WYPOCZYNEK LETNI Zalecenia żywieniowe dla dzieci i młodzieży

Prezentacja na temat: "WYPOCZYNEK LETNI Zalecenia żywieniowe dla dzieci i młodzieży"— Zapis prezentacji:

1 WYPOCZYNEK LETNI Zalecenia żywieniowe dla dzieci i młodzieży

2 Zdrowie to stan pełnego dobrostanu fizycznego, psychicznego i społecznego a nie tylko brak choroby lub kalectwa WHO

3 Na zdrowie mają wpływ: styl życia – 50% środowisko – 20% czynniki genetyczne – 20% opieka zdrowotna - 10% WHO

4 Co się składa na zdrowy styl życia?:
Właściwe odżywianie się Systematyczna aktywność fizyczna Ograniczanie skutków stresu Wyeliminowanie uzależnień /papierosy, alkohol, narkotyki/

5 Właściwe odżywianie: -regularne spożywanie takich produktów,które dostarczają optymalnych ilości energii i zalecanych składników odżywczych we właściwych proporcjach i z odpowiednią częstotliwością -zapewnia pokrycie wszystkich potrzeb żywieniowych organizmu, warunkuje normalne jego funkcjonowanie oraz utrzymanie należytej masy ciała

6 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA
Dbaj o różnorodność spożywanych produktów Strzeż się nadwagi i otyłości, bądź aktywny ruchowo Produkty zbożowe powinny być dla ciebie głównym źródłem kalorii Spożywaj codziennie co najmniej 2 duże szklanki mleka. Mleko można zastąpić jogurtem lub kefirem, a częściowo także serem Mięso spożywaj z umiarem Spożywaj codziennie dużo warzyw i owoców Ograniczaj spożycie tłuszczów, w szczególności zwierzęcych, a także produktów zawierających cholesterol. Zachowaj umiar w spożyciu cukru i słodyczy. Ograniczaj spożycie soli Unikaj alkoholu.

7 Należy spożywać produkty z różnych grup żywności
(dbać o urozmaicenie posiłków) W skład produktów spożywczych wchodzą niezbędne składniki odżywcze zawarte w różnych ilościach i proporcjach. Nie ma produktu żywnościowego, który dostarczałby wszystkich składników pokarmowych w odpowiednich ilościach. Aby nie dopuścić do powstania niedoborów należy w codziennym jadłospisie uwzględnić produkty ze wszystkich grup: produkty zbożowe, warzywa i owoce, mleko i jego przetwory, produkty dostarczające pełnowartościowego białka. Zasada urozmaicenia powinna dotyczyć wszystkich posiłków. Komponując swój jadłospis należy kierować się 10 zasadami zdrowego żywienia i dodatkowymi informacjami zawartymi w Piramidzie Zdrowego Żywienia.

8 PIRAMIDA ŻYWNOŚCI CODZIENNE ZALECENIA ŻYWIENIOWE
Tłuszcze, olej, słodycze SPOŻYWAJ RZADKO Mleko i produkty mleczne SPOŻYWAJ 2-3 RAZY DZIENNIE Warzywa SPOŻYWAJ 3-5 RAZY DZIENNIE Mięso, drób, ryby, strączkowe, jaja, orzechy Owoce SPOŻYWAJ 2-4 RAZY DZIENNIE Produkty zbożowe, ryż, makaron SPOŻYWAJ 6-11 Cukier (dodawany) Tłuszcze występujące naturalnie i dodawane

9 Produkty zbożowe to: Mąki różnych typów Kasze drobno ziarniste i gruboziarniste Pieczywo Makarony Płatki owsiane, müsli aromatyzowane chrupki

10 Produkty zbożowe powinny być głównym źródłem energii
Zboża i przetwory Produkty zbożowe powinny być głównym źródłem energii Produkty zbożowe powinny stanowić podstawowe źródło energii w diecie człowieka. Produkty te dostarczają węglowodanów złożonych, błonnika pokarmowego oraz białka roślinnego. Z witamin zawierają przede wszystkim witaminy z grupy B oraz witaminę E. Dostarczają również składników mineralnych takich jak: żelazo, miedź, magnez, cynk oraz potas i fosfor.

11 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA
Wartość żywieniowa produktów zbożowych jest uzależniona od stopnia przemiału ziarna, w trakcie którego usuwane są zewnętrzne części bogate w składniki odżywcze. Mniejszą zawartością witamin i składników mineralnych charakteryzują się produkty otrzymane z wyższego stopnia przemiału, wówczas mąka i pieczywo są bielsze a kasza drobniejsza. Natomiast pieczywo razowe oraz grube kasze odznaczają się wyższą zawartością witamin i składników mineralnych oraz błonnika pokarmowego.

12 Zmiana struktury spożycia produktów węglowodanowych: - zwiększenie spożycia produktów skrobiowych (zbożowe głównie z pełnego przemiału) do ok. 60% ogólnej ilości energii - zmniejszenie spożycia słodyczy do ok. 8-10% ogólnej ilości energii

13 Mleko i produkty mleczne
Mleko i przetwory mleczne są nie tylko głównym źródłem wapnia w diecie, ale dostarczają również białka o wysokiej wartości biologicznej oraz witamin z grupy B, a także A i D. Produkty te są również źródłem składników mineralnych takich jak magnez, potas i cynk.

14 Mleko ze względu na źródło białka i wapnia jest niezbędne do rozwoju, dostarcza niezbędnych składników budulcowych i regenerujących białko mleka ma wysoką wartość biologiczną, posiada wzorcowy skład aminokwasów egzogennych Zawiera dużo wapnia zawarta w mleku laktoza jest substratem do rozwoju drobnoustrojów, które wchodzą w skład prawidłowej flory bakteryjnej jelita grubego /laktoza ułatwia wchłanianie wapnia/

15 Zawartość wapnia w 100 g różnych produktów
Mleko 3,2 % mg Mleko 1,5 % mg Mleko 0,5 % mg Jogurt owocowy 0,5% -140 mg Ser chudy mg Ser ziarnisty wiejski - 100 mg Ser homogenizowany - 120 mg * Dzienne zapotrzebowanie na wapń to 800 – 1000 mg Brie mg Camembert mg Rokpol mg Mazdamer mg Tylzycki mg Podlaski mg Gouda mg Edamski mg Parmezan mg

16 Mleko i przetwory mleczne
Procentowe pokrycie dziennej normy na wybrane składniki odżywcze zawarte w szklance mleka 2% Zwiększenie spożycia mleka i produktów mlecznych (przede wszystkim niskotłuszczowych) 2-3 szklanki mleka dziennie g sera) Witamina B % Witamina A % Magnez % Energia % Białko % Fosfor % Wapń % Cynk %

17 Mięso spożywaj z umiarem, zastępuj je rybami i roślinami strączkowymi
Mięso spożywaj z umiarem, zastępuj je rybami i roślinami strączkowymi. Mięso jest dobrym źródłem pełnowartościowego białka, a także witamin z grupy B, szczególnie B1, B12, PP oraz łatwo przyswajalnego żelaza g białka = 4 kcal Należy wybierać chude gatunki mięs, a także zastępować je roślinami strączkowymi i rybami (zaleca się spożywanie 2-3 porcji po 150g tygodniowo).

18 Ryby i przetwory rybne Ryby słodkowodne: karp, szczupak, sandacz, płoć, lin, pstrąg, łosoś i węgorz Ryby morskie: śledź, dorsz, makrela, morszczuk, halibut, tuńczyk, flądra Mięczaki Skorupiaki

19 Ryby w porównaniu z mięsem zawierają więcej składników mineralnych
Ryby w porównaniu z mięsem zawierają więcej składników mineralnych. Są dobrym źródłem jodu oraz fluoru. Polecane są zwłaszcza ryby morskie ze względu na wysoką zawartość wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3.

20 Zaleca się zwiększenie spożycia ryb do 2-3 razy w tygodniu

21 Jaja których spożywanie łączono z podwyższaniem poziomu cholesterolu we krwi, dziś doceniane są za istotny dla naszego zdrowia enzym zwany cystatyną (zapobiega i hamuje rozwój paradontozy, chorób skóry oraz komórek nowotworowych). Jaja są bogatym źródłem żelaza.

22 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA
Ograniczaj spożycie tłuszczów, zwłaszcza zwierzęcych Tradycyjna polska dieta obfituje w tłuszcze. Zaleca się obniżenie spożycia tłuszczów ogółem poniżej 30% dziennego zapotrzebowania na energię. Ograniczenie spożycia tłuszczów zwłaszcza zwierzęcych i produktów obfitujących w cholesterol jest nieodzownym warunkiem profilaktyki chorób układu krążenia. Ograniczenie spożycia tłuszczu ma również istotne znaczenie w zapobieganiu i leczeniu otyłości. Należy pamiętać, iż tłuszcz jest najbardziej kalorycznym składnikiem pokarmowym - 1g tłuszczu dostarcza 9 kcal, a białka czy węglowodanów 4 kcal. Warto wiedzieć, że tłuszcze spożywane są nie tylko w formie "widocznej" (masło, olej, margaryna, smalec, tłuszcz przy mięsie czy wędlinach), ale również w formie "niewidocznej" zawartej w potrawach i produktach (mięso, sery, wyroby cukiernicze). Tłuszcze zwierzęce sprzyjają rozwojowi miażdżycy. Wskazane jest aby zastępować tłuszcze zwierzęce roślinnymi.

23 Źródła tłuszczów jadalnych
Zawartość tłuszczów w 100 g masło smalec słonina g oleje margaryna Zawartość tłuszczów w 100 g mięso g wędliny g drób - 1,5-10 g ryby - 0,3-15 g mleko - 0,5-3,5 g sery twarogowe półtłuste 4,7 g sery fermentowane 23-35 g

24 Rola tłuszczów w życiu człowieka
Skoncentrowane źródło energii dla komórek i tkanek 1g tłuszczu = 9 kcal Zapasowy materiał energetyczny Chronią przed nadmierną utratą ciepła Utrzymują we właściwym położeniu narządy wewnętrzne Ułatwiają przełykanie pokarmu i odczuwanie smaku Dostarczają NNKT Dostarczają witamin A, D, E i K ułatwiają ich wchłanianie Wpływają na sprawność układu krążenia

25 Rola NNKT Warunkują prawidłowy wzrost i rozwój organizmów
Warunkują prawidłowy stan skóry i włosów Powstają z nich hormony tkankowe, Zapobiegają nadciśnieniu tętniczemu i zakrzepom krwi w naczyniach krwionośnych Przyczyniają się do prawidłowej dystrybucji cholesterolu w organizmie

26 Nasycone jednonienasycone wielonienascycone
Zalecenia Spożycie tłuszczów ogółem należy ograniczyć do 25 – 30 % ogólnego zapotrzebowania energetycznego Energia kwasy Nasycone jednonienasycone wielonienascycone 7 - 8% % %

27 Rośliny strączkowe są bogate w białko, o wysokiej wartości odżywczej zbliżonej do białka pochodzenia zwierzęcego, (fasola, bób, groch, soja i soczewica, które zawierają ok. 23% białka) zawierają duże ilości węglowodanów około 60 % wartość energetyczna jest wysoka, gdyż wynosi 350 kcal/100g dla grochu, fasoli oraz około 440 kcal/ 100 g dla soi zawierają niewielką ilość tłuszczu (wyjątek stanowi soja 18 % tłuszczu) dostarczają znacznych ilości składników mineralnych zwłaszcza fosforu, potasu, wapnia, magnezu a także mikroelementów: żelaza, cynku, miedzi, manganu molibdenu, kobaltu

28 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA
Spożywaj codziennie warzywa i owoce Warzywa i owoce powinny wchodzić w skład codziennej diety, gdyż są źródłem cennych witamin, zwłaszcza witaminy C oraz B - karotenu. Dostarczają także kwasu foliowego. Zawierają znaczne ilości składników mineralnych takich jak: wapń, potas, magnez, sód. Zawarty w owocach i warzywach błonnik pokarmowy nie ulega trawieniu przez enzymy przewodu pokarmowego. Spełnia on bardzo ważną rolę, m.in. posiada zdolność regulowania pracy przewodu pokarmowego zapobiegając zaparciom, korzystnie wpływa na stężenie cholesterolu i glukozy we krwi. Większość warzyw i owoców odznacza się wysoką zawartością wody (80-90%), z czego wynika ich niska wartość kaloryczna.

29 Warzywa Warzywa dostarczają głównie składników mineralnych i witamin, a jedynie niektóre znaczące ilości białka (groszek zielony, bób, słodka kukurydza, brukselka, jarmuż) lub skrobi ( bób, korzeń pietruszki, seler, zielony groszek) Dostarczają błonnika pokarmowego, którego wartość zależy od stopnia dojrzałości rośliny (waha się w warzywach od 0,5 do 6 %) Warzywa liściaste charakteryzują się dużą zawartością żelaza natomiast w kapustnych występuje duża ilość wapnia Są dobrym źródłem magnezu (słodka kukurydza, zielony groszek, fasola szparagowa, brukselka, jarmuż, seler, szpinak) Warzywa są źródłem witaminy C oraz β – karotenu Większość warzyw dostarcza witaminy K oraz witamin z grupy B – głownie kwasu foliowego i niacyny

30 Owoce dostarczają znaczących ilości witaminy C i karotenoidów, a w mniejszym stopniu witamin z grupy B największą zawartością witaminy C charakteryzują się owoce jagodowe ( porzeczki, truskawki) i owoce cytrusowe w owocach znajdują się znaczące ilości są błonnika pokarmowego, którego najlepszym źródłem są owoce jagodowe podstawowym składnikiem owoców są węglowodany w dojrzałych występują głównie glukoza, fruktoza, sacharoza w ilości 5-20% Owoce są ubogie w tłuszcz i białko, z wyjątkiem awokado i orzechów, w których zawartość tłuszczu może sięgać 30% składniki mineralne występują w owocach w mniejszej ilości niż w warzywach

31 Zwiększenie spożycia warzyw i owoców do g dziennie (witaminy antyoksydacyjne, mikroelementy i inne substancje bioaktywne)

32 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA
Unikaj cukru i słodyczy Cukier nie dostarcza żadnych niezbędnych składników odżywczych, jest natomiast źródłem "pustych" kalorii. Produkty dostarczające "pustych" kalorii - produkty, nie wzbogacające organizmu w jakiekolwiek składniki odżywcze, a dostarczające jedynie kalorii. Nadmierne spożycie cukrów prostych może w konsekwencji prowadzić do otyłości. Produkty te odrywają także dużą rolę w powstawaniu próchnicy zębów.

33 Cukier i słodycze Cukier i wyroby cukiernicze to produkty o niskiej wartości odżywczej charakteryzujące się dużym udziałem sacharozy, której zawartość w cukrze i twardych cukierkach wynosi do 99% . Wyroby czekoladowe i niektóre rodzaje pieczywa cukierniczego zwłaszcza wyroby ciastkarskie) należą do produktów wysokotłuszczowych (ponad 30 %), wartość kaloryczna ich jest wysoka i sięga 300 – 600 kcal/g

34 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA
Ograniczaj spożycie soli Sód zawarty w soli odgrywa ważną rolę w procesach metabolicznych zachodzących w organizmie. Jednak jego zbyt wysoki poziom w diecie może przyczyniać się do wzrostu ciśnienia tętniczego krwi. Dzienne spożycie soli nie powinno przekraczać 5 - 6g (1 płaska łyżeczka do herbaty). Aktualny poziom spożycia soli w Polsce jest trzykrotnie wyższy od zalecanego. Należy zrezygnować z dosalania potraw, a także ograniczyć dodatek soli w czasie ich przygotowywania. Warto wiedzieć, iż sól jest dodawana w dużych ilościach podczas przemysłowej produkcji żywności, przy produkcji konserw, wędlin, serów, kiszonek, wędzonek, marynat, a także zup w proszku i niektórych przypraw. Zaleca się zastępowanie tradycyjnej soli, dostępnymi na rynku solami niskosodowymi lub różnego rodzaju mieszankami ziołowymi i przyprawami.

35 Zmniejszenie spożycia soli do 5-6 g dziennie

36 Utrzymanie należnej masy ciała BMI 20-25 BMI>25- nadwaga, BMI>30 otyłość

37 CHOROBY ZWIĄZANE Z NIEPRAWIDŁOWYM SPOSOBEM ŻYWIENIA
- OTYŁOŚĆ - Otyłość typu "jabłko" typu "gruszka"

38 PODSTAWOWE BŁĘDY ŻYWIENIOWE SPOŁECZEŃSTWA POLSKIEGO
Nadmierne pobranie energii  otyłość Zbyt wysoki udział energii z tłuszczów (w tym z kwasów tłuszczowych nasyconych) Zbyt wysokie spożycie cholesterolu Niskie spożycie witamin i błonnika

39 B I L A N S E N E R G E T Y C Z N Y WYDATEK ENERGII POBÓR ENERGII
PPPM* PPM** * Ponadpodstawowa przemiana materii ** Podstawowa przemiana materii POBÓR ENERGII WYDATEK ENERGII PRZYROST MASY UTRATA MASY BIAŁKO TŁUSZCZE WĘGLOWODANY B I L A N S E N E R G E T Y C Z N Y

40 RACJONALNE ŻYWIENIE DIETA ZBILANSOWANA
ZESTAW RÓŻNYCH PRODUKTÓW ŻYWNOŚCIOWYCH: zapewniający dostarczenie ustrojowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych w ilościach i proporcjach odpowiednich do wieku, stanu fizjologicznego, rodzaju pracy, itp. właściwie przyrządzony pod względem smakowym spożywany regularnie o określonych porach dnia

41 Duża rozmaitość produktów z poszczególnych grup gwarantuje lepsze pokrycie zapotrzebowania na składniki odżywcze

42 ZALECANY UDZIAŁ ENERGII ZE SKŁADNIKÓW ODŻYWCZYCH
10-15% 25-30% 55 – 65%

43 Aktywność fizyczna, minimum 30 minut dziennie, oraz kontrola wagi to dwa elementy które mają duży wpływ na utrzymanie zdrowia.

44 DZIĘKUJĘ