RACHUNKOWOŚĆ ZAKŁADÓW UBEZPIECZEŃ I FUNDUSZY EMERYTALNYCH Wykład 5.

Rezerwy techniczno ubezpieczeniowe.

Rezerwy.  Rezerwy stanowią narzędzie zabezpieczenia się jednostki przed ryzykiem czyli oczekiwanymi obciążeniami w przyszłości.  Rezerwy oznaczają równowartość aktywów wygospodarowanych w danym okresie na pokrycie przewidywanych strat, kosztów, zobowiązań, itp..

Rezerwy.  Rezerwy wg UoR tworzy się na: 1) Pewne lub o dużym stopniu prawdopodobieństwa przyszłe zobowiązania, których wartość można w wiarygodny sposób oszacować, 2) Przyszłe zobowiązania spowodowane restrukturyzacją Rezerwy zalicza się odpowiednio do PKO, KF lub SN zależnie od okoliczności z którymi przyszłe zobowiązania się łączą.

Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe  Od w ZU i ZR funkcjonują 2 pojęcia:  Rtu dla celów wypłacalności (określa uoduir)  Rtu dla celów rachunkowości (określa uoduir bardzo ogólnie tylko je wymieniając, a szczegóły są w Rozp. Min. Fin….)

Rtu dla celów wypłacalności  ZU tworzy rtu dla celów wypłacalności przeznaczone na pokrycie bieżących i przyszłych zobowiązań jakie mogą wyniknąć z zawartych umów ubezpieczenia, umów gwarancji ubezpieczeniowych, lub umów reasekuracji.  ZR tworzy rtu dla celów wypłacalności przeznaczone na pokrycie bieżących i przyszłych zobowiązań jakie mogą wyniknąć z zawartych umów reasekuracji.

Rtu dla celów wypłacalności  Wartość rtu dla celów wypłacalności jest równa bieżącej kwocie, którą ZU lub ZR zapłaciłby przy natychmiastowym przeniesieniu zobowiązań z tytułu zawartych umów ubezpieczenia lub umów reasekuracji na inny ZU lub ZR.  Wartość rtu dla celów wypłacalności ustala się w sposób ostrożny, wiarygodny i obiektywny. Obliczenia dokonywane są zgodnie z danymi dostępnymi na rynkach finansowych oraz ogólnodostępnymi danymi na temat ryzyk aktuarialnych.

Rtu dla celów wypłacalności  Wartość rtu dla celów wypłacalności stanowi sumę najlepszego oszacowania oraz marginesu ryzyka.  Najlepsze oszacowanie jest równe oczekiwanej wartości obecnej przyszłych przepływów pieniężnych ważonych prawdopodobieństwem ich realizacji obliczonej przy zastosowaniu odpowiedniej struktury terminowej stopy procentowej wolnej od ryzyka. Obliczane jest w wysokości brutto bez pomniejszania o kwoty należne z umów reasekuracji.

Rtu dla celów wypłacalności  Margines ryzyka ma wysokość zapewniającą aby wartość rtu dla celów wypłacalności odpowiadała kwocie której ZU lub ZR zażądałby za przejęcie zobowiązań z tytułu zawartych umów ubezpieczenia lub umów reasekuracji i wywiązanie się z zobowiązań.  Jeśli przyszłe przepływy pieniężne można odwzorować przy użyciu instrumentów finansowych których wartość rynkową można ustalić wiarygodnie wartość rtu dla celów wypłacalności ustala się łącznie w oparciu o wartość rynkową tych instrumentów. W przeciwnym razie najlepsze oszacowanie i margines ryzyka oblicza się oddzielnie.

Rtu dla celów wypłacalności  Przy ustalaniu wartości uwzględnia się:  1) koszty jakie zostały poniesione w związku z obsługa zobowiązań z tytułu zawartych umów ubezpieczenia i umów reasekuracji  2) oczekiwany wzrost kosztów i roszczeń ubezpieczeniowych  3) płatności na rzecz ubezpieczających, ubezpieczonych lub uprawnionych z umów ubezpieczenia oraz cedentów w tym przyszłe premie uznaniowe  4) wartości gwarancji finansowych i opcji umownych zawartych w umowach ubezpieczenia i umowach reasekuracji

Rtu dla celów wypłacalności  W sprawozdaniu o wypłacalności i kondycji finansowej ZU i ZR zamieszcza się opis podstaw i metod stosowanych do wyceny rtu dla celów wypłacalności wraz z wyjaśnieniem istotnych różnic w porównaniu z podstawami i metodami stosowanymi do ich wyceny w sprawozdaniach finansowych.

Rtu dla celów rachunkowości  Rtu - część kapitałów ubezpieczyciela wyodrębniona w celu zagwarantowania środków na wypłaty odszkodowań.  Rtu dla celów rachunkowości są przeznaczone na pokrycie bieżących i przyszłych zobowiązań jakie mogą wyniknąć z zawartych umów ubezpieczenia, gwarancji ubezpieczeniowych czy reasekuracji.

Rtu dla celów rachunkowości  Cele tworzenia rtu  Cele tworzenia rtu:  Zmniejszenie ryzyka prowadzonej działalności  Wykazanie rzeczywistych zobowiązań ubezpieczyciela  Ustalenie przychodów i kosztów działalności ubezpieczeniowej oraz wyniku finansowego za bieżący okres

Rtu dla celów rachunkowości  Każdy Z.U. tworząc własny system rtu kieruje się: 1) Przepisami prawa ubezpieczeniowego 2) Zasadami rachunkowości 3) Przepisami prawa podatkowego 4) Poziomem ryzyka i szkodowości prowadzonych grup ubezpieczeń 5) Wielkością reasekuracji 6) Prowadzona polityką finansową i potrzebami decyzyjnymi zarządzających

Rtu dla celów rachunkowości  Rtu dla celów rachunkowości obejmują: (uoduir) 1) Rezerwę składek 2) Rezerwę na ryzyko niewygasłe 3) Rezerwę na niewypłacone odszkodowania i świadczenia 4) Rezerwę na skapitalizowaną wartość rent 5) Rezerwę w dziale ubezpieczeń na życie 6) Rezerwę w dziale ubezpieczeń na życie, gdy ryzyko lokaty (inwestycyjne) ponosi ubezpieczający 7) Rezerwę na wyrównanie szkodowości (ryzyka) 8) Rezerwę na premie i rabaty (bonifikaty) dla ubezpieczonych 9) Rezerwa na zwrot składek dla członków 10) Pozostałe r. t. u. określone w statucie

Rtu dla celów rachunkowości  Rezerwa składek.  Tworzona jest w wysokości składek przypisanych przypadających na następne okresy sprawozdawcze proporcjonalne do okresu na jaki składka została przypisana.  W przypadku jeśli ryzyko jest rozłożone nierównomiernie w trakcie trwania ubezpieczenia rezerwę tworzy się proporcjonalnie do przebiegu ryzyka.

Rtu dla celów rachunkowości  Rezerwa na ryzyko niewygasłe.  Stanowi uzupełnienie rezerwy składek w ubezpieczeniach działu II.  Odpowiada wysokości przyszłych szkód, świadczeń i kosztów wynikających z umowy ubezpieczenia a nieuwzględnionych w rezerwie składek.  Tworzona jest gdy wskaźnik szkodowości przekracza 100%.

Rtu dla celów rachunkowości  Rezerwa na niewypłacone odszkodowania i świadczenia.  Jest tworzona w wysokości ustalonej lub przewidywanej wartości przyszłych wypłat odszkodowań i świadczeń powiększonej o koszty likwidacji szkód.  W jej skład wchodzą:  - rezerwa na szkody zgłoszone i oszacowane  - rezerwa na szkody zgłoszone i nieoszacowane  - rezerwa na szkody niezgłoszone  - rezerwa na koszty likwidacji szkód (może być odrębna)  - rezerwa na szkody wznowione

Rtu dla celów rachunkowości  Rezerwa na skapitalizowaną wartość rent.  Jest przeznaczona na pokrycie zobowiązań Z.U. z tytułu przyznanych świadczeń okresowych w postaci rent.  Rezerwa na zwrot składek dla członków  Jest tworzona przez TUW lub TRW. Tworzy się ją w wysokości osiągniętego dodatniego wyniku technicznego o ile obowiązek zwrotu składek wynika z umowy ubezpieczenia

Rtu dla celów rachunkowości  Rezerwy ubezpieczeń na życie.  Odpowiada bieżącej wysokości świadczeń należnych ubezpieczonym uwzględniających koszty obsługi umów i wypłaty odszkodowań.  Rezerwy ubezpieczeń na życie, jeżeli ryzyko lokaty ponosi ubezpieczający.  Tworzona w wysokości wartości lokaty dokonanej zgodnie z umową ubezpieczenia na życie.

Rtu dla celów rachunkowości  Rezerwa na premie i rabaty.  Tworzona jest w wysokości kwot, o które powiększane są przyszłe świadczenia lub pomniejszane przyszłe składki zgodnie z zawartą umową ubezpieczenia.

Rtu dla celów rachunkowości  Rezerwa na wyrównanie szkodowości.  Tworzona jest wyłącznie w ubezpieczeniach działu II w celu zapobieżenia przyszłym wahaniom współczynnika szkodowości na udziale własnym. (okres 5 letni)  Rezerwa jest tworzona odrębnie dla każdej grupy ubezpieczeń, najczęściej w przypadku ubezpieczeń od ognia i innych żywiołów.

Rtu dla celów rachunkowości  Pozostałe rezerwy:  Rezerwa na szkody sporne.  Rezerwa na szkody katastroficzne (katastrofalne)  Inne rezerwy związane z prowadzoną działalnością ubezpieczeniową.

Metody tworzenia rtu dla celów rachunkowości  Metoda indywidualna  Metoda ryczałtowa  Metoda aktuarialna

Metody tworzenia rtu dla celów rachunkowości Rodzaj rezerwyMetoda tworzeniaMoment tworzenia r. składekInd., rycz.Koniec miesiąca r. na ryzyko niewygasłeAkt., rycz.Koniec miesiąca r. na niewypłacone odszkodowania i świadczenia Ind., rycz., akt.Koniec miesiąca r. na skapitalizowaną wartość rent Akt.Koniec miesiąca r. w dziale ubezpieczeń na życieAkt.Koniec miesiąca r. na premie i rabatyInd.Koniec miesiąca r. na wyrównanie szkodowościRycz. Ostatni dzień roku obrotowego Pozostałe rezerwyInd., rycz., akt.Koniec miesiąca

Rtu dla celów rachunkowości – ujęcie bilansowe.  Pasywa (fragment)  C. Rezerwy techniczno ubezpieczeniowe  I. Rezerwa składek i rezerwa na pokrycie ryzyka niewygasłego  II. Rezerwa ubezpieczeń na życie  III. Rezerwy na niewypłacone odszkodowania i świadczenia  IV. Rezerwy na premie i rabaty dla ubezpieczonych  V. Rezerwy na wyrównanie szkodowości (ryzyka)  VI. Rezerwy na zwrot składek dla członków  VII. Pozostałe rtu określone w statucie  VIII. Rezerwa ubezpieczeń na życie, gdy ryzyko lokaty (inwestycyjne) ponosi ubezpieczający

Rtu dla celów rachunkowości – ujęcie bilansowe  D. Udział reasekuratorów w rtu (-)  I. Udział reasekuratorów w rezerwie składek i w rezerwie na pokrycie ryzyka niewygasłego  II. Udział reasekuratorów w rezerwie ubezpieczeń na życie  III. Udział reasekuratorów w rezerwie na niewypłacone odszkodowania i świadczenia  IV. Udział reasekuratorów w rezerwie na premie i rabaty dla ubezpieczonych  V. Udział reasekuratorów w pozostałych rtu określonych w statucie  VI. Udział reasekuratorów w rezerwie ubezpieczeń na życie, gdy ryzyko lokaty (inwestycyjne) ponosi ubezpieczający

Rtu dla celów rachunkowości – ujęcie wynikowe.  Techniczny rachunek ubezpieczeń majątkowych i osobowych  I. Składki ( )  1. Składki przypisane brutto  2. Udział reasekuratorów w składce przypisanej  3. Zmiana stanu rezerw składek i rezerwy na ryzyko niewygasłe brutto  4. Udział reasekuratorów w zmianie stanu rezerw składek

Rtu dla celów rachunkowości – ujęcie wynikowe.  IV. Odszkodowania i świadczenia (1+2)  1. Odszkodowania i świadczenia wypłacone na udziale własnym  1.1. Odszkodowania i świadczenia wypłacone brutto  1.2. Udział reasekuratorów w odszkodowaniach i świadczeniach wypłaconych  2. Zmiana stanu rezerwy na niewypłacone odszkodowania i świadczenia na udziale własnym  2.1. Zmiana stanu rezerw na niewypłacone odszkodowania i świadczenia brutto  2.2. Udział reasekuratorów w zmianie stanu rezerw na niewypłacone odszkodowania i świadczenia

Rtu dla celów rachunkowości – ujęcie wynikowe.  V. Zmiany stanu pozostałych rtu na udziale własnym  1. Zmiany stanu pozostałych rtu brutto  2. Udział reasekuratorów w zmianie stanu pozostałych rtu  VI. Premie i rabaty na udziale własnym łącznie ze zmianą stanu rezerw  IX. Zmiany stanu rezerw na wyrównanie szkodowości (ryzyka)