Pobierz prezentację
Pobieranie prezentacji. Proszę czekać
1
Fizyka słyszenia i Psychoakustyka
dr inż. Michał Bujacz Godziny przyjęć: środa 10:00-11:00 czwartek 14:00-15:00 „Lodex” 207
2
Psychoakustyka dziedzina nauki zajmująca się związkami pomiędzy falami dźwiękowymi docierającymi do uszu słuchacza (bodźcem) a subiektywnymi odczuciami słuchającego (wrażeniem) 2
3
Anatomia słyszenia 3
4
Ucho zewnętrzne - rezonator + antena
Błona bębenkowa Małżowina Kanał słuchowy
5
Ucho środkowe - dopasowanie impedancji
Kosteczki
6
Ucho wewnętrzne - analiza widma
Kanały półkoliste (równowaga) Ślimak
7
Ucho zewnętrzne - antena
Małżowina - kluczowa w słyszeniu przestrzennym HRTF (head related transfer function) 7
8
Pomiary HRTF
9
Ucho zewnętrzne - rezonator
Słuch jest najbardziej wyostrzony dla około 3,000 Hz 25-30mm
10
Rezonatory
11
Rezonator /4
12
Ucho zewnętrzne Słuch jest najbardziej wyostrzony dla około 3,000 Hz
25-30mm 2850Hz – 3400Hz 12
13
Ucho środkowe Niedopasowanie impedancji między powietrzem na zewnątrz a płynem wewnątrz ucha Powietrze Płyn Bez ucha środkowego, prawie cała energia odbijałaby się
14
Impedancja akustyczna
Oporność falowa Impedancja powietrza: Impedancja wody:
15
Transmisja/odbicie mocy
Współczynnik transmisji (1 - współczynnik odbicia) Ile to w decybelach?
16
Kosteczki są dźwigniami
Ścięgna Dźwignia zwiększa siłę nacisku o 30% Okienko
17
Zmiana powierzchni nacisku
Okienko Bębenek
18
Dopasowanie impedancji
Zmiana ciśnienia: Zmiana natężenia: W decybelach:
19
Efekt rogu
20
Ucho wewnętrzne nerw słuchowy okienko Ślimak analizuje widmo dźwięku
Konwerter fali mechanicznej na sygnały elektrochemiczne do mózgu nerw słuchowy okienko Ślimak analizuje widmo dźwięku
21
Ślimak W. Yost, Fundamentals of Hearing (Academic Press, San Diego, 2000)
22
Błona podstawowa ©Bill Milgram Tarcie włosków o wewnętrzną błonę pokrywającą pobudza neuroreceptory W. R. Zemiln, Speech and Hearing Science (Allyn and Bacon, Boston, 1998)
23
Teoria rezonancji Helmholtz’s (1857)
Jeden włosek odpowiada jednej częstotliwości rezonacji Włoski Analiza Fourierowska H. von Helmholtz, On the sensations of tone as a physiological basis for the theory of music, (translated by A. J. Ellis) (Longmans, Green, and Co., London, 1895)
24
Podróżująca fala Po latach badań wykazano że włoski wyczuwają amplitudę fali podróżującej wzdłuż błony podstawowej. E. G. Wever, Theory of Hearing (Wiley, New York, 1949)
25
Podróżująca fala Amplituda fali osiąga maksimum w różnych miejscach błony podstawowej w zależności od częstotliwości
26
Selektywność częstotliwościowa
Równoległy odbiór sygnałów wzdłuż całej błony podstawowej umożliwia jednoczesną reakcję na różne częstotliwości w sygnale dźwiękowym Tłumaczy to również wiele dalszych zjawisk psychoakustycznych jak maskowanie i zróżnicowane postrzeganie głośności
27
Pasma krytyczne Aktywność neuronów odpowiadających jednej częstotliwości, tłumi aktywność sąsiadujących Im wyższa częstotliwość i głośność składowej, tym szersze tłumienie dookoła Modelowane jako filtry pasmowo przepustowe, dla wąskiej grupy częstotliwości ( 8% częstotliwości środkowej)
28
Maskowanie częstotliwości
29
Badania pasm krytycznych
Wyznaczanie charakterystyki pasma maskowania częstotliwościowego SZUM f A sygnał f A sygnał B sygnał A SZUM f A sygnał
30
Maskowanie w czasie „Znieczulenie” receptorów w błonie podstawowej ma pewną bezwładność ale skąd maskowanie wsteczne?
31
Postrzeganie sygnału w czasie
Całkowanie sygnału (temporal integration) Wielokrotne oglądanie sygnału („Multiple looks”) „Przeciekający” integrator: The Oxford Handbook of Auditory Science
32
Rozdzielczość czasowa
Minimalna rozdzielczość czasowa: 2-3ms (wykrycie luki w szumie) 20ms – rozróżnienie następujących po sobie początków sygnałów 200ms – rozróżnienie końców sygnałów
33
Rozdzielczość częstotliwościowa
Just-noticeable difference (JND) Poniżej 1000Hz wynosi 3Hz dla sinusoid, 1-2Hz dla złożonych tonów Powyżej 1000Hz wynosi 0.6% częstotliwości. <1% ludzi posiada słuch absolutny – bezwzględne rozróżnianie tonów
34
Postrzeganie głośności
Neurony wzdłuż błony podstawowej wykazują różną czułość dla różnych częstotliwości
35
Nieliniowe skale percepcyjne
Melowa, barkowa, ERB Interwały postrzegane jako taka sama względna zmiana wysokości dźwięku
36
Postrzeganie wzorów czasowych i strumieni
Teoria strumieni dźwiękowych Bregmana (1978) rozróżnia pojęcia „źródła” i „strumienia” dźwięku Źródło – fizyczne zjawisko wywołujące akustyczną falę ciśnienia Strumień – percepcyjne zjawisko które interpretuje grupę kolejnych lub jednoczesnych dźwięków jako spójną całość, dochodzącą z jednego źródła
37
Teoria strumieni dźwiękowych
Poszerzenie teorii Gestalt do dziedziny akustyki Ludzie mają tendencję grupować to co postrzegają w obiekty, a ich dźwiękowym odpowiednikiem są tzw. strumienie dźwiękowe Dwa ważne zagadnienia: łączenie strumieni i rozdzielanie strumieni
38
Teoria percepcji gestalt (niem. „postać”)
Proximity – bliskość Similarity – podobieństwo Closure – pełność Symmetry – symetria Common fate – wspólne pochodzenie Continuity – ciągłość
39
Percepcja gestalt w dźwiękach
Bliskość w czasie w przestrzeni Podobieństwo barwy częstotliwości głośności Harmoniczność (symetria) Ciągłość (bezwładność) Wspólne pochodzenie (inna zmienność, tło) Pełność (zapełnianie luk)
40
Rozdzielenie strumieni
Rożnica w częstotliwościach
41
Grupowanie strumieni x2 stereo barwa ton głośność obwiednia czasowa
42
Przechwycenie strumieni
43
Zastosowania psychoakustyki
Kompresja dźwięku (kodery percepcyjne) Parametry systemów audio Ewaluacja akustyki pomieszczeń Sprzęt rehabilitacyjny dla osób z częściową utratą słuchu Dźwiękowe interfejsy, w tym w urządzeniach dla niewidomych
44
Kompresja psychoakustyczna
Każde pasmo oddzielnie kwantyzowane
45
Graphical materials HOMEWORK EXERCISE BOARD EXERCISE
PROGRAMMING EXERCISE ORAL EXERCISE 45
Podobne prezentacje
© 2024 SlidePlayer.pl Inc.
All rights reserved.