POWODZIE

Powódź jest to przejściowe zjawisko hydrologiczne, podczas którego wody rzeczne lub morskie wzbierają w ciekach wodnych, zbiornikach lub na morzu. Po przekroczeniu przez wodę stanu brzegowego powodują zatopienie znacznych obszarów lądowych - dolin rzecznych, terenów nadbrzeżnych lub depresyjnych, co prowadzi do wymiernych strat społecznych i materialnych. Powódź to jedna z najgroźniejszych i najbardziej niszczycielskich klęsk żywiołowych. Walka z nią jest stale aktualnym problemem ogólnoświatowym.

GŁÓWNE PRZYCZYNY POWODZI: 1. intensywne opady deszczu; 2. wiosenne roztopy obfitej pokrywy śnieżnej; 3. zatory lodowe na rzekach; 4. sztormowe fale morskie lub oceaniczne, które w połączeniu z silnym wiatrem wtłaczają masy wody do ujścia rzek; 5. awarie urządzeń hydrotechnicznych: tam, zapór wodnych, stopni wodnych itp.

POWODZIE W POLSCE W Polsce powodzie występują stosunkowo często, dzieje się tak od najdawniejszych czasów. Pierwsze wzmianki o powodziach pochodzą z X wieku, a informację o nich zawarł w swoich zapiskach Jan Długosz: "Zdarzały się tego czasu liczne i długotrwałe wylewy (…) Te ciągłe ulewy i powodzie nie tylko w Polsce, ale i w okolicznych krajach wielkie poczyniły szkody, zatopiwszy całą niemal Ziemię (...) z rzek tak gwałtownie powstały wylewy wód.”

Jedna z największych powodzi nastąpiła latem 1934 roku Jedna z największych powodzi nastąpiła latem 1934 roku. Była spowodowana ogromnymi opadami w południowej części kraju. Wtedy też został osiągnięty rekord ilości opadów w ciągu doby (225mm w Hali Gąsienicowej). W wyniku tej powodzi zginęło 55 osób. Uszkodzonych lub zniszczonych zostało ponad 22 tysiące budynków.  

Kolejna duża powódź miała miejsce zimą 1979 roku Kolejna duża powódź miała miejsce zimą 1979 roku. Wystąpiły wtedy bardzo duże opady śniegu. Wczesną wiosną, gdy rosnąca temperatura doprowadziła do odwilży, ogromne ilości śniegu roztopiły się, przez co zostało zalanych wiele terenów, m.in. w województwie mazowieckim.

Najbardziej dotkliwa dla Polaków okazała się powódź, która miała miejsce latem 1997 roku. Nazwano ją powodzią tysiąclecia. Zostały nią objęte tereny południowej Polski (m. in. miasta takie jak Opole, Wrocław, Kłodzko oraz setki innych miejscowości), a także pewne obszary Czech, Niemiec, Słowacji i Austrii. W sumie podczas tej powodzi zginęło w Polsce 56 osób. Szkody materialne zostały oszacowane na koszt około 3,5 miliarda dolarów. Przyczyną tej powodzi były obfite opady deszczu powodujące zwiększanie się poziomu wody w rzekach. Od czasów tego wydarzenia zaczęto zwracać większą uwagę na zabezpieczenia przed powodziami, problem budowania domów na terenach zalewowych oraz regulację rzek.

Kolejna groźna powódź wystąpiła w 2010 roku Kolejna groźna powódź wystąpiła w 2010 roku. Pierwsza fala powodziowa pojawiła się w drugiej połowie maja, a druga fala na początku czerwca. Objęła nie tylko Polskę, lecz także inne kraje Europy Środkowej, m.in. Czechy, Słowację, Węgry oraz Ukrainę. Spośród 37 ofiar śmiertelnych aż 25 zginęło w Polsce. Ponadto kilkadziesiąt osób zostało rannych. Poziom wody w rzekach niekiedy (np. w Krakowie) przekraczał nawet poziom zanotowany podczas powodzi tysiąclecia. W wyniku obfitych opadów deszczu znacznie podniósł się poziom wody w dorzeczu Wisły w południowej części Polski. Zalany został m.in. Kraków, Sandomierz i Oświęcim. Zagrożenie powstało także na Odrze. Fala powodziowa dotarła także na obszary położone na północy Polski. W Warszawie poziom wody w Wiśle znacznie się podniósł. Fala utrzymywała się bardzo długo, co dodatkowo zwiększało prawdopodobieństwo przerwania wałów.

Jeżeli mieszkasz na terenie zagrożonym powodzią: Zapoznaj się z planami postępowania na wypadek powodzi dostępnymi w urzędzie miasta, gminy, starostwie powiatowym; Poznaj sposoby przekazywania informacji od władz lokalnych i służb ochronnych do mieszkańców oraz sposoby alarmowania o zagrożeniu.

W sytuacji bezpośredniego zagrożenia przygotuj: Zapasowe baterie na czas około trzech dni; Latarki dla każdego członka rodziny; Apteczkę pierwszej pomocy i zapas stale przyjmowanych leków; Odbiornik radiowy zasilany baterią; Zamienne źródła światła ( świece, lampy olejne, zapałki, zapalniczki); Zapas żywności dla domowników i zwierząt gospodarskich na 3-5 dni; Odzież przeciwdeszczową i nieprzemakalne obuwie; Łódź lub ponton, kamizelki ratunkowe; Środki higieny osobistej i środki czystości; Kilka zmian bielizny i odzieży wierzchniej.

Po ogłoszeniu stanu ostrzegawczego i w czasie powodzi: Słuchaj radia na częstotliwościach lokalnych; Podporządkuj się poleceniom miejscowych władz i służb; W razie podnoszenia się poziomu wody przenieś się na teren położony wyżej lub na wyższą kondygnację budynku; Utrzymuj gotowość do nagłej ewakuacji; Nie ulegaj panice; Ostrożnie korzystaj z mostów, nasypów drogowych i kolejowych; W miarę możliwości bądź gotów do pomocy specjalistycznym służbom i innym poszkodowanym.

Przed przystąpieniem do ewakuacji: Odetnij dopływ prądu, gazu i wody do mieszkania; Ustal sposób łączności i utrzymywania kontaktu pomiędzy domownikami; Spakuj podręczny bagaż i dobytek; Spakuj dokumenty potwierdzające tożsamość, a także dotyczące: prawa własności, ubezpieczeń, kredytów, inwestycji itp. Załaduj na własny lub podstawiony środek lokomocji zwierzęta gospodarskie, a w razie konieczności pośpiechu uwolnij je z uwięzi i budynków gospodarskich; Przemieszczaj się do punktu ewakuacji, zachowując czujność i wykonując polecenia osób nadzorujących przebieg ewakuacji.

W czasie powodzi nie wolno: Używać wody powodziowej i gruntowej do celów spożywczych i sanitarnych; Poruszać się po terenach zalewowych, jeżeli woda płynie wartkim, wezbranym strumieniem i niesie pnie drzew, elementy konstrukcyjne zniszczonych budowli oraz inne przedmioty; Zbliżać się do linii energetycznych; Spożywać niczego, co miało kontakt z wodą powodziową.

Po opadnięciu wód opadowych należy: Sprawdzić stan techniczny budynków i instalacji; Poddać się szczepieniom ochronnym, jeżeli zostaną zalecone; Odmulić i odkazić studnie oraz sieć wodociągową; Usunąć szkodliwe substancje ze sprzętu i wyposażenia gospodarstwa domowego (dekontaminacja); Oszacować protokolarnie szkody i zniszczenia; Usunąć warstwy mułu i piasku naniesionego przez wodę; Uporządkować obejście i budynki: usunąć zniszczone umeblowanie, wykładziny, a w razie konieczności skuć tynki, osuszyć budynek; Przeprowadzić opryski chemiczne dezynfekujące i niszczące dokuczliwe owady; Zrekultywować uprawy: po opadnięciu wody rozważyć konieczność likwidacji zniszczonych upraw i ponownej orki.

Skutki powodzi: W zależności od rozmiaru powodzi, straty mogą być bardzo różne. Czasami wzbierające wody powodują zalanie pól i zniszczenie upraw, ale wielokrotnie zdarza się, że odbierają ludziom dorobek całego życia. Wśród strat powodziowych możemy wyróżnić:  zalanie gruntów uprawnych

uszkodzenie szlaków kolejowych, dróg, mostów i innych niezbędników komunikacyjnych Uszkodzenie wałów przeciwpowodziowych

Zalanie ścieków, wysypisk oraz cmentarzy  Całkowite lub częściowe zniszczenie ludzkich domów i innych budynków

 Dla ludzi skutkami powodzi mogą być choroby spowodowane kontaktem z substancjami chemicznymi, takimi jak siarczany i siarczki, chlorki, metale ciężkie, nawozy sztuczne, produkty ropopochodnie, oraz inne toksyczne związki, które dostają się do wody poprzez wymycie ich z różnych źródeł np. cmentarzy czy samochodów. Wśród grożących powodzianom chorób, możemy wyróżnić: dur brzuszny, czerwonkę bakteryjną, tężec, salmonellozę, wirusowe zapalenie wątroby oraz wiele innych. 

Zapobieganie powodziom: Ochrona ludności podczas powodzi należy do zadań administracji rządowej i organów gminy. Akcją przeciwpowodziową podczas występujących zagrożeń kierują komitety przeciwpowodziowe: Główny Komitet Przeciwpowodziowy i Wojewódzkie Komitety Przeciwpowodziowe oraz powoływane przez wojewodę w drodze zarządzeń Gminne i Zakładowe Komitety Przeciwpowodziowe.

Ochrona przeciwpowodziowa to jeden z głównych obowiązków władz publicznych. Jest to zadanie rozległe w czasie i przestrzeni oraz bardzo kosztowne. Obejmuje ono działania planistyczno-organizacyjne, zakup odpowiednio dużej ilości specjalistycznego sprzętu, szkolenie zespołów Ratowniczych, a przede wszystkim ogromne inwestycje, jak: Budowa i konserwacja wałów przeciwpowodziowych wzdłuż zagrożonych odcinków rzek;

Budowa zbiorników retencyjnych przyjmujących nadmiar wody, służących jednocześnie do celów turystycznych, rekreacyjnych, energetycznych i regulacji żeglugi Utrzymywanie polderów zalewowych – rozległych niezasiedlonych obszarów użytkowanych rolniczo bądź nieużytków, bez zbędnej infrastruktury technicznej

 Budowa kanałów i rowów melioracyjnych  Zalesianie obszarów leżących wzdłuż rzek w celu spowolnienia tempa narastania fali powodziowej i przyspieszania wsiąkania wód powodziowych

Prezentację na podstawie podręcznika „Żyję i działam bezpiecznie” autorstwa Jarosława Słomy oraz zdjęć zamieszczonych w Internecie przygotowała Danuta Rauza.