Spory pracy oraz ich rozpatrywanie

Prezentacja na temat: "Spory pracy oraz ich rozpatrywanie"— Zapis prezentacji:

1 Spory pracy oraz ich rozpatrywanie
mgr Sabina Pochopień

2 Pojęcie sporu Spór powstaje wtedy, gdy jedna strona stosunku pracy występuje wobec drugiej z zarzutem naruszenia zobowiązania i żąda od niej zachowania zgodnego z treścią zobowiązania, a druga strona zaprzecza twierdzeniu strony przeciwnej w całości lub części. W płaszczyźnie procesowej spór ze stosunku pracy przekształca się w spór o roszczenie ze stosunku pracy w chwili zgłoszenia przez pracownika lub pracodawcę do organu ochrony prawnej, np. sądu zindywidualizowanego odpowiednią podstawą faktyczną żądania podjęcia działań mających na celu ochronę rzeczywiście lub tylko rzekomo naruszonych uprawnień i skorelowanych z nimi obowiązków wynikających ze stosunku pracy.

3 Pojęcie sporu Spór pracowniczy w ujęciu materialnym:
w aspekcie podmiotowym dotyczy pracodawcy i pracownika w aspekcie przedmiotowym odnosi się do niewykonania lub nienależytego wykonania przez jedną ze stron stosunku pracy wobec drugiej, obowiązków ciążących z mocy tego stosunku lub przepisów prawa pracy

4 Rozpatrywanie sporów Pojęcie rozpatrywania sporów obejmuje:
Rozstrzyganie sporów (np. art. 262 §1 k.p.), które oznacza unormowaną ustawowo formę postępowania kończącego się wydaniem orzeczenia merytorycznego zawierającego ,,stanowcze” rozstrzygnięcie stosunku spornego najczęściej w drodze wyroku sądowego. Świadczenie orzeczone wyrokiem przysługujące wierzycielowi od dłużnika podlega przymusowej egzekucji. Załatwianie sporów (art. 244 §1 k.p.), oznaczające unormowaną prawnie formę postępowania pozasądowego lub przedsądowego zmierzającego do likwidacji sporów w drodze procedury polubownej lub reklamacyjnej.

5 Tryby rozpatrywania sporów pracowniczych
Tryby rozpatrywania sporów pracowniczych obejmują: Tryb pojednawczy, Tryb sądowy, Tryb wewnątrzzakładowo- sądowy, Tryb administracyjno-sądowy (przed sądem administracyjnym lub sądem pracy)

6 Tryb pojednawczy W celu polubownego załatwiania sporów o roszczenia pracowników ze stosunku pracy mogą być powoływane komisje pojednawcze. Komisję pojednawczą powołują wspólnie pracodawca i zakładowa organizacja związkowa, a jeżeli u danego pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa - pracodawca, po uzyskaniu pozytywnej opinii pracowników. W tożsamym trybie ustala się: 1) zasady i tryb powoływania komisji; 2) czas trwania kadencji; 3) liczbę członków komisji.

7 Tryb pojednawczy Członkiem komisji pojednawczej nie może być:
1) osoba zarządzająca, w imieniu pracodawcy, zakładem pracy; 2) główny księgowy; 3) radca prawny; osoba prowadząca sprawy osobowe, zatrudnienia i płac Komisja pojednawcza wybiera ze swego grona przewodniczącego komisji oraz jego zastępców i ustala regulamin postępowania pojednawczego.

8 Zasady postępowania przed komisją pojednawczą
Postępowanie pojednawcze charakteryzują następujące zasady: wnioskowość, fakultatywność, polubowność, szybkość

9 Zasady postępowania przed komisją pojednawczą
Zgodnie z zasadą wnioskowości komisja pojednawcza wszczyna postępowanie wyłącznie na wniosek pracownika. Zasada fakultatywności wyraża się w tym że przed skierowaniem sprawy na drogę sądową pracownik może żądać wszczęcia postępowania przed komisją pojednawczą.

10 Zasady postępowania przed komisją pojednawczą
Zasada polubowności nakłada na komisje obowiązek nakłaniania stron do osiągnięcia porozumienia, uzgodnienia sprzeczności, osiągnięcia kompromisu. Zasada szybkości przejawia się w ustanowieniu krótkich terminów procesowych do załatwienia sprawy: komisja pojednawcza powinna dążyć, aby załatwienie sprawy w drodze ugody nastąpiło w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku w sprawach dotyczących rozwiązania, wygaśnięcia lub nawiązania stosunku pracy, o których mowa w art. 264, wniosek do komisji pojednawczej wnosi się przed upływem 21 dni. W sprawach, o których mowa w myślniku poprzednim, postępowanie pojednawcze kończy się z mocy prawa z upływem 14 dni od dnia złożenia wniosku przez pracownika, a w innych sprawach - z upływem 30 dni od dnia złożenia wniosku.

11 Zakończenie postępowania pojednawczego
Postępowanie pojednawcze kończy się zawarciem ugody lub nie doprowadza do jej zawarcia Ugodę zawartą przed komisją pojednawczą wpisuje się do protokołu posiedzenia zespołu. Protokół podpisują strony i członkowie zespołu. Niedopuszczalne jest zawarcie ugody, która byłaby sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego.

12 Wykonanie ugody w trybie kpc
W razie niewykonania ugody przez pracodawcę podlega ona wykonaniu w trybie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, po nadaniu jej przez sąd pracy klauzuli wykonalności. Sąd pracy odmówi nadania klauzuli wykonalności, jeżeli ze złożonych akt komisji wynika, że ugoda jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego. Nie wyklucza to możliwości dochodzenia ustalenia niezgodności ugody z prawem lub zasadami współżycia społecznego na zasadach ogólnych.

13 Żądanie uznania ugody za bezskuteczną
Pracownik może wystąpić do sądu pracy w terminie 30 dni od dnia zawarcia ugody z żądaniem uznania jej za bezskuteczną, jeżeli uważa, że ugoda narusza jego słuszny interes. Jednakże w sprawach, o których mowa w art. 251 § 2, z żądaniem takim pracownik może wystąpić tylko przed upływem 14 dni od dnia zawarcia ugody.

14 Postępowanie sądowe Spory o roszczenia ze stosunku pracy rozstrzygają sądy powszechne, zwane ,,sądami pracy” Odrębne miejsce w systemie sądownictwa zajmuje Sąd Najwyższy. Izbą właściwą ze względu na sprawy z zakresu prawa pracy jest Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.

15 Właściwość sądów pracy
Właściwość oznacza zakresu uprawnień danego sądu do rozpoznawania i rozstrzygania spraw oraz dokonywania czynności w postępowaniu sądowym. Wyróżniamy następujące rodzaje właściwości: funkcjonalną, rzeczową, miejscową

16 Właściwość funkcjonalna
Właściwość funkcjonalna określa podział funkcji oraz poszczególnych czynności procesowych między sądami różnego szczebla lub sądami równorzędnymi przy rozstrzyganiu tej samej sprawy, wskazując w szczególności, który sąd jest właściwy do przeprowadzenia postepowania w sprawie w pierwszej instancji, a który w drugiej i czy jego orzeczenie jest prawomocne. Zasadą jest, że sprawy z zakresu prawa pracy należące do sądów powszechnych rozpoznają sądy rejonowe w granicach swojej właściwości rzeczowej i miejscowej z wyjątkiem spraw przekazanych do właściwości sądów okręgowych. Sądy okręgowe rozpoznają w pierwszej instancji sprawy z zakresu prawa pracy w granicach swojej właściwości rzeczowej i miejscowej , a w drugiej instancji środki odwoławcze od orzeczeń sądów rejonowych.

17 Właściwość rzeczowa Właściwością rzeczową sądu pracy objęte są ,,sprawy z zakresu prawa pracy”.

18 Sprawy z zakresu prawa pracy
Art. 476 § 1. Przez sprawy z zakresu prawa pracy rozumie się sprawy: 1) o roszczenia ze stosunku pracy lub z nim związane; 11) o ustalenie istnienia stosunku pracy, jeżeli łączący strony stosunek prawny, wbrew zawartej między nimi umowie, ma cechy stosunku pracy; 2) o roszczenia z innych stosunków prawnych, do których z mocy odrębnych przepisów stosuje się przepisy prawa pracy; 3) o odszkodowania dochodzone od zakładu pracy na podstawie przepisów o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

19 Sprawy z zakresu prawa pracy
Pojęcie ,,sprawa o roszczenie ze stosunku pracy” obejmuje wszystkie sprawy, w których materialnoprawną przesłanką roszczenia jest stosunek pracy powstały na jakiejkolwiek podstawie. Sprawa o roszczenia związane ze stosunkiem pracy obejmuje sprawy wynikające ze stosunków powstałych i istniejących ze względu na stosunek pracy i funkcjonalnie z nim powiązanych (np. sprawy o odszkodowania pracowników za uszczerbek na zdrowiu wskutek spowodowanej warunkami pracy choroby, niebędącej chorobą zawodową, czy też jednorazowego odszkodowania pieniężnego należnego członkom rodziny pracownika w razie jego śmierci w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej)

20 Sprawy z zakresu prawa pracy
Żądanie ustalenia istnienia stosunku pracy jest formułowane, jeżeli w łączącym strony formalnie innym stosunku występują cechy charakterystyczne dla stosunku pracy takie jak np. osobiste wykonywanie pracy czy też podporządkowanie organizacyjne i służbowe. Sytuacja opisana w punkcie drugim dotyczy osób pozostających w stosunkach, do których przepisy szczególne nakazują stosować prawo pracy np. w zakresie niektórych roszczeń osób wykonujących pracę nakładczą czy funkcjonariuszy służb mundurowych.

21 Sprawy z zakresu prawa pracy
Sytuacja opisana w punkcie trzecim dotyczy roszczeń odszkodowawczych dochodzonych od pracodawcy z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (pracodawca jest obowiązany do wypłaty pracownikowi odszkodowania z tytułu uszkodzenia w związku z wypadkiem przy pracy przedmiotów osobistego użytku oraz przedmiotów niezbędnych do wykonywania pracy).

22 Sprawy z zakresu prawa pracy
W zależności od zawartej w żądaniu powództwa treści wniosku można wyróżnić powództwa: o świadczenie, o ustalenie prawa lub stosunku prawnego, o ukształtowanie prawa lub stosunku prawnego

23 Właściwość rzeczowa Właściwość rzeczowa została wyodrębniona przede wszystkim ze względu na wartość przedmiotu sporu. Do właściwości sądu rejonowego należą więc wszystkie sprawy z zakresu prawa pracy, z wyjątkiem tych, dla których ze względu na wartość przedmiotu sporu zastrzeżono właściwość sądu okręgowego. Do właściwości sądów rejonowych, bez względu na wartość przedmiotu sporu, należą sprawy z zakresu prawa pracy o ustalenie istnienia stosunku pracy, o uznanie bezskuteczności wypowiedzenia stosunku pracy, o przywrócenie do pracy i przywrócenie poprzednich warunków pracy lub płacy oraz łącznie z nimi dochodzone roszczenia i o odszkodowanie w przypadku nieuzasadnionego lub naruszającego przepisy wypowiedzenia oraz rozwiązania stosunku pracy, a także sprawy dotyczące kar porządkowych i świadectwa pracy oraz roszczenia z tym związane.

24 Właściwość miejscowa Powództwo w sprawach z zakresu prawa pracy może być wytoczone bądź przed sąd właściwości ogólnej pozwanego, bądź przed sąd, w którego okręgu praca jest, była lub miała być wykonywana, bądź też przed sąd, w którego okręgu znajduje się zakład pracy.

25 Zdolność sądowa W sprawach z zakresu prawa pracy przysługuje ona:
pracownikom, członkom rolniczej spółdzielni produkcyjnej, osobom świadczącym pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą, członkom rodzin i spadkobiercom powyższych podmiotów, innym osobom, którym na mocy odrębnych przepisów przysługuje roszczenie z zakresu prawa pracy,

26 Zdolność sądowa osobom dochodzącym od zakładu pracy odszkodowania lub ustalenia uprawnień do świadczeń na podstawie przepisów o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, pracodawcom, choćby nie posiadali osobowości prawnej, organizacjom społecznym, szczególnie związkom zawodowym inspektorom pracy (ustalenie istnienia stosunku pracy)

27 Szczególne zasady postępowania sądowego w sprawach z zakresu prawa pracy
Względna bezpłatność postępowania – nie mają obowiązku uiszczania kosztów sądowych pracownicy wnoszący powództwo lub strony wnoszące odwołania do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem art. 35 i 36 KSCU. W sprawach z zakresu prawa pracy, z powództwa pracownika, w których wartość przedmiotu sporu wynosi poniżej zł powód nie wnosi żadnych opłat w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji. Od apelacji, zażalenia, skargi kasacyjnej, skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia w sprawach o wartości przedmiotu sporu do zł pobiera się zarówno od pracodawcy jak i pracownika opłatę podstawową w kwocie 30 zł. W sprawach, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa tę wartość obciąża się pracownika i pracodawcę opłatą stosunkową.

28 Szczególne zasady postępowania sądowego w sprawach z zakresu prawa pracy
Szczególnej reprezentacji procesowej – pełnomocnikiem pracownika oprócz osób wskazanych w art. 87 k.p.c. może być także przedstawiciel związku zawodowego lub inspektor pracy albo pracownik zakładu pracy, w którym Mocodawca był zatrudniony. Szybkości postępowania przejawiającej się w: obowiązku wstępnego zbadania sprawy niezwłocznie po jej wpłynięciu, wyznaczeniu terminu rozprawy w taki sposób, by od daty zakończenia czynności wyjaśniających do rozprawy nie upłynęło więcej niż dwa tygodnie ułatwienia w zakresie wyzwania na rozprawę uczestników postępowania

29 Szczególne zasady postępowania sądowego w sprawach z zakresu prawa pracy
Zasada szczególnej ochrony interesów pracownika przejawiająca się w następujących rozwiązaniach proceduralnych: odrzucenie pozwu nie może nastąpić z powodu niedopuszczalności drogi sądowej, gdy do rozpoznania sprawy właściwy jest inny organ. W tym wypadku sąd przekaże mu sprawę, pracownik działający bez adwokata może zgłosić w sądzie właściwym ustnie do protokołu treść środków odwoławczych i innych pism procesowych, sąd uzna zawarcie ugody, cofnięcie pozwu, sprzeciwu lub środka odwoławczego oraz zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia za niedopuszczalne także wówczas, gdyby czynność ta naruszała słuszny interes pracownika lub ubezpieczonego  jeżeli pracownik dokonał wyboru jednego z przysługujących mu alternatywnie roszczeń, a zgłoszone roszczenie okaże się nieuzasadnione, sąd może z urzędu uwzględnić inne roszczenie alternatywne.

30 Szczególne zasady postępowania sądowego w sprawach z zakresu prawa pracy
Zasada względnego formalizmu – nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu ze świadków i przesłuchania stron, w postępowaniu z zakresu prawa pracy występuje ponadto uproszczony sposób wzywania uczestników postępowania oraz dokonywania czynności procesowych z pominięciem formy pisemnej, Zasada ugodowości – w toku postępowania wyjaśniającego sąd powinien skłaniać strony do pojednania i zawarcia ugody

31 Szczególne zasady postępowania sądowego w sprawach z zakresu prawa pracy
Zasada natychmiastowej wykonalności wyroku: zasądzając należność pracownika w sprawach z zakresu prawa pracy, sąd z urzędu nada wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności w części nieprzekraczającej pełnego jednomiesięcznego wynagrodzenia pracownika. Uznając wypowiedzenie umowy o pracę za bezskuteczne, sąd na wniosek pracownika może w wyroku nałożyć na zakład pracy obowiązek dalszego zatrudnienia pracownika do czasu prawomocnego rozpoznania sprawy.

32 Postępowanie wewnątrzzakładowo-sądowe
Istota tego postępowania polega na tym, ze likwidacja sporu odbywać się może na dwóch etapach: zakładowym i sądowym. Uruchomienie procedury sądowej jest dopuszczalne tylko pod warunkiem, że mimo wszczęcia i wyczerpania zakładowego tryby sporu nie udało się rozwiązać. W kodeksie pracy tryb ten dotyczy postępowania w sprawie prostowania świadectwa pracy oraz sprzeciwu pracownika od ukarania karą porządkową. W stosunkach służbowych dotyczy przykładowo postępowania w sprawie oceny okresowej wykonywania przez członka korpusu służby cywilnej obowiązków wynikających z zajmowanego stanowiska. Gdy urzędnik nie zgadza się z oceną może w terminie 7 dni od jej doręczenia wnieść sprzeciw do dyrektora generalnego urzędu i dopiero w razie nieuwzględnienia sprzeciwu może w terminie 14 dni odwołać się do sądu pracy.

33 Postępowanie administracyjno-sądowe (przed sądem administracyjnym)
W sprawach z zakresu prawa pracy sąd administracyjny jest właściwy w przypadku wyraźnego przekazania mu tej właściwości w drodze ustawowej. Tryb administracyjno-sądowy oznacza, że rozpoznanie sprawy odbywa się na dwóch etapach: administracyjnym i sądowym. Etap administracyjny przebiega według reguł ustalonych w ogólnym postępowaniu administracyjnym lub postępowaniach szczególnych. Skargę do sądu administracyjnego można wnieść po wyczerpaniu środków odwoławczych, jeżeli służyły one przed organem właściwym w sprawie. Przykład: skarga od Decyzji Głównego Inspektora Pracy w przedmiocie zawieszenia pracownika w pełnieniu obowiązków służbowych

34 Postępowanie administracyjno-sądowe (przed sądem administracyjnym)
Sąd administracyjny będzie również właściwy w sprawach mianowania na stanowisko lub powołania do pełnienia funkcji, jeżeli obowiązek mianowania lub powołania wynika z przepisów prawa.

35 Postepowanie administracyjno-sądowe (przed sądem pracy)
Dotyczy niektórych spraw pracowników mianowanych na podstawie ustawy z dnia 21 listopada 2008 roku o służbie cywilnej. Ustawa stanowi, że w sprawach dotyczący przeniesienia urzędnika do innego urzędu urzędnikowi przysługuje odwołanie do Prezesa Rady Ministrów w ciągu 14 dni od doręczenia decyzji. Wniesienie odwołania nie wstrzymuje wykonania decyzji. Pierwsza faza postępowania została ukształtowana jako postępowanie administracyjne (świadczy o tym zarówno służbowy tryb weryfikacji rozstrzygnięcia zapadłego w sprawie jak i użyta nomenklatura) W literaturze prawa pracy przeważa jednak pogląd, że spory związane ze stosowaniem tej instytucji należą do właściwości sądów pracy, ze względu na fakt, że ustawa nie przewiduje wprost kognicji sądu administracyjnego.