Backcasting w projektowaniu strategii Sustainable Development (SD)

Prezentacja na temat: "Backcasting w projektowaniu strategii Sustainable Development (SD)"— Zapis prezentacji:

1 Backcasting w projektowaniu strategii Sustainable Development (SD)

2 Lesław Michnowski Członek Komitetu Prognoz Polska 2000 Plus przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk www.kte.psl.pl kte@psl.org.pl leslaw.michnowski@gmail.com www.kte.psl.pl kte@psl.org.pl leslaw.michnowski@gmail.com

3 Backcasting WIZYJNE wieloetapowe programowanie strategiczne (Nadler, Apollo, R(2006) – EU SDS)

4 Dennis Meadows 2009: dla przezwyciężenia globalnego kryzysu (1) We desperately need for population, energy use, material use, and pollution streams to be reduced. http://www.euronatur.org/Interview_Dennis_Meadow s.dennismeadows_en.0.htm (2) If you want everyone to have the full potential of mobility, adequate food and self-development, then it is 1 or 2 billion. (mld, obecnie jest nas ok. 6,7 mld. osób) http://www.spiegel.de/international/world/0,1518,666 175,00.html http://www.euronatur.org/Interview_Dennis_Meadow s.dennismeadows_en.0.htm http://www.spiegel.de/international/world/0,1518,666 175,00.html

5 Wielkie zagrożenie EKOLOGICZNYM HOLOKAUSTEM (EH) (JPII Palermo 1993, EV p. 3) [polityką/wizją zerowego wzrostu (Forrester) – ZW] jako sposobem przezwyciężania GLOBALNEGO KRYZYSU metodą EH(ZW)-BACKCASTING (1-2 mld, 85%)

6 Czy można taką socjal-darwinistyczną, EKOFASZYSTOWSKĄ metodą ukształtować sustainable development (SD), czyli trwały rozwój światowej społeczności?

7 Model konceptualny (Sage, Bocheński, LM) systemów typu: człowiek-technika–środowisko o nazwie System Życia (SŻ) jako (przydatna w rozpoznawaniu istoty globalnego kryzysu i projektowaniu strategii SD) pomoc w określeniu logiki procesu życia, w tym rozwoju, światowej społeczności (ŚS) i środowiska przyrodniczego (ŚP)

8 SŻ Dla trwałego przezwyciężenia globalnego kryzysu: w miejsce socjal-darwinizmu – ekohumanizm i SD-backcasting

9 EKOHUMANIZM PARTNERSKIE WSPÓŁDZIAŁANIE dla GLOBALNEGO DOBRA WSPÓLNEGO - czyli WSPÓLNEGO INTERESU wszystkich ludzi (bogatych i biednych, społeczności wysoko rozwiniętych i w rozwoju opóźnionych), ich następców oraz środowiska przyrodniczego – POWSZECHNIE WSPOMAGANE nauką i wysoką techniką oraz KULTURĄ INFORMACYJNĄ.

10 Kryteria (SŻ) zmian rozwojowych ŚS (zachodzących łącznie): (1) wzrost (tu i teraz) jakości życia OSÓB ŚS; (2) zwiększenie szans długotrwałego życia CZŁOWIEKA/homo SAPIENS (θ max); (3) zwiększanie poziomu rezerw materialnych i intelektualnych zasobów życia CZŁOWIEKA; (4) zwiększanie jakości środowiska przyrodniczego (ŚP). (por.: trójfilarowy SD – Johannesburg 02)

11 Polityka sustainable development (SD) - trwałego – bezkryzysowego - rozwoju ŚS powinna umożliwiać TAKI ROZWÓJ GOSPODARCZY, aby: (1) nieprzerwanie postępował ROZWÓJ SPOŁECZNY (w tym wzrost jakości życia WSZYSTKICH ludzi i trwałości Człowieka), (2) szybciej zapewniać dostęp do źródeł zasobów naturalnych, zanim wyczerpaniu ulegną źródła aktualnie dostępne, oraz (3) środowisko przyrodnicze (ŚP) było chronione i odpowiednio kształtowane.

12 Rozwój - w tym POPRAWNY WZROST – gospodarczy to podstawowy czynnik SD

13 Rozwój TRWAŁY (w tym r. przekr. gr. wzr.) ŚS albo globalna katastrofa [θ = θ(i)]

14 DLA UNIKNIĘCIA KATASTROFY (1): ====================================================================================================================================================- 1o - MONITORING DYNAMICZNY (MD), czyli przetwarzanie metodami symulacji komputerowej danych statystycznych w prognozy ostrzegawcze i informację o: (a) jakości i dynamice, oraz (b) przyszłym przebiegu, procesu życia, w tym zbliżaniu się do względnej granicy wzrostu, danej społeczności, pod warunkiem BRAKU INTERWENCJI w ten przebieg

15 DLA UNIKNIĘCIA KATASTROFY (2): ====================================================================================================================================== 2o - SD-BACKCASTING wspomagane (1) modelem System Życia jako pomocą w wypracowywaniu realnej (zgodnej z logiką procesu życia) WIZJI SD; (2) monitoringiem dynamicznym (np. LtG 1972) jako źródłem informacji o rodzaju i czasie wystąpienia zagrożenia. SŻ MD SD-backcasting

16 Strategia SD ŚS projektowana metodą SD-backcasting (1) b===================================================================================================================================================== (1) IDEALNA, zgodna z logiką rozwoju (SŻ), (w tym zmian w uwarunkowaniach życia), oraz uwzględniająca MD, dalekosiężna WIZJA społeczeństwa przekształconego polityką SD; (2) wykaz OGRANICZEŃ realizacji tej WIZJI;

17 Strategia SD ŚS projektowana metodą SD-backcasting (2) ====================================================================================================================================================== (3) ETAPY (w tym metody) eliminowania tych ograniczeń oraz rozwojowego PRZEKSZTAŁCANIA STRUKTURY układu: społeczeństwo – środowisko; (4) wymierne kryteria oceny skuteczności ww działań etapowych; (5) dynamiczne monitorowanie i w razie potrzeby etapowe (w tym feedforward) KORYGOWANIE polityki SD.

18 ADEKWATNY system ekonomiczno-finansowy GŁÓWNYM STYMULATOREM - zgodnego z wymogami SD - rozwoju gospodarczego, w tym sposobu projektowania i podejmowania zbiorowych i indywidualnych decyzji

19 ZARYS WIZJI ŚS SD Pewne DOCELOWE cechy SYSTEMU EKONOMICZNEGO (w tym finansowego) TRWAŁEGO ROZWOJU (SD) ŚS

20 ZASADA GENERALNA DOZWOLONE TO WSZYSTKO, CO NIE POWODUJE BEZWZGLĘDNEGO DEGRADOWANIA ŚRODOWISKA (SPOŁECZNO-PRZYRODNICZEGO)

21 System ekonomiczny SD (1): ======================================================================================================================================================= (1) stymulujący: (a) na GLOBALNE DOBRO WSPÓLNE nakierowaną aktywność wytwórczą, w tym poznawczo-innowacyjną; (b) racjonalną konsumpcję (bez konsumpcji rozwojowo zbędnej, bezwzględnie degradującej zasoby życia), oraz

22 System ekonomiczny SD (2): ======================================================================================================================================================= (2) oparty na wiedzy o KOMPLEKSOWYCH (rozległych w czasie i przestrzeni społecznych i przyrodniczych) KORZYŚCIACH I KOSZTACH gospodarowania.

23 Czynniki ekonomicznego stymulowania SD (1): ====================================================================================================================================================== (1) powierzenie bankom zadania stymulowania EKOSPOŁECZNIE UŻYTECZNEGO postępu naukowo- technicznego; (2) odejście w polityce ekonomicznej od paradygmatu inflacyjnego na rzecz deflacyjnego;

24 Czynniki ekonomicznego stymulowania SD (2): ======================================================================================================================================================== (3) sprawiedliwość ekospołeczna, czyli podział efektów społecznego procesu pracy według EKOSPOŁECZNEJ UŻYTECZNOŚCI jej (dojrzałych) podmiotów; (złote klamki – tak, ale…)

25 Czynniki ekonomicznego stymulowania SD (4): ======================================================================================================================================================= (4) polityka podatkowa, m.in.: (a) ograniczająca wytwórczość bezwzgl. degradującą środowisko społeczno- przyrodnicze; (b) preferująca obniżanie kompleksowego kosztu jednostkowego stosowania techniki (KKJST); (c) EKOSPOŁECZNIE UŻYTECZNIE AKTYWIZUJĄCA KAPITAŁ (także finansowy, poszerzony podatek katastralny).

26 W efekcie takiej przebudowy systemu ekonomicznego (1): -====================================================================================================================================================] (1) pieniądze, zaoszczędzone w wyniku ograniczania zbędnej konsumpcji, przekazywane na procent do banków i EKOSPOŁECZNIE UŻYTECZNIE, w tym dalekowzrocznie, wykorzystywane; (2) popyt (w warunkach deflacji) generowany ekospołecznie użytecznym postępem naukowo-technicznym;

27 W efekcie takiej przebudowy systemu ekonomicznego (2): ======================================================================================================================================================= (3) konsumpcja sprawnościowa (w miejsce rozwojowo zbędnej): (a) racjonalne odżywianie i leczenie, (b) mieszkanie/wypoczynek, oraz (c) zakup wyrobów niezbędnych do życia lub bardziej sprawnych, przynoszących (także w ramach inwestycji, np. mieszkaniowych) realne korzyści konsumentowi i środowisku społ.-przyr.;

28 W efekcie takiej przebudowy systemu ekonomicznego (3): ======================================================================================================================================================== (4) gromadzenie środków, m.in. finansowych, na - zgodną z prognozowanymi zmianami uwarunkowań życia – wyprzedzającą przebudowę infrastruktury i inne działania adaptacyjne;

29 W efekcie takiej przebudowy systemu ekonomicznego (4): ====================================================================================================================================================== (5) ROZWOJOWE wspomaganie społeczności słabszych (m.in. wyżywienie, mieszkania, wykształcenie), a także zagrożonych, na przykład: wzrostem temperatury, podnoszeniem poziomu oceanów, obniżaniem poziomu wód gruntowych, itp; (awansem kulturowym powstrzymywanie eksplozji demograficznej)

30 W efekcie takiej przebudowy systemu ekonomicznego (5): ====================================================================================================================================================== (6) tworzenie przyszłościowych przesłanek (rezerw zasobów) życia w razie wystąpienia trudnych do przewidzenia zaburzeń (na przykład pandemii, trzęsień ziemi, pożarów, wulkanicznych erupcji, oziębienia klimatu, burz magnetycznych, innych awarii ekologicznych lub kosmicznych, itp).

31 Podstawowe ograniczenia realizacji tej WIZJI: (1) Brak edukacyjnych i informacyjnych podstaw polityki i gospodarki trwałego rozwoju; (2) Brak struktur polityki dalekowzrocznej kierującej się globalnym dobrem wspólnym (win-win).

32 Konieczne: SYSTEM EDUKACYJNY kształtujący powszechną mądrość (w tym etykę ekohumanistyczną i kulturę informacyjną), jak również

33 SYSTEM INFORMACYJNY (1) ======================================================================================================================================================= umożliwiający: (a) dostęp do wiedzy warunkującej mądre działanie oraz prognozowanie i wyprzedzające eliminowanie zagrożeń; (b) MONITORING DYNAMICZNY (czyli prognozowanie konsekwencji aktualnej polityki i innych zmian w uwarunkowaniach życia, w tym zagrożeń); (c) symulacyjne projektowanie (CAD) nowych rozwiązań społeczno-gospodarczych, w tym technicznych, oraz przyrodniczych;

34 SYSTEM INFORMACYJNY (2) ======================================================================================================================================================= umożliwiający: (d) wyznaczanie kompleksowych (w tym społecznych i przyrodniczych, rozległych w czasie i przestrzeni) korzyści i kosztów zamierzeń i efektów działalności społeczno- gospodarczej, oraz kompleksowych kosztów jednostkowych stosowania (danej) techniki (KKJST);

35 Niezbędność DŁUGOMYŚLNYCH struktur Państwa Polskiego, UE i ONZ (Merkel, BXVI) zdolnych do realizowania METODĄ SD-BACKCASTING dalekosiężnej strategii trwałego rozwoju światowej społeczności, w tym przezwyciężania ZAGROŻEŃ rozpoznawanych Z WYPRZEDZENIEM.

36 Postulat Jana Pawła II Cywilizacji Życia i Miłości traktować jako - spójną z SD - WIZJĘ wymagającą realizacyjnej metody BACKCASTING

37 Consensus co do WIZJI ŚS SD jako podstawa dalszego - metodą SD-backcasting - projektowania i realizacji strategii SD

38 Meadows 1992/2004 Tools for the Transition to Sustainability (…) VISIONING (…) Networking (…) Truth-Telling (…) Learning (…) LOVING (…).

39 Dalekowzroczność strategiczna: (1) Nitin Desai, Johannesburg 02, SD: 50-lat (2) R-EU SDS 2006: 50 lat/backcasting (Europe 2020?) (3) LaRouche, USA – 75 lat (4) Ogawa, Japonia: 100 lat (5) Chiny: 200 lat (?) (6) Polska: ? (tu i teraz, max. 4-letni cykl wyborczy)

40 How to overcome the EU- and global- crisis? Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Artykuły i opinie; oraz Club of Rome – European Support Centre: http://www.clubofrome.at/news/newsflash88.html ; http://www.clubofrome.at/news/sup2010/dl-09-michnowski.pdf. http://www.clubofrome.at/news/newsflash88.html http://www.clubofrome.at/news/sup2010/dl-09-michnowski.pdf EKONOMIKA ERY ZMIAN KLIMATYCZNYCH, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Artykuły i opinie, http://www.pte.pl/pliki/2/12/26.03.2010_EKONOMIKA_ERY_ZM _Klim.pdf http://www.pte.pl/pliki/2/12/26.03.2010_EKONOMIKA_ERY_ZM _Klim.pdf Analiza zmienności w kształtowaniu strategii trwałego rozwoju (sustainable development) [w:] Filozoficzne i społeczne uwarunkowania zrównoważonego rozwoju, (red. Artur Pawłowski), Monografie Komitetu Inżynierii Środowiska Polskiej Akademii Nauk, vol. 16, Lublin 2003: http://www.kte.psl.pl/analizazmiennosci.pdf. http://www.kte.psl.pl/analizazmiennosci.pdf

41 Dla przezwyciężenia globalnego kryzysu: zamiast BEZPŁODNEJ KRYTYKI STANU ISTNIEJĄCEGO (a więc i przeszłego) - nieuchronnie ulegającego moralnej degradacji – DIALOG WSPÓŁPRACY na rzecz SD-BACKCASTING

42 Dziękuję za uwagę www.kte.psl.pl kte@psl.org.pl leslaw.michnowski@gmail.com www.kte.psl.pl kte@psl.org.pl leslaw.michnowski@gmail.com