Czyli Gwara Narolska w przekładzie na język ogólnopolski

Prezentacja na temat: "Czyli Gwara Narolska w przekładzie na język ogólnopolski"— Zapis prezentacji:

1 Czyli Gwara Narolska w przekładzie na język ogólnopolski
Rozmówki Narolskie: Czyli Gwara Narolska w przekładzie na język ogólnopolski

2 Życzymy przyjemnej lektury i dobrej zabawy.
Wstep Narol-to urocze miasteczko, położone malowniczo pośród pól i lasów Roztocza, dające przedsmak czaru niedalekich Bieszczad. Pachnie tu rumiankiem, macierzanką i... ruskimi pierogami, które nigdzie nie smakują tak dobrze jak tu. Historia naszej miejscowości jest tak kręta i zawiła, jak tutejsze pola i leśne „dróżki”. Zmieniały się zarówno nazwy, jak właściciele i wpływy. Na początku w XIII w. Narol nazywał się Florianów od nazwiska założyciela Floriana Łaszcza. Miasto było często najeżdżane przez Tatarów, a Ukraińcy pod wodzą Bohdana Chmielnickiego spalili go doszczętnie. Dopiero odbudowaną osadę „na roli” nazwano Narol. Nasi przodkowie mieli szczęście gościć na naszej ziemi samego Jana III Sobieskiego, który uwolnił tutejszych ludzi z jasyru. Kilka wieków później obecny święty brat Albert Chmielowski w lesie pod Narolem (Pizuny) urządził tu swoją pustelnię, a w przepięknym pałacu tutejszych właścicieli ziemskich Łosiów przebywali najwyższe osobistości w historii Polski. (Obecnie pałac jest własnością prof. Władysława Kłosiewicza- nestora kultury, założyciela fundacji „ Pro Akademia Narolense” promującej młodych artystów). Przygraniczne położenie Narola tłumaczy wpływy różnych narodowości i kultur, co nie pozostało bez echa. Potocznie mówi się o nas „Galicjanie”, z uwagi na to, ze w czasie zaborów Narol był pod rządami Austrii- czyli Galicji. Dlatego w naszym codziennym języku słychać charakterystyczną „śpiewność” oraz elementy języków: ukraińskiego, rosyjskiego i niemieckiego. Nasz zbiór słów, powiedzonek i mądrości ludowych, który prezentujemy, powstał w czasie rozmów z naszymi rodzicami i dziadkami. Życzymy przyjemnej lektury i dobrej zabawy. .

3 Działy tematyczne: Odzienie (ubrania) Jedzenie Chałupa (dom)
Bez płot (sąsiedzkie rozmowy) Imiona Przysłowia, powiedzenia (mądrości Narolskie) Wyrażenia

4 Odzienie Meszty – półbuty Portki – spodnie Rajtuzy – rajstopy
Chodaki – buty Chyzia – kożuch Ciapki – kapcie Gandy – sandały Kosy – warkocze Kufajka – kurtka Łachy – ubrania robocze Meszty – półbuty Portki – spodnie Rajtuzy – rajstopy Serdak – sweter, bezrękawnik Sweder – sweter Zzuć buty – zrzucić buty

5 Jedzenie Bałaban – fasola Micholci – kopytka Bulby – ziemniaki
Chlib – chleb Chochla – łyżka Jabczonka – zupa z jabłek Kisić kapustę – kwasić kapustę Maczka – gulasz Umaścić – polać tłuszczem Ząb – kukurydza Micholci – kopytka Mliko – mleko Omasta – tłuszcz Pospiechy – młode ziemniaki Skwarki – stopiona słonina Smażenica – jajecznica Syr – ser Umlić mąkę – zmielić mąkę

6 Chałupa Pokryszka – pokrywka Czerstwawy – zdrowy, zahartowany
Drewutnia – szopa Graca – motyka do kartofli Kapa – narzuta Nakaslik – szafka nocna Pokryszka – pokrywka Powała – sufit Sikira – siekiera Nie rozkidaj – nie rozrzucaj W sini – przedsionek Wychodek – łazienka

7 Bez płot Ało, ta idź ! - zdziwienie Bastry – dzieci
Besztać – zwrócić komuś uwagę Brzechać – szczekać Czego? - dlaczego? Chepać – krzyczeć Chulać – tańczyć, bawić się Fest – dużo Haczka – motyka Ino – tylko Ja żem, ja coś zrobiłem – my żeśmy, my coś zrobiliśmy Tagrocznie – ubiegłego roku Tera – teraz Tylo – tyle Kura sininiatka – kura z kolorowymi piórami Nasajmprzód – najpierw Niewstydziarzu – bezwstydniku Niwiadu – nie wiadomo Podlotki – młodzi Polizę – pójdę Pomyślania – przemyślenia Popacz się – masz ci los Poza stodołyma – poza stodołami Poszed – poszedł Przódy – przedtem Ta – bliżej nie określony przyimek Trza było – trzeba było Zawdy – zawsze

8 Imiona Hendyrk – Henryk Stach – Stanisław Jagusia – Agnieszka
Jaśka – Janina Jindruch – Andrzej Kasietka, Kasieta, Kasina – Kasia Maryna, Mańka – Marysia, Maria Pawlina – Paulina Pieter - Piotrek Stach – Stanisław Tosiek – Antonii Wikta – Wiktoria Wisia – Jadzia Zdzicho – Zdzisław Weronka – Weronika Dziunek – Władysław

9 Powiedzenia „Kto gra w karty, ten ma łeb obdarty.”
„Jak wół ryczy, obora słucha” „Jaki do jedzenia, taki do roboty.” „Kto nie słucha Ojca, Matki to posłucha psiej skóry.” „Nie pchaj się jak świnia do koryta.” „Tyle wiesz co zjesz.” „Urósł jak żydowski procent.” „ Dziesiąta woda po kisielu.' „Udało się jak ślepej kurze Ziarko” „Tyle zysku co w pysku.” „Znasz się jak wilk na gwiazdach.” „Nie każdy pies ma na imię Burek.” Kidnął siekierę w ząb i chody zdybać.” Kogo Pan Bóg kocha, temu krzyżyki daje. Kto je cierpliwie znosi – szczęśliwym zostaje.” „Ksiądz dwa razy kazania nie powtarza.” ”Nie gadaj to co się nie zdało.” „Pokorne ciele dwie matki ssie.” „Słuchaj uchem a nie brzuchem.” „Każdy święty ma swoje wykręty.” „Z głupim się nagadasz a ze zasmarkanym najesz.” „Rozpuszczony jak dziadowski bicz.” „Co za dużo to i świnie nie chcą.” „Pierwsza klasa, ostatni wagon.” „Próbki twórczości, mistrzyń gospodarstw rolnych.” „Jaka rzepa taka mać, jaka córka taka mać.” „Krowa, która dużo ryczy, mało mleka daje.” „nie pamięta wół jak cielęciem był.” „Cinżki, cinżki kamień młyński, jeszcze cinższy stan małżyński, kamień się obraca, a stan małżyński się nie wraca.”

10 Wyrazenia Obuj się – ubierz buty Odzij się – ubierz się
Odzinko – ubranie Ta ty mnie nie rusz, ta ja mam nowy sweder – nie dotykaj mnie bo ma nowy sweter.

11 Wyrazenia Bandyty – bandyci Poszed stąd – idź stąd
Byś się wstydał – byś się wstydził Chlapenda – deszcz Czy ty się wścik? - co ty robisz? Do dóm – do domu Het i nazat – tam i z powrotem Napój buhaja – daj bykowi wody O Matko Królowa! - O Matko Boża! Oszusty – oszuści Plewić grzędę – pielić chwasty na ogrodzie Poszed stąd – idź stąd Stul się – bądź cicho Szczezło i chody zdybać – nie można znaleźć Świat nie przepowiedział – coś nie do pomyślenia Szturchać – zaczepiać kogoś Ty nygusie – ty leniu Wisz. Rozumisz – wicie rozumicie – wiesz rozumiesz, wiecie, rozumiecie, Zmiastaście? - czy jesteś z miasta?

12 Wyrazenia

13 Wydano: Gimnazjum w Narol Wydawnictwo: Malwinki Narol 2009
Koniec Wydano: Gimnazjum w Narol Wydawnictwo: Malwinki Narol 2009