Klasyfikacja (normalnych) galaktyk

Prezentacja na temat: "Klasyfikacja (normalnych) galaktyk"— Zapis prezentacji:

1 Klasyfikacja (normalnych) galaktyk
Astronomia pozagalaktyczna Wykład 2 Klasyfikacja (normalnych) galaktyk

2 Klasyfikacja (morfologiczna) galaktyk
Problemy z klasyfikacją: Wygląd zależy od kierunku, z którego obserwujemy galaktykę (ważne zwłaszcza dla odległych galaktyk: rozdzielczość). Wygląd zależy od długości fali, na której obserwujemy galaktykę (przesunięcia ku czerwieni). Wiek (dalsze widzimy młodszymi !). Przesłanianie przez materię. Aspekt obserwacyjny: wygląd może zależeć od czasu ekspozycji, czułości detektora, rozdzielczości. Wymagania klasyfikacji: - jednorodny zbiór obserwacji, - jednoznaczny system oznaczeń.

3 Wygląd: zależność od kierunku

4 Wygląd: zależność od czasu ekspozycji

5 Wygląd: zależność od długości fali

6 Wygląd: zależność od długości fali

7 Wygląd: zależność od długości fali

8 Pierwsze klasyfikacje galaktyk
XVIII/XIX w. – William i John Hershelowie – koncentracja ku centrum, spłaszczenie, niejednorodności 1845: William Parsons – nadaje niektórym mgławicom przymiotnik „spiralny” 1936: Edwin Hubble – The Realm of the Nebulae (Zastosowana przez Alana Sandage’a w The Hubble Atlas of Galaxies, 1961) Współczesne klasyfikacje opierają się na klasyfikacji Hubble’a. Bierze ona pod uwagę: regularności, symetrie, koncentrację jasności ku centrum, obecność dysku i ramion spiralnych.

9 Klasyfikacja Hubble’a
Galaktyki: - eliptyczne, E0 – E7, w ogólności En, gdzie n = 10 (1-b/a), gdzie a i b, to odpowiednio długa i krótka półoś elipsy opisującej wygląd galaktyki soczewkowate, bez poprzeczki (S0) i z poprzeczką (SB0), spiralne, bez poprzeczki (Sa, Sb, Sc) i z poprzeczką (Sba, SBb, SBc), - nieregularne (Irr).

10 Klasyfikacja Hubble’a: galaktyki eliptyczne
M32 (E2) M87 (E0) + dE, dSph

11 Klasyfikacja Hubble’a: Maffei 1
najbliższa olbrzymia galaktyka eliptyczna

12 Klasyfikacja Hubble’a: galaktyki soczewkowate
NGC 4111 (S0 widoczna „z boku”) M59 (S0)

13 Klasyfikacja Hubble’a: galaktyki soczewkowate
NGC 4526 (S0) NGC 5866

14 Sekwencja Hubble’a

15 Sekwencja Hubble’a

16 Klasyfikacja Hubble’a: galaktyki spiralne (Sa/SBa)
Sombrero (Sa, „z boku”) M65 (SBa, „z boku”) NGC 4622 (Sa) M83 (SBa)

17 Klasyfikacja Hubble’a: galaktyki spiralne (Sb/SBb)
M77 (Sb) M61 (SBb) M31 (Sb) M95 (SBb) Galaktyka Drogi Mlecznej też jest SBb !!!

18 Klasyfikacja Hubble’a: galaktyki spiralne (Sc/SBc)
M74 (Sc) NGC 1365 (SBc) M100 (Sc) M83 (SBc)

19 Klasyfikacja Hubble’a: galaktyki spiralne (Sd/SBd)
M33 (Sd) NGC 45 (Sd) NGC300 (Sd) (SBd)

20 Obłoki Magellana

21 Wielki Obłok Magellana

22 Mały Obłok Magellana

23 Obłoki Magellana: Sm/SBm
de Vaucouleurs, 1955, AJ 60, 126 (LMC), AJ 60, 219 (SMC)

24 Obłoki Magellana: Sm/SBm

25 Klasyfikacja Hubble’a: galaktyki spiralne (Sm/SBm)
NGC 4618 (SBm)

26 Klasyfikacja Hubble’a: galaktyki nieregularne (Im/IBm)
NGC 2366 (IBm)

27 Klasyfikacja de Vaucouleursa
de Vaucouleurs, 1959, Handbuch der Physik 53, 265

28 Klasyfikacja de Vaucouleursa

29 Klasyfikacja de Vaucouleursa

30 Klasyfikacja de Vaucouleursa

31 Klasyfikacja Morgana/Yerkes
Podstawowy parametr: stopień koncentracji ku centrum: k – gk – g – fg – f – af – a Związane z widmem integralnym galaktyk: K – eliptyczne A – Sc Drugi parametr - kształt: S – spiralne, B – spiralne z poprzeczką, E – eliptyczne, I – nieregularne, R – o symetrii rotacyjnej (~ S0 / E / Sa) D – podobna do eliptycznej, z rozdętą otoczką, L – niska jasność powierzchniowa, N – małe, jasne jądro. Trzeci parametr - widome spłaszczenie 1 – okrągłe (face-on) 7 – eliptyczne (edge-on) M31 – kS5 Olbrzymie galaktyki eliptyczne noszą czasami oznaczenie cD, które pochodzi od tej klasyfikacji. Morgan, 1958, PASP 70, 364; 1959, PASP 71, 394

32 Klasyfikacja Morgana/Yerkes
(B-V)0 (U-B)0 E SO Sa Sb Sc Sd Im/Sm

33 Klasyfikacja van den Bergha/DDO

34 Klasyfikacja van den Bergha/DDO

35 Galaktyki oddziałujące / zderzające się

36 Galaktyki oddziałujące / zderzające się
M51 (Wir / Whirlpool)

37 Galaktyki oddziałujące / zderzające się
NGC 4676 / Mice

38 Galaktyki oddziałujące / zderzające się

39 Galaktyki oddziałujące / zderzające się

40 Galaktyki oddziałujące / zderzające się

41 Galaktyki oddziałujące / zderzające się
NGC 7252

42 Galaktyki oddziałujące / zderzające się

43 Katalogi galaktyk XVIII w., Messier: 40 galaktyk (27 sp., 4 socz., 8 el., 1 nier., M82) , 1888, New General Catalogue (NGC): 7840 obiektów, 1895, 1908, Dreyer, Sinnott, IC: 5386 obiektów, 1932, Shapley-Ames (mpg < 13.2 mag): 1246 obiektów, 1973, Uppsala GC (δ > -2º), UGC (z POSS): obiektów, 1982, ESO/Uppsala (δ < 30º): obiektów, , UCG (-18º < δ < -2º): obiektów, Sloan Digital Sky Survey, na razie 287 mln obiektów (DR6), APM, 3 mln galaktyk w okolicy południowego bieguna galaktycznego

44 Katalogi galaktyk: SDSS (DR1 – DR3)
53 mln DR2 88 mln DR3 141 mln

45 Katalogi galaktyk: SDSS DR4, DR5 i DR6
180 mln DR5 215 mln DR6 287 mln

46 Podsumowanie Z uwagi na morfologię, daną galaktykę można zaliczyć do jednego z 4 typów: eliptyczna, spiralna, soczewkowata lub nieregularna. W zmodyfikowanym systemie klasyfikacji Hubble’a galaktyki spiralne i soczewkowate można podzielić na dwie podklasy: bez poprzeczki i z poprzeczką. Galaktyki nieregularne mają zazwyczaj kształt asymetryczny, choć w niektórych można wyróżnić ślady struktury spiralnej lub poprzeczki. Ponad 60% galaktyk to galaktyki eliptyczne, nieco poniżej 30% - spiralne, mniej niż 15% - nieregularne. Najpowszechniejszym typem galaktyk są karłowate galaktyki eliptyczne. Około 60% spiralnych i soczewkowatych galaktyk to galaktyki z poprzeczką.