Badanie ogólne moczu.

Prezentacja na temat: "Badanie ogólne moczu."— Zapis prezentacji:

1 Badanie ogólne moczu

2 Pobieranie materiału I
przerwa nocna (ok. 8 godzin) jałowe, suche naczynie dokładnie umyć okolice ujścia cewki moczowe - detergentu (mydło) - nie używać alkoholu i innych środków dezynfekujących środkowy strumień

3 Pobieranie materiału II
2 godziny – pobranie -> badanie jeśli nie można wykonać w tym czasie badania należy przetrzymywać mocz w temp +4 st C nie pobierać w trakcie krwawienia miesięcznego jeśli trzeba – przykryć ujście pochwy

4 Co można badać w moczu I Właściwości fizyczne barwa przejrzystość
ciężar właściwy zapach objętość

5 Co można badać w moczu II
Właściwości chemiczne białko glukoza ciała ketonowe urobilinogen bilirubina azotyny pH

6 Osad moczu

7 Dobowa zbiórka moczu

8 Barwa słomkowożółta różowy/czerwony (mioglobina, hemoglobina)
barwa pochodzi o urochromu (urobilinogen jest bezbarwny) różowy/czerwony (mioglobina, hemoglobina) 0,2 – 0,7 ml krwi w 1 l moczu – różowy 1ml /l – wyraźnie czerwony intensywnie żółty – wit. B12, fenacetyna pomarańczowy – silnie zagęszczony, bilirubina, karoteny, rifampicyna brunatny/czarny – alkaptonuria, zatrucie fenolem, porfiria, pozajelitowe podawanie preparatów żelaza, lewodopa niebieski – błękit metylenowy, zakażenie pałeczka ropy błękitnej ceglasty (+ osad) – fosforany bezpostaciowe

9 Przejrzystość prawidłowo przejrzystość zupełna
elementy morfotyczne (nabłonki, RBC, WBC) bakterie (dużo) śluz tłuszcz (mleczny) nie każde zmętnienie świadczy o patologii fosforany w moczu zasadowym (mocz długostojący)

10 Ciężar właściwy ultrafiltrat kłębkowy – 1,010g/ml
1.003 – g/ml – granice w jakich nerka może regulować ciężar właściwy N: g/ml (1,015 – 1,030) ↓ zasadowica Przewodnienie Hipotermia moczówka, środki moczopędne niewydolność nerek!!! ↑ odwodnienie diureza osmotyczna (glukoza, inulina, uropolina, białkomocz) – szukać cukrzycy!

11 Ciężar właściwy OSMOLARNOŚĆ IZOSTENURIA BADANIE CIĘŻARU WŁAŚCIWEGO
mOsm/kg H2O (2 ostatnie cyfry ciężaru właściwego x 26) IZOSTENURIA 1,010-1,012 g/ml w ciągu całej doby przez minimum 2 dni nerki nie są w stanie zagęszczać ani rozcieńczać moczu - odbiałczone osocze BADANIE CIĘŻARU WŁAŚCIWEGO metody fizyczne – urometr metody enzymatyczne (paski testowe) zmiana stałej dysocjacji związków jonowych w moczu zawyża – białko, ciała ketonowe zaniża – glukoza, pH>7, mocznik

12 pH 5,5 – 6,5 ↑ ↓ dieta wegetariańska zakażenie bakteryjne
niektóre leki mocz długostojący!!! ↓ zakażenia bakteryjne dieta wysokobiałkowa (mięsna) kwasica metaboliczna alkohol metylowy choroby gorączkowe

13 Zapach - „charakterystyczny”
zależy od składu chemicznego owocowy (aceton) ciała ketonowe (kwasica metaboliczna!) amoniak zakażenie Proteus vulgaris gnilny ropomocz, masywne zakażenie bateryjne mysi fenyloketopnuria syrop klonowy leucynoza (choroba syropu klonowego

14 Objętość ml/d dieta (białko – spada pH – wzrasta objętość moczu) podaż płynów utrata płynów innymi drogami stopień wydolności nerek wiekx stanu psychicznego (polidypsja psychogenna) minimalna ilość potrzebna do wydalenia produktów przemiany białkowej to ml/d poliuria (wielomocz) >2500ml/d– cukrzyca, moczówka prosta, marskość nerek oliguria (skąpomocz) < ml/d anuria (bezmocz) < 100ml/d

15 Białko N: do 100mg / d (ślad) (150mg/d) białkomocz
białko Tamma-Horsfalla śluz produkty degradacji nabłonków dróg moczowych białkomocz białko >100mg/d

16 Białkomocz fizjologicny
wysiłek fizyczny (nadmierny, długotrwały) gorączka oziębienie/ogrzanie okolicy nerek pozycja stojąca stres

17 Białkomocz przednerkowy
malaria dur brzuszny ciąża (ortostatyczny) nadciśnienie tętnicze gorączka zatrucia przekrwienie bierne niedokrwistość hemolityczna szpiczak mnogi (białko Bence Johneas)

18 Białkomocz nerkowy KŁĘBUSZKOWY – uszkodzenie błony filtracyjnej
selektywny – małe cząsteczki, 40-90kD albuminy transferyna, a1-antytrypsyna, a1-kwasna glikoproteina – markery KZN nieselektywny – cząsteczki powyżej 90kD (Ig)– elektroforeza wygląda jak w surowicy zespół nerczycowy, szpiczak, cukrzyca, skrobiawice CEWKOWY – do 2 g/d kD upośledzenie resorpcji zwrotnej małych białek (RESORPCYJNY) wady cewek nabyte i wrodzone, nadmiar danego białka w surowicy (galaktozemia, zespół Fanconiego, choroba. Wilsona) B2-mikroglobulina (wydzielniczy) – b, Tamma Horsfala – wałeczki szkliste

19 Różnicowanie białkomoczu
kłębkowy albumina> 30 mg B2-mikroglobulina< 0,25 mg/d kanalikowy albumin <30mg B2-mikroglobulina > 0,25 mg/d mieszany albumina >30mg

20 Białkomocz pozanekowy
stany zapalne dróg moczowych nowotwory dodatek płynów wysokobiałkowych upławy nasienie działanie celowe pacjenta

21 Białkomocz NORMOALBUMINURIA < 30 mg/d
MIKROALBUMINURIA mg/d (3-10 mg% w porcji) cukrzyca – pierwszy wykładnik nefropatii Białkomocz minimalny mg/d (< 50 mg% w porcji) III trymestr ciąży, ortostatyczny, wysiłek fizyczny, zmiany temperatury ciała Białkomocz mierny 0,5-3 g/d ( mg% w porcji) – dzieci do 200 mg% patologia kanalika, KZN na podłożu minimal change Białkomocz masywny > 3 g/d (> 300 mg% w porcji)

22 Glukoza - brak próg nerkowy - 180mg% w surowicy
cukrzyca , dożylne wlewy glukozy fizjologiczna glukozuria przejedzenie słodyczami, stan lękowy, kobiety ciężarne glukozuria patologiczna z hiperglikemią - cukrzyca, nadczynność tarczycy, kory nadnerczy, leczenie ACTH bez hiperglikemi - uszkodzenie cewek nerkowych (cukrzyca, zatrucie metalami ciężkimi

23 Ciała ketonowe - brak aceton, B-hydroksymaslan, kw. acetooctowy (wykrywany testami paskowymi) cukrzyca wymioty, biegunki - kwasica ketonowa przewaga B-hydroksymaslanu (nie wykrywany paskami) głodzenie gestoza obecność ketonów - myśleć o wykonaniu gazometrii

24 Urobilinogen - ślad Wzrost Spadek żółtaczka hemolityczna
choroby miąższowe wątroby wzrost produkcji w jelitach (zaparcia, zapalenia jelit, niedrożność) Spadek ciężka żółtaczka mechaniczna zniszczenie flory bakteryjnej jelit

25 Bilirubina (-) żółtaczki mechaniczne i miąższowe
zaburzenia metabolizmu bilirubiny

26 Azotyny produkowane przez bakterie - pośredni test na obecność bakterii w moczu warunek - mocz musi długo zalegać w pęcherzu

27 Osady moczu

28 Przygotowanie materiału
ok. 10 ml świeżego moczu odwirować powiększenie 400x

29 Co można znaleźć w osadzie?
RBC, WBC nabłonki wałeczki osady mineralne kryształy nieupostaciowane istoty żywe bakterie grzyby Trichomonas vaginalis owsiki inne wata kryształy leków

30 Upostaciowane - leukocyty
0-8 wpw zakażenie układu moczowego przewlekła niewydolność krążenia stany gorączkowe odwodnienie wysiłek fizyczny

31 Upostaciowane - erytrocyty
do 2 wpw (krwinkomocz) przednerkowy skazy krwotoczne, leczenie przeciwzakrzepowe, złośliwa faza NT nerkowy KZN, nowotwory gruźlica nerek, urazy nerki pozanerkowy kamica układu moczowego, zakażenia układu moczowego, brodawczaki pęcherza, rak prostaty, krew menstruacyjna świadome działanie pacjenta

32 Upostaciowane - nabłonki
dostają się do moczu, w czasie przepływu przez drogi moczowe - fizjologiczne zluszczanie kanaliki nerkowe 1-warstwowy płaski małe wielokątne lub okrągłe komórki cytoplazma drobnoziarnista, pęcherzykowate jądro - prawie zawsze wykazują cechy zwyrodnienia - tylko w moczu zawierającym białko i wałeczki nabłonkowe (cechy uszkodzenia kłębuszków) miedniczki i moczowody nabłonek przejściowy (maczugowate komórki) z warstwy powierzchniowej - płaskie, wielokątne, owalne z głębszych warstw - okrągłe, gruszkowate, wrzecionowate pęcherz moczowy baldaszkowate ujście cewki moczowej duże wielokątne, w skupiskach często postrzępione brzegi

33 Wałeczki tylko w kwaśnym pH odlewy białkowe kanalików nerkowych
gp rozpuszcza się w pH zasadowym odlewy białkowe kanalików nerkowych mechanizm powstawania nieznany zbudowane z białka Tamma-Horsfalla

34 Wałeczki prawdziwe SZKLISTE KOMÓRKOWE nabłonkowe ziarniste
gruboziarniste leukocytarne erytrocytarne drobnoziarniste tłuszczowe woskowe hemoglobinowe mioglobionowe

35 Wałeczki rzekome cylindroidy bakteryjne mineralne jądrowe

36 Liczba Addisa dobowe wydalanie składników morfotycznych (RBC, WBC, nabłonki, wałeczki szkliste) zbiórka 12 godzinna kwaśny mocz !!! normy: WBC, nabłonki – 600tyś – 3 mln / dobę RBC – 130tyś – 2 mln / dobę wałeczki szkliste – 2 – 5tyś /dobę

37 Słownik: wałeczek - choroba
ERYTROCYTARNE kłębuszkowe zapalenie nerek LEUKOCYTARNE odmiedniczkowe zapalenie nerek ZIARNISTE ciężkie uszkodzenie miąższu nerek NABŁONKOWE ostra niewydolność kanalików nerkowych TŁUSZCZOWE zespół nerczycowy WOSKOWE ciężkie nefropatie BAKTERYJNE, DROŻDŻOWE stany zapalne lub grzybicze dróg moczowych

38 Kryształy Odczyn kwaśny Odczyn obojętny Odczyn zasadowy
kryształy szczawianu octowego kryształy kwasu moczowego moczany bezpostaciowe Odczyn obojętny fosforany wapniowe fosforany bezpostaciowe Odczyn zasadowy trójfosforany amonowomagnezowe moczany amonowe siarczany wapniowe kryształy fosforanu magnezowego kryształy węglanu wapniowego

39 Kryształy patologiczne
Cystyny wrodzony defekt metabolizmu cystyny Tyrozyny, leucyny ostry zanik miąższu wątroby Ksantyny wrodzony defekt przemiany kwasu moczowego Bilirubiny choroby manifestujące się obecnością bilirubiny w moczu Cholesterolu uszkodzenie nerek znacznego stopnia, zespół nerczycowy

40 Dobowa zbiórka moczu

41 DZM – pobieranie materiału
II mocz po nocy ↓ I mocz po nocy nastepnego dnia do szczelnego naczynia chłodne, ciemne miejsce wymieszać zapisać objętość dostarczyć 100 ml

42 DZM – konserwowanie moczu
kryształki tymolu badania biochemiczne 10N HCl katecholaminy, steroidy Na2CO3, ciemna butelka porfiryny parafina amoniak 6N HCl (1-2ml/1,5-2l moczu) Ca, P

43 DZM – co badamy klirens kreatyniny klirens amylazy
dobowe wydalanie białka bilans azotowy – kreatynina, mocznik, białko dobowe wydalanie Ca2+ dobowe wydalanie fosforanów dobowe wydalanie Na+, K+ kwas hydroksyprolinowy, kwas D-aminolewulinowy NA, A, aldosteron, kortyzol, testosteron, estrogeny, BhCG...