Teatr epoki odrodzenia

Prezentacja na temat: "Teatr epoki odrodzenia"— Zapis prezentacji:

1 Teatr epoki odrodzenia

2 Po teatrze średniowiecza najbardziej reprezentatywnymi odmianami teatru w epoce odrodzenia stały się commedia dell`arte oraz teatr elżbietański. Człowiek wolny, zachwycony z siebie, szydzący z otoczenia wystąpił na scenie. Początkowym motywem teatru była z pewnością chęć zarobku, przyjemność podróżowania, poznawania nowych ludzi, a także zaprezentowania swoich umiejętności.

3 Commedia dell’arte Teatr elżbietański

4 Teatr elżbietański angielski teatr epoki odrodzenia

5 Przemiany kulturowe i duchowe w życiu Anglii przełomu XVI i XVII w.
Za panowania królowej Elżbiety I (1558‑1603) Anglia stała się światowym mocarstwem (podbój kolonii, zagarnianie ziem, surowców, złota i klejnotów, anielscy kupcy i korsarze powiększali kapitały). Bogate stało się mieszczaństwo, Londyn zamieszkały był przez ponad 100 tys. mieszkańców. Klasa średnia domagała się rozrywek, tym bardziej że wysoki poziom szkół podsycał te pragnienia. Taka sytuacja sprzyjała rozwojowi teatru.

6 Teatr szybko stał się rozrywką warstw średnich i wyższych
Teatr szybko stał się rozrywką warstw średnich i wyższych. Powstało wiele zespołów dworskich i wędrownych trup teatralnych. Po raz pierwszy w historii były to zespoły zawodowych aktorów, muzyków i przedsiębiorców na czele każdej grupy. Teatr stał się opłacalną instytucją – widzowie płacili za bilety! Za zarobione pieniądze wędrowna trupa mogła wynajmować dziedzińce zajazdów.

7 Pierwsze sceny teatralne
Początkowo przedstawienia oglądano na dziedzińcach zajazdów na prowizorycznym podwyższeniu, widzowie zajmowali miejsca na podwórzu lub na galeriach. Publiczność stała. Sceną było podwyższenie otoczone z trzech stron przez widzów i nie odgrodzone od nich barierą. Czwarty bok sceny zamykały drzwi do garderoby. Dekoracji było niewiele, często zastępował je napis głoszący, że akcja dzieje się np. w lesie. Kurtyny nie było.

8 Wygląd sceny Scena. Scena wewnętrzna, tu grano sytuacje we wnętrzach.
Drzwi do garderoby. Kotara. Ganek, balkon – tu grano sceny balkonowe. Widownia.

9 Jak wyglądało przedstawienie?
Początkowo aktorzy grali jedynie w świetle dnia, potem w zadaszonych teatrach – wieczorami przy blasku świec. Ważny był kostium, rekwizyt, który miał stworzyć iluzję rzeczywistości. Najważniejszymi elementami widowiska były gra aktorska i tekst dramatu. Brak dekoracji rekompensowały bogate stroje aktorów. Przedstawienia musiały bawić, wzruszać, budzić grozę, obfitość w niezwykłe sensacyjne wydarzenia.

10 Aktorzy Byli zawodowcami – dbali o wymowę, gesty i ruch.
Teatr elżbietański był teatrem gwiazdorskim – dobrzy aktorzy byli bogaci, otoczeni sławą i szacunkiem. Aktorami mogli być jedynie mężczyźni. Role kobiece grali młodzi, piękni chłopcy.

11 Początki teatru elżbietańskiego
Rozwój tego teatru przypada na 1576 rok - wtedy przedsiębiorca James Burbage wybudował na przedmieściach Londynu pierwszy teatr – „The Theatre”. Zaraz po spłaceniu wysoko procentowych pożyczek Burbage osiągnął spory zysk. Potem powstały kolejne teatry.

12 W 1599 r. powstał nowy teatr, z którym związany był Szekspir - ”The Globe”.
Budynek mógł po-mieścić 2 tys. widzów. W 1613 r. spłonął, a kilka lat później został odbudowany. W 1644 roku został rozebrany, zaś w 1966 roku odbudowano go. Do dziś wystawiane są tam sztuki teatralne. „The Globe”

13 Scenariusze spektakli
Dramaturg był członkiem zespołu, pisząc tekst musiał pamiętać o gustach publiczność – preferowano zabawne komedie, wstrząsające tragedie oraz utwory historyczne. Postacie bohaterów grane przez wybitnych aktorów miały ostrzegać, służyć przykładem, podbudowywać. W okresie rozwoju teatru elżbietańskiego Szekspir miał sporą konkurencję – tworzyło ok. 200 dramatopisarzy! Tekstów raczej nie ogłaszano drukiem, stanowiły one własność zespołu.

14 Twórcy Dzięki królowej Elżbiecie świat usłyszał o licznych angielskich drama-topisarzach, m.in. znany jest William Szekspir, Thomas Kyd, Christopher Marlowe i inni.

15 Fenomen Williama Szekspira
William Szekspir (1564–1616), ang. poeta, dramatopisarz i aktor. Pochodził z miasteczka Stratford-upon-Avon, tam później mieszkał i zmarł. Od 1590 do 1610 przebywał w Londynie, pracując jako aktor i pisarz; od 1594 członek kompanii Sług Lorda Szambelana, dyspo-nującej od 1599 własnym teatrem The Globe, a następnie Blackfriars Theatre.

16 Zbiorowe wydanie pośmiertne dzieł Shakespeare'a ustala kanon 36 sztuk dzieli jego twórczość na kroniki hist. (dramaty z dziejów Anglii), tragedie i komedie. Chronologia utworów jest sporna, zaś rękopisów brak. Swym wszechstronnym talentem wytyczył kierunki rozwoju dramatu nowożytnego, splatał rzeczywistość z fantastyką, tragizm z komizmem, swobodnie przekraczał reguły klas., wprowadzając bogactwo wątków, scen, postaci, tworząc złożone, wyraziste charaktery, w osobowości bohatera widząc podstawowe źródło jego losu. W utworach Shakespeare'a zawarte są ogólnoludzkie prawdy, plastyczność, urok i wdzięk postaci, werwa dram. i poet., metaforyczność stylu, dynamizm i melodyjność wiersza.

17 Zerwanie W. Szekspira z zasadami klasycznego dramatu
1. Zerwanie z antyczną zasadą trzech jedności (czasu, miejsca i akcji) – akcja trwa dłużej niż jedną dobę, dzieje się w kilku miejscach, znajdują się tam przynajmniej dwa wątki. 2. Ograniczenie roli chóru – komentarze odśpiewane przez chór zaczynają czynić poszczególni bohaterowie. 3. Zerwanie z zasadą decorum (stosowności) dramat i komedia mogą być pisane stylem wysokim i niskim.

18 6. Pogłębienie psychologicznych wizerunków bohaterów.
4. Zerwanie z zasadą jedności estetyk – przeplata się sceny tragiczne z komicznymi. 5. Wprowadzono sceny zbiorowe – na scenie może być więcej niż trzech aktorów. 6. Pogłębienie psychologicznych wizerunków bohaterów. 7. Skomplikowana budowa – więcej wątków, może być kilka punktów kulminacyjnych.

19 BIBLIOGRAFIA http://pl.wikipedia.org/wiki/Teatr_el%C5%BCbieta%C5%84ski
William Szekspir: „Romeo i Julia”, Kraków 2004.

20 Autorzy przezentacji dotyczącej tematu: „Teatr elżbietański”
Agnieszka Janik Sandra Cwik Mateusz Morawiec Adrian Gomółka Piotr Obruśnik

21 Commedia dell’arte włoski teatr epoki odrodzenia

22 Commedia dell’arte to komedia ludowa, powstała we Włoszech w połowie XVI wieku, wywodzi się z tradycji antycznego mima, rzymskiej pantomimy i błazeńskich popisów średniowiecznych histrionów. Komedia, w której niezwykle ważną rolę odgrywała plastyka.

23 Antoine Watteau „Włoscy komedianci”

24 Improwizacja Komedia dell’arte opierała się w dużej mierze na zasadzie improwizacji. Aktorzy, wybierali sobie za kanwę szkicowy scenariusz, swobodnie impro-wizując, wymyślając teksty stosowne do sytuacji, tworząc zabawne gagi, zwane wówczas lazze, popisywali się też sztuczkami zręcznościowymi.

25 Cel przedstawienia Cel stanowiła zabawa estetyczna, nieraz i moralna.
Udział w niej miała nie tylko widownia. Zapewne i twórcy widowiska cieszyli się własną znakomitą grą i ”bawili ucząc” razem z publicznością.

26 Commedia dell`arte - teatr wędrowny
Twórcą teatru stał się człowiek świecki, nawet zawodowy przedsiębiorca. Commedia była teatrem wędrownym, ponieważ przyjemność płynąca z niespodzianki, z zaskoczenia, z ciągłej improwizacji kilku znanych postaci nie mogła utrzymać się długo na jednym miejscu, gdyż nie mógł związać na stałe uwagi publiczności. Aktorzy mogli zapłacić za salę, w szczęś-liwym wypadku w pałacu. Jeżeli jednak sali nie znaleźli, budowali estradę wysoką na metr z desek na małym placu albo u brzegu ulicy.

27

28 Typy sceny Jednym z typów sceny commedia dell’arte była estrada pod gołym niebem z zawieszonym z tyłu nieozdobnym płótnem. Najczęściej miejscem przedstawienia był typowy teatr okresu odrodzenia z konwencjonalną dekoracją uliczną. Dekoracje przedstawiały zazwyczaj niewielki miejski plac, najlepiej u zbiegu ulic, jednej prostopadłej, drugiej równoległej rampy.

29 Maszyneria była mało potrzebna i trudna do przewożenia
Maszyneria była mało potrzebna i trudna do przewożenia. Konieczne było nagłe znikanie i pojawianie się bohaterów w miejscach odległych, ale tego mogła dokonać zręczność aktorów, z użyciem efektów świetlnych. Oświetlenie miało pokazywać aktora i potrzebne w czasie gry rekwizyty, w scenach pod gołym niebem przeważnie było naturalne. Wieczorem i w nocy najlepiej rozwiązywała sytuację latarka w rękach komedianta czy lampki w oknach domów.

30 Rekwizyty teatru ograniczono do osoby aktora
Rekwizyty teatru ograniczono do osoby aktora. To znaczy do tego, co miał przy sobie. Przedstawienia zaczynały się przy dziennym świetle, ale mogły kończyć się nawet późnym wieczorem. Przedstawienie odbywało się na oczach publiczności przez cały czas bez kurtyny, przy stałych, skąpych, umownych dekoracjach, na tle akcji mało skomplikowanej, też ubogiej.

31 Aktorzy Aktorów było niewielu – ilość ich określała zasadniczo liczba klasycznych typów, koniecznych w tej komedii. Dobry artysta musiał umieć dobrze wyrazić swój nastrój, swoje myśli i uczucia nie tylko bez słów, ale nawet bez pokazywania twarzy. Głos aktora był zasadniczo konwencjonalny, a więc dostosowany do postaci, uzgodniony z rolą, a następnie sytuacją.

32 Charakteryzacja aktora stanowiła część jego kostiumu: maska, przesadny nos, broda ostra i długa, odpowiednio ustawione oczy. Charakteryzuję ustalono raz na zawsze na całe przedstawienie, a nawet raz na zawsze na wszystkie przedstawienia. Nie wszystkie postacie miały maskę, osłabiłoby to jej wartość. Kontrast osób zamaskowanych i stwarzanych własnymi wprowadził drugi stopień teatru w teatrze. W żadnym innym teatrze przebranie aktorów nie było tak ogólnie symboliczne jak w commedia dell`arte.

33 Kolumbina i Arlekin

34 Typy postaci w comedii dell arte (istniały praktycznie w każdym przedstawieniu i miały podobne cechy) Arlekin Poliszynel Brighella Kolumbina Scapino Pantalone Dottore

35 Publiczność Publiczność najczęściej stała. To wszystko przemawiało przeciwko antraktowi. Jeżeli był on potrzebny ze względów technicznych, (zmiana maski przez aktorów wobec objęcia nowej roli), to widzów zabawiali inni artyści wstawkami mało różniącymi się od głównego przedstawienia. Tekst tworzyła najczęściej sama grupa aktorów. W klasycznym wypadku commedia początkiem tekstu bywał uzgodniony wspólnie temat, a może nawet tylko przedmiot; cała reszta teatru wypływała z charakteru osób w przedstawieniu w ich spotkaniach na scenie i z szczęśliwej wspólnej improwizacji aktorów.

36 Arlekin Postać błazna w czarnej masce.
Ubrany w kostium zszyty z kolorowych trójkątów albo rombów. Jedna z głównych ról w commedii dell`arte.

37 Kolombina Usługuje młodym damom. Nosi ona wiele różnych kostiumów, poczynając od zwykłego stroju pokojówki aż do fantastycznego, białego kostiumu, jaki zachował się w pantomimie. Jest zuchwała, dowcipna i kocha lub jest kochana przez Arlekina.

38 Brighella Jest przyjacielem Arlekina i o ile ten drugi posiada w swej fantas-tycznej charakteryzacji coś ludzkiego, o tyle Brighella jest całkowicie tego pozbawiony.

39 Poliszynel To postać gbura. Jego charakterys-tycznymi cechami były garb komiczne zacho-wanie i głos.

40 Scapino Jest na ogół służącym, zwykle mądrzejszy od pana (na rysunkach wyraźnie typ zbójecki). Odziany w początku XVII wieku w luźne suknie, lecz później ubrany jak lokaj w zielone i białe galony.

41 Dottore Nazywany także Balanzone.
Starzec, jest towarzyszem Pantalone, pojawia się w rozmaitych zabawnych sytuacjach jako filozof, uczony albo lekarz. Służy za cel pośmiewiska, wyśmiewany przez żonę lub kochankę, oszukiwany przez łajdackiego sługę. Jego kostium jest czarny: profesorskie odzienie i kapelusz. Wizerunek ten uzupełnia czarna maska z czerwonymi policzkami i krótka bródka.

42

43 Pantalone Z zawodu kupiec wenecki, jest starcem obawiającym się wszelkiego zagrożenia, skłonnym wtrącać się do polityki. Rogacz, oszukiwany ojciec, zawsze stanowi źródło śmiechu podszytego okrucieństwem. Pierwotnie nosił płaszcz czerwony, który jednak z czasem zmieniono na czarny. Poza tym nosił tureckie pantofle i czerwoną czapkę.

44 Bibliografia A. Nicoll: „Dzieje teatru”, Warszawa 1977.
A. Banach: „Wybór maski”, Kraków 1984.

45 Autorzy przezentacji dotyczącej tematu: „Commedia dell`arte”
Karina Dziedzioch Franek Koczy Danuta Paskuda Dominika Warmulla Michał Zajonc

46 Jeżeli chcesz powrócić
do poszczególnych części prezentacji, „kliknij” na odpowiedni przycisk. Początek prezentacji Teatr elżbietański Commedia dell`arte KONIEC