Plan zajęć 1. Normy i przepisy prawa cywilnego, obowiązywanie norm w czasie i przestrzeni – 24 lutego 2018 r., 18:45 2. Prawa podmiotowe – 7 kwietnia 2018.

Prezentacja na temat: "Plan zajęć 1. Normy i przepisy prawa cywilnego, obowiązywanie norm w czasie i przestrzeni – 24 lutego 2018 r., 18:45 2. Prawa podmiotowe – 7 kwietnia 2018."— Zapis prezentacji:

1 Plan zajęć 1. Normy i przepisy prawa cywilnego, obowiązywanie norm w czasie i przestrzeni – 24 lutego 2018 r., 18:45 2. Prawa podmiotowe – 7 kwietnia 2018 r., 13:15 – zastępstwo 3. Podmioty prawa cywilnego i ich występowanie w obrocie - osoby fizyczne, osoby prawne, ułomne osoby prawne, konsumenci, przedsiębiorcy, dobra osobiste i ich ochrona – 29 kwietnia 2018 r., 18:45 4. Przedmioty stosunków cywilnoprawnych – 27 maja 2018 r., 17:00 5. Część praktyczna: stosowanie prawa cywilnego; kazusy i zadania z prawa cywilnego – 27 maja 2018 r., 18:45 6. Kolokwium – 3 czerwca 2018 r., 18:45

2 Podmioty prawa cywilnego Zdolność prawna Zdolność do czynności prawnej
Podmioty prawa cywilnego i ich występowanie w obrocie - osoby fizyczne, osoby prawne, ułomne osoby prawne, konsumenci, przedsiębiorcy, dobra osobiste i ich ochrona Podmioty prawa cywilnego Zdolność prawna Zdolność do czynności prawnej Dobra osobiste

3 Stosunek cywilnoprawny
Podmiot Przedmiot – zachowanie się podmiotu i przedmiot tego zachowania Treść – uprawnienia i obowiązki

4 Podmioty Art. 1 KC Kodeks niniejszy reguluje stosunki cywilnoprawne między osobami fizycznymi i osobami prawnymi. Art. 33' KC § 1. Do jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, stosuje się odpowiednio przepisy o osobach prawnych. § 2. Jeżeli przepis odrębny nie stanowi inaczej, za zobowiązania jednostki, o której mowa w § 1, odpowiedzialność subsydiarną ponoszą jej członkowie; odpowiedzialność ta powstaje z chwilą, gdy jednostka organizacyjna stała się niewypłacalna.

5 Schopenhauer – krytykował europejskie państwa, że ich systemy prawne różnicują pozycję ludzi i zwierząt. Nie rozumiał, dlaczego dzieli nas tak ogromna otchłań. Wierzył w zasadę nieograniczonego współczucia wobec innych zwierząt. Podmiotowość zwierząt wyprowadził z ich egoizmu. Zaiste, chciałoby się powiedzieć, że ludzie są diabłami na ziemi, a zwierzęta dręczonymi przez nich duszami. A zwierzęta?

6 Zwierzęta w prawie polskim
Art. 1 ust. 1 u.o.z. – Zwierzę, jako istota żyjąca, zdolna do odczuwania cierpienia, nie jest rzeczą. Art. 2 st. 1 u.o.z. - Ustawa reguluje postępowanie ze zwierzętami kręgowymi(...) Wobec powyższego należy stwierdzić, że u.o.z. obejmuje swą regulacją „takie zwierzęta, które są na tyle rozwinięte i fizjologicznie złożone, że człowiek może im świadomie zadawać cierpienie, poprzez znęcanie się nad nimi, a one same będą to cierpienie odczuwać, reagując w taki sposób, że rozsądny i wrażliwy obserwator posiadający podstawową wiedzę biologiczną zdaje sobie sprawę z odczuwania przez zwierzę tego cierpienia” - Łukasz Smaga, Ochrona humanitarna zwierząt, s. 18 Gdzie w polskiej konstytucji znajduje się zasada poszanowania praw zwierząt? 18+, 428-, 27=

7 Zwierzęta a rzeczy Art. 1 ust. 2 u.o.z. – W sprawach nieuregulowanych w ustawie do zwierząt stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące rzeczy. Prawo własności ≠ prawo własności zwierzęcia Propozycja wypożyczenia od przyrody

8 Kazus 20-letni Piotr M. jest upośledzony psychicznie. Jego choroba polega na tym, że mentalnie zatrzymał się na poziomie 8-latka. Często nie jest świadomy własnych czynów. Nie jest ubezwłasnowolniony. W dniu 21. urodzin zakupił karnet klasy VIP na mecze piłkarskie wrocławskiego Śląska w sezonie 17/18 za kwotę 9.999,99 zł. 1. Oceń ważność powyższej umowy w kontekście zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnej. 2. Czy istnieje inna możliwość unieważnienia/stwierdzenia nieważności umowy?

9 Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnej
Zdolność do tego, by danemu podmiotowi przysługiwały prawa lub obowiązki. Zdolność do nabywania przywatnoprawnych praw i obowiązków samodzielnie przez własne działania.

10 Osoby fizyczne Każdy człowiek w zakresie, w jakim bierze udział w obrocie cywilnoprawnym. Cechy indywidualizujące: - imię i nazwisko – odrębna ustawa, KRO - pseudonim - miejsce zamieszkania – art. 25 KC - nr PESEL

11 USTAWA O ZMIANIE IMION I NAZWISK
z dnia 15 listopada 1956 r. Art. 1 [Wniosek] 1. Zmiana imienia lub nazwiska obywatela polskiego na inne wskazane przez niego imię lub nazwisko może nastąpić na jego wniosek na zasadach określonych w przepisach niniejszej ustawy. 2. Zmiana imienia lub nazwiska osoby, która nie posiada żadnej przynależności państwowej, na inne wskazane przez nią imię lub nazwisko może nastąpić na jej wniosek, jeżeli osoba ta ma miejsce zamieszkania w Polsce. 3.2) Zmiana może dotyczyć również nazwiska rodowego osoby, która pozostaje lub pozostawała w związku małżeńskim. Art. 2 [Ważne względy] 1. Wniosek o zmianę nazwiska podlega uwzględnieniu, jeżeli jest uzasadniony ważnymi względami. 2.3) Ważne względy zachodzą w szczególności, gdy wnioskodawca: 1) nosi nazwisko: a) ośmieszające albo nielicujące z godnością człowieka, b) o brzmieniu niepolskim, c) posiadające formę imienia, 2) pragnie zmienić swoje nazwisko na nazwisko, którego używa, lub powraca do nazwiska, które zostało zmienione. 3. 4) (uchylony) Art. 3 [Wnioski niepodlegające uwzględnieniu] 5)Wniosek o zmianę nazwiska nie podlega uwzględnieniu, gdy wnioskodawca ubiega się o zmianę nazwiska na nazwisko historyczne, wsławione na polu kultury i nauki, działalności politycznej, społecznej albo wojskowej, chyba że posiada członków rodziny o tym nazwisku lub jest powszechnie znany pod tym nazwiskiem.

12 Osoby fizyczne – zdolność prawna
Komu przysługuje? Zakres czasowy? Wyjątek - nasciturus

13 Osoby fizyczne – zdolność do czynności prawnych
Pełna Ograniczona Brak

14 Pełna zdolność do czynności prawnych
Wiek – ukończone 18 lat Wyjątek: Art. 10 KRO § 1. Nie może zawrzeć małżeństwa osoba niemająca ukończonych lat osiemnastu. Jednakże z ważnych powodów sąd opiekuńczy może zezwolić na zawarcie małżeństwa kobiecie, która ukończyła lat szesnaście, a z okoliczności wynika, że zawarcie małżeństwa będzie zgodne z dobrem założonej rodziny.

15 Ograniczona zdolność do czynności prawnych
Wiek – 13+ lat Ubezwłasnowolniona częściowo Ustanowiony doradca tymczasowy (w trakcie postępowania o ubezwłasnowolnienie)

16 Ograniczona zdczp – czynności podejmowane samodzielnie
Art. 17 Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do ważności czynności prawnej, przez którą osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem, potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego. Art. 20 Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego.

17 Ograniczona zdczp – czynności podejmowane samodzielnie
Art. 21 Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego rozporządzać swoim zarobkiem, chyba że sąd opiekuńczy z ważnych powodów inaczej postanowi. Art. 22 Jeżeli przedstawiciel ustawowy osoby ograniczonej w zdolności do czynności prawnych oddał jej określone przedmioty majątkowe do swobodnego użytku, osoba ta uzyskuje pełną zdolność w zakresie czynności prawnych, które tych przedmiotów dotyczą. Wyjątek stanowią czynności prawne, do których dokonania nie wystarcza według ustawy zgoda przedstawiciela ustawowego.

18 Ograniczona zdczp – wymóg zgody (bezskuteczność zawieszona)
Art. 17 Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do ważności czynności prawnej, przez którą osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem, potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego. Art. 18 § 1. Ważność umowy, która została zawarta przez osobę ograniczoną w zdolności do czynności prawnych bez wymaganej zgody przedstawiciela ustawowego, zależy od potwierdzenia umowy przez tego przedstawiciela. § 2. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może sama potwierdzić umowę po uzyskaniu pełnej zdolności do czynności prawnych. § 3. Strona, która zawarła umowę z osobą ograniczoną w zdolności do czynności prawnych, nie może powoływać się na brak zgody jej przedstawiciela ustawowego. Może jednak wyznaczyć temu przedstawicielowi odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje się wolna po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu.

19 Ograniczona zdczp – bezwzględna nieważność
Art. 19 Jeżeli osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych dokonała sama jednostronnej czynności prawnej, do której ustawa wymaga zgody przedstawiciela ustawowego, czynność jest nieważna. Art. 944 § 1. Sporządzić i odwołać testament może tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych. § 2. Testamentu nie można sporządzić ani odwołać przez przedstawiciela.

20 Brak zdolności do czynności prawnych
- < 13 lat - ubezwłasnowolnienie całkowite Art. 14 § 1. Czynność prawna dokonana przez osobę, która nie ma zdolności do czynności prawnych, jest nieważna. § 2. Jednakże gdy osoba niezdolna do czynności prawnych zawarła umowę należącą do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, umowa taka staje się ważna z chwilą jej wykonania, chyba że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnych.

21 Dobra osobiste Dobra niematerialne przysługujące każdemu od chwili, kiedy nabył zdolność prawną. Natura tych dóbr wynika z zasad moralnych i obyczajowych, a także zwyczajów Ochrona ww. dóbr na podstawie praw podmiotowych o charakterze niezbywalnym, niemajatkowym i niedziedzicznym

22 Katalog dóbr osbistych
Kazusy Czy windykator terenowy z prywatnej firmy windykacyjnej może zostawić wezwanie do zapłaty w zamkniętej kopercie w drzwiach dłużnika? Czy zdradzona żona może pozwać kochankę swojego męża ze względu na naruszenie dóbr osobistych? Katalog dóbr osbistych

23 Kazus 20-letni Marcin M. spotkał się ze swoim znajomym Michałem D. na działce Michała D. Wkrótce później postanowili pojechać do oddalonego o 15 km Wrocławia. We Wrocławiu Michał D. odebrał z pracy swojego kuzyna, po czym postanowili wrócić na działkę. W drodze powrotnej z nieznanych powodów kierujący pojazdem Michał D. zawrócił nagle na podwójnej ciągłej, powodując zdarzenie drogowe. W wyniku zdarzenia Marcin M. przeżył, ale doznał obrażeń, które uniemożliwiają mu normalne funkcjonowanie (niedowład wszystkich kończyń, utrata mowy, konieczność długotrwałej hospitalizacji). W wyniku czynności policyjnych ustalono, że Marcin M. kierował pojazdem pod wpływem narkotyków (marihuana), do czego się przyznał. Wcześniej był leczony ze względu na uzależnienie od narkotyków, o czym wiedział Marcin M. 1. Czy rodzicom Marcina M. przysługuje roszczenie z tytułu naruszenia ich dóbr osobistych? Jeśli tak, to jakich dóbr i na jakiej podstawie. 2. Czy ubezpieczyciel Michała D. może bronić się tym, że Marcin świadomie wszedł do pojazdu, którym miał kierować będący pod wpływem substancji Michał D?

24 "Więź między osobami najbliższymi, z których jedna doznała poważnego i trwałego inwalidztwa, należy do kategorii dóbr osobistych, brak jest przy tym podstaw do czynienia dyferencjacji między zerwaniem więzi rodzinnej wskutek śmierci a niemożnością jej nawiązania z uwagi na poważny uszczerbek na zdrowiu" - wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 21 grudnia 2016 r., sygn. I ACa 617/16

25 Na wstępie należy odnieść się do uchwały SN z dnia 27 marca 2018 r
Na wstępie należy odnieść się do uchwały SN z dnia 27 marca 2018 r., sygn. III CZP 36/17 "Sąd może przyznać zadośćuczynienie za krzywdę osobom najbliższym poszkodowanego, który na skutek czynu niedozwolonego doznał ciężkiego i trwałego uszczerbku na zdrowiu", odmawiając udzielenia odpowiedzi na 2). Z jednej strony, Sądy wskazują, że zadośćuczynienie nie może być zasądzane w sytuacjach, gdy nie doszło do zgonu poszkodowanego. Z drugiej jednak, powołując się na zasady słuszności, zauważają, że jako że katalog dóbr osobistych nie ma charakteru zamkniętego, ponieważ zaś dobra te pozostają w ścisłym związku ze sferą osobistą cżłowieka w orzecznictwie aprobowany jest pogląd o zasadności udzielania ochrony prawnej dla konkretnych przejawów życia prywatnego jednostki, które stanowią emanację przysługujących każdej jednostce. Prawo do posiadania rodziny [sprawa dotyczyła błędu okołoporodowego - przyp. A.O.] w której jej członkowie nawiązują silne, trwałe i głęboi relacje emocjonalne, społeczne i gospodarcze, co do zasady nie powinno być zakłócane, zaś negatywna ingerencja w tę sferę stanowi naruszenie dobra osobistego. We wskazanej sprawie powodowie byli kochającą się rodziną, aczkolwiek z uwagi na niepełnosprawność fizyczną i psychiczną ich syna więzi z nim są bardzo trudne emocjonalnie, niesatysfakcjonujące, okupione ciężką pracą, bólem i cierpieniem oraz ciągłą troską i obawą o przyszły los dziecka. - Sąd Apelacyjny w Gdańsku zasądził w wyroku z dnia 13 listopada 2015 r., sygn. I ACa 482/15, zadośćuczynienie.

26 Ochrona Istnienie dobra Naruszenie/zagrożenie
Bezprawność – ciężar dowodu, kontratypy Roszczenia: - dopełnienie czynności potrzebnych do usunięcia skutków - zadośćuczynienie - nawiązka - odszkodowanie za szkodę

27 Osoby prawne Jednostka organizacyjna, której przepis rangi ustawowej przydaje osobowość prawną i przepisy określają chwilę powstania. Jednostka wyodrębniona strukturalnie i majątkowo, mająca własne organy, której ustawodawca przydaje osobowość prawną przepisami ustawy. Art. 35 Powstanie, ustrój i ustanie osób prawnych określają właściwe przepisy; w wypadkach i w zakresie w przepisach tych przewidzianych organizację i sposób działania osoby prawnej reguluje także jej statut. - teoria normatywna

28 Sposoby powstawania 1) system aktów organów państwowych – ustawy, rozporządzenia, akty administracyjne 2) system koncesyjny – osoby prawne zakładane przez podmioty indywidualne (założyciele), do których powstania wymagana jest jednak zgoda państwa (pozwolenie, koncesja) 3) system normatywny – akt ustawowy określa przesłanki powstania danej osoby prawnej (np. KSH)

29 Art. 12 Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji albo spółka akcyjna w organizacji z chwilą wpisu do rejestru staje się spółką z ograniczoną odpowiedzialnością albo spółką akcyjną i uzyskuje osobowość prawną. Z tą chwilą staje się ona podmiotem praw i obowiązków spółki w organizacji.

30 Działanie Teoria organów -
Art. 38 Osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i w opartym na niej statucie.

31 Kazus Marek K. został na mocy uchwały Zgromadzenia Wspólników z dnia 1 marca 2017 r. powołany na Prezesa spółki XYZ sp. z o.o. 15 maja 2017 r. uprawomocniło się postanowienie sądu rejestrowego o wpisie Marka K. do KRS-u w charakterze "osoby upoważnionej do reprezentowania spółki". W dniu 28 kwietnia 2017 r. Marek udzielił pisemnego pełnomocnictwa Marcie B. do zawarcia w imieniu spółki umowy zlecenia (jako zleceniobiorca) na kwotę zł. Statut spółki przewidywał wymóg zgody Zgromadzenia Wspólników na dokonywanie czynności prawnych o wartości powyżej zł. 1. Czy Marek K. był upoważniony do reprezentowania spółki? 2. Czy wskazane pełnomocnictwo było ważne? 3. Czy umowa zlecenia jest ważna? Czy wiąże spółkę?

32 Osoby ...? Art. 33' § 1. Do jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, stosuje się odpowiednio przepisy o osobach prawnych. § 2. Jeżeli przepis odrębny nie stanowi inaczej, za zobowiązania jednostki, o której mowa w § 1, odpowiedzialność subsydiarną ponoszą jej członkowie; odpowiedzialność ta powstaje z chwilą, gdy jednostka organizacyjna stała się niewypłacalna.

33 § 2. Spółka osobowa prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą.
Art. 8 KSH § 1. Spółka osobowa może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana. § 2. Spółka osobowa prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą. Art. 22 KSH § 1. Spółką jawną jest spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową. § 2. Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką, z uwzględnieniem art. 31. Art. 31 KSH § 1. Wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna (subsydiarna odpowiedzialność wspólnika). § 2. Przepis § 1 nie stanowi przeszkody do wniesienia powództwa przeciwko wspólnikowi, zanim egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. § 3. Subsydiarna odpowiedzialność wspólnika nie dotyczy zobowiązań powstałych przed wpisem do rejestru.

34 Konsumenci i przedsiębiorcy
Art. 22' Za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. u.p.k. Art. 43' Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 331 § 1, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

35 Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej
Art. 2 Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Art. 4 1. Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. 2. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.