Literatura i jej klasyfikacje

Prezentacja na temat: "Literatura i jej klasyfikacje"— Zapis prezentacji:

1 Literatura i jej klasyfikacje

2 Drobne Ogłoszenia (fragm.)
Ktokolwiek wie, gdzie się podziewa Współczucie (wyobraźnia serca) - niech daje znać! Niech daje znać! Na cały głos niech o tym śpiewa I tańczy jakby stracił rozum Weseląc się pod wątłą brzozą, Której wciąż zbiera się na płacz. Uczę milczenia We wszystkich językach Metoda wpatrywania się W gwieździste niebo, W żuchwy sinantropusa, W skok pasikonika, W paznokcie noworodek, W plankton, W płatek śniegu. Przywracam do miłości. Uwaga! Uwaga! Na zeszłorocznej trawie W słońcu aż po gardła Leżycie, a wiatr tańczy (zeszłoroczny ten wodzirej waszych włosów). Oferty pod: sen . Wszystko na tip top , Szpilki , makijaż , Wszystko na tip , top , i dzień jest nasz . Ale nie mój . Każdy dzień jest twój kiedy always masz . zobacz sama wszystko wchłania stylowa ochrona zapewniona sprawdźmy to super o jesteś teraz piękna bo .. tip top , tip top jesteś pewna siebie każdego dnia .

3 Wyznaczniki literatury
Funkcja estetyczna Fikcyjność Obrazowość Specjalne ukształtowanie języka

4 Klasyfikacja utworów literackich
1.KTO MÓWI W UTWORZE? liryka Podmiot mówi we własnej osobie PODMIOT LIRYCZNY epika Autor posługuje się pośrednictwem wprowadzonej osoby NARRATOR dramat Postaci działają bezpośrednio OSOBY DRAMATU Platon p.n.e.

5 RODZAJE LITERACKIE Kryteria klasyfikacyjne EPIKA LIRYKA DRAMAT
Sposób przedstawienia świata Opowiadanie Opis Opis przeżyć i uczuć Działanie postaci Konstrukcja wypowiedzi Narracja (monolog) z możliwym dialogiem Monolog (rzadko dialog) liryczny Dialog Polilog Funkcje wypowiedzi Przedstawienie świata Wyrażanie przeżyć i uczuć Przedstawianie zdarzeń Subiektywność obiektywność Obiektywizacja przedstawienia podmiotu osób dramatu Zdarzeniowość Akcja Brak akcji Czas przedstawienia Przeszłość (to, co już się zdarzyło) Teraźniejszość (żywe w świadomości mówiącego) Przeszłość

6 SYNKRETYZM RODZAJOWY polega na połączeniu elementów liryki (pisanie wierszem), epiki (fabuła, narracja, świat przedstawiony) oraz dramatu (bohaterowie w działaniu i sytuacji)

7 Klasyfikacja utworów literackich
2. JAKI TO GATUNEK LITERACKI? tragedia komedia epopeja Szczegółowe cechy utworów literackich pozwalające grupować je w zbiory podobnych tekstów. Arystoteles p.n.e.

8 GATUNKI LITERACKIE NOWELA ELEGIA TRAGEDIA POWIEŚĆ PIEŚŃ
EPIKA LIRYKA DRAMAT NOWELA ELEGIA TRAGEDIA POWIEŚĆ PIEŚŃ DRAMAT WŁAŚCIWY OPOWIADANIE FRASZKA KOMEDIA EPOPEJA PSALM OPERA SZKIC POWIEŚCIOWY SONET TREN

9 SYNKRETYZM GATUNKOWY połączenie kilku gatunków literackich w jednym utworze np. hymnu, ballady, pieśni i powieści (np. w jednym utworze może być zawarta ballada, w formie wypowiedzi jednego z bohaterów).

10 Klasyfikacja utworów literackich
3. W JAKIM CELU POWSTAŁ UTWÓR? LITERATURA Zachwycać czytelnika/słuchacza RETORYKA Pouczać / przekonywać czytelnika/słuchacza Nicolas Boileau ( ) Podział stosowany od końca XVIII w.

11 LITERATURA A RETORYKA KRYTERIA KLASYFIKACYJNE LITERATURA RETORYKA
Dominująca funkcja wypowiedzi Estetyczna Perswazyjna Dominujący cel wypowiedzi Zachwycać Przekonać Pouczyć Podmiot mówiący Narrator, podmiot liryczny, osoby dramatu Mówca Przykładowe gatunki Epos, pieśń, hymn, tragedia Satyra, traktat, kazanie

12 RETORYKA Retorykę możemy traktować jak czwarty rodzaj literacki, wypowiadany w monologu, którego podmiot nie jest ani narratorem, ani podmiotem lirycznym. Nazywamy go MÓWCĄ.

13 Klasyfikacja utworów literackich
4. FORMA ZAPISU POEZJA Tekst pisany wierszem (podzielony na wersy) PROZA Tekst pisany w sposób ciągły Zwykle prozę kojarzymy z epiką a lirykę z wierszem. Wiersz jest to jednak tylko technika zapisu – największe dzieła starożytnej epiki pisane były wierszem. Homer (VIII p.n.e.) Od Starożytności ….

14 TYPY WIERSZA Relacja wers-składnia Wiersz składniowy
Wiersz askładniowy Występowanie miary wierszowej Wiersz metryczny Wiersz wolny Występowanie rymów Wiersz rymowy Wiersz biały Podział na strofy Wiersz stroficzny Wiersz stychiczny

15 TEKST 1 Homer Odyseja. Odyseusz i syreny (Pieśń XII, fragmenty)
[1] Na koniec w te słowa odezwała się czcigodna Kirke: - Tak więc odbyło się to wszystko. Teraz posłuchaj, co ci powiem, i niech sam bóg za ciebie spamięta. Najpierw spotkasz Syreny, które czarują wszystkich, co do nich przychodzą. Kto nieświadom zbliży się i posłucha głosu Syren, temu już nie wrócić do domu i nie zobaczyć żony i dziatek, idących naprzeciw z radością, bo go Syreny uwiodą swą dzwonną pieśnią. Siedzą na łące, a na wybrzeżu pełno jest kości tych, co słuchali ich głosu, pełno butwiejących skór. Trzeba ci je minąć.[…] [2] A właśnie nasz dzielny statek, gnany wiatrem, szybko zbliżał się do wyspy Syren. Nagle wiatr ustał, wygładziła się cisza bez powiewu, jakieś bóstwo uśpiło fale. Towarzysze skoczyli zwijać żagle i składać je na dnie okrętu, po czym wrócili do wioseł i bili piany białe gładzoną sośniną . [3] A ja wielki krąg wosku pociąłem spiżem na drobne kawałki i zgniotłem w krzepkiej dłoni. Wosk szybko zmiękł pod nakazem jej siły i od blasku Heliosa, władcy, syna Hyperiona. Wszystkim po kolei towarzyszom zalepiłem uszy. Oni zaś związali mi ręce i nogi i przymocowali do masztu, sami zaś siedząc przy wiosłach bili siwe morze. Jechaliśmy żwawo i posunęliśmy się, ile głos doniesie. Już nie uszedł Syrenom nasz chyży okręt, który coraz się zbliżał, i wtedy podniosły dzwonny śpiew: [4] - Chodź do nas, sławiony Odyssie, wielka chwało Achajów , zatrzymaj statek, byś mógł słuchać naszego głosu. Nikt bowiem tu nie przepłynie na czarnym okręcie, póki z naszych ust nie posłyszy słodkiej pieśni. A kto się nią nacieszy, odjeżdża mądrzejszy, bo wszystko wiemy - i co z woli bogów wycierpieli Argiwi na równinie trojańskiej, i co się dzieje na całej ziemi żywiącej rzesze. [5] Tak mówiły śląc przecudny śpiew, a moje serce pragnęło słuchać. Ruchem brwi nakazywałem towarzyszom, by mnie odwiązali, lecz oni, pochyleni całym ciałem, wiosłowali. Wstał tylko Perimides i Euryloch i w gęstsze pęta jeszcze mnie mocniej ujęli. A kiedy okręt przepłynął i już nie było słychać śpiewu Syren ani głosu, moi wierni towarzysze wydobyli wosk, którym zalepiłem im uszy, a mnie uwolnili z więzów. (tłum. Jan Parandowski)

16 TEKST 2 Safona [Wierz mi, że chciałabym umrzeć…] (fragmenty)
"wierz mi chciałabym umrzeć", Mówiła żaląc się przy pożegnaniu, a potem jeszcze te słowa: "Zły los nam przypadł w udziale, że ciebie, Safo, rzucam wbrew mej woli". Odpowiedziałam jej na to: "Odejdź szczęśliwa i zdrowa, pamiętaj wszystkie dni spędzone z nami! Lecz gdybyś miała zapomnieć, sama ci jeszcze opowiem, ile chwil pięknych przeżyłyśmy razem”. (tłum. Janina Brzostowska)