Nowotwory złośliwe gruczołu krokowego Robert Gryczka

Prezentacja na temat: "Nowotwory złośliwe gruczołu krokowego Robert Gryczka"— Zapis prezentacji:

1 Nowotwory złośliwe gruczołu krokowego Robert Gryczka

2 Objawy Zaburzenia w oddawaniu moczu
Zatrzymanie Nycturia Częstomocz Krwiomocz Objawy związane z naciekaniem okolicy lub przerzutami odległymi

3 Epidemiologia 3 miejsce wśród nowotworów złośliwych
4 miejsce wśród powodów zgonów Zapadalność 40-45 lat – 0.7/ 70-75 lat – 150/100 00 >80 lat – 220/ Większość chorych z rakiem stercza umiera z innych przyczyn

4 Rak gruczołu krokowego-liczby
9% mężczyzn zachoruje na raka gruczołu krokowego 3% -umrze z tego powodu u >50% mężczyzn po 70. roku życia stwierdza się naciek nowotworowy w obrębie stercza Polska 2000: 4598 zachorowań standaryzowany współczynnik zachorowalności 18,7/ standaryzowany współczynnik umieralności 12,6/

5 Etiologia obciążenie genetyczne występowanie rodzinne rasa czarna
krewny <50 r. ż. –3x ↑ryzyka geny HPC1(1q24-25),PcaP(1q42-43), HPCX(Xq27-28), CAPB(1p36), HPC2(17p12) i HPC20(20q13), związek z BRCA rasa czarna czynniki hormonalne – androgeny związek z aktywnością seksualną

6 Etiologia Hormonozależność
Kastracja Niedoczynność przysadki Dieta (czynniki sprzyjające powstawaniu raka) Nasycone tłuszcze pochodzenia zwierzęcego Dieta (czynniki protekcyjne) Witamina E Selen Izoflawonoidy i retina w pomidorach i soji Nawozy sztuczne Metale ciężkie (kadm)

7 Postacie choroby Pełnoobjawowa Utajona (carcinoma latens)
Ukryta (carcinoma ocultum) Przypadkowa (carcinoma incidentale) Postać utajona występuje na całym świecie u podobnego odsetka mężczyzn, w krajach rozwiniętych częściej przechodzi w postać objawową

8 Badania przesiewowe Oznaczanie PSA co 2 lata po 50 r. ż.
Wzrost poziomu PSA po: Badaniu per rectum TRUS Cewnikowanie pęcherza i cystoskopia 4 x BAC, BAG, elektroresekcja do 55 x Okres półtrwania 3 dni nieznaczne

9 Rozpoznanie Badanie podmiotowe Badanie przedmiotowe (per rectum)
Badania obrazowe TRUS Rtg TK Oznaczenie PSA BAC BAG Dla oceny przerzutów odległych

10 Oznaczanie PSA Norma do 4 ng/ml 4 – 10 ng/ml
50-54 do 3,7 ng/ml 55-59 do 4,0 ng/ml 60-64 do 5,4 ng/ml 65-69 do 6,2 ng/ml 70-74 do 6,6 ng/ml Norma do 4 ng/ml 4 – 10 ng/ml Oznaczenie PSAD (n - <15 ng/ml/g) Określenie wzrostu w ciągu roku > 20% >0.75 ng/ml Określenie stosunku wolnego PSA do związanego (<20%) >10 ng/ml –szeroka diagnostyka PSA 4-10 ng/ml-22% Ca PSA >10 ng/ml -66% Ca

11 Biopsja Małe znaczenie w przypadku niemego guza Celowana biopsja
Grading Skala Gleasona

12 Skala Gleasona Skala Gleasona 1 2 3 4 5
Ze względu na heterogenny charakter nowotworu, stopień Gleasona oblicza się, sumując stopnie określone dla dwóch dominujących obszarów

13 Stopień zaawansowania klinicznego - T
T1 – guz niejawny klinicznie, T1a - < 5% gruczołu (stwierdzony przypadkowo) T1b - > 5% gruczołu (stwierdzony przypadkowo) T1c – znaleziony w biopsji przy podwyższonym PSA T2 – guz ograniczony do prostaty T2a – zajmuje mniej niż połowę jednego płata T2b – zajmuje więcej niż połowę jednego płata T2c – zajmuje oba płaty

14 Stopień zaawansowania klinicznego - T
T3 – guz nacieka poza torebkę prostaty T3a – po jednej stronie T3b – po obu stronach T3c – nacieka pęcherzyki nasienne T4 –guz nacieka pozostałe okoliczne tkanki T4a – szyję pęcherza, zwieracz zewnętrzny lub odbytnicę T4b – dalsze tkanki i ścianę miednicy mniejszej

15 Stopień zaawansowania klinicznego - N
N0 – brak przerzutów N1 – przerzut w regionalnym węźle chłonnym (< 2 cm) N2 – przerzuty w regionalnych węzłach chłonnych (2 – 5 cm) N3 – przerzuty > 5 cm

16 Stopień zaawansowania klinicznego - M
M0 – brak przerzutów M1 – przerzuty obecne M1a – przerzuty do pozaregionalnych węzłów chłonnych M1b – przerzuty w kościach M1c – przerzuty do innych narządów

17 Leczenie raka gruczołu krokowego
T1 T2 T3 T4 N+ M+ prostatektomia (?) - -(?) - radykalna radioterapia ? ? - obserwacja/ hormonoterapia ? ? ? + + +

18 Leczenie Rak ograniczony do stercza
Rak ograniczony do miednicy mniejszej Rak rozsiany

19 Leczenie Rak ograniczony do stercza Chirurgia Radioterapia
Kwalifikacja Spodziewane przeżycie > 10 lat T1a – T3 (jeśli Gleason < 8 i PSA < 20 ng/ml Prostatektomia radykalna z limfadenektomią Radioterapia Teleterapia 50-70 Gy w dawkach podzielonych 5-7 tygodni 70-90 % przezyć 10 letnich Powikłania! Brachyterapia HDR LDR

20 Leczenie Rak ograniczony do miednicy mniejszej Chirurgia: Radioterapia
wskazania ograniczone PSA < 25 ng/ml Brak udokumentowanych przerzutów do węzłów chłonnych Radioterapia Hormonoterapia Orchidectomia estrogeny antagoniści receptorów androgenowych Sterydowe (Androcur) Niesterydowe (Fugerel, Flutamid, Anandron) agoniści LH-RH Zoladex Decapeptyl

21 Rak gruczołu krokowego – Stopień III/IV
(45% -55% nowych przypadków) HORMONOTERAPIA 85% odpowiedź 15% brak odpowiedzi 80% remisja w trakcie leczenia (średni czas do progresji =3 lata) „hormonooporność” (przeżycie= miesięcy od rozpoznania) 20% -remisja –koniec leczenia

22 Hormonoterapia indukcyjna
↓objętości gruczołu o 25-69% ↓objętości pęcherza w obszarze wysokiej dawki o 20-50% ↓objętości odbytnicy w obszarze wysokiej dawki o 25%

23 Hormonoterapia uzupełniająca
zmniejszenie ryzyka przerzutów odległych wydłużenie czasu przeżycia

24 Leczenie Rak rozsiany Paliatywne zabiegi chirurgiczne
Radioterapia przerzutów Hormonoterapia Leczenie objawowe p/bólowe Leki zmniejszające osteolizę (bifosfoniany, stront promieniotwórczy)

25 Leczenie raka hormononiezależnego
Leczenie systemowe nieskuteczne Leczenie objawowe

26 Radioterapia - wyniki leczenia
STOPIEŃ ZAAWANSOWANIA WYLECZENIE MIEJSCOWE % PRZEŻYCIE CAŁKOWITE % 5-letnie 10-letnie 15-letnie T1 90-100 80-100 83-90 76-85 54-70 40-51 T2 80-97 70-88 65 74-93 43-70 22-35 T3 60-81 40-75 56-72 32-47 17-27

27 RAK GRUCZOŁU KROKOWEGO Czynniki rokownicze
Poziom PSA Stopień złośliwości wg Gleasona Stopień zaawansowania wg TNM

28 RAK GRUCZOŁU KROKOWEGO Czynniki rokownicze (M1)
obecność objawów stan sprawności zasięg zmian nowotworowych liczba ognisk w scyntygrafii kości poziom testosteronu i fosfatazy alkalicznej

29 Rokowanie Przeżycie 10 letnie Występowanie przerzutów G1 – 81-91%