Wykład nr 2 Wielkie pytania filozoficzne

Prezentacja na temat: "Wykład nr 2 Wielkie pytania filozoficzne"— Zapis prezentacji:

1 Wykład nr 2 Wielkie pytania filozoficzne
Wstęp do filozofii Wykład nr 2 Wielkie pytania filozoficzne

2 Uproszczony schemat Starożytność: przyroda (kosmos) Średniowiecze: Bóg
Nowożytność: człowiek – podmiot poznający Współczesność: język lub człowiek jako podmiot dzialający

3 Starożytny podział fii
logika lub dialektyka – jak osiągnąć prawdę? (epistemologia: poznanie) fizyka – co stanowi arche (pra-tworzywo, pra-przyczynę) przyrody? (metafizyka: byt, zwł. byt niezmienny i oddzielony) etyka – jak zdobyć szczęście? (aksjologia: wartości)

4 Pojęcia arche (1) czasowo pierwotna (i końcowa) postać materii, (2) niezmienne tworzywo wszystkich rzeczy (fizycznych), (3) ich nierozkładalny element (elementy), (4) ich ukryta natura-istota lub charakter, (5) ich przyczyna-źródło, (6) „rządzący” nimi czynnik lub prawo.

5 Identyfikacja arche (i) jeden z czterech żywiołów lub (ii) wszystkie razem („rządzone” przez odpowiednie „siły)”, (iii) nieskończoność (nieokreśloność), (iv) liczba lub jej elementy, (v) homoiomeria (niezliczone, jakościowo różne, choć wewnętrznie jednorodne, „nasiona” – wprawione w ruch przez umysł [nous]), (vi) atomy, (vii) byt tr (idea, PP)

6 Opozycje monizm versus pluralizm
dynamizm („aktywizm”) versus „pasywizm” materializm (konkretyzm) versus „immaterializm” (abstrakcjonizm) immanentyzm versus transcendentyzm „fenomenalizm” (empiryzm) versus „teoretyzm” (racjonalizm)

7 Średniowiecze Identyfikacja (pierwszego) arche rzeczywistości (filozofia grecka) z Osobowym Bogiem objawienia judeo-chrześcijanskiego Problem syntezy

8 Św. Tomasz z Akwinu STh (1) Czy Bóg jest? (2) Jaki Bóg jest?

9 Ad (1) Tak: wiedza ze skutków do przyczyny 5 dróg: (1) z ruchu – PnP
(2) z przyczynowości sprawczej – 1-a przycz.; (3) z przygodności – byt konieczny; (4) ze stopni doskonałości – byt najdosk. (5) Z celowego działania – umysł kierujący Z: zasada przyczynowości

10 Ad (2) (a) nie wiemy, czym Bóg jest sam w sobie (nie znamy jego natury-istoty) (b) wiemy, czym Bóg nie jest (teologia negatywna) (c) ... czym Bóg jest jako przyczyna względem skutków (d) niedoskonale wiemy, czym jest przez analogię i uwznioślenie

11 Przymioty Boga Niezłożony, niecielesny,
Doskonały, dobry („najwyższe dobro”) Nieskończony Wszechobecny Niezmienny, wieczny „w najwyższym stopniu jeden” Osoba - implicite

12 Nowożytność Kartezjusz: jak osiągnąć pewność? Podział:
(1) sfera cogito – wiedza pewna (2) świat zewnętrzny – wiedza niepewna Problematyka mostu (1) – (2) - Bóg

13 Pytanie G. W. Leibniza „Dlaczego istnieje raczej coś niż nic? Nic jest przecież prostsze i łatwiejsze niż coś. Co więcej, dopuściwszy, że rzeczy powinny istnieć, trzeba podać rację, dlaczego powinny istnieć tak a nie inaczej” [Zasady natury i łaski oparte na rozumie 1995/1718: par. 7, s. 103, Z: ZRD] Odp.: byt konieczny identyfikowany z Bogiem

14 I. Kant a) epistemologia (krytyka czystego rozumu): co mogę wiedzieć?
b) etyka (krytyka praktycznego rozumu): co powinienem? c) filozofia religii („teologia moralna”): czego mogę się spodziewać? [„jeśli oto czynię, co powinienem, to czego mogę się wtedy spodziewać?” B 833]

15 Kant - odpowiedzi Ad a) – tylko świat zmysłowy jako ujmowalny przez nasze pojęcia; metfe idee (świat, dusza, Bóg) są tylko regulatyw. Ad b) – imperatyw kategoryczny: wersja uniwersalizacyjna oraz w. personalizacyjna Ad 3) – postulaty wiary moralnej (warunki moralności): wolność, nieśmiertelność, Bóg

16 Linguistic turn – XX w. L. Wittgenstein I – nasz obraz świata jest wyznaczony przez logiczną strukturę naszego języka „granice mego języka są granicami mojego świata” W II – narzędziowa koncepcja języka contra obrazkowa koncepcja języka (formy życia uwikłane w rozmaite gry językowe)

17 Pytania o język Czy odzwierciedla świat, czy raczej go interpretuje?
Czy jest narzędziem poznania i myślenia, czy raczej je wyznacza? Co to znaczy (i dlaczego) wyrażenia językowe znaczą? Czy wszystkie języki mają wspólną strukturę?