Rafał Korycki Dźwiękowa Technika Studyjna.

Prezentacja na temat: "Rafał Korycki Dźwiękowa Technika Studyjna."— Zapis prezentacji:

1 Rafał Korycki R.Korycki@ire.pw.edu.pl Dźwiękowa Technika Studyjna

2 2008-04-15DTS2 1. 1.Rejestracja Techniki mikrofonowe Ustawienie mikrofonów 2. 2.Efekty Rodzaje efektów Przykładowe schematy 3. 3.Miks Style miksowania Elementy miksu Zasady aranżacji Rady, zasady, reguły 4. 4.Yamaha 01v96 i Adobe Audition 3.0 Co w programie?

3 2008-04-15DTS3 Rejestracja

4 2008-04-15DTS4 Techniki mikrofonowe 1.XY Dwa mikrofony o charakterystyce kardioidalnej lub ósemkowej na jednym statywie System natężeniowy, koincydencyjny. Lokalizacja źródła jest zdeterminowana różnicą napięć w poszczególnych kanałach

5 2008-04-15DTS5 Techniki mikrofonowe 1.MS Dwa mikrofony – jeden o ch-ce kardioidalnej, drugi o ósemkowej System natężeniowy, koincydencyjny M (middle) kardioida lub ósemka, S (side) kardioida

6 2008-04-15DTS6 Techniki mikrofonowe 1.AB Dwa mikrofony ustawione w odległości od 17 cm do 1,5 m. Powinny mieć taką samą charakterystykę i być tego samego typu

7 2008-04-15DTS7 Ustawienia mikrofonów Lektor, wokalista –Oś mikrofonu pomiędzy nosem a ustami –Odchylenie od osi redukuje podmuchy od głosek plozyjnych Gitara akustyczna –Mikrofon poniżej lub powyżej otworu w pudle rezonansowym w okolicach mostka w odległości od 15 cm do 0,5 m. –W przypadku gitary klasycznej (ze strunami nylonowymi) mikrofon powinien być ustawiony na wysokości strun Gitara elektryczna –Mikrofon w odległości 5-30 cm od głośnika wzmacniacza gitarowego na osi membrany lub przesunięty względem niej

8 2008-04-15DTS8 Średnie wartości czasu pogłosu w studiach nagrań Studia do nagrań mowy –małe rozmiary (20-30 m 2 ), –czas pogłosu 0,35 - 0,45 s Studia ogólnego przeznaczenia –dead-end – czas pogłosu ok. 0,1 s –live-end – czas pogłosu większy niż 0,1s Studia do nagrań muzyki rozrywkowej –Czas pogłosu – 0,4 s Studia do nagrań muzyki orkiestrowej –Czas pogłosu – 1 – 3 s Studio w ZEA – 0,8 – 1,1 s

9 2008-04-15DTS9 Ustawienia mikrofonów

10 2008-04-15DTS10 Ustawienia mikrofonów Gitara akustyczna 1 – 20 cm od środka (zalecane ustawienie początkowe) 2 – 8 cm od środka (konieczna redukcja niskich tonów) 3 – 10 do 20 cm od mostka (mniej słyszalne uderzenia w struny) 4 – 15 cm nad mostkiem (większa przestrzeń)

11 2008-04-15DTS11 Ustawienia mikrofonów Fortepian 1 – 30 cm ponad średnimi strunami, 20 cm od linii młotków (miejsce dla mikrofonów koincydencyjnych) 5, 6, 7 – miejsca dyskretne, mikrofony mocowane pod spodem, konieczna korekcja (dźwięk głuchy, z przewagą basu) 8 – dwa mocowane mikrofony (dobra izolacja, można odsunąć mikrofon 'basowy') 9 – pojedynczy mikrofon umieszczony pionowo

12 2008-04-15DTS12 Ustawienia mikrofonów Wzmacniacze (piece) gitarowe 1 – 10 cm od siatki, centralnie (brzmienie naturalne, zbalansowane) 2 – 3 cm od siatki, centralnie (zbyt dużo niskich tonów, małe przesłuchy) 3 – mikrofon przesunięty (brzmienie lekko przytłumione, ciemniejsze) 4 – kilkadziesiąt cm od środka (mniej niskich tonów, przestrzenne)

13 2008-04-15DTS13 Ustawienia mikrofonów Perkusja – Stopa (najczęściej małe częstotliwości, transjenty 2,5-5 kHz) – Werbel (główny bęben, zakres 4-6 kHz, osobny mikrofon) – Hi hat (duże częstotliwości, osobny mikrofon lub overheady) – Tomy (mikrofon kierunkowy) – Overheady (mikrofony nad górnymi talerzami)

14 2008-04-15DTS14 Efekty

15 2008-04-15DTS15 Efekty Amplitudowe –Kompresor / Ogranicznik (limiter) –Ekspander / Bramka szumowa (noise gate) Opóźnieniowe (delay effects) –Echo –Reverb Modulacyjne –Chorus –Flanger –Vibrato

16 2008-04-15DTS16 Efekty amplitudowe Układy dynamicznej regulacji wzmocnienia (1) Pomiar wartości szczytowej, skutecznej lub ich kombinacji Realizacja ch-ki statycznej Sterowanie dynamiczne –Wygładzanie (filtracja) –Podtrzymanie –Sprzężenie z blokiem pomiaru

17 2008-04-15DTS17 Efekty amplitudowe Układy dynamicznej regulacji wzmocnienia (2) Teoretyczna realizacja funkcji ogranicznika, kompresora, ekspandera oraz bramki szumowej, Dynamics processing – kształtowanie dowolnej charakterystyki amplitudowej

18 2008-04-15DTS18 Efekty opóźnieniowe Echo i reverb Dźwięk bezpośredni – docierający bezpośrednio ze źródła Wczesne odbicia – wczesne echa docierające w ciągu pierwszych 10 – 100 ms Późne odbicia - pogłos Echo pojedyńcze Echo wielokrotne

19 2008-04-15DTS19 Efekty modulacyjne Flanger Zwielokrotnione wrażenie pływania i załamywania się barwy dźwięku Zmiana odległości między minimami charakterystyki częstotliwościowej N = zmienne opóźnienie d(n) y(n) = x(n) + ax(n - d(n))

20 2008-04-15DTS20 Efekty modulacyjne Chorus Symulacja kilku instrumentów lub głosów Dłuższy czas opóźnienia niż w przypadku flangera N = zmienne opóźnienie d(n) y(n) = a1x(n) + a2x(n - d(n))

21 2008-04-15DTS21 Efekty modulacyjne Vibrato Falowanie częstotliwości i natężenia dźwięku Sinusoidalna modulacja częstotliwości N = zmienne opóźnienie d(n) Tremolo – szybkie powtarzanie jednego lub większej liczby dźwięków (instrumenty smyczkowe). Vibrato + Tremolo = Leslie

22 2008-04-15DTS22 Efekty Pitch shifter Zmiana wysokości dźwięku wytwarzanego przez instrument lub głosu N = zmienne opóźnienie d(n) Wielkość przesunięcia wysokości tonu zależy od nachylenia przebiegu piłokształtnego oraz od długości linii opóźniającej

23 2008-04-15DTS23 Miks

24 2008-04-15DTS24 Style miksowania Nowy Jork Materiały mocno skompresowane, szczególnie sekcja rytmiczna. Stosowanie kompresji środka Los Angeles Materiały naturalne, stosunkowo mała liczba efektów. Ważniejsza poprawna rejestracja tła niż jego odtwarzanie Londyn Bogaty zbiór efektów, częsta kompresja, każdy instrument we własnym środowisku Inne np. Nashville

25 2008-04-15DTS25 Mechanizm miksowania Wizja efektu końcowego Miks częściowy i odsłuchiwanie sekcji Ekspozycja elementów charakterystycznych Miksowanie w 3D – wysokość, głębokość, szerokość –Poprawna reprezentacja częstotliwości –Przejrzystość nagrania (konieczność filtracji) –Wprowadzenie efektów pogłosu; mikrofony ambientowe, overheady –Panorama, opóźnienia (przesunięcia fazowe)

26 2008-04-15DTS26 Elementy miksu Balans –poziom głośności poszczególnych ścieżek Panorama –rozmieszczenie źródeł w przestrzeni Zakres częstotliwości –poprawna reprezentacja wszystkich częstotliwości Efekty –rozmiar sceny Kompresja –kontrola zmian poziomu głośności źródeł

27 2008-04-15DTS27 Balans Aranżacja Walka instrumentów –Dwa instrumenty o tych samych parametrach Wokal i solo gitary w tym samym czasie (-) Dwie gitary odgrywające tą samą partię (+) –Przeciwdziałanie Zmiana aranżacji Wyciszenie elementów konfliktowych Filtracja – dopasowanie w częstotliwości Rozsunięcie w panoramie

28 2008-04-15DTS28 Balans Elementy aranżacji Foundation (sekcja rytmiczna) Pad (syntezator, długie akordy) Rhythm (gitara, pianino, przeszkadzajki) Lead (wokal, gitara solowa) Fills (wypełnienie przestrzeni; gitara, pianino)

29 2008-04-15DTS29 Balans Zasady aranżacji Ograniczenie liczby elementów –Nie więcej niż 4 elementy w tym samym czasie perkusja + bas = 1 element gitary rytmiczne gitara solowa wokal Ograniczenie zakresu częstotliwości elementów

30 2008-04-15DTS30 Od czego zacząć miks? –Gitara basowa –Stopa (muzyka taneczna) –Werbel (muzyka rockowa) –Overheady –Wokal lub instrument prowadzący –Ścieżki smyczkowe – od najwyższych (skrzypce) do najniższych (bas) np. szkoła nowojorska – najpierw bas, później reszta

31 2008-04-15DTS31 Panorama Phantom center (trzeci głośnik) Trzy skrajne pozycje (lewa, centralna, prawa) –Centralna (wokal, stopa, bas) Big mono (pseudo-stereofoniczne efekty ustawiane w skrajnych pozycjach L/R ) –Można ustawiać źródła niesymetrycznie oraz stosować przesunięcia fazowe (Excitery) Pierwsze nagrania stereofoniczne: L=wokal, R=reszta Problem z niskimi częstotliwościami poza centrum

32 2008-04-15DTS32 Cele korekcji Zwiększenie przejrzystości i wyrazistości elementów Wirtualna zmiana rozmiarów elementów Wzajemne dopasowanie elementów miksu

33 2008-04-15DTS33 Zakres częstotliwości 6 podzakresów (1) –Sub-bass (16-60Hz) Pasmo dodaje muzyce energii, zbyt duża ekspozycja powoduje efekt dudnienia dźwięku. Wykorzystywane do wyeksponowania sekcji rytmicznej i efektów. –Bass (60-250Hz) Typowe miejsce dla sekcji rytmicznej. Efektem ekspozycji jest gruby i mięsisty dźwięk. Nadmiar powoduje buczenie dźwięku. –Low-mid (250-2000Hz) Pierwsze harmoniczne większości instrumentów. Nadmiar skutkuje efektem telefonicznym. Ekspozycja dolnego zakresu (250-1000Hz) - efekt rogu, (1000-2000Hz) - efekt metaliczny

34 2008-04-15DTS34 Zakres częstotliwości 6 podzakresów (2) –High-mid (2000-4000Hz) Pasmo poprawiające zrozumiałość mowy. Ekspozycja zakresu ok. 3KHz w ścieżce wokalnej i stłumienie tego zakresu w pozostałych pozwala zwiększyć głośność i zrozumiałość. –Presence (4000-6000Hz) Pasmo odpowiadające za przejrzystość i wyrazistość instrumentów i głosu. Ekspozycja zakresu powoduje wrażenie zbliżenia dźwięku. –Brilliance (6000-16000Hz) Określa przejrzystość i jasność dźwięku. Nadmierna ekspozycja zwiększa artefakty pochodne od sybilantów

35 2008-04-15DTS35 Zakres częstotliwości Zasady realizacji –Dopasować poziom odsłuchiwanego sygnału Jeśli za niski, mogą pojawić się przekłamania związane z nieliniowością zestawu (wzmacniacz + monitory) Jeśli zbyt wysoki, może wystąpić zjawisko nadmiernego wyeksponowania niektórych częstotliwości –Wzmacniać kilka wąskich zakresów częstotliwości zamiast jednego szerokiego –Instrument solo brzmi inaczej niż w miksie –Im mniej instrumentów w miksie, tym muszą być bardziej wyeksponowane –Korekcję przeprowadza się przed innymi efektami (ze względu na wprowadzane przesunięcia fazy)

36 2008-04-15DTS36 Zakres częstotliwości Realizacja korekcji –Przejrzystość i wyrazistość Stłumienie korekcją parametryczną ok. -8dB wybranych częstotliwości z zakresu (400-800Hz) Wzmocnienie pojedyńczych częstotliwości w paśmie (1 - 4kHz) oraz niewielkie wzmocnienie fragmentów pasm w zakresach (5-10kHz) oraz (10-15kHz) –Powiększenie rozmiarów instrumentów Wzmocnienie zakresu (40-250Hz) – dwa regiony – poniżej i powyżej 100Hz –Kompozycja w miksie Dominujący zakres częstotliwości dla każdego instrumentu

37 2008-04-15DTS37 Zakres częstotliwości Instrumenty (1) –Gitara basowa (50 – 80 Hz) atak ok. 700 Hz, struny ok. 2,5 kHz –Stopa (80 – 100 Hz) atak ok. 400 Hz, wybrzmienie ok. 3 – 5 kHz –Werbel (120 – 240Hz) brzmienie ok. 900 Hz, chrzęszczenie ok. 5KHz, trzaski ok. 10 kHz –Tomy (240 – 500 Hz) atak ok. 5 – 7 kHz –Kocioł (80 – 120 Hz) atak ok. 5 kHz

38 2008-04-15DTS38 Zakres częstotliwości Instrumenty (2) –Hi hat (ok. 200 Hz) wybrzmienie (8 – 10 kHz) –Gitara elektryczna (240 – 500 Hz) prezencja (1,5 – 2,5 kHz) –Gitara akustyczna (ok. 240 Hz) pełnia ok. 80 Hz, prezencja (2 – 5 kHz) –Pianino pełnia ok. 80 Hz, prezencja (2,5 – 5 kHz) –Głos pełnia ok. 120 Hz, wzmocnienie ok. 240 Hz, prezencja ok. 5 kHz, sybilanty ok. 5 kHz, przestrzeń ok. 10 – 15kHz –Skrzypce pełnia ok. 240 Hz, drapanie (7 – 10 kHz)

39 2008-04-15DTS39 Zakres częstotliwości Uwagi ogólne –Wąska korekcja przy redukcji, szeroka przy wzmacnianiu –Jeśli dźwięk jest ciemny i przytłumiony, wytłumić ok. 250 Hz, jeśli trąbiący, zredukować ok. 500 Hz –Można wytłumić wybrane pasmo, jeśli brzmienie trzeba poprawić, albo wzmocnić wybrane pasmo, jeśli zależy nam na oryginalności brzmienia

40 2008-04-15DTS40 Efekty Rozmiar sceny Manipulacja rozmiarem sceny –Dodanie przestrzeni –Poszerzenie (excitement) –Powiększenie –Przesunięcie (oddalenie) Niewielki pogłos lub krótkie opóźnienia powiększają źródło dźwięku Korekcja pogłosu pozwala na uzyskanie bardziej przestrzennego brzmienia

41 2008-04-15DTS41 Efekty Płaszczyzny efektów –Każdy instrument we własnym środowisku –Podział ze względu na szerokość pasma –Nie stosować skrajnych ustawień panoramy –Pogłos nakładany na wszystkie źródła w celu scalenia sceny –Długie czasy opóźnień (100 ms) oraz głośniejsze efekty oddalają źródło –Opóźnienia o czasach dopasowanych do tempa utworu są mniej dostrzegalne

42 2008-04-15DTS42 Efekty Przykładowe realizacje –Wzmocnienie wokalu Chorus o małym czasie modulacji, panorama ustawiona w skrajnych położeniach, różne czasy oraz parametry korekcji EQ w kanałach –Rozstrojony wokal Stereofoniczny przesuwnik wysokości (pitch shifter) – jeden kanał przestrajany wyżej, drugi niżej. –Keyboard Stereofoniczne opóźnienie o niewiele różniących się czasach (np. 221 ms i 222 ms) –Gitara Przesunięcie między kanałami o ok. 10 ms Opóźnienie i oryginał w tym samym kanale (ok. 20 ms) Monofoniczne opóźnienia w kanałach (ok. 25 i 50 ms)

43 2008-04-15DTS43 Kompresja... jako kontrola dynamiki Kontrola dynamiki – utrzymanie zadanego poziomu głośności dźwięku –Gitara basowa Wyrównanie różnic w głośności poszczególnych dźwięków Wyrównanie różnic między uderzeniem w strunę a wybrzmieniem –Wokal Poprawa zrozumiałości tekstu, zmniejszenie różnic między głośnymi i cichymi partiami –Werbel, stopa

44 2008-04-15DTS44 Kompresja... jako efekt –Kompresja środka Sumowanie ścieżki skompresowanej z przefiltrowaną ścieżką sprzed kompresji (100 Hz, 10 kHz) –Werbel Bramkowanie i ekspansja (ok. 10 - 20 dB), korekcja i ewentualny pogłos –Wokal Współczynnik kompresji np. 4:1, średnie czasy ataku i zwolnienia –Gitary Współczynnik kompresji np. 20:1, czasy ataku i zwolnienia zgodne z rytmem utworu

45 2008-04-15DTS45 Literatura Bobby Owsinski - The Mixing Engineer's Handbook Bob Katz - Mastering Audio Bobby Owsinski - The Recording Engineer's Handbook

46 2008-04-15DTS46 Cyfrowy stół mikserski

47 2008-04-15DTS47 Yamaha 01V96 12 wejść analogowych 32 kanały Magistrale główne i pomocnicze (AUX) Wyjścia odsłuchowe Biblioteka efektów Zapamiętywanie ustawień Możliwość jednoczesnego nagrywania i odtwarzania ścieżek

48 2008-04-15DTS48 Yamaha 01V96 Sterowanie

49 2008-04-15DTS49 Yamaha 01V96 Sekcja wejściowa Wejścia symetryczne i asymetryczne Gniazda insert Tłumik –20dB Regulacja wzmocnienia przedwzmacniacza Wskaźnik obecności sygnału i wskaźnik przesterowania

50 2008-04-15DTS50 Yamaha 01V96 Tłumiki Wybór kanału w celu ustawienia pożądanych opcji Włącznik kanału Tłumik Wybór grup pomocniczych (AUX)

51 2008-04-15DTS51 Yamaha 01V96 Tylny panel

52 2008-04-15DTS52 Yamaha 01V96 Opcje 1.[Scene] 2.[DIO/Setup] 3.[MIDI] 4.[UTILITY] 5.[INSERT/DELAY] 6.[PAN/ROUTING] 7.[PAIR/GROUP] 8.[PATCH] 9.[DYNAMICS] 10.[EQ] 11.[EFFECT] 12.[VIEW]

53 2008-04-15DTS53 Yamaha 01V96 Przekierowanie sygnałów (1) wejście – kanał kanał – magistrala magistrala – wyjście

54 2008-04-15DTS54 Yamaha 01V96 Przekierowanie sygnałów (schemat 1)

55 2008-04-15DTS55 Yamaha 01V96 Przekierowanie sygnałów (2) wejście – kanał kanał – magistrala magistrala – wyjście Wybór wejść (analogowe lub cyfrowe) Wybór magistrali Łączenie (routowanie) magistral Wybór wyjść

56 2008-04-15DTS56 Yamaha 01V96 Przekierowanie sygnałów (schemat 2)

57 2008-04-15DTS57 Yamaha 01V96 Efekty Można wykorzystywać biblioteki efektów, albo tworzyć własne efekty, poprzez zmianę parametrów już istniejących Można nakładać efekty na sygnały sumowane w ramach grup pomocniczych (AUX)

58 2008-04-15DTS58 Yamaha 01V96 Korekcja Korektor parametryczny, 4-punktowy Dostępna biblioteka ustawień

59 2008-04-15DTS59 Yamaha 01V96 Bramkowanie Wybór źródła bramkującego: Ten sam kanał Inny kanał Wejście AUX Określenie parametrów: Próg Zakres Czas ataku i zwolnienia

60 2008-04-15DTS60 Yamaha 01V96 Kompresja dynamiki Dynamiczna regulacja wzmocnienia: Kompresor, Limiter, Ekspander, Bramka szumów

61 2008-04-15DTS61 Yamaha 01V96 Insert

62 2008-04-15DTS62 Yamaha 01V96 Pomiar Wybór punktu pomiaru poziomu głośności sygnału Pomiar zależny lub niezależny od ustawienia tłumików