel, 4 -siłownik hydrauliczny, 5 - przecieracz, 6 - rama wyorywacza, 7 - lemiesz, 8 - krój tarczowy, 9 - rolka kopiująca, 10 - odsiewacz przenośnikowy, 11 - przenośnik porostu, 12 - koło podnoszące, 13 - górka palcowa, 14 - rama stołu przebierczego, 15 - zbiornik kamieni, 16 - zbiornik ziemniaków, 17 - przenośnik przebierczy, 18 - przenośnikładujący, 19 - wstrząsacz eliptyczny, 20 - odrzutnik,21 - odsiewacz tarczowy, 22 - łopatka zgarniająca, 23 - wstrząsacz oddzielacza porostu

4. Kombajny ziemniaczane KOMBAJN DO ZIEMNIAKÓW ANNA

4. Kombajny ziemniaczane Kombajn do zbioru warzyw i ziemniaków BOLKO

4. Kombajny ziemniaczane Kombajn do zbioru ziemniaków BOLKO T

4. Kombajny ziemniaczane Kombajn do zbioru ziemniaków BOLKO S

4. Kombajny ziemniaczane Kombajn do zbioru ziemniaków PYRA 1500

Sposoby zbioru buraków

5. Sposoby zbioru buraków Zbiór buraków polega na wykonaniu dwu zasadniczych czynności: ogłowienia, czyli odcięcia główek buraków z liśćmi, i wyciągania korzeni z ziemi. W zależności od tego, czy czynności te są wykonywane jednocześnie, czy oddzielnie, rozróżnia się zbiory: - jednoetapowy, - dwuetapowy, - trzyetapowy. W każdym z tych wariantów trzeba oddzielnie transportować z pola liście i korzenie buraków. Do jednoetapowego zbioru buraków stosuje się kombajny samojezdne, które są wyposażone we własny zbiornik. Są to maszyny 6- lub 9-rzędowe, wyposażone w rozdrabniacz liści, który rozrzuca je na powierzchnię pola. Zbiornik korzeni rozładowuje się albo na środki transportowe, albo na pryzmy formowane na skraju pola. Do załadunku korzeni z pryzmy stosuje się ładowarki czołowe lub specjalne ładowarki samojezdne.

Maszyny do jednoetapowego zbioru buraków

6. Maszyny do jednoetapowego zbioru buraków

Na poprzednim slajdzie pokazano zdjęcie kombajnu samojezdnego, w którym zespoły ogławiające, rozdrabniające i rozrzutniki liście oraz zespoły wyorujące umieszcza się przed kołami podwozia. Podwozie składa się z sześciu kół ogumionych, ale może być stosowane również podwozie półgąsienicowe. Wszystkie koła o dużych szerokościach są napędzane i sterowane, co umożliwia wykonywanie ciasnych uwroci i prowadzenie kombajnu z przesuniętymi kołami. Tworzą się wówczas podwójne ślady, a ruch tak przestawionym podwoziem pojazdu nazywa się „psim chodem". Szerokie opony i przesunięcie kół układu jezdnego zmniejszają naciski na glebę i umożliwiają pracę nawet w trudnych warunkach polowych. Korzenie zgromadzone w zbiorniku są najczęściej wysypywane na pryzmę zlokalizowaną na uwrociu, obok drogi dostępnej dla środków transportowych o dużej ładowności, którymi dowozi się korzenie do cukrowni. W kombajnie samojezdnym zastosowano rozdrabniacz bijakowy, którego wał z bijakami stalowymi ścina liście i kieruje do rozdrabniacza, zakończonego wyrzutnikiem, który rozrzuca liście na powierzchni pola. Za zespołem ścinającym znajduje się wał z bijakami gumowymi oczyszczającymi, który oczyszcza główki korzeni z suchych liści i innych zanieczyszczeń. Krótkie liście wraz z częścią główki są ścinane skośnym nożem płaskim, prowadzonym płozami. Odcięte główki pozostają na polu. 6. Maszyny do jednoetapowego zbioru buraków

Po 2-3 tygodniowym okresie składowania korzeni w pryzmie o wysokości 2-2,5 m są one podbierane montowanymi na ciągniku ładowarkami czołowymi lub samojezdnymi ładowarko- doczyszczarkami i ładowane na środki transportowe. Po takim okresie doczyszczanie korzeni jest bardziej skuteczne i odsianą ziemię można rozwieźć po polu. Maszyna jest wyposażona w podbieracze ślimakowe, przenośniki transportowe i gwiazdowy oczyszczacz korzeni, które po oczyszczeniu są transportowane przenośnikiem ładującym do skrzyni ładunkowej. 6. Maszyny do jednoetapowego zbioru buraków

Maszyny do wieloetapowego zbioru buraków

Zbiór dwuetapowy buraków polega na oddzielnym ogławianiu liści i wyorywaniu korzeni, przy czym zarówno liście, jak i korzenie są bezpośrednio ładowane na środki transportowe. W trzyetapowym zbiorze buraków występują trzy oddzielne operacje. W pierwszej operacji buraki są ogławiane, w drugiej wyorywane i układane w wały, a w trzeciej korzenie są podbierane i ładowane na środki transportowe za pomocą ładowarek z przenośnikiem lub gwiazdą podbierającą. Do zbiorów dwuetapowego i trzyetapowego stosuje się zwykle maszyny o dużej szerokości roboczej, sześciorzędowe. Umożliwia to uzyskanie większej wydajności pracy niż przy jednoetapowym zbiorze kombajnem. Stosuje się zarówno maszyny ciągnikowe, jak i samojezdne. 7. Maszyny do wieloetapowego zbioru buraków

Sześciorzędowy ogławiacz zawieszany Z362 stosowany w zbiorze dwuetapowym 1.Bijakowy zespół ścinający 2.Przenośnik ślimakowy 3.Przenośnik taśmowy 4.Urządzenia dogławiające 5.Koło podporowe 6.Śruba regulacyjna Do agregatowania z przednim trzypunktowym układem zawieszenia 7. Maszyny do wieloetapowego zbioru buraków

Trzyrzędowa kopaczka buraków Z623 stosowany w zbiorze dwuetapowym 1.Rama zaczepu 2.Wał przegubowo – teleskopowy 3.Rama 4.Przekładnia zębata stożkowa 5.Przekładnia gwiazdy czyszczącej 6.Przenośnik ładujący 7.Koło jezdne 8.Gwiazda czyszcząca 9.Drgający lemiesz wyorujący, 10.Koło podporowe 7. Maszyny do wieloetapowego zbioru buraków

Sześciorzędowy wyorywacz zawieszany Z415 stosowany w zbiorze trzyetapowym 1. Rama2. Koło podporowe3. Płoza 4. Talerz wyorujący5. Gwiazda czyszcząca6. Ruszt kierujący 7. Wrzeciono nastawcze8. Jarzmo9. Pokrętło 10. Kółko regulacyjne11. Centralna śruba regulacyjna12. Ruszt zewnętrzny 13. Listwa 7. Maszyny do wieloetapowego zbioru buraków

Ładowacz buraków T342 stosowany w zbiorze trzyetapowym 1.Gwiazda podbierająca 2.Płoza kopiująca 3.Koło 4.Przenośnik wzdłużny 5.Gwiazda czyszcząca 6.Przenośnik ładujący 7.Ekran 7. Maszyny do wieloetapowego zbioru buraków