Ryby kręgowce.

Prezentacja na temat: "Ryby kręgowce."— Zapis prezentacji:

1 Ryby kręgowce

2 Ogólne cechy ryb opływowy kształt ciała (wrzecionowaty)
głowa połączona z tułowiem nieruchomo (brak możliwości skrętu głowy) brak odcinka szyjnego kręgosłupa szkielet chrzęstny, częściowo skostniały lub kostny ruchome szczęki skóra u większości pokryta łuskami (wytwór skóry właściwej) z licznymi gruczołami śluzowymi (wytwór naskórka) pęcherz pławny zwykle oddychają skrzelami (niektóre mogą oddychać powietrzem atmosferycznym dzięki uchyłkom jelita) płetwy

3 Ogólne cechy ryb linia (na)boczna zmiennocieplność
zamknięty układ krążenia rozdzielnopłciowość zwykle jajorodność, ale również jajożyworodoność lub żyworodność

4 Budowa ryb zewnętrzna i wewnętrzna

5 Płetwy fałdy skórne rozpięte na kostnych promieniach. Płetwy parzyste wraz z płetwami nieparzystymi pozwalają ruch, zachowanie równowagi oraz hamowanie. płetwy nieparzyste: grzbietowa (nagła zmiana kierunku ruchu), ogonowa (lokomocja), odbytowa (nagła zmiana kierunku ruchu). płetwy parzyste: piersiowe (sterowanie, wolny ruch), brzuszne (sterowanie, wolny ruch).

6 Łuski cienkie płytki kostne pokryte szkliwem osadzone w kieszonkach
stanowią osłonę ciała przeważnie ułożone w podłużne i poprzeczne szeregi, zachodzące na siebie dachówkowato pokryte śluzem są one wytworem skóry właściwej Łuski wraz z pokrywającym je śluzem zmniejszają opór ciała poruszającej się ryby. Łuski ryb przyrastają okresowo. Wiosną i latem ryby rosną szybko, linie przyrostu łusek są szersze i ułożone rzadziej; widać je w postaci jasnych pasków. Jesienią i zimą linie przyrostu są węższe i tworzą paski ciemne. Na podstawie liczby pasków można określić wiek ryby. Mały słownik zoologiczny: ryby. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976. 

7 Typy łusek u ryb plakoidalne – najbardziej pierwotne, składające się z ukrytej głęboko w skórze płytki kostnej i osadzonego na niej ząbka zbudowanego z dentyny i pokrytego szkliwem, występują u ryb spodoustych, nazywane są zębem skórnym ganoidalne – w kształcie rombu, powleczone ganoiną, występują m.in. u jesiotrokształtnych kosmoidalne – zbudowane z kosminy (dawne dwudyszne i trzonopłetwe) elastyczne – u większości współczesnych gatunków ryb, mają one widoczne skleryty (słoje przyrostowe) pozwalające określić wiek ryby cykloidalne (koliste) – okrągłego kształtu, o tylnych brzegach gładkich ktenoidalne (grzebykowate, zgrzebłowate) – o powierzchni szorstkiej w dotyku, z krawędzią ząbkowaną Mały słownik zoologiczny: ryby Wiedza Powszechna. Warszawa 

8 Łuski ktenoidalna cykloidalna
Szypuła J Przewodnik do ćwiczeń z biologii ryb. Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Szczecinie

9 Linia (na)boczna rząd niewielkich otworów w łuskach po bokach ciała ryby, pełni rolę urządzenia odbierającego sygnały o kierunku i sile prądu wody, następnie przekazywane do narządu linii bocznej, dzięki któremu ryba wyczuwa obecność przeszkód oraz innych ryb nie dotykając ich, u ryb nie mających linii bocznej rolę tę przejmuje sieć kanalików umieszczonych na głowie, zawierających ciałka zmysłowe, przekazujące informacje do narządu linii bocznej za pomocą nerwu błędnego.

10 Pęcherz pławny narząd regulujący zmiany ciężaru ciała
może być pojedynczy lub dwudzielny tworzy się jako uchyłek ściany przełyku u otwartopęcherzowymi (karpiokształtne, śledziokształtne) posiada połączenie z przełykiem u zamkniętopęcherzowych okoniokształtne, dorszokształtne, ciernikokształtne) przewód łączący pęcherz pławny z przełykiem w okresie rozwoju postembrionalnego zarasta ,

11 Pęcherz pławny jednokomorowy, dwukomorowy, zamknięty

12 Skrzela wsparte są na łukach skrzelowych,
pomiędzy łukami znajdują się szczeliny (szpary) skrzelowe (5-7 par), pierwsza szpara skrzelowa u niektórych ryb przekształciła się w tryskawkę, od łuków skrzelowych odchodzą bogato unaczynione listki skrzelowe złożone z wielu blaszek skrzelowych. Pokryte cienkim nabłonkiem listki i blaszki skrzelowe tworzą dużą powierzchnię wymiany gazowej, u ryb chrzęstnoszkieletowych skrzela zakończone są szczelinami skrzelowymi, natomiast u kostnoszkieletowych - pokrywami skrzelowymi, które zamykają komory skrzelowe.

13 2 sposoby przepływu wody przez skrzela
Pierwszy, stosowany np. przez niektóre duże rekiny, polega na wpychaniu wody do skrzel przez otwarty otwór gębowy przy otwartych pokrywach skrzelowych. Przepływająca woda opłukuje blaszki skrzelowe umożliwiając wymianę gazową. Metoda ta wymusza ciągły ruch ryby do przodu lub ustawienie ciała w kierunku przeciwnym do prądu wody. Skuteczniejsza jest druga metoda polegająca na zasysaniu i tłoczeniu wody do skrzeli przez skoordynowane ruchy pyska i pokryw skrzelowych. Przez otwarty pysk pobierana jest woda do jamy gębowej, przy zamkniętych pokrywach skrzelowych. Zamknięciu pyska towarzyszy skurcz mięśni jamy gębowej i otwarcie pokryw skrzelowych, co powoduje wypchnięcie wody przez skrzela na zewnątrz.

14 Łuki skrzelowe szczęki ryb powstają z I pary łuków skrzelowych bezszczękowców, II para łuków skrzelowych to tzw. łuk gnykowo-żuchwowy podtrzymujący żuchwę, łuki III-VII stanowią oparcie dla tkanki skrzelowej.

15 Układ szkieletowy - czaszka
u ryb kostnoszkieletowych zbudowana jest z wielu kości i połączona nieruchomo z kręgosłupem. Szkielet czaszki składa się z mózgoczaszki, okrywającej mózg oraz trzewioczaszki zbudowanej z łuków skrzelowych. Czaszka ryby kostnoszkieletowej (karp): 1. Kość kątowa 2. Kość stawowa 3. Kość zębowa 4. Kość skrzydlata zewnętrzna 5. Kość międzyszczękowa 6. Kość skrzydlata wewnętrzna 7. Kość szczękowa 8. Kostki podoczodołowe 9. Kość sitowa pośrednia 10. Kość sitowa boczna 11. Oczodół 12. Kość czołowa 13. Kość klinowo-skroniowa 14. Kość ciemieniowa 15. Kość skrzydlasto-skroniowa 16. Kość potyliczna górna 17. Kość zaskroniowa 18. Kość wieczkowa główna 19. Kość podwieczkowa 20. Kość przedwieczkowa 21. Kość wieczkowa dolna 22. Kość skrzydlasta tylna 23. Kość kwadratowa

16 Układ szkieletowy - kręgosłup
zbudowany z wielu kręgów, dzieli się na dwie części – tułowiową i ogonową. Każdy krąg składa się trzonu, łuków i wyrostków kręgowych.

17 Układ szkieletowy – pas barkowy i miednicowy
1) pas barkowy zrośnięty jest z mózgoczaszką i stanowi oparcie dla płetw piersiowych. Składa się z parzystych kości: krucznych, łopatek, kości skoblowych. 2) pas miednicowy nie jest związany z kręgosłupem. Tworzą go dwie zrośnięte kości bezimienne, luźno ułożone w mięśniach brzusznych ryby.

18 Układ mięśniowy mięśnie zebrane w pasma (miomery) oddzielone przegrodami tkanki łącznej (mioseprami) metameryczne ułożenie mięśni pozwala rybie na swobodne wygięcie ciała. U szybko poruszających się ryb liczba miomerów widocznych na przekroju poprzecznym dochodzi do kilkunastu, u ryb powolniejszych może ich być zaledwie kilka

19 Układ pokarmowy otwór gębowy jama gębowa
gardziel, przebita pięcioma parami szczelin skrzelowych przełyk żołądek jelito cienkie (do dwunastnicy, uchodzą przewody – trzustki i wątroby) jelito grube odbyt

20 Układ krwionośny układ zamknięty,
krew pompowana dzięki pulsującej pracy serca zbudowanego z zatoki żylnej, przedsionka i komory, w sercu ryby znajdują się zastawki, pozwalające na ruch krwi tylko w jednym kierunku, krew przepływająca przez serce jest krwią nieutlenowaną, krew odtleniona powraca do serca z głowy i mięśni tułowia – przewodem Cuviera, a z przewodu pokarmowego żyłą wątrobową.

21 Układ wydalniczy zbudowany z parzystych nerek i moczowodów
nerki usuwają zbędne i szkodliwe produkty przemian materii, a głównym produktem przemiany materii jest amoniak istotnym problemem związanym z przebywaniem ryb w środowisku wodnym jest regulacja ciśnienia osmotycznego, czyli utrzymywanie właściwego stężenia jonów w płynach ustrojowych

22 Osmoregulacja polega na utrzymywaniu właściwego stężenia jonów w płynach ustrojowych i związane jest ze środowiskiem w jakim przebywa ryba w celu uzyskania równowagi osmotycznej np. trzonopłetwe zatrzymują mocznik w płynach ciała

23 Osmoregulacja – ryby słodkowodne
osmotyczne wnikanie wody duża nerka, mocz hipotoniczny nie piją wody komórki solne skrzeli pobierają jony z wody

24 Osmoregulacja – ryby morskie
woda „ucieka” z organizmu mała nerka, mocz hipertoniczny piją wodę komórki solne skrzeli usuwają nadmiar jonów do wody

25 Układ nerwowy zbudowany jest z 5 odcinków, dobrze rozwinięty,
odśrodkowy układ nerwowy składa się z mózgu i rdzenia kręgowego, najlepiej rozwiniętymi odcinkami mózgu są: śródmózgowie, (ośrodek wzroku), móżdżek (ośrodek równowagi), oraz rdzeń przedłużony (ośrodek zmysłów skórnych), u wielu ryb dobrze rozwinięte kresomózgowie i płaty węchowe. 10 par nerwów czaszkowych.

26 Rozmnażanie i rozwój rozdzielnopłciowe,
zaznacza się dymorfizm płciowy, zapłodnienie jest wewnętrzne lub zewnętrzne, te ostatnie przystępują do tarła w miejscu rozrodu, zwanym tarliskiem, zapłodnienie wewnętrzne występuje u gatunków jajożyworodnych. Następuje w czasie aktu kopulacji poprzez wprowadzenie do dróg rodnych samicy męskiego narządu kopulacyjnego, samice składają wielką liczbę jaj (ikrę), która jest polewana spermą, czyli mleczkiem przez samca.

27 Znaczenie ryb są konsumentami i jednocześnie pokarmem dla wielu zwierząt ogniwo w wielu łańcuchach pokarmowych i obiegu substancji organicznych w zbiornikach wodnych żyją w symbiozie z wieloma organizmami, na przykład błazenka z ukwiałem są żywicielami pasożytów, np. szczupak jest żywicielem tasiemca bruzdogłowca szerokiego dostarczają cennego mięsa tran to wysokokalorycznym ciekły tłuszcz bogaty w witaminy A i D, (otrzymywanym głównie z wątroby dorsza) bioindykatory np. pstrąg potokowy, strzebla potokowa czy świnka

28 Koniec  wwww.fun-gallery.com