Charakterystyka osoby uzależnionej Specyfika kontaktu

Prezentacja na temat: "Charakterystyka osoby uzależnionej Specyfika kontaktu"— Zapis prezentacji:

1 Charakterystyka osoby uzależnionej Specyfika kontaktu

2 Osoba uzależniona Zmienna motywacja Uwikłanie w wielorakie problemy
Zaburzenia psychiczne i somatyczne Brak wsparcia Chwiejność emocjonalna Zaburzenia procesów poznawczych Wypadanie z ról społecznych ?

3 PRZYCZYNY NADUŻYWANIA ALKOHOLU/NARKOTYKÓW
PRZYCZYNY SPOŁECZNE PRZYCZYNY PSYCHOLOGICZNE PRZYCZYNY BIOLOGICZNE PRZYCZYNY DUCHOWE

4 PRZYCZYNY SPOŁECZNE Środowisko społeczne Grupa rówieśnicza Rodzina

5 Środowisko społeczne:
PRZYCZYNY SPOŁECZNE Środowisko społeczne: Normy kulturowe i prawne Obszary społecznie i gospodarczo zaniedbane, które cechuje duża przestępczość i wysoka stopa bezrobocia (brak alternatywy, ucieczka w alkohol etc.) Dostępność alkoholu/narkotyków

6 PRZYCZYNY SPOŁECZNE Grupa rówieśnicza:
Odrzucenie przez grupę we wczesnym wieku szkolnym Dzieci odrzucone przez rówieśników poszukują przyjacielskich związków z innymi dziećmi odrzuconymi, tworząc często z nimi grupy przestępcze

7 PRZYCZYNY SPOŁECZNE Grupa rówieśnicza: Rytuał inicjacyjny
Postawa ideologiczna (wyrażenie buntu i sprzeciwu wobec społeczeństwa) Poszukiwanie aprobaty (akceptacji) w grupie dewiacyjnej dającej poczucie przynależności

8 PRZYCZYNY SPOŁECZNE Rodzina: Rodziny pełne
(toksyczne relacje, zakłócenia w komunikacji, postawy rodzicielskie, styl wychowania) Rozbicie rodziny/ rodzina niepełna (rozwód, separacja, śmierć rodzica) Rodziny patologiczne (nadużywanie alkoholu lub narkotyków przez jedno lub oboje rodziców bądź rodzeństwo – modelowanie zachowań nałogowych).

9 PRZYCZYNY PSYCHOLOGICZNE
Cechy osobowości jednostek podatnych na uzależnienie: Niepewność, niedojrzałość i chwiejność emocjonalna Mała odporność na stres i frustrację (chroniczne napięcie i niepokój) Słaba motywacja do działań nie przynoszących natychmiastowej korzyści (odroczona gratyfikacja)

10 PRZYCZYNY PSYCHOLOGICZNE
Cechy osobowości jednostek podatnych na uzależnienie: Mała zdolność rozumienia i odgadywania indywidualnych stanów emocjonalnych Niska adaptacyjność do zmian Nieśmiałość, wrażliwość, egocentryzm Agresja (która może być sygnałem przyszłych zachowań antyspołecznych)

11 PRZYCZYNY PSYCHOLOGICZNE
Cechy osobowości jednostek podatnych na uzależnienie: Dwubiegunowość: przesadne idealizowanie - przesadne lekceważenie, impulsywność, zmienność nastrojów,wpadanie z skrajności w skrajność, bezustanne poczucie pustki i znudzenia) Zaburzenia osobowości (należy zaznaczyć że niektóre osoby uzależnione nie wykazują wcale zaburzeń osobowości) Inne

12 PRZYCZYNY PSYCHOLOGICZNE
Nie stwierdzono jednego ściśle określonego typu osobowości, który zwiększa podatność na uzależnienie.

13 Czynniki biologiczne Uwarunkowania genetyczne Badania bliźniąt

14 PRZYCZYNY BIOLOGICZNE
Czynniki genetyczne, neurologiczne, fizjologiczne Brak jednoznacznych dowodów (!) Transmisja genetyczna uzależnienia Mężczyźni bardziej podatni

15 Dziedziczeniu podlega biologiczne podłoże a więc możliwe jest odziedziczenie biologicznych predyspozycji do uzależnienia. Poziom serotoniny koreluje z poziomem alkoholu tzn. jednorazowe użycie alkoholu podnosi jej poziom natomiast przewlekłe używanie poziom serotoniny obniża (depresja) Spożycie alkoholu może spowodować wzmożone uwalnianie się dopaminy, a system dopaminergiczny jest odpowiedzialny za odczuwanie przyjemności (wzmocnienie pozytywne, układ nagrody). Przewlekłe stosowanie alkoholu może powodować zwiększoną wrażliwość receptorów dopaminergicznych i przewagę mechanizmów „nagradzających” nad awersyjnymi.

16 Ludzie różnie reagują na alkohol a różnice te wynikają z biochemicznej odmienności organizmów i wiążą się między innymi ze zróżnicowaniem uczestniczących w spalaniu alkoholu enzymów dehydrogenazy alkoholowej oraz aldehydowej. Indywidualne różnice w reakcjach na alkohol oraz w samopoczuciu po jego wypiciu, w zależności od aktywności dehydrogenaz może wywierać istotny wpływ na to czy dana osoba będzie często sięgała po alkohol. Spowodowana alkoholem poprawa samopoczucia przy minimalnych objawach tzw. kaca (w przypadku wysokiej aktywności dehydrogenazy aldehydowej) może być czynnikiem zachęcającym do sięgania po alkohol. Z kolei aktywna dehydrogenaza alkoholowa „prowokuje” do wypijania dużych dawek alkoholu (z powodu szybkiej przemiany alkoholu do aldehydu octowego euforyzujące działanie alkoholu jest krótkie), zaś powolny rozkład spowodowany niską aktywnością dehydrogenazy aldehydowej powoduje ciężkiego „kaca” i może zniechęcać do picia. (Azjaci). Układ Opiatowy Alkohol aktywuje ten układ (np. zwiększa wydzielanie beta-endorfin w przysadce i podwzgórzu), który w wyniku interakcji z innymi neuronami staje się częścią neurobiologicznego mechanizmu mogącego prowadzić do wysokiego spożycia alkoholu.

17 Czynniki duchowe Często jeszcze duchowość mylona jest lub utożsamiana z religijnością, koniecznością wiary w Boga, uczestniczeniem w praktykach religijnych. Wg. księdza Tischnera kluczem do duchowości jest wolność, a sama duchowość przejawia się w sztuce, w kulturze, w pewnej niezależności sądów, w sposobie podejścia do świata a także w stosunku do samego siebie. Duchowość to sfera życia, która wiąże się z jakością zaangażowania w sprawy, rzeczy czy ludzi, którzy zajmują najważniejsze miejsce w naszym życiu, dotyczy systemu wartości, celu i sensu życia, decyduje o chęci do życia. (Woronowicz) Dla osoby uzależnionej od alkoholu największą wartością staje się alkohol.

18 !!! Osoby uzależnione cechują się niezwykle wysokim poziomem struktur obronnych
( np. zaprzeczanie) - te struktury wynikają z ambiwalencji – narkotyk/alkohol jest dla tej osoby korzystny i niekorzystny zarazem , wzbudza sprzeczne uczucia (klasyczny konflikt” dążenie ↔ unikanie”). To przekłada się na zachowanie , które ciągle oscyluje między pobłażaniem sobie , oddawaniem się nałogowi, uleganiem, a powstrzymywaniem się od nałogu, ograniczaniem się , panowaniem nad nałogiem.

19 MECHANIZMY UZALEŻNIENIA
Wyróżniamy 3 mechanizmy: Mechanizm rozdwojenia, rozpraszania i wydrążenia „JA” Mechanizm nałogowego regulowania uczuć Mechanizm iluzji i zaprzeczeń

20 MECHANIZMY UZALEŻNIENIA
Mechanizm nałogowego regulowania uczuć: Picie alkoholu prowadzi do głębokich zaburzeń emocjonalnych takich jak: lęk, przygnębienie, bezradność, cierpienie Picie alkoholu jest próbą łagodzenia tych stanów Przyjemność coraz częściej pochodzi z uśmierzenia przykrości

21 MECHANIZMY UZALEŻNIENIA
Mechanizm nałogowego regulowania uczuć: Alkohol staje się podstawowym źródłem stanów pozytywnych Obniża się odporność psychiczna na stany negatywne a lęk przed cierpieniem przewyższa konsekwencje zażywania Alkohol staje się podstawowym środkiem uśmierzającym negatywne stany emocjonalne (pozwala mniej cierpieć, przynosi ulgę i chwilowe uspokojenie) Abstynencja nie przynosi ulgi, więc rośnie przekonanie, że alkohol są niezbędne

22 MECHANIZMY UZALEŻNIENIA
Mechanizm nałogowego regulowania uczuć: Uczucia zamykają się coraz częściej między biegunami: cierpieniem a ulgą lękiem a uspokojeniem przygnębieniem a pobudzeniem

23 MECHANIZMY UZALEŻNIENIA
przykre stany emocjonalne, stres paniczny lęk przed cierpieniem (pragnienie natychmiastowego złagodzenia) alkohol ulga, rozluźnienie, przyjemność (=nagroda) Poczucie winy

24 MECHANIZMY UZALEŻNIENIA Mechanizm nałogowego regulowania uczuć wyraża się w:
Nie rozróżniam (lub słabo) rozróżniam swoje uczucia (do pracy np. dzienniczek uczuć) Przeżywam gwałtowne zmiany nastroju: od euforii do smutku, złości, załamania Nakręcam się do stanu w który mnie potrafię kontrolować wybuchu moich emocji. Rozładowanie przynosi ulgę Kiedy przeżywam silne emocje (złość, lęk, żal, poczucie krzywdy lub winy) chce mi się brać, aby zaznać ulgi Trudno mi bez alkoholu przeżywać radość, przyjemność, zadowolenie Życie bez alkoholu jawi mi się jako smutne, szare, nudne, przerażające Alkohol pomagał mi radzić sobie z trudnymi emocjami. Teraz nie wiem jak to robić

25 MECHANIZMY UZALEŻNIENIA
Mechanizm iluzji i zaprzeczeń: W systemie orientacji poznawczej osoby uzależnionej dominuje myślenie magiczno życzeniowe oparte na wierze że to co mówi, myśli i wyobraża sobie wytworzy zmiany w realnym świecie! Podstawą jest obrona przed treściami zagrażającymi kontynuacji brania/picia i podtrzymywanie nietrzeźwej wizji życia

26 MECHANIZMY UZALEŻNIENIA
Mechanizm iluzji i zaprzeczeń: Obrona przed treściami utrudniającymi zażywanie Podtrzymywanie pozytywnej wizji życia i zażywania Manipulowanie przyczynowością

27 MECHANIZMY UZALEŻNIENIA
Mechanizm iluzji i zaprzeczeń: Tendencyjne poprawianie obrazu przeszłości (zapominanie i zniekształcanie wspomnień, zaprzeczanie minionym faktom) Uciekanie w przyszłość (planowanie bezpiecznego kontrolowanego brania, przewidywanie upadków i załamań) Unikanie odpowiedzialności (manipulacje interpersonalne „to wszystko przez kogoś” tendencyjne interpretowanie własnego udziału w minionych wydarzeniach „jestem ofiarą okoliczności”)

28 MECHANIZMY UZALEŻNIENIA
Mechanizm iluzji i zaprzeczeń: Proste zaprzeczanie (podtrzymywanie przekonania, że coś nie istnieje mimo iż to coś występuje) Minimalizowanie (przyznawanie się do problemów z narkotykami/alkoholem w taki sposób że te problemy wydają się mniejsze i nie tak poważne jak w rzeczywistości) Obwinianie (przerzucanie odpowiedzialności)

29 MECHANIZMY UZALEŻNIENIA
Mechanizm iluzji i zaprzeczeń: Racjonalizowanie (budowanie alibi, usprawiedliwień, przedstawianie w pozytywnym świetle własnych motywów, fikcyjne wyjaśnienia przyczyn postępowania) Intelektualizowanie (stosowanie uogólnień, analizy teoretycznej spekulacji intelektualnych) Odwracanie uwagi (zmienianie przedmiotu rozmowy w celu uniknięcia tematów zagrażających)

30 MECHANIZMY UZALEŻNIENIA
Mechanizm iluzji i zaprzeczeń: Fantazjowanie (budowanie wyobrażeń na temat nierealistycznych sytuacji) Koloryzowanie wspomnień (modelowanie obrazu minionych wydarzeń zgodnie z aktualnymi wydarzeniami w służbie brania/picia) Marzeniowe planowanie (tworzenie naiwnych wizji własnego działania potrzebnego do rozwiązania konkretnych problemów życiowych-poprzestanie na marzeniach)

31 MECHANIZMY UZALEŻNIENIA Mechanizm iluzji i zaprzeczeń wyraża się w:
Pije, bo wszyscy piją (nie ma nastolatków którzy nie palą itd.) Piję tak jak każdy (w bezpiecznych granicach) Tyle jeszcze nie piję (co to za facet co nie wypije lub nie zapali) Jeden raz mi nie zaszkodzi Musiałem wypić bo na imprezie częstowali Piję bo lubię Pojawił się alkohol to wypiłem była okazja Jak odmówię to się obrażą Zawsze mogę przestać kiedy tylko chcę ale nie chcę Piję od czasu do czasu nie jestem alkoholikiem Nie mieszkałem na dworcu – nie jestem alkoholikiem Nie piję codziennie Miałem długą przerwę w piciu Jak chcę potrafię nie pić ( w domyśle: teraz nie chcę przestać) Piję tylko dobry alkohol (nic się złego nie dzieje) Gdybym miał: inną matkę, ojca, żonę, pracę, nie musiałbym pić Wypiłem bo byłem zły, smutny

32 MECHANIZMY UZALEŻNIENIA
Mechanizm rozdwojenia, rozproszenia, wydrążenia „JA”: Rozbicie osobowości (dezintegracja- rozdwojone „ja”) Podtrzymywanie nadziei na nieograniczone dysponowanie mocą i kontrolowanie brania/picia oraz własnych stanów psychicznych (jeżeli kontroluje picie/branie w dalszym ciągu mam jakiś wpływ na swoje życie-podczas gdy dawno już tak nie jest) Obrona przed bezsilnością i załamaniem poczucia wartości

33 MECHANIZMY UZALEŻNIENIA
Ważniejsze zjawiska tworzące mechanizm rozdwojenia, rozproszenia, wydrążenia „JA”: Ekstremalność doświadczeń związanych z braniem/piciem prowadzi do utworzenia się biegunowych wersji JA („ja” odurzone – „ja” trzeźwe) Poczucie przeistaczania się z jednej osoby w drugą (powoduje rozbicie tożsamości i uniemożliwia budowanie stabilnych podstaw do kierowania własnym życiem)

34 MECHANIZMY UZALEŻNIENIA
Ważniejsze zjawiska tworzące mechanizm rozdwojenia, rozproszenia, wydrążenia „JA”: Panowanie nad piciem alkoholu staje się ostatnią formą obrony poczucia mocy i wartości osobistej - ciągła walka! (obrona przed przyznaniem się do choroby) Okresowe poddawanie się piciu/ wpływowi narkotyków przynosi ulgę (utratę świadomości) i chwile wypoczynku w walce, ale prowadzi do załamania się wizji własnej mocy (poczucie winy).

35 MECHANIZMY UZALEŻNIENIA
Ważniejsze zjawiska tworzące mechanizm rozdwojenia, rozproszenia, wydrążenia „JA”: Obrona przed załamaniem się poczucia wartości (doświadczanie ciągłych porażek) prowadzi do tzw. Dumy alkoholika/narkomana- ponieważ nie ma z czego być dumnym w swoim życiu paradoksalnie zaczyna się chełpić tym jak ekstremalnie pił , czy jak „zajechanym ćpunem jest!”

36 MECHANIZMY UZALEŻNIENIA rozdwojenie, rozproszenie, wydrążenie „JA” wyraża się w:
Poradzę sobie sam (D) Wiem najlepiej co mi jest inni nie mogą mi pomóc (D) Nigdy już nie wypiję (K) Teraz już wiem co mi jest. Poradzę sobie (K) Nikt nie był na takim dnie jak ja (w domyśle mam tak dużo doświadczeń) (D) Czasem mam poczucie że jestem wspaniały, czasem że nie jestem nic wart (częste przeskakiwanie od jednego stanu do drugiego (R) Nigdy już nie wypiję (K) Już jestem wyleczony (K) Byłem alkoholikiem (K) Może to dobre dla innych, dla mnie nie (D) Zalecenia dla trzeźwych alkoholików mnie nie dotyczą. Są głupie. Poradzę sobie bez nich (D) Poczucie pustki (W) Ja trzeźwe-ja odurzone (R)

37 ambiwalencja + konflikt
!!! Takie zachowanie nie jest przejawem patologicznej osobowości czy problemów intelektualnych - ambiwalencja jest objawem centralnym uzależnienia .

38 BŁĘDNE KOŁO -ciekawość -zabawa -stres -zadanie -nuda -depresja
-presja grupy -cierpienie -przymus 1. 2. NARKOTYK ALKOHOL -konflikt -stres -zespół Abstynencyjny STRATA Ulga ZYSK

39 Narkotyk/Alkohol -- sposób na redukcję napięcia
- zdobycie akceptacji grupy - uwolnienie od więzi - wzrost wydolności ,energii i kompetencji - zdobycie tożsamości

40 Mity na temat terapii osób uzależnionych
Uzależnienie jest wynikiem określonych cech osobowości Opór i zaprzeczanie są atrybutami uzależnienia Konfrontacja jest skutecznym stylem pracy terapeuty uzależnień

41 Opór Opór to wszelkie działania podejmowane świadomie lub nie przez klienta , które mają na celu zapobiec zmianie . Dwa źródła oporu Postawa i zachowanie osoby pomagającej: -branie zbyt dużej odpowiedzialności -obarczanie się winą lub -przerzucanie odpowiedzialności -obarczanie winą klienta nałóg

42 Opór ► Głównym źródłem oporu tworzonego przez osobę pomagającą jest jej postawa absolutnej pewności , kiedy mówi co jest prawdą , a co fałszem , co jest dobre , a co złe i jak ma być. ► To sztywne przekonanie co do konstrukcji rzeczywistości wywołuje sprzeciw nawet u klientów skłonnych do współpracy. ► Autorytarny ton podważa zdolność klienta do dokonania własnego osądu oraz zakłada , że istnieje jedna rzeczywistość wspólna dla wszystkich. !!! Opór jest sygnałem, że należy zmienić strategię.

43 Obraz młodocianej osoby nadużywającej SP
1.Izolacja od rodziny, spędzanie czasu w swoim pokoju, unikanie wspólnych posiłków i innych kontaktów z rodzina i krewnymi 2.Nawiązywanie ukrywanych kontaktów z osobami używającymi narkotyki , utrata starych przyjaciół i celów życiowych-zainteresowań 3.Częste wybuchy gniewu, wrogość przejawiana wobec rodziców, nauczycieli słowach i zachowaniu 4.Niemożność wpływania przez rodziców na nastolatka, który żyje własnym życiem i nie dzieli się z nimi swoimi przeżyciami 5.Brak efektów w zmianie jego zachowania, przyrzeka poprawę i lecz nie wprowadza jej w życie 6. Dominuje obniżony nastrój i drażliwość, nasila się lęk, czasem myśli samobójcze , ataki złości.

44 Co wpływa na specyfikę terapii uzależnień młodych osób?
Co wpływa na specyfikę terapii uzależnień młodych osób? Spojrzenie na używanie alkoholu i narkotyków jako na objaw Odmienność spojrzenia na świat Czas utrwalania problemu Elementy terapeutyczne i wychowawcze Ekonomiczna i emocjonalna zależność od rodziców Znaczenie grup rówieśniczych

45

46

47 Zjawiska towarzyszące
■ nawrót ■ współuzależnienie ■ podwójna diagnoza ■ uzależnienie krzyżowe

48 WSPÓŁUZALEŻNIENIE UZALEŻNIENIE OD OSOBY UZALEŻNIONEJ
KAŻDE DESTRUKCYJNE UZALEŻNIENIE OD INNEJ OSOBY

49 Współuzależnienie ■Melody Beattie: „Współuzależnioną jest osoba , która pozwala na to , by zachowanie innej osoby oddziaływało na nią ujemnie i która obsesyjnie stara się kontrolować zachowanie oddziałującej na nią w ten sposób osoby” ■Zofia Sobolewska: ”Współuzależnienie to taki sposób reagowania na silnie stresową sytuację współżycia z osobą uzależnioną , który powoduje postępujące uwikłanie w tą sytuację” !!! Ważne w pomocy dla osób współuzależnionych: -edukacja wsparcie odreagowanie trening nowych zachowań

50 Współuzależnienie jest dysfunkcją, czyli szkodliwą formą adaptacji (przystosowania) do patologicznego układu rodzinnego. Inne warunki: układ jest chronicznie patologiczny, przystosowanie sprzyja konserwacji układu. Proces postępujący

51 Współuzależnienie Zespół nawykowego myślenia, odczuwania i zachowywania się w stosunku do nas samych i do innych, który może sprawiać nam ból i cierpienia. Współuzależnione zachowania, nawyki: są autodestrukcyjne prowadzą do nawiązywania lub podtrzymywania stosunków destrukcyjnych, uniemożliwiają ułożenie harmonijnych stosunków z samym sobą, uniemożliwiają zmianę samego siebie.

52 WSPÓŁUZALEŻNIENIE NIE JEST CHOROBĄ, ALE DO CHOROBY MOŻE PROWADZIĆ!!!
WSPÓŁUZALEŻNIENIE MOŻE SPRZYJAĆ UTRZYMANIU SIĘ CHOROBY W NASZYCH BLISKICH.

53 Objawy współuzależnienia (T. Cermak)
Stałe uzależnienie własnej samooceny od umiejętności kontrolowania siebie i innych w sytuacji zagrożenia. Branie na siebie odpowiedzialności za zaspokajanie potrzeb innych, nawet kosztem niezaspokajania swoich własnych. Problemy z wyznaczaniem granicy między zbliżeniem a zachowaniem dystansu oraz związany z tym lęk. Skłonność do związków z osobami o zaburzonej osobowości, uzależnionymi od substancji chemicznych, współuzależnionymi i/lub osobami o zaburzonych popędach. Spełnienie trzech lub więcej spośród następujących warunków: silnie rozwinięte mechanizmy zaprzeczania tłumienie uczuć depresja przejawianie nadmiernej czujności kompulsywność lęk nadużywanie środków zmieniających świadomość aktualne lub w przeszłości doświadczenia przemocy fizycznej lub seksualnej choroby somatyczne związane ze stresem pozostawanie w ścisłym związku z osobą uzależnioną od substancji chemicznej przez co najmniej 2 lata, bez próby poszukiwania pomocy

54 Diagnoza współuzależnienia:
Koncentracja wokół zachowań alkoholowych osoby uzależnionej, Przejęcie kontroli nad relacją: uzależniony- substancja Wzrost tolerancji na destrukcje i kompulsywne przywiązanie, „wspomaganie choroby” , Zakłocenie czynności poznawczych (zagubienie, chaos poznawczy, brak poczucia kieruku i sensu, nierealistczne oczekiwania), Pustka duchowa i brak nadziei, Objawy psychopatologiczne (nerwice, zaburzenia psychosomatyczne, własne uzależnienie, zaburzenia życia emocjonalnego.

55 DETERMINANTY WSPÓŁUZALEŻNIENIA

56 Osobowościowe determinanty współuzależnienia
Uwikłanie poczucia wartości w zdolność do wywierania wpływu na cudze życie (nadkontrola) Zaburzone relacje w obrębie granic i tożsamości Sposób doświadczania odpowiedzialności (proporcje w sprawie „za” i „wobec”)

57 Przeszłe doświadczenia życiowe
Dom rodzinny (pierwotna nauka szkodliwej adaptacji, imprinting-reagownie na znajomą postać osoby raniącej) Kultura masowa (definiowanie miłości poprzez cierpienie, deficyt w zakresie konstruktynych wzorców miłości między kobietą a mężczyzną)

58 Aktualna zewnętrzna sytuacja życiowa
System iluzji i zaprzeczania obfitujący w grę “To przez ciebie” Egocentryzm i niedojrzałość osoby uzależnionej Braki i naciski sytuacyjne wzmacniające stres

59 Etapy współuzależnienia(Sharon Wegscheider-Cruse ):
Przywiązanie i zaprzeczanie – zależność i zaprzeczanie o szkodliwości tej zależności. Lęk – o utratę związku, relacji prowadziło wzmożenia kontroli. Paraliż emocjonalny – osoba współuzależniona staje się pozornie pozbawiona emocji i obojętna. Zablokowanie emocjonalne i uznanie własnej bezsilności – sztywne postawy i zachowania związane z kontrolą i przymusem. Współuzależniony uczy się uznawać ból za normę, im jest on silniejszy tym zachowania staję się bardziej kompulsywne. Alienacja – współuzależniony przywykł do stałej obecności tępego bólu emocjonalnego.

60 Fazy rozwoju uzależnienia i ewentualnego współuzależnienia w rodzinie (obszary problemowe):
Dziecko (partner w związku) eksperymentuje z narkotykami – bez objawów uzależnienia. Dziecko (partner w związku) jest uzależniony od narkotyków – nie chce się leczyć. Dziecko (partner w związku) jest uzależniony od narkotyków i aktualnie się leczy. Dziecko (partner w związku) po leczeniu.

61 Technologia pracy terapeutycznej:
autodiagnoza – rozpoznawanie własnej sytuacji, sposobów reagowania i wynikających z nich konsekwencji korekta nastawień poznawczych – irracjonalnych, błędnych przekonań utrudniających zmianę ćwiczenie nowych zachowań przepracowanie problemów emocjonalnych wymagające czasami głębszej psychoterapii

62 Kierunki pracy z osobami współuzależnionymi
Kontekst, czyli rozpoznanie sytuacji- W jakiej sytuacji jestem? Uznanie dysfunkcji, czyli określenie swojego wzoru współuzależnienia- Co to znaczy, że ja jestem współuzależniona? Rozwój, czyli wprowadzanie konstruktywnych zmian- Co mogę zmienić w sobie i w swoim życiu? Tożsamość, czyli poznawanie siebie – Kim jestem?

63 Co powinien wiedzieć partner osoby uzależnionej?
Co nie działa: Perswazja Wymuszanie obietnic zaprzestania picia Awantura i emocjonalny szantaż Określenia „Ty narkomanie, alkoholiku” Obrażanie Czego nie robić? Nie rozmawiać z osobą, która jest pod wpływem narkotyków, alkoholu Nie łudzić się obietnicami o ograniczeniu lub zaprzestaniu brania Nie grozić, nie straszyć Nie przyzwalać na branie Nie chronić osobę uzależnioną przed skutkami Nie koncentrować się na jego piciu, braniu

64 Co powinien wiedzieć partner osoby uzależnionej?
Co działa? Rzetelne informowanie Stanowcze formułowanie komunikatów o własnych decyzjach Czyny a nie słowa Zwinięcie parasola ochronnego Dbanie o siebie Nierobienie tajemnicy Niezrywanie kontaktów z rodziną Szukanie grupy wsparcia

65 Interwencja kryzysowa
KRYZYS następuje wtedy , gdy człowiek ocenia sytuację jako zagrażającą i gdy nie znajduje sposobu poradzenia sobie z nią . Jeśli mimo różnych prób odzyskania równowagi sytuacja trwa , kryzys może przejść w stan chroniczny . !!! Często osoby uwikłane w narkotyki pozostają w stanie KRYZYSU

66 Krótka interwencja – pomaga podjąć decyzję
1. informacja zwrotna- ustrukturalizowana , oceniająca 2 odpowiedzialność – ”zmiana zależy tylko od ciebie” 3.porada – jasna → co klient może zrobić 4.menu – alternatywne możliwości zmiany zachowań 5. empatia-słuchanie ze zrozumieniem 6.osobista skuteczność-poczucie sprawczości → wzmacnianie wiary w poradzenie sobie i optymizmu, klient musi uznać cel za możliwy do zrealizowania.

67 Interwencja kryzysowa - etapy
Udzielenie wsparcia emocjonalnego i odreagowanie emocji Dokonanie oceny i sformułowanie najważniejszego, aktualnego problemu do rozwiązania Zestawienie i ocena dotychczasowych sposobów radzenia sobie i poszukanie nowych Poszukanie i zmobilizowanie sieci wsparcia w środowisku Stworzenie planu działania i przyjęcie zobowiązania do jego realizacji Wspieranie zaplanowanego działania

68 Czego potrzebuje osoba w kryzysie?
Wsparcia Zrozumienia Nadziei Porady

69 Co przeszkadza w pomaganiu?
postawy , skrypty , przekonania brak wiedzy i informacji brak kontaktu opór gry ratownicze lęk , narkofobia wypalenie zawodowe

70 Co przeszkadza w pomaganiu ?
Trójkąt dramatyczny Karpmana RATOWNIK PRZEŚLADOWCA OFIARA

71 Wchodzenie w rolę ratownika
Pamiętaj!!! Każda sytuacja pomagania sprzyja uruchamianiu gier ratowniczych. Gra ma miejsce gdy pomagający neguje lub ogranicza zdolność pomagania sobie drugiej osoby, pomaga mimo braku zaangażowania, narzuca swoją pomoc. Ratownik pod pretekstem pomagania uzależnia innych. Ta rola dostarcza poczucia wyższości i dominacji co ma kompensować poczucie winy i małej wartości

72 Wchodzenie w rolę ratownika
przez profesjonalistów jest źródłem przeżywania wielu frustracji i prowadzi do obwiniania klientów i wypalenia zawodowego Pomaganie jest wolne od gier trójkąta dramatycznego pod warunkiem • zachowania pozycji Ja OK. i TY OK. , co umożliwia rozpoznanie zasobów • i gdy działamy na prośbę wspomaganego w celu odzyskania przez niego autonomii

73 Bajka o motylu Pewnego dnia mały motyl zaczął wykluwać się z kokonu. Człowiek usiadł i przyglądał się, jak motyl przeciska swoje ciałko przez malutki otwór. Wtedy motyl się zatrzymał — jakby zaszedł tak daleko jak mógł i dalej już nie miał sił. Człowiek więc postanowił mu pomóc: wziął nożyczki i rozciął kokon. Motyl wydostał się z niego bez problemu, miał jednak wątłe ciałko i bardzo pomarszczone skrzydła. Człowiek dalej go obserwował, spodziewając się, że skrzydła motyla zaczną stopniowo grubieć, powiększać się, dzięki czemu motyl będzie mógł odlecieć i zacząć żyć. Tak się jednak nie stało. Motyl spędził resztę życia, czołgając się po ziemi z mizernym ciałem i pomarszczonymi skrzydełkami. Do końca życia nie był w stanie latać. Człowiek w całej swej życzliwości i dobroci nie wiedział, że walka motyla z kokonem była bodźcem dla jego skrzydeł, że motyl jest w stanie latać tylko wtedy, gdy pokona opór kokonu.

74 Wypalenie zawodowe - objawy
1.emocjonalne wyczerpanie - uczucie pustki i odpływu sił wywołane nadmiernymi wymaganiami psychologicznymi i emocjonalnymi jakie stawiała przed pracownikiem praca (bądź sam stawił sobie takie nierealistyczne wymagania wobec własnych możliwości) depersonalizacja - poczucie bezduszności, bezosobowości, cyniczne patrzenie na innych ludzi, obniżenie wrażliwości wobec innych obniżenie oceny własnych dokonań - poczucie marnowania czasu i wysiłku na swoim stanowisku pracy.

75 Wypalenie zawodowe- przeciwdziałanie
1.Wyrażanie uczuć i dzielenie się swoimi obciążającymi przeżyciami ze współpracownikami 2.Poszukiwanie i korzystanie ze wsparcia-grupy wsparcia 3.Regularne zebrania zespołu i superwizje 4.Podnoszenie kwalifikacji -rozwój zawodowy 5.Zachowanie równowagi między życiem osobistym i zawodowym 6.Posiadanie zainteresowań i aktywności pozwalających utrzymać i wzmacniać optymizm 7. Umiejętność wyznaczania realistycznych celów pracy i granic odpowiedzialności za klienta

76 ZATEM : -nie pomagaj bez kontaktu -nie zakładaj braku zasobów -nie wykonuj więcej niż 50% pracy -nie rób tego czego nie chcesz

77 Co robić ?? 1.WSPIERAJ !!! 2. PODTRZYMUJ KONTAKT 3. EDUKUJ
4. INFORMUJ AFIRMUJ KAŻDĄ POZYTYWNĄ ZMIANĘ 6. DOSTOSUJ DZIAŁANIA I TEMPO 7. ZAANGAŻUJ INNE INSTYTUCJE 8. DBAJ O SIEBIE !!!

78 jeśli uzależnienie będzie trwało ► ZAJMIJ SIĘ NAJPIERW UZALEŻNIENIEM ◄
Wiele problemów twoich klientów jest skutkiem uzależnienia ( czy używania narkotyków), nie rozwiążesz ich jeśli uzależnienie będzie trwało ► ZAJMIJ SIĘ NAJPIERW UZALEŻNIENIEM ◄

79 Dziękuję za uwagę Małgorzata Kowalcze