ROMANTYZM

Prezentacja na temat: "ROMANTYZM "— Zapis prezentacji:

1 ROMANTYZM WIKI P.

2 RAMY EPOKI romantyzm narodził się w 1822 roku, a zapoczątkowało go wydanie pierwszego tomu poezji Adama Mickiewicza „Ballady i romanse”. końcem epoki był upadek powstania styczniowego w 1864 roku w romantyzmie bardzo ważna była walka o niepodległość, ponieważ w Polsce panował wtedy ustrój feudalny;

3 POWSTANIA 1830 - powstanie listopadowe 1846 - powstanie krakowskie 1848 - powstanie wielkopolskie 1863 powstanie listopadowe

4 WIELCY PISARZE ROMANTYZMU Adam Mickiewicz (1798 - 1855) Juliusz Słowacki (1809 - 1849) Zygmunt Krasiński (1812 - 1859)

5 JULIA B CECHY BOHATERA ROMANTYCZNEGO

6 CECHY BOHATERA  Wybitny, utalentowany, (ew. prorok)  Zbuntowany, więc nieszczęśliwy  Romantyk chce zmieniać świat na lepszy: Staje się spiskowcem, patriotą lub bojownikiem walki o wolność

7 CECHY BOHATERA  Bohater romantyczny często za młodu przezywa tragedię osobistą, nieszczęśliwą miłość  Cierpi w kontakcie ze światem nawet w przepięknych pejzażach (młody Werter)  Często ma myśli samobójcze

8 ZAINTERESOWANIA I FASCYNACJE W ROMANTYZMIE: FOLKLOR, NATURA, GROZA I FANTASTYKA, I MIŁOŚĆ. ZUZANNA CH.

9 ROMANTYZM epoka w historii sztuki i literatury trawjąca od lat 90. XVIII wieku do lat 40. XIX wieku epoka, w której ludzie zmienili sposób dotychczasowego myślenia (obowiązującego w Oświeceniu): Wszystko co zostało odrzucone przez naukę stało się interesujące i godne rozpowszechnienia. To co ludowe, stało się narodowe. Wiedza naturalna wykorzystująca dary przyrody stała się wzorcem. Człowiek połączył się nawet z kosmosem. Twórcy poczuli się wolni od dotychczasowych ograniczeń poetyckich. W zamian wprowadzili do literatury folklor.

10 FOLKLOR (KOLORYT LOKALNY) motyw wykorzystany przez A. Mickiewicza w balladach (Świtezianka, Lilie, Świteź). motyw wzorowany na pieśniach gminnych, wykorzystujący ich język i bohaterów(często postacie fantastyczne) motyw wykorzystujący ludowe postrzeganie świata i natury. motyw często opowiadający o zdarzeniach niezwykłych i tajemniczych często opisywane są dwa światy - realny - ludzi i fantastyczny z nienaturalnymi zjawiskami i tajemniczymi postaciami (upiory, duchy zmarłych). obecne specjalnie stylizowane opisy krajobrazu (noc, odosobnione miejsca) wpływające na czytelnika, u którego mają wywołać poczucie niejasności, grozy i strachu.

11 NATURA ważny element romantycznej wizji świata element uważany za idealny, tajemniczy, uduchowiony, a przede wszystkim wiecznie żywy człowiek był uznawany za cząstkę natury, a więc podobnie do niej mógł się odnawiać i żyć wiecznie - fundamentalna tezę romantyzmu - natura jest podobną do ludzi istotą. Mickiewicz w swoich utworach używa personifikacji (obdarza naturę duszą), dzięki czemu człowiek i natura tworzą jedną całość i wzajemnie się dopełniają.

12 NATURA opisy przyrody pełnią następującą funkcję wyzwalają uczucie (miłość, tęsknota, patriotyzm) oddają stany uczuciowe bohaterów i autorów wyzwalają refleksję wykształcają wrażliwość na piękno przyrody uczą szacunku do przyrody

13 GROZA elementy grozy mają na celu budzić w odbiorcy silne emocje, mają go przerażać, szokować i wprowadzić w niepokój. w romantyzmie dodatkowo stanowi tło do rozmyślań i refleksji, pełniąc funkcję moralizatorską oraz budując napięcie i tajemniczość danego utworu elementami grozy są: postaci fantastyczne (duchy, zjawy, upiory) miejsce akcji (cmentarze, opuszczone zamki, bagna) czas akcji (noc) zjawiska pogodowe (wichura, burza, mgła) postacie fikcyjne, przez strach pełnią funkcję pouczającą często obecna tematyka śmierci

14 FANTASTYKA stanowiąca istotny element opisywanych wydarzeń, pogłębiający wizję świata i człowieka jej rola wynikała z przekonań o znaczeniu folkloru, mitów i literatury ludowej w polskim romantyzmie obecna tzw. fantastyka grozy - tworzona przez np. nieprawdopodobne postacie, którym towarzyszą nieprawdopodobne zjawiska fantastyka ludowa

15 FANTASTYKA LUDOWA najważniejsza dla polskiego romantyzmu towarzyszy jej element baśniowego piękna obecna w balladach, w których często są obecne upiory, widma, rusałki i metamorfoza bohaterów w te postaci, zwierzęta i przedmioty związana z tajemnicą natury w celu przekonania czytelnika, że do zrozumienia psychiki człowieka i świata nie wystarczy zdrowy rozsądek i racjonalne podejście do świata otaczającego, a wręcz racjonalna wizja świata zostaje zastąpiona przez irracjonalną.

16 FANTASTYKA ZWIĄZANA Z FOLKLOREM Dziady cz. II Adama Mickiewicza oparta na obrzędzie ludowym (święto zmarłych) w utworze tym istotę stanowi stała obecność zmarłych wśród żywych

17 MIŁOŚĆ w romantyzmie ślubowana była zarówno do kobiety, jak i do ojczyzny była to miłość dojrzała, której często towarzyszył ból i cierpienie (miłość nieszczęśliwa) oraz brak spełnienia często prowadziła do samobójstwa miłość trwająca wieki a jej siła wielka stanowiąca jedyną treść życia

18 ROMANTYZM INDYWIDUALIZM, BUNT, INTUICJE I UCZUCIA KEVIN R.

19 INDYWIDUALIZM Indywidualizm – poczucie niezależności i odrębności osobistej oraz dążenie do zachowania własnych poglądów. Pogląd typowy dla kultury intelektualnej romantyzmu, przywiązujący najwyższą wagę moralną do wewnętrznego życia uczuciowego jednostki. Człowiek nie był cząstką społeczeństwa i zdawał się na siebie. Bohaterzy romantyczni byli odizolowani od reszty. Izolacja prowadziła do pogłębienia refleksji nad sobą.

20 BUNT Artyści często wychodzili poza schematy(co wiązało się też z indywidualizmem). W historii był to okres buntów, podczas których Polska wielokrotnie podejmowała się prób odzyskania wolności(powstanie listopadowe, powstanie styczniowe, Wiosna Ludów) Buntowano się przeciwko obecnej rzeczywistości i obowiązujących w niej normom społecznym.

21 INTUICJE I UCZUCIA W romantyzmie dużą rolę odgrywały intuicje i przeczucia. Wierzono w irracjonalizm(przekonanie o tym, że świat można poznać za pomocą intuicji, wiary, uczuć. Przeciwieństwo racjonalizmu). W romantyzmie uczucia przeważały nad rozumem. Miłość romantyczna była miłością platoniczną, nieszczęśliwą. Wiązała się z cierpieniem. Nie mogła być odwzajemniona. Poza miłością często podejmowano temat tęsknoty (np. za ojczyzną) lub patriotyzmu.

22 FILIP D. BALLADA „LILIJE” ADAMA MICKIEWICZA

23 BALLADA Ballada – wierszowany utwór o niezwykłej, często fantastycznej tematyce, łączący w sobie cechy liryki (nastrojowość, emocjonalność), epiki (fabuła, narrator) i dramatu (dialogi, akcja), którego tematem są niezwykłe wydarzenia. Źródło: słownik PWN

24 „LILIJE” Utwór opowiada o młodej żonie, która zabiła męża ponieważ bała się, że dowie się on o jej zdradzie. Kiedy zakopała go i posadziła na jego grobie lilie, poszła do pustelnika i poprosiła go o radę co zrobić aby jej winy zostały przebaczone. Pustelnik powiedział, że nikt się nie dowie, więc niech będzie spokojna. Żona wróciła do zamku i zaczęła żyć od nowa. Po roku od śmierci męża do zamku przyjechali jego dwaj bracia a kiedy dowiedzieli się o śmierci ich brata stwierdzili, że jeden powinien ożenić się z wdową. Aby było sprawiedliwie, wdowa miała wybrać wianek jednego z braci i wyjść za tego, który zrobił najładniejszy. Kiedy byli w cerkwi to bracia zaczęli się kłócić o wianki i wtedy wszedł zmarły brat i z gniewu zawalił cerkiew na głowy trojga zdrajców.

25 „LILIJE” Ballada „Lilije” ma charakterystyczne wątki dla utworów romantycznych takie jak: Wątek grozy Wątek historyczno obyczajowy Wątek zdrady i smutku Wątek miłości

26 NATKA W.,,DZIADY CZ.II” – ADAMA MICKIEWICZA – DRAMAT ROMANTYCZNY

27 DRAMAT ROMANTYCZNY typ dramatu ukształtowany w okresie romantyzmu Kompozycja dramatu romantycznego była luźna, poszczególne epizody cechowała duża niezależność utwór nie podlegał typowym zasadom poetyki klasycystycznej, jak zasada trzech jedności czy zasada pięciu aktów

28 DRAMAT ROMANTYCZNY sceny monumentalne przeplatały się z kameralnymi i lirycznymi, dlatego kwalifikuje się go do gatunku mieszanego dramaty romantyczne miały charakter niesceniczny

29 ADAM MICKIEWICZ ur. 24 grudnia 1798 zm. 26 listopada 1855 polski poeta, działacz polityczny, publicysta, tłumacz, filozof, działacz religijny, mistyk, organizator i dowódca wojskowy, nauczyciel akademicki. Obok Juliusza Słowackiego i Zygmunta Krasińskiego uważany za największego poetę polskiego romantyzmu

30 ADAM MICKIEWICZ zaliczany do grona tzw. Trzech Wieszczów W okresie pobytu w Paryżu był wykładowcą literatury słowiańskiej Znany przede wszystkim jako autor ballad, powieści poetyckich, dramatu Dziady oraz epopei narodowej Pan Tadeusz uznawanej za ostatni wielki epos kultury szlacheckiej w Rzeczypospolitej Obojga Narodów Narodowy poeta Polski, Litwy i Białorusi Zmarł podczas epidemii cholery

31

32 ,,DZIADY CZ.II” utwór dramatyczny Adama Mickiewicza należący do cyklu dramatów Dziady. Utwór powstawał w latach 1820–1821 w Kownie. Opublikowany został w roku 1823 w drugim tomie Poezji wraz z wierszem Upiór i dramatem Dziady część IV.

33 ,,DZIADY CZ.II” Akcja toczy się w Dzień Zaduszny (w nocy) w kaplicy gdzie zebrała się grupa ludzi z pobliskiej wioski. Trwa ludowy obrzęd Dziadów, któremu przewodniczy Guślarz. Zebrani wzywają kolejno dusze czyśćcowe chcąc ulżyć im w cierpieniu. Na ich wezwanie przybywają trzy rodzaje duchów:

34 DUCHY lekkie - Józio i Rózia - dzieci, które nie doświadczyły cierpienia i dlatego nie mogą dostać się do nieba ciężkie – widmo złego pana - upiora skazanego na wieczną mękę za zło wyrządzone poddanym, którzy pod postacią "żarłocznego ptactwa" towarzyszą mu po śmierci pośrednie – duch pasterki Zosi - jej wina polega na tym, że igrała z uczuciami innych)

35 ZAKOŃCZENIE Wieśniacy starają się w miarę możliwości ulżyć ich cierpieniu. Kiedy obrzęd dobiega końca nieoczekiwanie zjawia się jednak kolejny duch, który nie reaguje na wezwania i przekleństwa Guślarza i reszty. Duch ten zmierza w stronę jednej z wieśniaczek i wskazuje na swoje zranione serce. Chłopi wyprowadzają wieśniaczkę, a widmo podąża za nimi.

36 “ BALLADYNA” JULIUSZ SŁOWACKI NAPISANA W 1834 MILA M.

37 CZAS I MIEJSCE AKCJI - Akcja rozgrywa się w okolicach jeziora Gopło. - Czas akcji to cztery dni z życia bohaterów.

38 STRESZCZENIE - AKT I - Rezydentka jeziora Gopło, Goplana jest zakochana w Grabcu, ten jednak kocha Balladynę. Zła Goplana rzuca czar na księcia Kirkora, by zepsuł mu się powóz blisko chaty Balladyny. Książę za sprawą Skierki zakochuje się w Alinie i w Balladynie. Ta, która zbierze w lesie więcej malin, poślubi księcia. - AKT II - Balladyna zabija Alinę i zabiera jej maliny. Dzięki temu poślubia księcia i zamieszkuje z matką w zamku. - AKT III - Kirkor wyjeżdża, a w tym czasie Balladyna zdradza go z Kostrynem. Razem zabijają posłańca Kirkora. - AKT IV - Balladyna wypędza matkę z zamku. Kirkor powiadamia Balladynę o pokonaniu władcy, który bezprawnie rządził w gnieźnie po wypędzeniu Popiela III, że następny władca musi mieć koronę Lecha. Balladyna dowiaduje się, że Grabiec ma koronę i zabija go z Kostrynem. - AKT V - Balladyna zaczęła władać. Wojska Kirkora i jej starły się, w tej walce książę ginie. Balladyna truje kostryna. Potem rozpoczyna sąd i wydaje trzy wyroki śmierci. Na sam koniec w Balladynę trafia piorun, zabijają ją.

39 BALLADYNA, A ALINA. Balladyna: - czarnowłosa, blada, dba o wygląd, czarne oczy - fałszywa, leniwa, bezwzględna, nieporadna - wykorzystuje miłość matki i źle ją traktuje - bierze ślub z Kirkorem tylko dla bogactwa - jej słowa są sztuczne i zakłamane - symbol zła Alina: - jasnowłosa, różana cera, niebieskie oczy, nie przywiązuje uwagi do wyglądu - pracowita, niewinna, szczera, naiwna, dobra, pobożna, skromna - kochająca matkę - kochająca Kirkora - Symbol dobra, miłości i dobroci

40 CECHY UTWORU - Fantastyczne elementy - Realistyczne elementy - Momenty dramatyczne i poważne - Momenty komiczne - Autor posługuje się groteską - ukazuje nam zniekształcony świat, w którym mieszają się sprzeczne elementy

41 ZEMSTA A. FREDRO JAKO DRAMAT ROMANTYCZNY MATYLDA D.

42 CECHY DRAMATU ROMANTYCZNEGO W dramacie tym łączy się różnorodne estetyki: realizm z fantastyką, tragizm z komizmem Przebieg akcji często ma charakter achronologiczny Kompozycja dramatu romantycznego jest otwarta i epizodyczna Bohater najczęściej łączy w sobie cechy nieszczęśliwego kochanka i buntownika

43 ZEMSTA JAKO DRAMAT ROMANTYCZNY miłość Wacława i Klary- Wacław Milczek i Klara nie mogli liczyć na wspólne życie z powodu nienawiści, jaką żywili do siebie ich opiekunowie, aby być z ukochaną Wacław wpada na różne pomysły, m.in proponuje Klarze wspólną ucieczkę z domu, nakłania Cześnika i Rejenta do pojednania, prosi Papkina, żeby wziął go jako jeńca do domu Cześnika Zemsta składa się z IV aktów podzielonych na sceny. Akcja wydarzeń rozgrywa się w ciągu jednego dnia i koncentruje wokół trzech spraw – wątków : - zatargu Cześnika z Rejentem - główny konflikt, - miłości Wacława i Klary, -zabiegów Podstoliny w celu zdobycia męża konflikt między zwaśnionymi rodami Nieodwzajemnione uczucie Klary do Czesnika Papkin jako postać komiczna – (jego ubiór i zachowanie)

44 REDUTA ORDONA ADAMA MICKIEWICZA JAN O.

45 GENEZA Reduta Ordona to wiersz Adama Mickiewicza napisany w Dreźnie w 1832. Jest opisem bohaterskich walk Polaków o Warszawę podczas powstania listopadowego, a konkretnie bitwy o Redutę 54, której dowódcą był Julian Ordon. Przebieg wydarzeń w wierszu został opracowany na podstawie relacji Stefana Garczyńskiego, uczestnika wydarzeń z września 1831 roku. Stąd podtytuł dzieła „Opowiadania adiutanta”.

46 TREŚĆ W pierwszej zwrotce przedstawiony jest opis walk z punktu widzenia adiutanta. Opisuje on oddziały wroga i zdaje relację z jakie czynności podejmowali polscy żołnierze oraz jakie rozkazy dostawali. W kolejnej strofie Garczyński opisuje jakie straty Polacy zadawali Rosjanom swoimi pociskami i opisuje wszechobecną śmierć. Kolejnym akapit rozpoczyna się zadawaniem retorycznych pytań, które zaczynają wylewanie żalów kombatantów wobec władzy. Czwarta, krótka zwrotka mówi o stosunku Cara do swoich poddanych i żołnierzy.

47 TREŚĆ Piąta zwrotka niesie ze sobą opis walki do końca Polaków mimo nadchodzącej porażki. Przedstawiona jest zawziętość Polaków i podejście, ze wolą zginąć niż się poddać. W przedostatniej strofie adiutant opowiada o tym jak jego generał zareagował na zbliżającą się porażkę. W tej zwrotce przedstawiony jest sam Ordon i jego bohaterska śmierć w obronie składu prochu strzelniczego. Ostatnia zwrotka zawiera opis reduty po wysadzeniu w powietrze składu prochu. Mówi ona o stratach po stronie moskiewskiej, jak i po polskiej. W ostatnim wersie zawarta jest również aprobata wysadzenia reduty.

48 BUDOWA Reduta Ordona jest przykładem liryki patriotycznej. Reduta Ordona to poemat opisowo-refleksyjny. Łączy w sobie cechy epiki i elementy lirycznego wyznania. Z epiką łączy go osoba narratora i wyraźna fabuła, z liryką-wrażenia, refleksje adiutanta. Dzieło napisane jest wierszem sylabicznym, sylabotonicznym. Występują rymy parzyste (aa, bb) i żeńskie (zgodność samogłosek ostatnich dwóch sylab).

49 MALARSTWO ROMANTYCZNE

50 CECHY MALARSTWA ROMANTYCZNEGO - Bogaty koloryt - Kontrastowy światłocień - Dynamizowanie kompozycji - Podkreślanie wartości fakturalnych płótna - Symbolizm

51 FRANCISCO GOYA,,ROZSTRZELANIE BUNTOWNIKA’’ -ok.1811 rok, olej na płótnie, 266 x 345cm, muzeum Prado w Madrycie - kompozycja: horyzontalna,dynamiczna, skomplikowana, wyraźne centrum, budowana w głąb -kontrastowe oświetlenie punktowe - eksponowanie emocji -nastrój dramatyczny -niepokój

52 ,,MĘŻCZYZNA I KOBIETA KONTEMPLUJĄCY KSIĘŻYC’’ - Autor - Caspar David Friedrich - Obraz olejny, 34x44cm - Ok.1818 rok - Stara Galeria Narodowa w Berlinie - Przypuszczalnie artysta wraz z żoną - Postacie zostały ukazane od tyłu, aby widz mógł uczestniczyć w jedności z naturą - Mroczny nastrój budowany przez elementy pejzażu i barwy - Kompozycja dynamiczna (hiperboliczne projektowanie horyzontu) - Krajobraz jest magiczny, tajemniczy i urzekający - Kontrast barw

53

54

55 MOTYWY MIŁOŚCI GISSALI S.

56 CECHY MIŁOŚCI ● absolutna ● bezgraniczna ● piękna ● zawsze nieszczęśliwa ● nie idealna ● zmusza do zadumy towarzyszy jej ● cierpienie, rozpacz ● brak wzajemności

57 „NIEPEWNOŚĆ” ADAM MICKIEWICZ Gdy cię nie widzę, nie wzdycham, nie płaczę, Nie tracę zmysłów, kiedy cię zobaczę; Jednakże gdy cię długo nie oglądam, Czegoś mi braknie, kogoś widzieć żądam; I tęskniąc sobie zadaję pytanie: Czy to jest przyjaźń? czy to jest kochanie? Gdy z oczu znikniesz, nie mogę ni razu W myśli twojego odnowić obrazu? Jednakże nieraz czuję mimo chęci, Że on jest zawsze blisko mej pamięci. I znowu sobie powtarzam pytanie: Czy to jest przyjaźń? czy to jest kochanie? Cierpiałem nieraz, nie myślałem wcale, Abym przed tobą szedł wylewać żale; Idąc bez celu, nie pilnując drogi, Sam nie pojmuję, jak w twe zajdę progi;

58 I wchodząc sobie zadaję pytanie; Co tu mię wiodło? przyjaźń czy kochanie? Dla twego zdrowia życia bym nie skąpił, Po twą spokojność do piekieł bym zstąpił; Choć śmiałej żądzy nie ma w sercu mojem, Bym był dla ciebie zdrowiem i pokojem. I znowu sobie powtarzam pytanie: Czy to jest przyjaźń? czy to jest kochanie? Kiedy położysz rękę na me dłonie, Luba mię jakaś spokojność owionie, Zda się, że lekkim snem zakończę życie; Lecz mnie przebudza żywsze serca bicie, Które mi głośno zadaje pytanie: Czy to jest przyjaźń? czyli też kochanie? Kiedym dla ciebie tę piosenkę składał, Wieszczy duch mymi ustami nie władał; Pełen zdziwienia, sam się nie postrzegłem, Skąd wziąłem myśli, jak na rymy wbiegłem; I zapisałem na końcu pytanie: Co mię natchnęło? przyjaźń czy kochanie?

59 Podmiotem lirycznym w wierszu jest mężczyzna, przeżywający silne rozterki wewnętrzne. Nie potrafi określić swoich uczuć. W każdej ze strof pisze o miłości do adresatki, po czym zaprzecza temu oznajmiając, że jest to przyjaźń. Nie jest także pewny jak odbiera go obiekt jego westchnień. Boi się odrzucenia. Podmiot liryczny sprawia wrażenie niedojrzałego uczuciowo. Sam nie zna znaczenia miłości i nazywa ją zwykłym zauroczeniem. Pisze on o fizycznych objawach zakochania. W ostatniej strofie podmiot lir. zastanawia się nad tym co skłoniło go do napisania tego wiersza, co zainspirowało.

60 „OD PIERWSZEGO WEJRZENIA” WISŁAWA SZYMBORSKA Oboje są przekonani, że połączyło ich uczucie nagłe. Piękna jest taka pewność, ale niepewność piękniejsza. Sądzą, że skoro nie znali się wcześniej, nic między nimi nigdy się nie działo. A co na to ulice, schody, korytarze, na których mogli się od dawna mijać? Chciałabym ich zapytać, czy nie pamiętają- może w drzwiach obrotowych kiedyś twarzą w twarz? jakieś "przepraszam" w ścisku? głos "pomyłka" w słuchawce? - ale znam ich odpowiedź. Nie, nie pamiętają. Bardzo by ich zdziwiło, że od dłuższego już czasu bawił się nimi przypadek. Jeszcze nie całkiem gotów zamienić się dla nich w los, zbliżał ich i oddalał, zabiegał im drogę i tłumiąc chichot odskakiwał w bok.

61 Były znaki, sygnały, cóż z tego, że nieczytelne. Może trzy lata temu albo w zeszły wtorek pewien listek przefrunął z ramienia na ramię? Było coś zgubionego i podniesionego. Kto wie, czy już nie piłka w zaroślach dzieciństwa? Były klamki i dzwonki, na których zawczasu dotyk kładł się na dotyk. Walizki obok siebie w przechowalni. Był może pewnej nocy jednakowy sen, natychmiast po zbudzeniu zamazany. Każdy przecież początek to tylko ciąg dalszy, a księga zdarzeń zawsze otwarta w połowie.

62 Zakochani w wierszu są przekonani, że połączyło ich nagłe uczucie, przypadek, że skoro dopiero co się poznali, to między nimi nie było połączenia. Wierzą, że jest to tytułowa “miłość od pierwszego wejrzenia”. Tymczasem od dłuższego czasu bawił się nimi los, który to zbliżał to oddalał ich od siebie, jakby czekając na właściwy moment. Mimo licznych znaków, sygnałów, których oni nie potrafili właściwie odczytać, mijali się bezustannie. Być może już dużo wcześniej, zanim zdali sobie z tego sprawę, byli sobie przeznaczeni. Bywali w tych samych miejscach, marzyli o tych samych rzeczach lub odkrywali w sobie te same cechy.