Postępowanie dowodowe przed sądem I instancji

Prezentacja na temat: "Postępowanie dowodowe przed sądem I instancji"— Zapis prezentacji:

1 Postępowanie dowodowe przed sądem I instancji
dr Dagmara Gruszecka

2 Wprowadzanie dowodów do procesu
Art. 167 § 1. W postępowaniu przed sądem, które zostało wszczęte z inicjatywy strony, dowody przeprowadzane są przez strony po ich dopuszczeniu przez przewodniczącego lub sąd. W razie niestawiennictwa strony, na której wniosek dowód został dopuszczony, a także w wyjątkowych wypadkach, uzasadnionych szczególnymi okolicznościami, dowód przeprowadza sąd w granicach tezy dowodowej. W wyjątkowych wypadkach, uzasadnionych szczególnymi okolicznościami, sąd może dopuścić i przeprowadzić dowód z urzędu. inicjatywa dowodowa należy do samych stron – zob. art. 366 § 1 dowody dopuszcza jednak nadal na wniosek stron sąd! rozpatrzenie wniosków dowodowych stron: - art. 352 KPK, art. 368 KPK - też art. 349 § 6 i 7 KPK

3 Wnioski dowodowe stron
Wnioski dowodowe w formie pisma procesowego zgłaszane przez oskarżonego lub oskarżyciela posiłkowego Wnioski dowodowe zgłaszane przez oskarżyciela publicznego Wymogi formalne i konstrukcja wniosku dowodowego – art. 169 oskarżony też w odpowiedzi na akt oskarżenia – 338 § 2 (ponadto po doręczeniu mu AO – 338 § 1, wniosek o uzupełnienie materiałów postępowania przygotowawczego). - Art. 333 § 1 KPK Akt oskarżenia powinien także zawierać wykaz dowodów, o których przeprowadzenie podczas rozprawy głównej oskarżyciel wnosi W obu wypadkach istotną rolę odgrywa wskazanie tezy dowodowej

4 Przeprowadzanie dowodów na rozprawie głównej
Stosownie do art. 401§1 przewodniczący może przerwać rozprawę główną w celu przygotowania przez strony wniosków dowodowych (lub sprowadzenia dowodu albo dla wypoczynku lub z innej ważnej przyczyny. Każdorazowa przerwa w rozprawie może trwać nie dłużej niż 35 dni.)

5 Przeprowadzanie dowodów na rozprawie głównej
Art. 369 Dowody na poparcie oskarżenia powinny być w miarę możności przeprowadzone przed dowodami służącymi do obrony. Art. 367 § 1 Przewodniczący umożliwia stronom wypowiedzenie się co do każdej kwestii podlegającej rozstrzygnięciu. § 2 Jeżeli w jakiejkolwiek kwestii jedna ze stron zabiera głos, prawo głosu przysługuje również wszystkim innym stronom. Obrońcy oskarżonego i oskarżonemu przysługuje głos ostatni.

6 Przeprowadzanie dowodów na rozprawie głównej
Przesłuchanie świadka Art. 191 KPK. Przesłuchanie rozpoczyna się od zapytania świadka o imię, nazwisko, wiek, zajęcie, karalność za fałszywe zeznanie lub oskarżenie oraz stosunek do stron. Świadka należy uprzedzić o treści art. 182, a o treści art. 183 oraz art. 185, jeżeli ujawnią się okoliczności objęte tymi przepisami.

7 Przeprowadzanie dowodów na rozprawie głównej
Przesłuchanie oskarżonego Art. 386 § 1 KPK. Jeżeli oskarżony bierze udział w rozprawie głównej, przewodniczący, po przedstawieniu zarzutów oskarżenia, poucza go o przysługujących mu uprawnieniach, po czym pyta go, czy przyznaje się do zarzucanego mu czynu oraz czy chce złożyć wyjaśnienia i jakie. Po wysłuchaniu oskarżonego przewodniczący poucza go o prawie zadawania pytań osobom przesłuchiwanym oraz składania wyjaśnień co do każdego dowodu. Przepisy §1 i 2 stosuje się do oskarżonego, który stawi się po raz pierwszy na kolejnej rozprawie głównej.

8 Przeprowadzanie dowodów na rozprawie głównej
Art. 370 [Tryb przesłuchiwania] § 1.  Na wezwanie przewodniczącego, po swobodnym wypowiedzeniu się osoby przesłuchiwanej, stosownie do art. 171 § 1, zadają jej pytania w następującym porządku: oskarżyciel publiczny, oskarżyciel posiłkowy, pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego, oskarżyciel prywatny, pełnomocnik oskarżyciela prywatnego, biegły, obrońca, oskarżony, członkowie składu orzekającego. § 2. Strona przeprowadzająca dowód zadaje pytania osobie przesłuchiwanej jako pierwsza. § 3. W przypadku dowodu przeprowadzanego przez sąd pytania osobie przesłuchiwanej jako pierwsi zadają członkowie składu orzekającego. § 4. Przewodniczący uchyla pytania, o których mowa w art. 171 § 6, lub gdy z innych powodów uznaje je za niestosowne. Art. 371 [Środki zapobiegające porozumiewaniu się] § 1. Przy przesłuchaniu świadka nie powinni być obecni świadkowie, którzy jeszcze nie zostali przesłuchani. § 2. Przewodniczący powinien przedsiębrać środki zapobiegające porozumiewaniu się osób przesłuchanych z osobami, które jeszcze nie zostały przesłuchane.

9 Przeprowadzanie dowodów – odczytywanie dokumentów
Zasadę bezpośredniości można zdefiniować in concreto jako normę ogólną obowiązującą przed sądem I instancji, w myśl której sąd rozpoznający sprawę co do meritum powinien: Przeprowadzić wszystkie dowody w sposób zapewniający bezpośredni kontakt sądu i stron ze źródłem dowodowym ograniczyć możliwość skorzystania ze źródeł dowodowych pośredniczących (pochodnych) wyłącznie do sytuacji, w których kontakt z dowodem pierwotnym okaże się niemożliwy lub znacznie utrudniony Służy realizacji zasady prawdy materialnej!!!! Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 18 marca 2003 r. II AKa 44/03 Podstawowa w polskim procesie karnym zasada bezpośredniości wymaga też, aby orzekający w sprawie sąd opierał ustalenia faktyczne na dowodach bezpośrednio przeprowadzonych w czasie rozprawy, czyli w sposób pozwalający na bezpośrednie zetknięcie się z tymi dowodami.

10 Przeprowadzanie dowodów
dowody osobowe Art. 174 Dowodu z wyjaśnień oskarżonego lub z zeznań świadka nie wolno zastępować treścią pism, zapisków lub notatek urzędowych. Przesłuchanie oskarżonego Przesłuchanie świadka Przesłuchanie biegłego Przesłuchanie osób, które sporządziły wywiad środowiskowy dowody rzeczowe Jeżeli nie stoją temu na przeszkodzie właściwości dowodów rzeczowych, sprowadza się je na salę rozpraw i udostępnia stronom, a w razie potrzeby - świadkom i biegłym. – art. 395 k.p.k.

11 Przeprowadzanie dowodów – odczytywanie dokumentów
Odstępstwa od zasady bezpośredniości: odczytywanie protokołów czynności prowadzonych wczesniej w tej lub innej sprawie uznanie części materiałów zebranych w aktach sprawy za ujawnione bez ich odczytywania Art. 389 Odczytanie protokołów wyjaśnień oskarżonego § 1. Jeżeli oskarżony odmawia wyjaśnień lub wyjaśnia odmiennie niż poprzednio albo oświadcza, że pewnych okoliczności nie pamięta, stronie wolno na rozprawie odczytywać tylko w odpowiednim zakresie protokoły jego wyjaśnień złożonych poprzednio w charakterze oskarżonego w tej lub innej sprawie w postępowaniu przygotowawczym lub przed sądem albo w innym postępowaniu przewidzianym przez ustawę Jeżeli oskarżony nie stawił się – tylko w niezbędnym zakresie Po odczytaniu protokołu strona umożliwia oskarżonemu wypowiedzenie się co do jego treści i o wyjaśnienie zachodzących sprzeczności.

12 Przeprowadzanie dowodów – odczytywanie dokumentów
Art. 389 Odczytanie protokołów wyjaśnień oskarżonego Pozostałe przypadki odczytania protokołów : art. 389 § 3-5 § 1. Wolno odczytywać na rozprawie głównej protokoły przesłuchania świadków i oskarżonych, sporządzone w postępowaniu przygotowawczym lub przed sądem albo w innym postępowaniu przewidzianym przez ustawę, gdy… bezpośrednie przeprowadzenie dowodu nie jest niezbędne, a żadna z obecnych stron temu się nie sprzeciwia. § 2. Sprzeciw strony, której zeznania lub wyjaśnienia nie dotyczą, nie stoi na przeszkodzie odczytaniu protokołu.

13 Przeprowadzanie dowodów – odczytywanie dokumentów
Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 21 października 2008 r. III KK 149/08 Teza Zasada bezpośredniości nie polega na tym, że sąd bierze pod uwagę jedynie to, co wynika z oświadczeń dowodowych złożonych bezpośrednio na rozprawie, lecz że należy uwzględniać wszystko to, co ujawniono na tej rozprawie (art. 410 KPK), czyli również dowody przeprowadzane pośrednio, a więc także m.in. odczytywane fragmenty protokołów z postępowania przygotowawczego, jeżeli źródło dowodowe oświadcza przed sądem odmiennie niż w śledztwie czy dochodzeniu oraz uzyskane od owego źródła wyjaśnienia odnośnie takiej zmiany.

14 Przeprowadzanie dowodów – odczytywanie dokumentów
Art. 391 Odczytanie protokołów zeznań świadka § 1. Jeżeli świadek bezpodstawnie odmawia zeznań, zeznaje odmiennie niż poprzednio albo oświadczy, że pewnych okoliczności nie pamięta, albo przebywa za granicą lub nie można mu było doręczyć wezwania, albo nie stawił się z powodu niedających się usunąć przeszkód lub prezes sądu zaniechał wezwania świadka na podstawie art. 333 § 2, a także wtedy, gdy świadek zmarł, Strona może jedynie w niezbędnym zakresie odczytać protokoły złożonych poprzednio przez niego zeznań w postępowaniu przygotowawczym lub przed sądem w tej lub innej sprawie albo w innym postępowaniu przewidzianym przez ustawę. § 2. W warunkach określonych w § 1, a także w wypadku określonym w art. 182 § 3, wolno również odczytywać na rozprawie protokoły złożonych poprzednio przez świadka wyjaśnień w charakterze oskarżonego. Bardzo ważna regulacja Art. 391 § 1b-1d !!!!!!!!!!!!!

15 Przeprowadzanie dowodów – odczytywanie dokumentów
Art odczytanie innych protokołów Wolno odczytywać na rozprawie protokoły:  oględzin, przeszukania i zatrzymania rzeczy, opinie biegłych, instytutów, zakładów lub instytucji, dane o karalności, wyniki wywiadu środowiskowego wszelkie dokumenty urzędowe złożone w postępowaniu przygotowawczym lub sądowym albo w innym postępowaniu przewidzianym przez ustawę. zawiadomienie o przestępstwie, chyba że zostało złożone do protokołu, o którym mowa w art. 304a zeznań świadka przesłuchanego w warunkach określonych w art Rozprawa jest wówczas niejawna; przepisu art. 361 § 1 nie stosuje się. Mogą być odczytywane wszelkie dokumenty prywatne, powstałe poza postępowaniem karnym w szczególności oświadczenia, publikacje, listy oraz notatki Nie wolno jednak odczytywać notatek dotyczących czynności, z których wymagane jest sporządzenie protokołu, a także notatek policyjnych utrwalających wypowiedzi świadka z art. 311 KPK

16 Przeprowadzanie dowodów – odczytywanie dokumentów
ODCZYTYWANIE DOKUMENTÓW PRYWATNYCH – art. 393§3 OTWORZENIE MOŻLIWOŚCI WPROWADZANIA DO PROCESU TZW. DOWODÓW PRYWATNYCH Nie oznacza to jednak, że obrona będzie mogła bez ograniczeń prowadzić własne „postępowanie przygotowawcze”. Granicą dla dowolności wprowadzania takich dowodów jest po pierwsze art. 167 i Strona obowiązana jest złożyć wniosek o przeprowadzenie dowodu i dopiero po uwzględnieniu wniosku, przeprowadza dowód. art. 168 a KPK

17 Przeprowadzanie dowodów
DOWODY PRYWATNE Przepis art. 168a ma ograniczyć możliwość wprowadzania do procesu „dowodów”, które zostały uzyskane z naruszeniem prawa, z tym, że niedopuszczalność ich wykorzystania proponuje się ukonstytuować jedynie do tych spośród nich, które pozyskano dla celów postępowania karnego, za pomocą czynu zabronionego, o którym mowa w art. 1§1 KK. Ale pamiętaj, że adresatem art. 168a adresowany jest nie tylko do podmiotów prywatnych, ale i do organów!

18 Przeprowadzanie dowodów
DOWODY PRYWATNE Zakresem normowania art. 168a KPK objęte są następujące etapy aktywności dowodowej: uzyskanie dowodu, przeprowadzenie dowodu, wykorzystanie dowodu (wprowadzenie dowodu do procesu). Ocenę, czy „dowód” uzyskany został za pomocą czynu zabronionego przeprowadza organ procesowy rozpoznający stosowny wniosek dowodowy.

19 Przeprowadzanie dowodów – odczytywanie dokumentów
Art. 394 § 1. Dane dotyczące osoby oskarżonego oraz wyniki wywiadu środowiskowego uznaje się za ujawnione bez odczytywania. Należy je jednak odczytać na żądanie oskarżonego lub obrońcy. § 2. Protokoły i dokumenty podlegające odczytaniu na rozprawie można uznać bez ich odczytania za ujawnione w całości lub w części. Należy jednak je odczytać, jeżeli wnosi o to strona, która nie miała możliwości zapoznania się z ich trescią Przepis art. 392 § 2 stosuje się odpowiednio. Przepis odnosi się do ujawnienia protokołów, o których mowa w art. 392§1 oraz protokołów, opinii i dokumentów, o których mowa w art. 393§1-4, a także dokumentów, o których mowa w art. 393a.

20 Przeprowadzanie dowodów – odczytywanie dokumentów
Art. 393a. W warunkach określonych w art. 389§1, art. 391§1-1c i 2, art. 392 i art. 393 wolno również odczytywać i odtwarzać zapisy, o których mowa w art. 145§1 (utrwalenie czynności za pomocą stenogramu) i art. 147§3 (utrwalenie czynności za pomocą urządzenia rejestrującego obraz lub dźwięk.

21 Przeprowadzanie dowodów – odczytywanie dokumentów
Art. 396 k.p.k. !!!  Zasadą wynikającą z art. 396 w zw. z art. 395 k.p.k. jest przeprowadzenie tu wymienionych czynności przez pełny skład orzekający, w miarę możliwości na sali rozpraw. Odstępstwo od tej zasady, o ile wystąpią wyżej określone przesłanki, dotyczyć może następujących czynności: 1) zaznajomienia się z dowodem rzeczowym, 2) przeprowadzenia oględzin, 3) przesłuchania świadka.  Decyzja o przeprowadzeniu czynności przez sędziego delegowanego lub sąd wezwany wymaga formy postanowienia, w treści którego, poza wskazaniem sędziego delegowanego lub sądu wezwanego, określona powinna zostać czynności wymagająca przeprowadzenia i, w miarę potrzeby, szczegółowe wskazania co do zakresu i sposobu jej wykonania. Przepisy art. 396 KPK znajdują zastosowanie wtedy, gdy: 1) dowód istnieje i istnieje możliwość jego przeprowadzenia, 2) przeprowadzenie tego dowodu w toku rozprawy jest niezbędne, 3) przeprowadzenie dowodu na sali rozprawy przez pełny skład sądu (naturalnie, gdy jest to skład kolegialny) napotyka na znaczne trudności lub przeszkodę zbyt trudną do usunięcia.

22 ... jakieś pytania?