Patomechanizmy powstawania Obrzęków

Prezentacja na temat: "Patomechanizmy powstawania Obrzęków"— Zapis prezentacji:

1 Patomechanizmy powstawania Obrzęków

2 Definicja: Obrzmienie tkanek na skutek patologicznego nagromadzenia płynu w przestrzeni śródmiąższowej

3 Definicja (2) Obrzęki są klinicznym obrazem zwiększenia przestrzeni wodnej pozakomórkowej

4 Dlaczego są takie ważne?

5 Widoczne na „pierwszy rzut oka” w badaniu klinicznym
Często świadczą o poważnych zaburzeniach funkcjonowania organizmu

6 Jak powstają obrzęki?

7 Dwa mechanizmy: Niewydolność wydalnicza nerek w stosunku do sodu i wody (przewodnienie) Zaburzenie na poziomie naczyń włosowatych powodujące ucieczkę wody i elektrolitów z łożyska naczyniowego do przestrzeni śródmiąższowej.

8 Przestrzenie wodne w organiźmie

9 Przestrzenie wodne w organiźmie
Przestrzeń wewnątrzkomórkowa

10 Przestrzenie wodne w organiźmie
Przestrzeń wewnątrzkomórkowa Przestrzeń zewnątrzkomórkowa

11 Przestrzenie wodne w organiźmie
Przestrzeń wewnątrzkomórkowa Przestrzeń zewnątrzkomórkowa Przestrzeń wewnątrznaczyniowa Przestrzeń zewnatrznaczyniowa (śródmiąższowa)

12 Przestrzenie wodne w organiźmie
Przestrzeń wewnątrzkomórkowa Przestrzeń zewnątrzkomórkowa Przestrzeń wewnątrznaczyniowa Przestrzeń zewnatrznaczyniowa (śródmiąższowa) Przestrzeń transcelularna (tzw. „trzecia’)

13 Wymiana płynów Między przestrzeniami wodnymi odbywa się ciągła wymiana wody i rozpuszczalnych w niej substancji organicznych i nieorganicznych.

14 Jak krąży płyn? Powiązanie sodu i wody
Sód jako główny kation przestrzeni zewnątrzkomórkowej „pociąga” za sobą wodę.

15 Jak krąży płyn? Ciśnienie hydrostatyczne Ciśnienie osmotyczne
Ciśnienie onkotyczne (koloidoosmotyczne) Przepuszczalność naczyń Drenaż limfatyczny

16 Powstawanie obrzęków będzie więc wynikiem:
Wzrost ciśnienia hydrostatycznego (zastój żylny) Zmniejszenie ciśnienia onkotycznego osocza (hipoproteinemia) Wzmożona przepuszczalność naczyń Utrudniony odpływ limfy

17 Obrzęki = zmniejszenie efektywnej objętości krwi tętniczej
Pobudzenie baroreceptorów (aorta, zatoka tętnicy szyjnej) i receptorów objętościowych (serce, płuca, nerki) Uruchamiane są mechanizmy adaptacyjne

18 Mechanizmy adaptacyjne
Aktywacja układu RAA Sekrecja wazopresyny (ADH) Redukcja wydzielania przedsionkowego peptydu natriuretycznego (ANP) Pobudzenie układu współczulnego

19 Mechanizmy adaptacyjne Błędne koło
Prowadzą do zatrzymania sodu i wody w nerkach. Zwiększenie objętości krwi zwłaszcza w obszarze żylnym. Wzrost ciśnienia hydrostatycznego Nasilenie ucieczki płynu z łożyska naczyniowego Zwiększenie obrzęków

20 Podział kliniczny obrzęków
Obrzęki miejscowe Obrzęki uogólnione

21 Obrzęki miejscowe Pochodzenia żylnego Zatkanie = zakrzepica
Ucisk z zewnątrz (guz, ciąża) Niewydolność zastawek (zespół pozakrzepowy) U osób unieruchomionych lub z unieruchomionymi kończynami. Fizjologicznie np. podczas długiego lotu samolotem

22 Obrzęki miejscowe Pochodzenia zapalnego
Uszkodzenie tkanek (urazy, zakażenia, niedokrwienie, ukąszenia przez owady) Uwolnienie tzw. Mediatorów zapalenia ( histamina, bradykinina)

23 Obrzęki miejscowe Pochodzenia zapalnego
Mediatory zapalenia uszkadzają śródbłonek i zwiększają jego przepuszczalność. Płyn przenikający zawiera dużo białka (wysiek), które dodatkowo „wysysa” płyn z naczynia.

24 Obrzęki miejscowe Pochodzenia zapalnego
Obrzękowi tkanek towarzyszą klasyczne cechy zapalenia: Color, calor, dolor

25 Obrzęki miejscowe Pochodzenia limfatycznego (obrzęk limfatyczny)
Utrudniony odpływ limfy: Wrodzone anomalie naczyń chłonnych Zatkanie (pasożyty- filarie, nicienie) -słoniowacizna Uszkodzenie po zabiegach (np. rak sutka) Ucisk z zewnątrz (nowotwory)

26 Obrzęki miejscowe Pochodzenia limfatycznego (obrzęk limfatyczny)
W odróżnieniu od obrzęków żylnych zawsze obejmuje palce Po pewnym czasie obrzęk staje się twardy i nie poddaje się uciskowi (gromadzenie się tkanki włóknistej)

27 Obrzęki miejscowe Pochodzenia alergicznego (uczuleniowe)
Podobnie jak w zapaleniu zwiększona przepuszczalność naczyń (histamina) Nie występuje ból, mniejsze zaczerwienienie W wysięku dużo białka i eozynofilów

28 Obrzęki miejscowe Pochodzenia alergicznego
Obrzęk naczynioruchowy (Quinckego) Silny wyrzut histaminy po kontakcie z alergenem Obrzęk pojawia się nagle i utrzymuje się krótkotrwale Wargi, powieki, gardło, nagłośnia(!!)

29 Obrzęki miejscowe Pochodzenia alergicznego
Obrzęk naczynioruchowy (Quinckego) Przyczyną mogą być: kw. acetylosalicylowy, AC inhibitory, inne subst. alergizujące (IgE) Często przyczyna nieznana

30 Obrzęki miejscowe Pochodzenia alergicznego
Wrodzone postacie obrzęku naczyniowego: Niedobory inhibitora składowej CI układu dopełniacza

31 Obrzęki uogólnione Pochodzenia sercowego Niewydolność serca
Prawokomorowa – obrzęki obwodowe Lewokomorowa – obrzęk płuc

32 Obrzęki uogólnione Pochodzenia sercowego
Przewlekła zastoinowa niewydolność krążenia – spadek efektywnej objętości krwi tętniczej (centralizacja krążenia = pogorszenie perfuzji nerek) - mechanizmy adaptacyjne – retencja sodu i wody w nerkach Zastój żylny – wzrost ciśnienia żylnego – utrudnienie resorbcji

33 Obrzęki uogólnione Pochodzenia sercowego
Ostra niewydolność lewokomorowa (np. po zawale) Ostry kardiogenny obrzęk płuc!! Stan zagrożenia życia!!

34 Obrzęki uogólnione Pochodzenia wątrobowego
Klinicznie występują w postaci uogólnionych obrzęków i wodobrzusza Głownie w przypadku niewydolności wątroby i (lub)marskości

35 Obrzęki uogólnione Pochodzenia wątrobowego Przyczyny:
Upośledzenie produkcji białek – hipoalbuminemia - obniżenie ciśnienia onkotycznego osocza Upośledzenie inaktywacji aldosteronu, toksyn i innych białek

36 Obrzęki uogólnione Pochodzenia wątrobowego Przyczyny:
Nadciśnienie wrotne – gromadzenie płynu w jamie otrzewnej (wodobrzusze) Nadciśnienie wrotne powoduje również hipoperfuzję nerek = Odruch wątrobowo- nerkowy

37 Obrzęki uogólnione Pochodzenia wątrobowego
Zaburzenia wątrobowe często idą w parze z zaburzeniami nerek (tzw. zespół wątrobowo-nerkowy o nie do końca jasnej etiologii) Prawdopodobnie poprzez „mechanizmy adaptacyjne”

38 Obrzęki uogólnione Pochodzenia nerkowego
Retencja sodu i wody (niewydolność nerek, kłębuszkowe zapalenia nerek) = zmniejszenie ilości moczu Zwiększona przepuszczalność naczyń (kłębuszkowe zapalenia nerek) Urtata białka z moczem (zespół nerczycowy)

39 Obrzęki uogólnione Niedobór białek
Niedostateczna podaż( głód, anorexia) Utrata białka przez przewód pokarmowy (złe trawienie, złe wchłanianie) Nerki (zespół nerczycowy) Skórę (oparzenia, owrzodzenia)

40 Obrzęki uogólnione Niedobór białek cd.
Upośledzona biosynteza białek (upośledzenie białkotwórczej czynności wątroby) Wzmożony katabolizm białek (wyniszczenie nowotworowe, ciężkie posocznice, nadzczynność tarczycy)

41 Obrzęki uogólnione U ciężarnych
Zwiększone wytwarzanie prostaglandyn powoduje rozszerzenie naczyń – zmniejszenie efektywnej objętości krwi tętniczej – mechanizmy adaptacyjne - obrzęk

42 Obrzęki uogólnione Niedobór witaminy B1
Tzw. Mokra postać choroby Beri-Beri Rozległe obrzęki tkanki podskórnej i narządów wewnętrznych Zaburzenia gospodarki węglowodanowej i białkowej wtórne do zaburzeń regulacji nerwowej

43 Obrzęki Różnicujemy z:
Obrzęk śluzowaty (niedoczynność tarczycy) – po ucisku palcem nie pozostaje wgłębienie jak w pozostałych obrzękach „Obrzęk” tłuszczowy – zwiększenie obwodu ud przez podściółkę tłuszczową i współwystępujący obrzęk limfatyczny. Nie obejmuje stóp.