Światłolecznictwo Klinika Dermatologii Ogólnej, Estetycznej i Dermatochirurgii UM w Łodzi

Światło W widmie słonecznym lecznicze działanie mają: - promienie świetlne widzialne – 33-40% (stosowane w leczeniu depresji sezonowej) - promienie podczerwone – 50-60% (przenikają przez skórę i działają głębiej, wykorzystywane jest ich działanie rozgrzewające) - promienie krótkie nadfioletowe UVA, UVB – 1-2% (pochłaniane przez skórę, wywierają wpływ na procesy biologiczne)

Lampa Minina aparat imitujący promienie IR lampa ręczna, w której w zależności od wskazań umieszczone są żarówki ze szkła białego, czerwonego, niebieskiego lub fioletowego o mocy 50-100W naświetlanie wykonuje się z odległości 20-50 cm czas jednorazowego naświetlania do 30 minut przeciwwskazania: niewydolność krążenia, czynna gruźlica płuc, skłonność do krwawień, stany gorączkowe, ostre stany zapalne skóry i tkanek miękkich, stany ogólnego wyczerpania organizmu

Wskazania żarówka niebieska lub fioletowa o działaniu łagodzącym, przeciwbólowym, zmniejszającym przekrwienie czynne – stosowana w odmrożeniach twarzy, w trądziku różowatym, przy rozszerzonych naczyniach krwionośnych, nerwobólach; żarówka czerwona o działaniu cieplnym powodująca rozszerzenie powierzchownych naczyń krwionośnych – stosowana w odmrożeniach (z wyjątkiem twarzy), w celu szybkiego wchłonięcia nacieków zapalnych, w ropniach mnogich pach, czyraczności, w celu wygładzenia, zmiękczenia blizn

Lampa Solux jest źródłem promieni świetlnych i podczerwonych wywiera działanie cieplne, którego natężenie uzależnione jest od odległości i od rodzaju filtra (kolor czerwony, niebieski lub fioletowy) naświetlania dużą lampą wykonuje się z odległości 100-120 cm, małą 30-60 cm czas trwania zabiegu 15-30 minut działanie ciepła utrzymuje się przez ok. 1-2 godziny zabiegi można wykonywać nawet kilka razy dziennie objawem przedawkowania jest pojawiający się rumień zapalny skóry

Zastosowanie w dermatologii filtr niebieski lub fioletowy – w celu złagodzenia podrażnień, przy skórze suchej, wrażliwej, przy złuszczaniu naskórka, po zabiegu oczyszczania skóry filtr czerwony – stany wysiękowe, uszkodzenia skóry, źle gojące się rany, w oparzeniach wywołanych działaniem fotochemicznych promieni ultrafioletowych, w trądziku pospolitym, czyrakach, bliznach, przy skórze suchej i grubej w celu rozgrzania ich przed zabiegiem

Przeciwwskazania rozszerzone naczynka krwionośne przewlekłe stany zapalne wczesne stany pourazowe żylaki ciąża ostre i przewlekłe choroby zakaźne, gruźlica choroba wieńcowa, zaburzenia rytmu serca, niewydolność krążenia i oddychania, nadciśnienie, miażdżyca niewydolność nerek, choroby wątroby krwotoki nadczynność tarczycy

Lampa Infra-Rouge lampa nieświecąca, emitująca promienie podczerwone długofalowe (przy temperaturze 400ºC) oraz promienie podczerwone krótkofalowe (przy temperaturach wyższych) składa się z generatora umieszczonego w reflektorze, który po rozgrzaniu wysyła promieniowanie podczerwone o właściwościach cieplnych na początku naświetlanie wykonuje się z odległości około 35 cm, po rozgrzaniu lampy z odległości około 50 cm czas jednorazowego zabiegu 20-40 minut

Zastosowanie w dermatologii odmrożenia trądzik pospolity oparzenia lampą kwarcową, diatermią czyraczność źle gojące się rany i blizny potrzeba wywołania stanu przekrwienia w tkankach położonych głębiej, jako zabieg wstępny przed masażem lub oczyszczaniem skóry

Przeciwwskazania rozszerzone naczynka krwionośne trądzik różowaty nadczynność tarczycy skłonność do krwotoków nadciśnienie miażdzyca gruźlica

Ultrafiolet promienie rumieniotwórcze UVB (290-320 nm) długie promienie UVA (320-400 nm) promienie UVC (200-290 nm)

UVC < 295-290 nm – nie docierają na powierzchnię Ziemi lampy bakteriobójcze 254 nm lampy kwarcowe 280-320 nm (posiadają filtry uniemożliwiające przenikanie promieni UVC) lampy psori-lux – promiennik wykorzystywany do naświetlania pojedynczych części ciała

UVA stanowią 90% spektrum UV docierającego do Ziemi - UVA1 340-400 nm w ponad 50% docierają do skóry właściwej, oddziałują na fibroblasty, włókna kolagenowe komórki dendrytyczne skóry, limfocyty T, komórki tuczne, granulocyty, komórki śródbłonka naczyń

UVB 290-320 nm w 90% pochłaniane w naskórku: wpływ na keratynocyty, komórki Langerhansa, melanocyty chromatofory UVB – DNA, kwas urokainowy, melanina indukuje swoistą immunosupresję powodują rumień

Fototypy skóry – klasyfikacja Fitzpatricka Typ I – zawsze oparzenia, nigdy opalenizna Typ II – często oparzenia, czasami opalenizna Typ III – czasami oparzenia, często opalenizna Typ IV – rzadko oparzenia, zawsze opalenizna Typ V – stała umiarkowana pigmentacja, kolor brązowy (rasa mongolska, arabska, Indianie) Typ VI – stała pigmentacja (rasa negroidalna)

Działanie UV zależne od dawki promieniowania, liczby dawek, indywidualnej wrażliwości skóry, czasu ekspozycji rumień pigmentacja zgrubienie naskórka działanie przeciwkrzywicze działanie bakteriobójcze wpływ na immunologiczne właściwości skóry starzenie się skóry – photoaging BCC, SCC, melanoma malignum

Zastosowanie promieni UV w dermatologii łuszczyca bielactwo nabyte AZS liszaj płaski łysienie plackowate trądzik łojotokowe zapalenie skóry odmrożenia czyraki, trudno gojące się rany wyprysk kontaktowy

Przeciwwskazania wszczepiony rozrusznik serca przebyte zakrzepy żylne i zatory tętnic obwodowych nadwrażliwość na promieniowanie UV silne nerwice ciąża ostre choroby zakaźne nowotwory niewyrównana niewydolność krążenia i oddychania, niskie ciśnienie krwi liczne znamiona barwnikowe, grzybice, trądzik różowaty zapalenie nerek stany podwyższonej temperatury, antybiotykoterapia cukrzyca, gruźlica

Substancji powodujące nadwrażliwość na światło psoraleny, substancje zapachowe sulfonamidy, tetracykliny, NLPZ preparaty antykoncepcyjne, HTZ trójcykliczne antydepresanty np. imipramina leki przeciwarytmiczne np. amiodaron cytostatyki np. busulfan antybiotyki chinolowe np. ofloksacyna leki odwadniające np. furosemid przebarwienia, odczyny fototoksyczne, odczyny fotoalergiczne

Fotodermatozy idiopatyczne wielopostaciowe osutki świetlne - opryszczka letnia - świerzbiączka letnia pokrzywka słoneczna przewlekłe zmiany posłoneczne

Światłolecznictwo szerokie spektrum UVB 290-320 nm szerokie spektrum UVA 320-400 nm wąskie spektrum UVB 311 nm UVA 1 340-400 nm UVA+UVB+UVC – psori-lux laser ekscymerowy 308 nm niekoherentne promieniowanie 308 nm

Lampy lecznicze lampy żarowe (o temperaturze żarzenia od 600 do 2000 ºC lampy wysokociśnieniowe o szerokim widmie lampy wysokociśnieniowe o wyselekcjonowanym widmie niskociśnieniowe emitory jarzeniowo-fluorescencyjne kabiny do naświetlań, urządzenia do naświetlań ograniczonych fragmentów ciała

Przygotowanie pacjenta oznaczenie MED – minimalna dawka rumieniowa (najmniejsza ilość energii danego promieniowania, która powoduje wystąpienie na skórze rumienia, widocznego w całym naświetlany polu po 24 godz.) badanie wykonuje się na skórze pleców: 8 pól o wymiarach 1,5x1,5 cm, wzrastającymi dawkami promieniowania w zakresach: - UVB – 10-250 mJ/cm2 - UVB 311 nm – 135-600 (1000) mJ/cm2 - UVA – (10) 20-100 J/cm2 naświetlanie rozpoczyna się od dawki odpowiadającej ok. 70-80% MED

Wąskopasmowa fototerapia UVB zastosowanie lamp emitujących promieniowanie w zakresie 311 nm +/- 2nm stosuje się ją samodzielnie lub w skojarzeniu z lekami miejscowymi np. cygnoliną lub doustnie podawanymi retinoidami (ReUVB) zastosowana z lekami pozwala na skrócenie okresu leczenia oraz na zmniejszenie dawki promieniowania UV

Przeciwwskazania do UVB-terapii Bezwzględne: - xeroderma pigmentosum - toczeń rumieniowaty Względne - zmiany nowotworowe w obrębie skóry w przeszłości - zażywanie leków światłouczulających - nadwrażliwość na UV

Naświetlania pierwsze naświetlania: - w I/II typie skóry od dawki 200 (300) mJ/cm2 (maksymalne skracanie terapii) - w II/IV typie skóry od dawki 300 (400-600) mJ/cm2 dawki zwiększa się o 40-200 mJ/cm2 przy każdym naświetlaniu częstotliwość zabiegów 3 razy w tygodniu w czasie naświetlań bezwzględna ochrona oczu stosowanie preparatów nawilżających

Terapia łączona z naświetlaniami UVB 311 nm Miejscowo: - cygnolina kortykosteroidy pochodne wit. D takrolimus/pimekrolimus Ogólnie: - retinoidy - metotreksat

Ustępowanie zmian skórnych Łuszczyca – 20-30 zabiegów AZS – 30-40 zabiegów Bielactwo – repigmentacja po 100-300 zabiegach Liszaj płaski – 30-50 zabiegach

Fotochemoterapia PUVA psoraleny (8-metoksypsoralen, 5-metoksypsoralen) + UVA psoraleny podawane są na 2 godziny przed naświetlaniami fototoksyczne działanie doustnie podanych psoralenów utrzymuje się 8-10 godzin

Przeciwwskazania ciężkie uszkodzenia wątroby lub nerek (przed podjęciem terapii wykonanie badań: OB, morfologia, transaminazy, lipidogram) ciąża (przed podjęciem terapii wykonanie próby ciążowej u kobiet) padaczka choroba nowotworowa

Naświetlania oznaczenie MPD – minimalnej dawki fototoksycznej, najmniejszej dawki promieniowania UVA wywołującej reakcję rumieniową po podaniu psoralenu; odczyt po 48-72 (96) godz. (psoraleny opóźniają wystąpienie rumienia) naświetlanie rozpoczyna się od dawki odpowiadającej ok. 50-70% MPD częstotliwość zabiegów 3 (2) razy w tygodniu w czasie naświetlań bezwzględna ochrona oczu

Naświetlania pierwsze naświetlania: - I typ skóry od dawki 0,5-1-1,5 J/cm2 - II typ skóry od dawki 1-1,5-2,5 J/cm2 - III typ skóry od dawki 1,5-1,75-3,5 J/cm2 - IV typ skóry od dawki 1,75-2-4,5 J/cm2 dawki zwiększa się o: - I typ skóry o 0,25-0,5 J/cm2 co 1-3 naświetlania - II typ skóry o 0,25-0,5 J/cm2 co 1-3 naświetlania III typ skóry o 0,5-1 J/cm2 co 1-3 naświetlania - IV typ skóry o 0,5-1 J/cm2 co 1-3 naświetlania

PUVA-kąpiele 15-20 minutowa kąpiel w roztworze psoralenu o temperaturze 30-37ºC (1 mg/l) w ciągu 30 minut po kąpieli naświetlania UVA oznaczenie MPD; odczyt 96 godz. naświetlanie rozpoczyna się od dawki odpowiadającej ok. 30% MPD częstotliwość zabiegów 3 razy w tygodniu pierwsze naświetlania 0,1-0,5-1 (2) J/cm2 nie powinno się zwiększać dawek w ciągu pierwszych 3-5 naświetlań

Terapia łączona z naświetlaniami PUVA Miejscowo: - cygnolina kortykosteroidy pochodne wit. D takrolimus/pimekrolimus Ogólnie: - retinoidy - metotreksat

Naświetlania w czasie naświetlań bezwzględna ochrona oczu ochrona narządów płciowych u mężczyzn ochrona skóry twarzy w przypadku chorób przewlekłych stosowanie terapii naprzemiennych

Działania niepożądane PUVA nudności, wymioty bóle, zawroty głowy, niepokój, bezsenność podwyższona ciepłota ciała oparzenia; rumienia, pęcherze świąd zwiększona urażalność fotostarzenie: wysuszenie skóry, zmiany barwnikowe zwiększone ryzyko BCC, SCC, melanoma malignum