O zbędności podziału ekonomii na pozytywną i normatywną.

Prezentacja na temat: "O zbędności podziału ekonomii na pozytywną i normatywną."— Zapis prezentacji:

1 O zbędności podziału ekonomii na pozytywną i normatywną.
Na podstawie: B. Czarny „Pozytywizm i falsyfikacjonizm a sądy wartościujące w ekonomii” Magdalena Grzybowska

2 Podział na ekonomię pozytywną i normatywną
Powstał w wyniku sporu o rolę i miejsce sądów wartościujących w ekonomii Narzędzie ułatwiające uprawianie nauki o gospodarowaniu Nie jest do końca jasno zdefiniowany 

3 Podział Ekonomia pozytywna Ekonomia normatywna
Część ekonomii, która zajmuje się opisywaniem i wyjaśnianiem zjawisk gospodarczych Ekonomia normatywna Wykorzystuje ekonomię pozytywną do dawania rad w kwestiach praktycznych, np. Z zakresu polityki gospodarczej państwa Wong, 1987r.

4 Podstawowe kryteria podziału
Po pierwsze: Czy klasyfikowana część ekonomii dotyczy wyłącznie faktów (składa się z sądów o faktach), czy też dotyczy również wartości (składa się z sądów o wartościach) Po drugie: Czy wchodzące w jej skład twierdzenia są rozstrzygalne empirycznie lub logicznie, czy też nie są rozstrzygalne Kryteria stosowane łacznie lub osobno, w efekcie powstaja rozniace od siebie klasyfikacje roznych czesci ekonomii

5 Proponowane warianty klasyfikacji:
EP – rozstrzygalne (empirycznie lub logicznie) fakty. EN – nierozstrzygalne sądy wartościujące. EP – rozstrzygalne fakty, wliczamy instrumentalne sądy wartościujące. EP – rozstrzygalne fakty. EN – nierozstrzygalne sądy wartościujące, EP – wypowiedzi rozstrzygające o prawdziwności tudzież fałszu (zaliczamy wówczas instrumentalne sądy wartościujące). EN – wypowiedzi nierozstrzygalne (zaliczamy wszystkie twierdzenia, których prawdziwości tudzież fałszu nie jesteśmy w stanie sami stwierdzić)

6 Stanowisko pierwsze: EP – rozstrzygalne (empirycznie lub logicznie) fakty. EN – nierozstrzygalne sądy wartościujące. Begg, Fischer, Dornbusch, 1994r. Badania są w stanie doprowadzić do rozstrzygnięcia wielu na razie niejasnych problemów z zakresu EP. EN jest oparta na subiektywnych sądach wartościujących, a nie na poszukiwaniu jakiejkolwiek prawdy obiektywnej. Po pierwsze: EN dotyczy sądów wartościujących Po drugie: w odróżnieniu od wypowiedzi z zakresu EP, wypowiedzi należące do EN są niesprawdzalne, więc niemożliwe do sklasyfikowania prawda/fałsz

7 Stanowisko pierwsze Wynikające różnice z podziału:
EN dotyczy sądów wartościujących. Wypowiedzi z zakresu EN są niesprawdzalne (niemożliwe do sklasyfikowania prawda/fałsz). Przyjęte stanowisko, okazuje się: wieloznaczne a nawet sprzeczne wewnętrznie. Nie pozwala jednoznacznie sklasyfikować ekonomii dobrobytu. Kryteria okazują się rozbieżne. Skoro EN dotyczy sadow wartosciujacych a jednoczesnie nalezy do nierozstrzygalnych wiec wykluczamy tym samym wliczenie instrumentalnych sadow wartosciujacych(np wypowiedzi o srodkach osiagania danego celu) Wg nich ekonomia dobrobytu stanowi dzial EN – celem nie opisanie jak dziala gospodarka ale ocena jak dobrze Rozbieżne kryteria chocby dla instrumentalnych sądów wartosciujących.

8 Stanowisko drugie: EP – rozstrzygalne fakty, wliczamy instrumentalne sądy wartościujące. EN – nierozstrzygalne sądy wartościujące. Woll Trudność klasyfikacji przy pojawieniu się charakteryzującego gospodarowanie, stosunku cel – środek. Wypowiedź: „Czynniki produkcji (praca, ziemia, kapitał) powinny być w pełni wykorzystane” - rozpatrywana w izolacji stanowi sąd wartościujący, może mieć charakter naukowy. Bo te sady sa rozstrzygalne

9 Stanowisko drugie Skutkiem takiego stanowiska jest m.in. skrajne ograniczenie zakresu EN Wówczas EN składa się z samych nieinstrumentalnych sądów wartościujących

10 Stanowisko trzecie: EP – rozstrzygalne fakty
Stanowisko trzecie: EP – rozstrzygalne fakty. EN – nierozstrzygalne sądy wartościujące, wliczamy instrumentalne sądy wartościujące. McConnell, Brue, 1999r. „EP koncentruje swoją uwagę na faktach(...) i unika sądów wartościujących. W przeciwieństwie do tego EN odwołuje się do sądów wartosciujących o tym jaka powinna być gospodarka lub jakie konkretne działania z zakresu polityki gospodarczej należałoby zalecić, aby osiągnąć taki jej stan.”

11 Stanowisko czwarte: EP – wypowiedzi rozstrzygające o prawdziwności tudzież fałszu, (zaliczamy wówczas instrumentalne sądy wartościujące). EN – wypowiedzi nierozstrzygalne, (zaliczamy wszystkie twierdzenia, których prawdziwości tudzież fałszu nie jesteśmy w stanie sami stwierdzić). Heilbroner, 1973r. Złamaniem reguły niewartościowania są m.in. dokonanie oceny skuteczności pewnych środków osiągnięcia danego celu w porównaniu z innymi środkami, pomylenie korelacji statystycznej ze związkiem przyczynowo-skutkowym, przyjęcie nieprawdziwym założeń o maksymalizacji, dotyczących zachowania ludzi (np. zał. o homo oeconomicus). Blaug pisze,że dla Heilbrorera sądy wartościujące to wszelkie niemożliwe do sprawdzenia metafizyczne tw., które wywierają wpływ na obraz świata ekonomisty. Blaug pisze ze dla Heilbrorera sady wartosciujace to wszelkie niemozliwe do spr metafizyczne tw, ktore wywieraja wplyw na obraz swiata ekonomisty.

12 Stanowisko czwarte: EP – wypowiedzi rozstrzygające o prawdziwności tudzież fałszu, (zaliczamy wówczas instrumentalne sądy wartościujące). EN – wypowiedzi nierozstrzygalne, (zaliczamy wszystkie twierdzenia, których prawdziwości tudzież fałszu nie jesteśmy w stanie sami stwierdzić). Blaug, 1995r. „(...) EP jest tą częścią ekonomii, do której należą wszystkie falsyfikowalne hipotezy ekonomiczne. (...) Skoro (...) twierdzenia o <<niewidzialnej ręce>> nie można sfalsyfikować, (...) więc nie należy ono do EP, tylko do EN.” Zaakceptowanie poglądu Blauga, że EN składa się z wypowiedzi, które nie są możliwe do empirycznej weryfikacji, oznaczałoby również, że EN stają się, np. wszystkie tw. o zawartości ceteris paribus.

13 Nowa paretańska ekonomia dobrobytu
Stworzona przez A. Marshalla i C. Pigou pod wpływem nowego kryterium oceny poziomu dobrobytu społeczeństwa V. Pareta. Twórcom chodziło o analizę środków osiągniącia danego celu w postaci maksymalizacji społ. dobrobytu. - EN w rozumieniu Keynesa. Spory o status ekonomii dobrobytu Dyskusja Blauga z Archibaldem i Hennipmanem

14 Nowa paretańska ekonomia dobrobytu
Zasada Pareto: Poziom dobrobytu w społeczeństwie zwiększa się pod warunkiem, że czyjekolwiek położenie polepsza się a jednocześnie niczyje położenie nie pogarsza się. Optimum Pareta: Nie sposób powiększyć czyjegokolwiek zadowolenia inaczej niż za cenę jednoczesnego zmniejszenia się zadowolenia innej osoby. Pareto nie miał nic do powiedzenia na temat zmian, które mogłyby zmniejszyć lub zwiększyć zbiorowe zadowolenie po osiągnieciu optimum Pareta. Niewiadomo, które z optimów Pareta jest lepsze, a które gorsze. Optimum Pareto osiągniete w wyniku doskonalej konkurencji. Pareto uznal to za czesc ekonomii czysta od sadow wartosciujacych. Prosta def maks zbiorowego zadowolenia ekonomicznego

15 Nowa paretańska ekonomia dobrobytu
Hicks, Kaldor, lata 30-ste Wzrost dobrobytu ekonomicznego – zmiana alokacji zasobów w gospodarce, która mogłaby polepszyć czyjąś sytuację, nie pogarszając przy tym niczyjego położenia. Potencjalny Zysk w Sensie Pareta – osoby korzystające z alokacji są w stanie zrekompensować również straty ponoszone w jej wyniku przez inne osoby zachowując przy tym część swych korzyści. Warunek konieczny: nie, rzeczywiste wypłacenie rekompensaty lecz jedynie możliwość dokonania takiego ` transferu.

16 Nowa paretańska ekonomia dobrobytu
Scitowsky, 1941r. Krytyka podejścia Kaldora i Hicksa. Zmiana alokacji, której efektem jest zwiększenie się dobrobytu, cofnięta, również powoduje wzrost dobrobytu. AB płatność B  A płatność kompensacyjna A’ kompensacyjna B’ Sprzeczność: Potencjalny Zysk w Sensie Pareta i wzrost dobrobytu w szczególnym przypadku może towarzyszyć jednocześnie zmianie alokacji z dóbr A na B oraz alokacji z dóbr B na A. Wniosek: Odpowiednio długi ciąg następujących na przemian zmian alokacji z dóbr A na B i zmian alokacji z dóbr B na A powodowałby zwiększenie się dobrobytu społeczeństwa w nieskończoność. Zmiana struktur produkcji i podzialu dóbr z A na B

17 Nowa paretańska ekonomia dobrobytu
Wg kryterium wzrostu dobrobytu Scitovsky’ego: O wzroście dobrobytu w wyniku pewnej zmiany alokacji dóbr w gospodarce można mówić jedynie wtedy gdy spełnione jest kryterium Hicksa- Kaldora, jednocześnie powrót do wyjściowej sytuacji nie powoduje wzrostu dobrobytu w sensie Hicksa-Kaldora. Nie wyklucza to pojawienia się sprzeczności. Można je wyeliminować nakładając kolejne ograniczenia. Zakres stosowalności optimum Pareta jako kryterium gospodarowania nie uległ istotnemu poszerzeniu.

18 Podsumowanie Zgodnie ze stanowiskiem drugim w sprawie klasyfikacji ekonomii, instrumentalne sądy wartościujące stanowią część EP. W przypadku stanowiska trzeciego wliczamy je w zakres EN. Pytanie: czy ekonomia dobrobytu stanowi część EP czy EN? Odpowiedź: to zależy od tego, którą, spośród możliwych klasyfikacji tych działów nauk ekonomicznych akceptuje ten, kto się wypowiada.

19 Podsumowanie Liczni autorzy posługują się podziałem w sposób dowolny, nie zważając na Tradycje, Ustalenia historyków myśli ekonomicznej i metodologów, Kryteria logik Istniejący podział jest jedynie siłą bezładu Rozsądnym rozwiązaniem jest porzucenie wieloznacznej klasyfikacji.

20 Podsumowanie „ (...) nie potrzebujemy rozbudowanej
(i niejasnej) klasyfikacji ekonomii na „ekonomię normatywną” i „ekonomię pozytywną”; doskonale wystarczy świadomość specjalnego statusu logicznego sądów wartościujących i powstrzymanie się przed pochopnym utożsamianiem ich z sądami opisowymi.” B. Czarny

21 Dziękuję za uwagę