Gnozeologia – epistemologia 2010

Prezentacja na temat: "Gnozeologia – epistemologia 2010"— Zapis prezentacji:

1 Gnozeologia – epistemologia 2010
Teoria poznawania Gnozeologia – epistemologia 2010

2 Miejsce i rola wiedzy w ludzkim działaniu
Teza: Ludzkie poznanie jest niekończącym się procesem odzwierciedlania obiektywnej rzeczywistości przedmiotowej (materialnej) przez umysł. Miejsce i rola wiedzy w ludzkim działaniu 2010 Edward Niesyty

3 Problematyka teoriopoznawcza
Miejsce teorii poznania w całokształcie problematyki filozoficznej. Problematyka teoriopoznawcza 2010 Edward Niesyty

4 Konspekt Proces poznawania (gnozeologia)
Miejsce i rola wiedzy w ludzkim działaniu. Struktura procesu poznawania: podmiot, przedmiot, postrzeganie, myślenie, pojęcie. Wiedza i jej rola w działaniu jednostek i wspólnot. Wiedza indywidualna a kolektywna – kolektywizacja wiedzy 2010 Edward Niesyty

5 Podstawowe zagadnienie teorii poznania
Stosunek między poznawczą myślą człowieka a poznawaną rzeczywistością podmiotem poznającym a przedmiotem poznawanym 2010 Edward Niesyty

6 Problemy teorii poznania
Źródła poznania: skąd mamy wiedzę Granice poznawalności świata: co jesteśmy w stanie poznać Społeczne uwarunkowania procesu poznawania: jak kultura i społeczeństwo wpływa na nasz proces poznawczy Prawdziwość wiedzy (teoria prawdy): jaka wiedza jest prawdziwa, a jaka nie, jak to sprawdzić? 2010 Edward Niesyty

7 Nauka a poznawanie Nauki szczegółowe badające proces poznania świata podstawą teorii poznawania: psychologia, neurofizjologia, logika, socjologia wiedzy, metodologia, Językoznawstwo.... Praktyczne znaczenie problemów podejmowanych przez teorię poznania. 2010 Edward Niesyty

8 Struktura procesu poznawania
Proces poznawania Elementy procesu poznawania Podmiot poznający: człowiek Przedmiot poznawany: inni ludzie, rzeczy i zjawiska przyrodnicze i psychiczne Receptory i zmysły a bodźce oraz umysł Czym jest wiedza? 2010 Edward Niesyty

9 Władze poznawcze człowieka
Zmysły i ich funkcjonowanie Umysł tworzący pojęcia Rodzaje zmysłowych przeżyć poznawczych: wrażenia, spostrzeżenia, wyobrażenia (odtwórcze, wytwórcze) Rozumowe (abstrakcyjne) treści poznawcze: pojęcia Związki między przeżyciami zmysłowymi a myśleniem abstrakcyjnym. Przedmiot poznawany. Akt poznawczy – wiedza. Wiedza – akt praktyczny (działanie) 2010 Edward Niesyty

10 Idealizm w teorii poznania
Idealistyczne interpretacje relacji między podmiotem poznającym a przedmiotem poznawanym: Idealizm subiektywny Idealizm obiektywny 2010 Edward Niesyty

11 Idealizm subiektywny Poznanie ma charakter subiektywny, „cokolwiek istnieje, istnieje jako kompleks wrażeń podmiotu” (Berkeley). Fenomenalizm jako odmiana idealizmu subiektywnego w teorii poznania: „Poznać możemy jedynie twory własnej świadomości”. (Hume, Kant) Absolutyzacja aktywnej roli podmiotu w nurcie idealizmu subiektywnego. Monizm idealizmu subiektywnego 2010 Edward Niesyty

12 Idealizm obiektywny Poznanie ma charakter obiektywny. Idealny, duchowy charakter przedmiotu poznania (Platon, tomizm, Hegel) Dualizm idealizmu obiektywnego Współczesny idealizm obiektywny przeciw idealizmowi subiektywnemu Nauka a idealizm Praktyka a idealizm subiektywny i obiektywny 2010 Edward Niesyty

13 Materializm Materialistyczna koncepcja wzajemnego związku między podmiotem a przedmiotem w procesie poznania Monizm materializmu Obiektywny, materialny charakter związku między podmiotem poznającym a przedmiotem poznania 2010 Edward Niesyty

14 Materializm w kwestii poznawania
Poznanie jako relacja między historycznie zmiennym podmiotem i społecznie przekształcanym przedmiotem obiektywny charakter poznania i poznawalności świata, poznanie jako odzwierciedlanie rzeczywistości materialnej w świadomości człowieka, podmiotowe i przedmiotowe uwarunkowanie „odzwierciedlenia”, „koło uczenia” jako proces przechodzenia od niewiedzy do wiedzy, 2010 Edward Niesyty

15 Empiryzm i racjonalizm
Spór między racjonalizmem i empiryzmem poznawczym Indywidualizm tradycyjnego empiryzmu: doświadczenie zmysłowe podmiotu źródłem wiarygodnej wiedzy o świecie. Ontologiczne konsekwencje tej formy empiryzmu: koncepcja świata jako zbioru niezależnych od siebie przedmiotów i ich cech. 2010 Edward Niesyty

16 Empiryzm a nauka Tradycyjny empiryzm podstawą indukcyjnej koncepcji nauki: dostrzeganie wyłącznie jednostkowych przedmiotów, odrzucanie powiązań i stosunków między nimi jako nie uzasadnionych naukowo hipostaz. 2010 Edward Niesyty

17 Racjonalizm absolutyzacją poznania pojęciowego
Przypisywanie rozumowi ludzkiemu wrodzonych własności niezależnych od doświadczenia zmysłowego, Wybór operacji intelektualnych jako drogi do wiedzy prawdziwej. Nauki formalne traktowane jako model wiedzy prawdziwej osiąganej niezależnie od doświadczenia. Skrajny racjonalizm odmianą idealizmu subiektywnego. 2010 Edward Niesyty

18 Materializm dialektyczny a empiryzm i racjonalizm
Praktyka (działanie) i teoria (myślenie) jako dwie strony procesu życiowego ludzi. Praktyka punktem wyjścia ludzkiego poznania i podstawą przezwyciężenia skrajności empiryzmu i racjonalizmu. Teoriopoznawcze aspekty jedności teorii i praktyki. Praktyka a dialektyczna więź zmysłowego i abstrakcyjnego poznania. 2010 Edward Niesyty

19 Propozycje zagadnień do dyskusji
Filozoficzne i społeczne podstawy procesu poznawczego. Teoriopoznawcze źródła i istota idealizmu. Podstawy krytyki idealizmu subiektywnego Skrajny empirysta i skrajny racjonalista. 2010 Edward Niesyty